DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Belangrijke legerorder voor de
regeeringstroepen.
No. 256
Vrijdag 30 October 1936
138e Jaargang
De Spaansche revolutie
Generaal Largo Caballero wanhoopt niet.
HET OFFENSIEF INGEZET.
Jim Mollison te Croydon.
Record verbeterd met 5 uur.
De incidenten in
een Japansche haven.
De „Sch. 179" vergaan.
R.K. „PLAN VAN DEN
OPBOUW".
TWINTIG JAAR WERK VOOR
TIENDUIZENDEN?
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Een dagorder van Largo Cabellero.
De commandanten van de regeeringstroe
pen hebben gisteren bij het aanbreken van
den dag voor hun troepen een dagorder
voorgelezen, welke onderteekend is door
Largo Caballero en den volgenden inhoud
heeft:
Aan alle strijdkrachten van het centrale
leger. De fascistische bonden hebben ten
gevolge van hun moeizamen opmarsch naar
Madrid hun energie verleen en hun krach
ten uitgeput Het uur is dus gekomen hun
een doodelijken slag toe te brengen.
Terwijl de verraders doodbloeden en hun
gevechtsdoelmatigheid verliezen, hebben
onze troepen een grooteren samenhang ver
worven en zien zij hun gelederen aangroei
en.
Onze aanvallende kracht wordt steeds
grooter.
Op het oogenblik hebben wij eindelijk 'n
geweldige gemechaniseerde bewapening tot
onze beschikking. Wij hebben tanks en een
machtig vliegwapen. Tanks en vliegtuigen
zijn onontbeerlijke wapenen voor het ver
slaan van den vijand, maar zijn niet vol
doende voor een zegevierend offensief.
Gij moet uw revolutionnairen wil in hun
dienst stellen.
Deze gemechaniseerde krachten moeten
gevolgd worden door de infanterie.
Na de voorbereiding door de luchtstrijd
krachten moeten de doelstellingen door u
bereikt worden na krachtige infanterie-
aan vallen.
Gij moogt nooit een eenmaal heroverde
stelling weer afstaan.
De infanterie moet alles vernietigen,
wat zal overblijven van de opstandige
colonnes, teneinde zich meester te maken
van hun wapenen.
Luistert, kameraden. Vandaag, 29 Octo
ber, bij het aanbreken van den dag, zullen
onze artillerie en pantsertreinen het vuur
openen.
Onmiddellijk daarop zullen onze lucht-
Itrijdkrachten verschijnen, bommen wer
pen en den vijand met mitrailleurvuur na
jagen. Na den luchtaanval zullen de tanks
zich op den vijand werpen op de meest
kwetsbare zijde een paniek zaaien in zijn
gelederen.
Dan zal het uur komen voor alle strijders
o® van hun commandanten het bevel tot t
offensief te ontvangen, zich vurig in den
afrijd te werpen, den vijand aan te vallen
en te vernietigen.
De verraders van hun vaderland, die een
klein contingent troepen met behulp van
leugens naar den dood leiden, zullen een
afstraffing van het volk krijgen.
Onze vrouwen, onze zusters en onze kin
deren, die hun slachtoffers zouden zijn ge
weest, zullen spoedig gered worden, dank
zij de kracht onzer wapenen. Voorwaarts
kinderen van het volk, arbeiders.
De dag van gisteren.
We zyn thans 24 uur later en wij mogen
dus op dit oogenblik berichten verwachten
van een grooten, beslissenden strijd, die
door de regeeringstroepen is ingezet.
Inderdaad hebben de regeeringstroepen
het groote tegenoffensief ingezet en de
eerste aanvallen moeten voor hen gunstig
zijn geweest, daar de miliciens na een hevi-
gen strijd Torrejon de Velasco en Torejon
de la Calzada beide dorpen ongeveer
25 kilometer ten 7uiden van Madrid als
mede Sasena ten Noordwester, van Aran-
iuez zouden hebben heroverd. Die drie stel-
hngen vormden de grootste bedreiging voor
Madrid in dezen sector. De aanval wordt nu,
"aar het heet, gericht op Illescas. De com-
muniqué's uit het hoofdkwartier van gene
raal Franco maken me'ding van gevechten
"i deze streek, doch bevatten geen tegen
spraak met de berichten uit de hoofdstad.
wel heeft Radio-Sevilla omgeroepen, dat te
Soria aan het Guadalajara-front een buiten
gewoon hevig gevecht is geleverd, waarbij
een honderdtal regeeringsaanhangers den
dood '-ond. Tegen htt einde van het gevecht
werd een escadron, dat de achterhoede der
regeeringstroepen vormde en den aftocht
dekte, op de vlucht gedreven.
Latere berichten brachten geen nieuws
"ver verdere successen van een der beide
legers, die ten Zuiden van Madrid tegen-
over elkander liggen. Een groote rechtsche
troepenmacht ligt ten Noorden van Illescas
te wachten op een bevel van generaal Mola
°t den algemeenen aanval. De tegenstan-
ontvangen beidt nog voortdurend ver-
sterkingen van manschappen en geschut.
etsaedt
De regeering heeft nog van een geheel
nieuw propagandamiddel gebruik gemaakt
om de bevolking op te wekken tot deelne
ming aan dt verdediging van Madrid. Gis
termorgen verschenen er eenige vliegtuigen
boven de hoofdstad, maar daar er geen
enkele sirene ter waarschuwing weerklonk
evenmin als een schot van het luchtafweer
geschut, begreep de bevolking, dat hier geen
sprake was van vijandelijke vliegtuigen. De
toestellen wierpen een groot aantal roode
ballonnetjes uit, die op eenige meters van
den grond op hun beurt strooibiljetten lie
ten vallen met de opwekking tot de bevol
king. Dit nieuwe middel vond groote be
langstelling, in dt eerste plaats natuurlijk
bjj de kinderen, wie het om de ballonnetjes
te doen was. Voor hen was het gisteren bal
lonnetjesdag.
Verrassende aanval aan het Taag-front.
Om tien uur gisteravond heeft het minis
terie van oorlog medegedeeld, dat de regee
ringstroepen gister aan het front bij de
Taag een verrassende aanval op de opstan
delingen hebben ondernomen. De regee
ringstroepen hebben belangrijke terrein
winst behaald en door den verrassenden
aanval de opstandelingen genoopt in allerijl
versterking van artilleristen en Marokkaan-I
sche cavalerie te vragen.
De resultaten van dit onverwachte offen
sief zijn nog niet bekend, althans niet in
bijzonderheden, maar de regeeringscolon-
nes hebben reeds de dorpen Sasena, Torreon
de Velasco en Torrejon de la Calzada bezet.
Het offensief gaat voort en de operaties
hebben een zeer bevredigend beloop. Vol
gens latere berichten werden nog meer
dorpen bezet. Aan het geheele front heeft
de artillerie actief medegewerkt. De regee-
ringsvliegers, die zich in de laatste drie da
gen in het bijzonder hebben onderscheiden,
hebben aan het front in de Siërra Avila en
aan de Taag dertig vliegtuigen der opstan
delingen weggeschoten.
Ook uit Asturië zijn zeer gunstige berich
ten ontvangen. De regeeringstroepen zetten
in de buurt van Oviedo hun opmarsch
voort, zij hebben den opstandelingen enor
me verliezen berokkend en een belangrijke
hoeveelheid oorlogsmateriaal buitgemaakt.
Berichten van opstandelingenzijde.
Radio Cadiz meldt, dat de toestand der
verdedigers van Bilbao critiek is, daar in de
stad gebrek heerscht aan levensmiddelen
Men meldt, dat het postverkeer via Irun is
hersteld. Per radio is een decreet van gene
raai Franco bekend gemaakt, waarbij reser
visten worden uitgenoodigd zich aan te
melden binnen vijf dagen, of, wanneer zij in
het buitenland verblijf houden, binnen tien
dagen.
Radio Tetoean heeft medegedeeld, dat
terreinmoeilijkheden den opmarsch der op
standelingentroepen hebben vertraagd, maar
dat men morgen groot nieuws moet ver
wachten.
Wreedheden der opstandelingen,
De leiding van het rechtscollege te Ma
drid heeft een document uitgewerkt, waarin
de opstandelingen van groote wreedheden
worden beticht.
Dit document is door de Spaansche am
bassade te Londen gepubliceerd. Het ver
meldt, dat de opstandelingen in de door
hen bezette gebieden stelselmatig alle ar
beiders, die in het bezit zijn van lidmaat
schapskaarten van vakvereenigingen zou
den doodschieten.
Te Sevilla zouden zij meer dan 9000 ar
beiders en boeren hebben gefusilleerd, ter
wijl te El Carpio bij Cordova 200 arbeiders
gedwongen zouden zijn geworden een groo
ten kuil te graven, waarna zij werd gefu
silleerd. Hun familieleden werden bij
kuil ontboden en eveneens gefusilleerd.
Ook vrouwen zouden door de opsatnde
lingen zyn mishandeld.
Opmarsch der opstandelingen
In een officieel communiqué van de
standelingen wordt medegedeeld, dat
op-
aan
het front bij Terul de regeeringstroepen de
stellingen der rechtschen krachtig hebben
aangevallen, doch zij werden met zware
verliezen afgeslagen.
Bij 't Escoriaal rukken de opstandelingen
verder op, de vijand vlucht naar Madrid,
achtervolgd door de vliegtuigen der opstan
delingen. Een groot aantal manschappen
der regeeringstroepen hebben zich overge
geven.
Aan het front by Torrejon en Sesena
gingen sterke afdeelingen regeeringstroepen
tot den aanval over, gesteund door „veer
tig tanks van Russischen oorsprong, be
stuurd door Sovjet-Russische militairen", al
dus het communiqué der opstandelingen.
Zij trachtten de linies der rechtschen te
verbreken, zij werden evenwel afgeslagen.
Verscheidene honderden sneuvelden en 13
tanks vielen in handen der rechtschen.
Opnieuw bombardeerde de luchtmacht
der opstandelingen de vliegvelden van Ma
drid. Aan het front van Guadalajara ruk
ten de opstandelingen verder op.
Twintig vliegtuigen der opstande
lingen vernield.
Radio-Valencia deelt mede, dat de lucht
macht der regeering voor den tweeden keer
een vliegveld der opstandelingen heeft ge
bombardeerd. Een twintigtal vliegtuigen
van Duitsche- en ïtaliaansche herkomst
werden vernield.
Nota van Spanje aan Engeland.
Gisterenavond heeft de Spaansche am
bassadeur te Londen een nota overhandigd
aan de pers, welke dient tot voorrede op 'n
document, dat gepubliceerd is door den gou
verneurs van het college van juristen te
Madrid.
In deze nota wordt niet getracht zekere
excessen van de regeeringstroepen by hun
pogingen den opstand te onderdrukken, te
ontkennen, wel wordt er op gewezen, dat
dergelijke feiten zich voordoen in iederen
burgeroorlog.
Ook tracht de schrijver niet de nota's van
de opstandelingen tegen te spreken, doch
hy vergenoegt zich het document van het
Spaansche juristen-college te publiceeren.
Dit behelst een lyst van wreedheden van de
officieren van het Spaansche leger, die het
Spaansche volk bestrijden om dit volk te
verdedigen.
Verder wordt verklaard, dat het zooge
naamde fascisme niets gemeen heeft met
het ïtaliaansche fascisme of het nationaal
socialisme, hetgeen de opstandelingen
geenszins rechtvaardigt. Het document pre
ciseert, dat hier voornamelijk sprake is van
een militairen opstand, welke ten doel heeft
de oude privilege en het oude religeuse fa
natisme te verdedigen.
Het college verklaart, dat dus de strijd
voor de vrijheid in Spanje gelijk is aan den
strijd der Amerikanen in de vorige eeuw.
Men vraagt den moreelen steun der we
reld tegen „de golf van voorvaderlijk bar
barisme", welke over Spanje slaat, gesteund
door imperialistische ambities van andere
landen, welke vijandig staan tegnover de
fundamenteele belangen van een onafhan
kelijk land.
Hierna volgt een lange lijst van wreed
heden, bedreven door de opstandelingen.
Officieel bulletin van Burgos.
De regeering der opstandelingen te Bur
gos heeft een officieel bulletin gepubliceerd,
waarin de volgende maatregelen worden af
gekondigd:
1. Het verstrekken van leeningen tot een
totaal van 40 millioen peseta aan landbou
wers. Het individueel maximum bedraagt
100 peseta per hectare.
2. Alle functionarissen, die op het oogen
blik niet in hun standplaatsen zijn, moeten
hier binnen vijf dagen terugkeeren, of, zoo
zij zich in het buitenland bevinden, binnen
tien dagen, nadat de plaats door de recht
schen zal zijn bezet.
3. De uitvoer van waardepapieren is ver
boden. Bij overtreding zullen de papieren
in beslag genomen worden.
4. Met ingang van 2 November zal het
postverkeer met Frankrijk via Irun worden
hervat.
waaruit blijkt, dat het Britsche duikboot
moederschip Medway en 11 onderzeebooten
Kieloeng zijn binnengeloopen, en dat de be
manning aan land is gegaan van 6 tot 9 Oc
tober, gedurende welken tijd berichten zijn
binnengekomen van 21 incidenten, waarbij
Britsche matrozen betrokken waren.
Het betreft hier klachten van de eige
naars van taxi's, café's, dancings enz., die
de Britsche matrozen beschuldigen van het
niet-betalen van rekeningen, het breken van
eet- en drinkgerei, onbehoorlijk optreden te
gen kellnerinnen enz. Wat de Britsche be
schuldiging betreft, dat drie Britsche ma
trozen door de politie zijn geslagen, zeide
de woordvoerder van het ministerie, dat de
politie dit met stelligheid heeft ontkend.
De woordvoerder deed verder mededee-
ling van een politierapport omtrent de drie
matrozen, die te Taihokoe den trein naar
Kieloeng hadden gemist, en verplicht waren
een taxi te huren, waarmede zij even na
middernacht te Kieloeng aankwamen. Deze
matrozen waren alle drie zwaar beschon
ken en maakten ruzie met den chauffeur
over den ritprijs, die laatstgenoemde ver
klaarde niet ontvangen te hebben. De ma
trozen werden naar het politiebureau ge
bracht, waar zy ter ontnuchtering in een
kamer werden opgesloten, doch zij misdroe
gen zich daar op dusdanige wijze, dat tot
Britsche officieren het verzoek moest wor
den gericht, hen weg te halen.
De woordvoerder verklaarde, dat de Brit
sche oorlogsschepen na de incidenten nog
twee dagen te Kieloeng hadden vertoefd,
doch dat de Britsche autoriteiten geen
klacht hadden ingediend. Pas kort geleden
heeft de Britsche ambassade bij het Japan-
sche ministerie van buitenlandsche zaken
naar aanleiding van de incidenten een
klacht ingediend. De Japansche regeering
heeft thans aan de gerechtelijke autoriteiten
gelast, een grondig onderzoek in te stellen.
Op verdere vragen zeide de woordvoerder:
Ik geloof niet, dat het uitstel van het be
zoek van sir Charles Little verband houdt
met de incidenten te Kieloeng. Sir Charles
heeft zelf den wensch te kennen gegeven,
een bezoek aan Japan te brengen, en het
uitstel is dan ook geheel een Britsche zaak.
Uit Londen werd heden geseind: Jim
Mollison is hedenochtend 9.56 uur op
Croydon in Engeland geland.
Hij verbeterde op zijn vlucht het re
cord van Merrill en Richman, dat 18 uur
bedroeg, met 5 uur.
DE BELGISCHE SENAATSZITTING.
De Rexistische interpellatie.
De Rexistische interpellatie over het ver
bod der demonstratie van Zondag j.L heeft
geen aanleiding tot incidenten in de Kamer
gegeven. Men kreeg den indruk, dat de
Rexisten weinig strijdlustig waren, nu hun
leider niet was verschenen.
Een communistisch afgevaardigde stelde
de vraag, welke maatregelen de regeering
zou nemen om het gevaar van het Rexisme
te onderdrukken. Een der socialisten oefen
de felle critiek op hen, „die hun instructies
uit Berlijn krijgen". Den Vlaamsch-nationa-
listen werd hun samengaan met de Rexisten
verweten.
De minister van binnenlandsche zaken, de
Schrijver, antwoordde de vragers en gaf een
juridische rechtvaardiging van het verbod
der Rexistische demonstratie. Hij verklaar
de, dat de regeering voortaan dergelijke de
monstraties noch aan links noch aan rechts
zou toestaan.
Motie van vertrouwen in de regeering
aangenomen.
De Kamer heeft met 126 tegen 42 stemmen
en 10 onthoudingen een motie van vertrou
wen in de regeering aangenomen, die was
ingediend naar aanleiding van de interpel
laties over de buitenlandsche politiek en de
rede van den koning.
Hei verre Oosten
Met Britsche zeelieden.
De woordvoerder van het Japansche mi
nisterie van buitenlandsche zaken heeft op
vragen van correspondenten van buitenland
sche bladen met betrekking tot de inciden
ten te Kieloeng (Formosa), waarbij Britsche
zeelieden zyn betrokken, medegedeeld, dat
de grootst mogelijke terughoudendheid in
acht genomen diende te worden, en wel in
de eerste plaats ter wille van de vriend
schappelijke betrekkingen tusschen Enge
land en Japan en in de tweede plaats omdat
het officieele onderzoek nog niet is geëin
digd.
In verband echter met het feit, dat de
Britsche bladen een onjuiste lezing van het
gebeurde hebben gegeven, maakte de woord
voerder, zy het met tegenzin, den inhoud
bekend van een beknopt politierapport.
LETLANDSCH LICHTSCHIP VAN ZIJN
ANKER GESLAGEN.
Het Letlandsche lichtschip „Laima", dat
voor Lyserort gestationneerd ligt, werd
Woensdag van zijn anker geslagen. Na een
strijd van 13 uur is de bemanning erin ge
slaagd ten Westen van Lyserort een tweede
anker uit te brengen, zoodat het gevaar
thans geweken is.
De bemanning van het schip bestaat uit
9 personen.
MAROKKAANSCH GRENSINCIDENT.
Inboorling door grenswacht gedood.
Woensdagmorgen was een inboorling
bezig zijn koeien te drenken in de rivier, die
de grens vormt tusschen de internationale
zöne van Tanger en Spaansch Marokko.
Aangezien eenige koeien naar den anderen
kant van het riviertje waren geloopen, ging
de herder is terughalen. Op- dat oogenbJik
werd hij aangeroepen door een Spaansch
soldaat. De man antwoordde, maar terzelf
dertijd loste de so'daat een schot, dat hem
doodde. De internationale gendarmerie stelt
1 een onderzoek in.
15 Visschers vinden een graf in
de golven.
Nu hedenochtend nog geen taal of
teeken vernomen is van den Scheve-
ningschen logger Sch. 179 die 12 Oc
tober ter haringvisscherij vertrok en
reeds lang terug had moeten zijn,
wordt thans als vaststaande aangeno
men, dat het schip in den storm van
deze week met man en muis is ver
gaan.
Op verzoek van de reederij publi
ceerden wy tot heden nog niet de
namen van hen, die bij deze ramp een
graf in de golven hebben gevonden.
Nu echter het verloren gaan van het
schip als vrijwel zeker wordt aange
nomen, volgen hier de namen van de
moedige visschers, die vermist wor
den:
W. de Niet, schipper; B. de Niet,
stuurman; C. Blok, monteur; A. Mos,
Z. Taal, B. Franken, D. Bal, L.
Spaans, matrozen; J. Klein, licht-ma-
troos; L. de Jager en C. Mos, oud
sten, C. Overduin, jongste, J. Over-
duin, reepschieter; W. Harteveld,
afhouder.
Het wordt evenwel verwonderlijk
geacht, dat hedenochtend nog geen
der lijken van de slachtoffers is
aangespoeld.
Naar „Ons Noorden" verneemt, is binnen
kort van katholieke zijde de publicatie te
verwachten van een Plan van den Opbouw,
waaraan verschillende katholieke deskundi
gen op staatkundig, economisch en finan
cieel terrein, hun medewerking hebben ge
geven. Om. hebben aan de vaststelling van
dit plan een drietal katholieke oud-minis
ters hun medewerkinkg verleend, n.L de
oud-ministers Weiter, Verschuur en Steen-
berghe. Verder enkele katholieke hoog
leeraren van Tilburg en enkele leden van
de katholieke Kamerfractie. Dit plan van
den opbouw heeft, aldus het blad, niet een
zoo fantastisch karakter als het sociaal-de
mocratisch plan van den arbeid, dat, zooals
men weet, niet minder dan 600 millioen door
leening te verkrijgen, wil besteden aan al
lerlei groote bouwwerken.
Het katholieke plan zou uitgaan van de
gedachte, dat het probleem van de werk
loosheid vóór alles thans krachtig moet wor
den aangepakt en dat het een onjuiste poli
tiek van de regeering is geweest, in dezen
tijd van groote werkloosheid en lage prij
zen, belangrijke werken slechts gedeeltelijk
of in het geheel niet uit te voeren, maar deze
te verschuiven naar betere tijden. Juist der
gelijke werken moet men niet uitvoeren in
een tijd van hoogconjunctuur, wijl ze dan
veel te duur uitkomen en een veel te zwa-
ren last leggen op de gemeenschap. Zooals
nu weer gebleken is met den bouw van hui
zen in den duren tijd, waardoor nu de hu
ren veel te hoog zyn en de overheidskassen
groote verliezen lijden. Het plan van den
opbouw geeft een groot aantal werken aan,
die direct voor uitvoering in aanmerking
komen, omdat zij in de afgeloopen jaren
niet of slechts voor een deel zyn uitgevoerd
en per jaar 150 millioen uit te geven aan
werkloozensteun.
Het ligt niet in de bedoeling, deze wer
ken te doen uitvoeren in werkverschaffing,
maar in normale loonen, omdat alleen op
die wyze een doeltreffende bestrijding van
de werkloosheid mogelijk is. Wel zal een
centraal orgaan met de leiding moeten
worden belast, maar dit zal zoo weinig mo
gelyk een stroef ambtelijk karakter moeten
dragen, terwijl ook het particulier bedrijf
geheel normaal ingeschakeld zal worden.
Ook het probleem van de oplossing der
jeugdwerkloosheid zal hierbij ernstig onder
oogen gezien worden.
De financiering dezer plannen zal ook ge
heel in concreto worden uitgewerkt. Men
zal daarbij vasthouden aan het begrip van
een sluitend budget, maar men zal dit be
grip „budget" een ruimere opvatting geven
dan voor één jaar. Men acht het volkomen
gemotiveerd deze werken, die alle een pro
ductief of althans een rendabel karakter
hebben en die profijt afwerpen voor een
groot aantal jaren, ook over een groot aan
tal jaren te verdeelen. Zonder dat men zyn
toevlucht zal behoeven te nemen tot niet di
rect noodige werken, zal men een plan van
opbouw krijgen, dat zeker voor twintig jaar
direct aan tienduizenden arbeid geeft en dat
ook indirect zal bijdragen tot verruiming
van de werkgelegenheid en verhooging van
de zoo zeer geschokte welvaart.