DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De storm over West-Europa.
Portugal eri de niet-inmerigings-kwestie.
Lichtschip bij Cuxhaven gekapseisd.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het gebeele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No 254
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Woensdag 28 October 1936
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
138e Jaargang
De Spaansche revolutie
Vorderingen langs den straatweg
Toledo-Madrid.
RONDOM MADRID.
De Baskische autonomie
in de practijk.
Overal schepen in nood.
ALKMAARSCHE COURANT.
Merkwaardig, zoo weinig nieuws als
er vandaag is uit Spanje. Interessant
zou geweest zijn, als Portugal de regee
ring van Franco zou hebben erkend,
maar het desbetreffende bericht werd
later officieel tegengesproken.
Toch houdt datzelfde Portugal de
wereld nog even bezig: in een nieuwe
nota van de Portugeesche regeering
aan de niet-inmengingscommissie heeft
zij laten weten, dat zij zich het recht
voorbehoudt, zich te allen tijde terug
te trekken uit de niet-inmengingscom
missie. In de betreffende nota merkte
Portugal op, dat het slechts tot de com
missie is toegetreden op voorwaarde, dat
de regelen voor de procedure der com
missie zouden worden opgevolgd, maar
tegelijkertijd houdt ze vol, dat Enge
land deze regelen geschonden heeft.
Rusland en de non-interventie.
In een artikel onder het opschrift „De ob
jectiviteit van lord Plymouth" verwijt de
Prawda den voorzitter van de niet-inmen-
gingscommissie zich niet goed rekenschap
te geven van het belang voor de zaak van
den vrede van de hem door de Britsche re
geering toevertrouwde zending. Aan het^slot
van dit artikel schrijft het blad: „de commis
sie kan natuurlijk voortgaan de comedie der
niet-inmenging te spelen. Maar zij moet
geen hoop voeden, dat Rusland daaraan zal
meedoen".
De „Isvestia" schrijft, dat wanneer de
commissie voortgaat het zwijgen te bewaren
en wanneer haar voorzitter tusschenbeidc
blijft komen als verdediger van de Duitsche
en Italiaansche interventie, zij volkomen het
niet-inmengingsaccoord in discrediet zal
brengen. „De beteekenis der verklaring is
volkomen duidelijk, aldus genoemd blad. De
Russische regeering kan geen enkele ver
antwoordelijkheid op zich nemen bij een
accoord van niet-inmenging, dat door ver
scheidene landen niet in gcht wordt geno
men".
Portugal schond het non-interventie
verdrag.
In aansluiting op bovenstaande ontvingen
wü heden nog het volgende bericht, waarin
melding wordt gemaakt van twee gevallen
waarin Portugal het non-interventie-verdrag
zou hebben geschonden.
De „News Chronicle" heeft deze gevallen
vernomen van een Britsch inwoner van Por
tugal, die zijn inlichtingen staaft met foto's.
2 October j.1. daalden drie Italiaansche
gevechtsvliegtuigen, bestuurd door Italia
nen, te Portalegre wegens gebrek aan ben
zine. De toestand van de patroonbanden der
mitrailleurs toonde aan, dat de vliegtuigen
nog kort geleden in een gevecht gewikkeld
Waren geweest.
Een aantal Portugeesche officieele perso
nen kwamen uit de naburige stad en boden
de bemanningen van de vliegtuigen een
diner aan. De benzine-tanks van de toestel
len werden weer gevuld en twee vertrok
ken weer naar Spanje.
Het derde toestel was by de landing be
ëdigd. Het werd gedemonteerd en door
een vrachtauto met een Sevillaansch num
mer, bestuurd door Spaansche miliciens, te-
rUggehaald.
In tegenstelling hiermede werden twee
vliegtuigen van de regeeringstroepen, welke
bij Appalhoa een noodlanding gemaakt had
den, in beslag genomen.
De bemanning werd overgeleverd aan de
Spaansche opstandelingen, welke haar fu
silleerde. De beide toestellen werden even
eens aan de opstandelingen gegeven.
Rondom Madrid.
Van de schaarsche berichten, die uit
de streek rondom Madrid binnenkomen,
is nog het belangrijkste, dat generaal
Varela nieuwe vorderingen heeft ge
maakt ten Zuiden van de hoofdstad.
Zijn troepen hebben daar het dorp Tor
rejon bezet en bevinden zich thans op
nog slechts 25 kilometer van Madrid.
Het eerstvolgende punt, dat zich aan
den weg naar het Noorden voordoet, is
bet vliegveld Getafe.
Van de rechtsche zijde wordt nog gemeld,
dat de regeeringstroepen een nieuwen aan-
val in den sector van het Escurial hebben
geprobeerd; bevestigd wordt, dat de plaats
nagenoeg omsingeld is. Ook Aranjuez, dat
®en tot nog toe heeft laten liggen, is thans
omsingeld en men verwacht een spoedige
overgave van de stad.
Madrid is wederom gebombardeerd. Van
ïegeemgszyde wordt nog vernomen, dat de
aanval der mijnwerkers op Oviedo, welke
tot staan werd gebracht door den komst van
versterkingen, opnieuw is begonnen. De re-
geringsgezinden zouden langzamerhand de
posities heroveren, welke zy genoodzaakt
waren te verlaten.
Het hoofdkwartier van het noordelijk le
ger der opstandelingen zal dezer dagen van
Valladolid worden overgeplaatst naar Avila.
Volgens correspondenten van Lissabon-
sche bladen, die zichaan de fronten der
rechtschen by Madrid bevinden, valt het
sterk op dat men nergens meer regeerings-
vliegtuigen in actie ziet. Men wyt dit o.m.
aan het sterk verminderde aantal vliegtui
gen aan deze zyde, dat in reserve wordt ge
houden voor het beslissende oogenblik van
den stryd.
Mededeelingen der rechtsche troepen.
Radio-Sevilla heeft in de uitzending van
gistermiddag het volgende medegedeeld:
De troepen van Madrid zijn Maandag tot
een algemeenen aanval overgegaan op het
front van Illecas, waarbij zy gesteund wer
den door een krachtige artillerie, tanks, een
gepantserden trein en mitrailleurs. Drie ko-
lonnes vielen en massa aan. Hun aanval
werd echter door ons artillerievuur gestuit.
De totale verliezen van de regeeringstroe
pen zyn dien dag gestegen tot 1500 dooden.
In den sector van het Escorial zetten de
rechtsche troepen hun aanvallen voort Zy
hebben de kernen der regeeringstroepen
omsingeld tijdens een bij verrassing uitge-
voerden nachtelijken overvaL Een belang
rijke afdeeling regeeringstroepen is, toen
zy voor het vuur der rechtsche artillerie
vluchtte, gevangen genomen.
In Marokko.
Generaal Orgaz, die door de voorloopige
regeering te Burgos is benoemd tot commis
saris voor Spaansch Marokko, heeft gisteren
den Kalief zyn geloofsbrieven overhandigd.
De Kalief uitte zyn tevredenheid over het
feit, dat hy een officieel vertegenwoordiger-
van de „nationale regeering" in Spanje kon
begroeten en benoemde generaal Orgaz tot
eere-commandant van een Marokkaansch re
giment.
Geheel Spaansch Guinea in handen
der opstandelingen.
Volgens berichten, welke te Londen bij
Lloyds zyn binnengekomen, zou de haven
Bata in de Rio Muni ingenomen zyn door
matrozen van een aan de Spaansche opstan
delingen behoorend oorlogsschip, kort na de
inneming door deze laatsten van het eiland
Fernando Po. Zoodoende zou geheel
Spaansch Guinea in handen der opstande
lingen zyn. Naar men meent te weten,
heerscht in de kolonie rust.
De opstandelingen rukken op.
Van de zijde der opstandelingen wordt in
een per iadio bekend gemaakt communiqué
medegedeeld, dat aan het Alava-front, het
dorp Gestafa de Alava door hen is bezet.
Aan het zuidelijk front namen de opstande
lingen de dorpen Grinon, Torrejon de Ve-
lasco en Torrejon de la Calzade in. 200 man
regeeringsaanhangers werden gevangen ge
nomen, twee vliegtuigen van den vijand
werden hier neergeschoten.
Aan het front by het Escorial bezetten de
opstandelingen een belangryke positie, na
een aanval van de regeeringstroepen te heb
ben afgeslagen. De vyand verloor 54 doo
den, 15 mitrailleurs en 300 geweren. Hier
werden drie vliegtuigen van den vyand om
laag geschoten.
Aan het front in Asturie rukten de op
standelingen iets op. In den sector Guada-
lajara werd een vliegtuig van den vijand
neergeschoten. Verder wordt medegedeeld,
dat de kunstschatten van het Escorial door
de regeeringstroepen naar Madrid werden
overgebracht.
Naar verluidt zou Franco voornemens zyn
boven Madrid proclamaties omlaag te doen
werpen, waarin de regeering een ultimatum
van 48 uur wordt gesteld, voor overgave
van de stad.
Wat gebeurt na den val van Madrid?
Naar te Bayonne vernomen wordt zyn
kort geleden zekere Baskische nationalisti
sche elementen bijeengekomen ter bestudee
ring van den toestand aan de verschillende
fronten. Zy bespraken by deze gelegenheid
het hypothetische geval van een spoedigen
val van Madrid en overwogen welke beslis
singen in dat geval zouden moeten worden
genomen.
De meeste stemmen waren er voor, dat
onder die omstandigheden de Catalaansche
generaliteit en de autonome Baskische re
geering moesten samenwerken om haar ge
zamenlijke actie te versterken en zich tot
den Volkenbond of de mogendheden te wen
den met een beroep op het recht der rassen-
minderheden.
Twee der provincies zijn in handen
van Franco. Men overweegt of het
maar niet beter is Bilbao over te
geven.
Korten tijd geleden, aldus meldt een cor
respondent van de Times uit Bilbao, heeft
de regeering te Madrid eindelijk het Basken
land de zoo langen tijd al dringend ge
vraagde autonomie verleend, en in het be
gin van deze maand is die autonomie voor
Baskenland onder den historischen eik van
Guernica plechtig ingezworen, onder bege
leiding van het geronk van vijandelijke
vliegtuigen. Men kan achter verwachten,
dat het Baskenland niet lang de gelegenheid
zal hebben van zijn autonomie te profitee-
ren. Vizcaya is de eenige Baskische provin
cie die gebruik maakt van de speciale pri
vileges dezer autonomie; de andere twee
Baskische provincies, Guipuzcoa en Sbara,
zijn in handen van de Junta te Burgos.
Ondanks het enthousiasme dat de Baski
sche nationale beweging eerst vertoonde om
de eindelyk herwonnen onafhankelijkheid te
handhaven, is de meerderheid van de bevol
king te Bilbao er nu sterk voor de stad maar
over te geven, opdat de stad en haar voor
naamste industrieën voor vernietiging be
hoed zullen worden. Vele nationalistische
Baskische leiders, die hoopten, dat zy hun
land tot een aardsch paradijs zouden kun
nen maken, zoodra hun autonomie zou zyn
verleend, moeten nu tot hun groote spijt er
kennen dat zy geen tyd zullen krijgen om
de transformatie tot stand te brengen. De
vliegtuigen der opstandelingen bombardee
ren geregeld de wapenfabrieken, en de
scheepvaart in de haven wordt opgehouden
door mynen welke de oorlogsschepen der
opstandelingen voor de haven hebben ge
legd. v
Bijna dagelijks debatteeren de partyen,
waaruit de nieuwe, autonome regeering van
Baskenland is samengesteld, over de vraag
of het niet beter is zich over te geven. De
president van de regeering is een nationalist.
Hy en zijn partij zijn katholiek. De commu
nisten zijn tegen overgave, omdat zy dan
waarschijnlijk ter dood zouden worden ge
bracht, of zouden moeten vluchten naar
Santander, of wellicht naar het buitenland.
In Bilbao zelf wordt de toestand steeds
kritieker. Aan visch en boonen is geen ge
brek, maar aan andere soorten levensmid
delen wèl. Op straat gaat het leven gewoon
zyn gang, maar er wordt in de fabrieken nog
maar vier of vjjf uren per dag gewerkt, en
meestal wordt oorlogstuig vervaardigd. In
de kerken worden nog altijd missen gele
zen. In de haven liggen drie schepen die als
gevangenissen ingericht zyn voor ongeveer
2000 politieke gevangenen, meest aristocra
ten en geestelijken. 150 van hen zijn reeds
ter dood gebracht, maar de buitenlandsche
mogendheden spannen zich tot het uiterste
in, het leven van de overigen te redden. Dr.
Junod en de Roode Kruis Organisatie heb
ben wat dat betreft goed werk verricht.
Het extremistische element in Bilbao is
echter versterkt door vluchtelingen uit San
Sebastian, Irun, etc. Naar schatting heeft
Bilbao ongeveer 50.000 roode vluchtelingen
opgenomen. Zy hebben hun verblijf geno
men in leegstaande huizen, en velen zijn
ook by particulieren ingekwartierd. Alle
buitenlanders zijn bijeengebracht in een
soort van „internationale zone" by de ha
ven, en wonen in huizen van ryke menschen
die de wijk hebben genomen. Tot nog toe
hebben de communisten deze zone vrijwel
gerespecteerd.
Alle mannen tusschen de 20 en 40 jaar
oud worden gedwongen dienst te nemen bij
de gewapende Milicia, omdat men in Bilbao
zeer goed inziet, welk gevaar de stad loopt.
De frontlinie in deze Baskische provincie
Guipuzcao loopt bij Eibar, bekend em zijn
wapenfabrieken. De Milicia biedt daar hard
nekkig weerstand, maar als de opstandelin
gen er eenmaal in geslaagd zullen zyn Eibar
te nemen, zullen zij vrijwel zonder hinder
nissen tot de buitenwijken van Bilbao kun
nen oprukken.
Vrouwen en kinderen te Bilbao vrij
gelaten.
De vertegenwoordigers van het internatio
nale Roode Kruis te Bilbao zyn er in ge
slaagd met de voorloopige Baskische regee
ring een overeenkomst te sluiten, waarby
de vrouwen en kinderen, welke te Bilbao
gevangen worden gehouden, onmiddellijk in
vrijheid zullen worden gesteld. Bovendien
zullen alle vrouwen en kinderen in het Bas
kenland in het vervolg vrij kunnen waar zij
willen en het gebied verlaten zoo zij dit
wenschen.
De regeering-Franco heeft kort geleden
gelijke edelmoedige maatregelen genomen
tengevolge van een demarche van het inter
nationale Roode Kruis-comité. Hierbij werd
bovendien besloten, dat in het door de op
standelingen bezette gebied grijsaards ouder
dan 60 jaar en jongelingen beneden 18 jaar
geneesheeien en zieken vrij kunnen gaan,
voor zoover zij Basken zijn.
Vrijwel den geheelen dag heeft gis
teren de storm over West-Europa ge
woed, waarby vooral de Duitsche
Noordzee-kust hevig is geteisterd.
Een noodlottig ongeluk deed zich
voor met het voor de Elbe liggend licht
schip Elbe I, dat gisteren tijdens den
storm is gekapseisd.
Volgens een ooggetuige, den kapitein
van een Engelsch schip, werd het schip
door een grondzee gegrepen, men heeft
van het vaartuig niets meer vernomen.
Aan boord bevonden zich 15 man
nen, die naar men moet aannemen, om
het leven gekomen zijn.
Het bergingsvaartuig „Hermes" dat
van Cuxhaven uitvoer, moest onver-
richterzake terugkeeren, daar het tegen
de h'ooge, holle zee niets kon uitrichten.
Het Britsche tankschip „Laurel Wood" ge
raakte voor Brunsbüttel in gevaar, ver
scheidene sleepbooten zijn uitgevaren om
hulp te bieden.
Op het eiland Helmsand ten zuiden van
Büsum zijn zeven werklieden geisoleerd. Zy
hebben een toevlucht gezocht in een hutje,
dat op dit eiland staat. Een schip is uitgeva
ren om hen te helpen, doch het moest on
verrichter zake terugkeeren.
Geen enkel vaartuig kon het lichtschip
„Elbe", dat in de monding van de Elbe ver
ging, bereiken. Men vreest dat alle 15 opva
renden om het leven zijn gekomen.
De reddingboot van Borkum is eveneens
uitgevaren om hulp te bieden aan het
Zweedsche schip „Singoalla".
Verder moet by Norddeich een schip in
nood zijn. De lading is over boord gespoeld.
Op het eiland Norderney heeft de storm
aanzienlijke schade aangericht en de sche
pen, welke te Bremerhafen en Wilhelms-
hafen liggen, zyn grootendeels niet uitge
varen.
HET EILAND JAN MAYEN DOOR
AARDBEVING GETROFFEN.
Een hevige aardbeving heeft zich gis
ternacht voorgedaan op het Jan Mayen-
eiland.
De weinige bewoners van het eiland
zijn werkzaam aan het meteorologisch
station. Zy hebben per radio medege
deeld dat de aardschokken merkbaar
waren tijdens een hevigen storm.
De schade aan het meteorologisch
instituut aangericht is aanzienlijk, doch
het personeel is ongedeerd.
(Het Jan Mayen-eiland behoort aan
Denemarken. Het heeft een oppervlakte
van 400 K.M. en is gelegen in de noor
delijke ijszee).
De storm boven Engeland; de
„Helena Faulbaum" vergaan.
Naar thans wordt bevestigd is het
Letlandsche schip „Helena Faulbaum"
uit Riga voor de kust van Argyllshire
vergaan.
Het schip had een bemanning van 18
personen, vier van hen zyn gered, de
lyken van vyf opvarenden zyn aange
spoeld, het lot van de overigen is nog
niet bekend.
Het schip zonk een kwartiet nadat
het op de rotsen was geslagen.
Men heeft vergeefs gezocht naar het Let-
sche stoomschip Helene Faulbaum. Ver
scheidene lyken zyn aan wal gespoeld. Ten
gevolge van den storm zijn de telefoon- en
telegraafverbindingen met de kust onder
broken. Men vreest, dat de Helene Faulbaum
met man en muis is vergaan, nadat het in
den afgeloopen nacht op de kust van Ar
gyllshire was gestrand.
Vooral Schotland geteisterd.
De storm, die geheel Engeland teistert,
woedt het hevigst boven Schotland, waar
hy een windsnelheid van 140 K.M. per uur
berikt. Minstens zeven personen zyn in
Schotland tengevolge van het noodweer om
het leven gekomen, terwijl er 16 vliegtui
gen beschadigd zyn. Twaalf dezer toestellen
behoorden aan de hulpluchtvaartdiensten
van het vliegveld Abbots Inch by Apisley.
Een reddingboot, die den naam „Rex" droeg,
en aan boord waarvan zich vijf lyken be
vonden, is op de kust van Argyllshire ge
worpen. Het schynt, dat men hier te doen
heeft men een boot van het Scandinavisch
schip Helene Faulbaum, dat gisteravond by
Ross of Muil in Argyllshire is vergaan.
Tijdens den storm zyn twee visschers uit
Sunderland verdwenen. Te Glasgow werd
een man door den wind ter aarde geworpen
en gedood, terwijl een vrouw en een kini
door vallende steenen doodelijk werden ge
wond.
Op het vliegveld van Renfre waar de
wind de daken en deuren van de hangars
rukte, werd een viertal vliegtuigen bescha
digd.
Tot gisteravond 8 uur waren 6 personen
omgekomen en ruim 60 gewond tengevolge
van do stormen die vooral Schotland en het
hooge Noorden geteisterd hebben Een trei-
ler uit Aberdeen is bij de Orkney eilanden
aan den grond geloopen en de reddingboot
van Skegness heeft drie uren tevergeefs ge
zocht naar een schip dat noodsignalen op
ongeveer vyf mijl uit de kust had gescho
ten. Alle verbindingen West-Schotland met
Glasgow zyn verbroken en tenminste 300
particuliere telefoonverbindingen zyn be
schadigd. Te Paisley in Lamarkshire heeft
de wind 12 vliegtuigen beschadigd, nadat
het dak van den hangar mee de lucht in
was genomen.
Te Bootle in Lancashire is de gevel van
een huis naar beneden gekomen, maar de
bewoners kwamen er verder met den schrik
af en op straat liep op dat oogenblik geen
mensch. Te Sunderland worden twee vis-
schersbooten vermist, maar zy kunnen een
noodhaven berekit hebben.
Het eenige waar de storm goed voor is ge
weest is voor een nieuwe recordvlucht van
het eiland Man naar Blacpool. In een post
vliegtuig legde de vlieger S. Royce den af
stand van ruim 106 K.M. in 17 minuten af,
of met een gemiddelde snelheid van 288
K.M. per uur.
Zweedsch schip vergaan?
„Stockholm Tidningen" bericht dat men
vreest dat het s.s. „Nonbona" uit Gothenburg
by de scheren voor Karlskrona is vergaan.
Men vreest, dat de 12 opvarenden van het
schip om het leven zijn gekomen.
Hei verre Oosten
De ChineeschJapansche betrek
kingen.
Uit Tokio wordt aan de bladen gemeld,
dat Japan geneigd is tot „andere maatrege
len" over te gaan, teneinde China te dwin
gen de Japansche eischen tot by legging van
de ChineeschJapansche geschillen te aan
vaarden, indien de diplomatieke onderhan
delingen te Nanking mochten mislukken.
De „andere maatregelen", die men op het
oog heeft, zouden waarschijnlijk bestaan in
het verbreken van de diplomatieke betrek
kingen en het overgaan tot militair geweld.
De Japansche politiek is vastgesteld na
een conferentie tusschen ambtenaren van
het ministerie van buitenlandsche zaken te
Tokio en het ministerie van oorlog. Zy is ter
kennis gebracht van den consulgeneraal te
Nanking, Soema, die zich naar Tokio heeft
begeven om instructies in ontvangst te ne
men. Gisteravond is Soema weder van To
kio naar Nanking vertrokken, met de
nieuwe instructies, die de Japansche am
bassadeur, Sjigeroe Kawagoe, ter kennis zal
brengen van den Chineeschen minister van
buitenlandsche zaken, generaal Tsjang
Tsjoen. Naar van Japansche zyde werd ver
klaard, „hangt de toekomst van China af
van het resultaat der nieuwe besprekingen,
die tusschen Kawagoe en generaal Tsjang
Tsjoen gevoerd zullen worden".
Intusschen wordt aan het besluit van Ja
pan op onheilspellende wyze kracht byge-
zet door de indrukwekkende manoeuvres
van duizenden Japansche soldaten langs
den spoorweg PeipingTientsinSjanhai-
Kwan in noord China.
EEN BELANGRIJKE HISTORISCHE
VONDST.
Bij de Sfinx van Gizeh.
Prof. Selim Bey Hassan, de beroemde
Egyptoloog, heeft een voor de geschiedenis
van den Sfinx van Gizeh belangryke ont
dekking gedaan.
Uit het zand heeft hy nJL een groote Stela
van de achttiende dynastie opgegraven,
warop zich een inscriptie bevindt, waarin
verhaald wordt van een bezoek van Amen-
hotep aan den Sfinx.
Voorts ontdekte hy nog andere belang
wekkende archaeologische overblijfselen.
