DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
DE REDE VAN MUSSOLINI.
No- 259
Dinsdag 3 November 1936
138e Jaargang
De meening in verschillende landen.
Roosevelt of Landon?
De toestand in Spanje.
De gebeurtenissen in Irak.
Nieuwe Staatsleening.
Groote bestelling van
tankschepen.
Order van 11 a 12 millioen gulden.
ALKMAAR
URANT
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Fransche pers over de rede van
Mussolini.
De Fransche pers critiseert eenstemmig de
rede van Mussolini en men is verontrust
over de wijze waarop de duce de collectieve
veiligheid, de ontwapening en den Volken
bond beschouwt.
De „Ordre" schrijft, dat Mussolini te ver
staan heeft gegeven, dat voor alle volkeren
van Europa slechts een weg open blijft,
moreel en materieel bewapenen. De „Echo
de Paris" schrijft ten aanzien van de
woorden van Mussolini over de collectieve
veiligheid, dat de duce aanhanger is van de
Duitsche theorie van localiseeren van de
conflicten. Verder vraagt het blad waarom
Mussolini den Volkenbond niet verlaat, als
deze toch wat hem betreft kan sterven. De
woorden van den duce over de regeling in
de Middellandsche Zee noemt het blad bijna
dreigend.
In de „Populaire" schrijft Lerroux, dat
Mussolini nog nooit zoo ver is gegaan in zijn
negatie van de internationale wet en in het
afstand doen van de grondbeginselen, welke
vastgeworteld schenen in het wereld-gewe
ten en zonder welke Europa teruggestooten
kan worden in het barbarisme en den chaos.
Deze rede maakt meer dan ooit noodig, dat
een collectieve vredes-organisatie wordt ge
schapen, het verheven doel van alle volke
ren, die een algemeene ruïne van Europa
willen voorkomen.
De „Petit Parisien" schrijft, dat de spil
BerlijnRome, waarom Mussolini de overige
landen zou willen verzamelen, de groote
mogendheden niet erg aanlokt. Zij zijn van
meening zelf spil genoeg te zijn en voelen
geen lust rond een andere as te draaien.
De „Oeuvre" schrijft, dat de wijze, waarop
Mussolini den vrede voorstelt aan de we
reld herinnert aan die van Hitier, men zou
deze als volgt kunnen samenvatten: „Geef
mij alles wat i'i vraag en ik zal u met rust
laten". Het oogenblik is thans voor de demo
cratische landen Engeland en Frankrijk ge
komen om nauw samen te gaan en de
kleinere staten door hun gemeenschappe
lijke, vastberaden houding het vertrouwen
te geven, dat men een weinig heeft verloren
in de vredesorganisatie van Genève.
Hongarije en de rede van MussolinL
Naar men volgens het Hongaarsche tele-
graaf-agentschap in welingelichte Hon
gaarsche kringen verklaart, juicht Hon
garije eenstemmig de rede van Mussolini
toe, en wel in het bijzonder de passage be
treffende Hongarije.
Deze rede, aldus bedoelde kringen, is de
logische uiting van het standpunt, dat Mus
solini reeds jaren in de kwestie van Centraal-
Europa heeft ingenomen. Zonder twijfel
heeft geen enkele buitenlandsche staats
man nauwkeurig zijn standpunt bepaald ten
gunste der gerechtvaardigde eischen van
Hongarije. De geheele rede van Mussolini
dient de zaak van de politiek van den vrede,
en het is dan ook van bijzonder belang, dat
de duce de verwezenlijking van de recht
vaardige verlangens van Hongarije als een
der meest essentieele voorwaarden van een
werkelijke vredespolitiek beschouwt.
De Amerikaansche
verkiezingsstrijd
Te Boekarest niet onverdeeld
gunstig.
De woorden, die door den duce te Milaan
zijn gesproken ten gunste van het Hon
gaarsche revisionisme hebben in politieke en
journalistieke kringen verontwaardiging ge
wekt.
Hoewel men zich in regeeringskringen
zeer terughoudend toont, verheelt men daar
niet, dat de rede van Musolini, volgende op
de verzoenende verklaringen, die te Praag
zijn afgelegd jegens de onderteekenaars van
de protocollen van Rome, een pijnlijken in
druk hebben gemaakt.
De beroering is vooral groot in de recht-
sche en uiterst-rechtsche kringen, die in het
algemeen geneigd zijn, de fascistische poli
tiek te steunen, en waar de woorden van
Mussolini een ware consternatie hebben
veroorzaakt.
Duitsche persstemmen.
In de Duitsche bladen verschijnen thans
ook beschouwingen, gewijd aan de door
Mussolini uitgesproken redevoering. Het
„Berliner Tageblatt" schrijft, dat Mussolini
ten aanzien van de princiipeele problemen
betreffende de organisatie van den vrede
een direct probleem gesteld heeft, dat in de
eerstvolgende maanden reeds in krachtige
beweging moet komen. Een nieuw Europa,
zoo zou men dit thema ook kunnen noemen,
een Europa, waarvan wjj tot dusverre nog
slechts een geringe voorstelling voor oogen
hebben, maar dat wij hopen, tezamen met
alle andere staten uit die „as" te ontwikke
len en onder eenigerlei „hegemonie"-fanta-
siën.
De „Germania" ziet in deze rede een
streep, die gezet wordt onder het naoorlogs-
systeem van Versailles en Genève. De dy
namiek der Romeinsche politiek past niet in
de vilten pantoffels van Genève, het revisio
nisme van naar boven strevende landen is
afgewend te wachten op een echo uit de
Geneefsche collectiviteit. Het is in de crisis,
die het door het bolsjewisme vergiftigde
Europa schokken, geruststellend te weten,
dat Italië zoo duidelijk zijn weg voor zich
ziet, duidelijker dan vele oude mogend
heden, die nog in de illusies en dwalingen
van het Wilsonsche Europa bevangen zijn.
Engeland en de Middellandsche
Zee.
In Britsche kringen is men van meening,
dat het eenige belang van Groot-Brittannië
gelegen is in een handhaven van den status
quo in de Middellandsche Zee.
Een bilateraal, of zelfs multilateraal Mid
dellandsche Zee-pact zal het bereiken van
dit doel naar men meent niet begunstigen.
Voorts wijst men er op, dat door Enge
land reeds een soort defacto-erkenning van
Abessinië is gegeven, gezien de betrekkin
gen der Engelsche legatie in Addis Abeba
met maarschalk GrazianL
Ten slotte is men algemeen van opinie,
dat de rede van Mussolini hoofdzakelijk voor
binnenlandsch gebruik bestemd was. Het
lijkt weinig waarschijnlijk, dat de rede aan
leiding zal geven tot diplomatieke ontwik
kelingen, voor zoover Engeland aangaat, be
treffende de Middellandsche Zee.
Aan den vooravond van den
verkiezingsdag.
De laatste schikkingen zijn getroffen voor
de verkiezingen, welke vandaag worden ge
houden en waaraan, naar schatting, 45 mil-
lioen menschen zullen deelnemen. De politie
heeft overal voorzorgsmaatregelen genomen.
Election Day is een feestdag en voor de
sluiting der stembureaux zal geen sterke
drank mogen worden verkocht. Nachtgele
genheden, bars en restaurants hebben even
wel voorbereidingen gemaakt om 's avonds
en 's nachts groote menigten te kunnen ont
vangen.
Uitslagen worden per radio mede
gedeeld.
De verkiezingsuitslagen zullen direct na
ontvangst per radio worden uitgezonden,
in de bioscooptheaters worden geprojecteerd
en natuurlijk ook door de bladen worden
gebulletineerd.
De weddenschappen.
In Wallstreet heeft men weddenschappen
gesloten tegen een quote van 7/2, dat Lan
don niet gekozen zal worden.
Volgens de proefstemming van New York
Herald Tribune zou Roosevelt zeker zijn
van 315 van de 531 stemmen van het kies
college, terwijl de New York Times zeker
heid geeft voor 236 stemmen en 170 stem
men op Roosevelt daarenboven waarschijn
lijk acht.
Deze proefstemming van de bladen wer
den evenwel gehouden voor Landon zijn
campagne inzette ten gunste van de ophef
fing der belasting op de loonen en voor
de zeeliedenstaking. De invloed daarvan op
den uitslag is niet te voorspellen,
Laatste rede van Roosevelt en Landon.
Roosevelt en Landon hebben gisteravond
de verkiezingscampagne gesloten door elk
15 minuten voor de radio te spreken. Bei
den spraken vanuit hun woning. Roosevelt
zeide o.a.: „Stemt zonder bitterheid en haat,
alleen met het verlangen het welzijn en den
voorspoed van de Vereenigde Staten te ver
meerderenin enkele deelen der wereld
schijnt de democratie onder te gaan in een
vloedgolf. Vrienden, hier hebben we ver
trouwen in de democratie".
Landon verklaarde o.m.: „Stemt als kie
zers, die geen enkele autoriteit erkennen
behalve hun gewetende wereld heeft
een vrij Amerika noodig, wij zullen het we
reldfront der democratie verdedigen".
Eerste verkiezingsuitslag.
In het kleine dorpje Millsfield in New
Harhpshire hebben even na middernacht de
12 kiezers hun stem uitgebracht. 5 stemden
hij gewonnen had. Bekir bevond zich met
zijn troepen ten noordoosten van Bagdad,
waar manoeuvres werden gehouden. Jafar
stelde Bekir Sidki per telefoon en per
telegram op de hoogte van zijn komst. De
generaal, antwoordde dat hij een officier
zou zenden om Jafar te ontvangen. Jafar
verliet Bagdad per auto. Volgens inlichtin
gen uit betrouwbare bron kwam Jafar
op een afstand van ongeveer tien mijl bui
ten Bagdad de auto tegen, waarin de offi
cier gezeten was, over wien Bekir Sidki
had gesproken, met drie soldaten De offi
cier verzocht minister Jafar over te stap
pen. Men reed vervolgens de woestijn in,
waar Jafar met de revolver werd doodge
schoten. Zonder twijfel is het feit dat mi
nister Jafar zeer populair was bij het leger
de oorzaak geweest van dezen moord.
Over de leden van de nieuwe regeering
is weinig bekend. Het verdient opmer
king dat de nieuwe premier Hikmet So-
leiman de broeder is van Mahmoed Sje-
ket, die als leider van de Turksche com
missie voor eensgezindheid en vooruitgang
den val van Abdoel Hamid bewerkstelligd
heeft. Zoowel in Hikmet Soleiman al^in
generaal Bekir Sidki leven dus herinne
ringen aan de Turksche revolutie. De
nieuwe minister van financiën was in 1920
zeer diep verwikkeld in een complot tegen
Engeland.
De laatste berichten uit Bagdad doen
vermoeden dat koning Ghazi geen geheel
ljjdende rol in de staatsgreep heeft ge
speeld. Er bestond wrijving tusschen den
jongen köning en zijn ministers, en men
meent te weten dat de koning in het ge
heim Bekir Sidki heeft aangemoedigd, daar
hij alleen de ministers niet kon ontslaan.
Gemeld wordt dat de premier Jassin den
laatsten tijd scherpe critiek heeft geoe
fend op het gedrag van koning Ghazi, die
niet in staat was zijn meening vóór zich te
houden, en dat de koning dit zijn minister
president zeer kwalijk nam.
DE ZEELIEDENSTAKING IN AMERIKA.
De zeeliedenstaking in Amerika heeft zich
uitgebreid tot de golf van Mexico en de
kust van den Atlantischen Oceaan. De Ver
eeniging van Amerikaansche reeders "heeft
een conferentie belegd, van de meeste der
directeuren van scheepvaartmaatschappijen
en van Amerikaansche reeders ter bespre
king van den toestand.
De reis van de „Virginia", die morgen
met 500 passagiers naar den Stillen Oceaan
zou vertrekken, gaat niet door.
De zeevaart-commissie heeft te San Fran-
cisco vertegenwoordigers van reeders en
zeelieden bijeengeroepen. Deze laatsten
maakten echter bezwaar tegen een in den
aanvang afgelegde verklaring der reeders,
trokken zich terug en weigerden de zaak
op Landon, 2 op Roosevelt, terwijl 5 zich I der zeelieden uiteen te zetten. Vertegen
van stemming onthielden. Dit is de eerste WOordigers van de Internationale Vakver-
Reorganisatie van de Madrileensche
regeering?
Men meent te Barcelona te weten, dat
heden het Madrileensche kabinet gereorga
niseerd zal worden. He nieuwe kabinet zou
dan, evenals het Catalaansche, den naam
„Raad van verdediging der republiek" aan
nemen.
In het nieuwe kabinet zouden «itting heb-
ven vier vertegenwoordigers van de C.N.i-,
n.1. Juan Garcia Oliver voor justitie, Juan
Peiro voor industrie en handel, mevrouw
Montseny voor gezondheid en Juan Lopez
voor het verkeerswezen. Largo Caballer
zou eerste minister blijven en de Portefeuille
van oorlog blijven beheeren. Prieto, Galarza
en Negrin zouden hun portefeuilles e
den. ia
Het nieuwe kabinet zou bestaan uit 1»
leden, onder wie dr. Jaime Agua e
tegenwoordiger van de Catalaansche lmker
zÜde, oud-burgemeester van Barcelona^ Oud
Premier Giral zou belast worden met
nieuwe portefeuille van propaganda.
Juan Garcia Oliver is secretans-generaa
van het comité van defensie van het depar^
tement van oorlog der Ca a a yer_
liteit. Mevr. Montseny die d<raster en
tegenwoordigt, *b.ek*" dochter van den
propagandiste. Zij is de d Pejro ver-
anarchist Federico Urales. eematig-
tegenwoordigt de C.N.T en .vangemat*
de richting. Juan Lopez zou de streek
lencia vertegenwoordigen.
Vliegvelden der regeering
bardeerd.
gebom-
Radio Coruna deelde vannacht mede, dat
de luchtmacht der opstandelingen de vlieg
velden van Barcelona heeft gebombardeerd
en hierbij talrijke vliegtuigen van de regee-
ringsluchtmacht heeft vernield.
De opstandelingen zetten den opmarsch
naar Madrid voort, op het oogenblik bevin
den zij zich op enkele kilometers van het
vliegveld Getafe. Aan het Noordelijk front
hebben de opstandelingen in den middag
Villavicioca Deodon bezet.
Uit Guadalajara wordt gemeld, dat de
volksrechtbank 15 militairen, die hebben
deelgenomen aan den opstand, ter dood heeft
veroordeeld.
De gevechten rond Huesca.
Kolonel Sandino deelde in den afgeloopen
nacht mede, dat de opstandelingen bij
Huesca een hevig vuur op de voorhoede der
regeeringstroepen hebben geopend, evenwel
zonder veel schade aan te richten.
De artillerie der regeeringstroepen bom
bardeerde de' stellingen det opstandelingen
in dit gebied.
De luchtmacht' der opstandelingen poogde
'n aanval te doen' op de Stellingen der regee
ringstroepen, doch werd gedwongen zich
terug te trekken.
Aarr het centrum-front gaan de regeerings
troepen voort hün Stellingen te versterken,
Uit het Zuiden valt "niets bijzonders te ver
melden.
verkiezingsuitslag.
Arabische critiek.
De Arabische pers in Egypte oefent cri
tiek op den staatsgreep in Irak. Het blad
Al Balagh noemt het betreurenswaardig,
dat de revolte ernstige conflicten tusschen
het Arabische en het niet-Arabische ele
ment in Irak tot gevolg zal kunnen heb
ben. De koerd Bekir Sidki is geen Arabier
en wil desniettemin over Arabieren heer-
schen.
Ook het blad Al Ahram verklaart met
nadruk, dat de Arabieren in Irak zich
nooit zullen onderwerpen aan een niet-
Arabisch dictator. De bevolking van Irak
en in het bijzonder de gewapende stammen
zijn de afgetreden regeering altijd zeer
genegen geweest en zullen het optreden
der nieuwe machthebers dat in strijd met
de grondwet is, niet goedkeuren.
Nog eenige bijzonderheden over
de staatsgreep.
De staatsgreep te Bagdad schijnt, naar
de Times uit Kaïro meldt, voornamelijk
veroorzaakt te zijn door de eerzucht van
generaal Bekir Sidki, die het commando
voert over de oostelijke divisie van het
Iraksche leger.
Het schijnt dat slechts een kleine groep
officieren van het leger en van de lucht
macht in het complot was, en dat het leger
in het algemeen niet geraadpleegd is. De
regeering zelf vermoedde totaal niets. De
minister van buitenlandsche zaken was
juist uit Europa teruggekomen, en was van
plan door te reizen naar Rijadh om met
Ibn Saoed te confereeren. De premier was
op een receptie ter verwelkoming van den
Afgaanschen minister van oorlog, toen de
bommen op Bagdad vielen.
Op de kabinetszitting, die aanstonds
werd gehouden, bleek dat er geen andere
weg openstond dan toegeven. Men meent
te weten dat een officier niet-officieel aan
den premier Jassin liet weten dat het in
zijn eigen belang was, als hij dadelijk het
land verliet. Koning Ghazi belastte toen
den minister vgn oorlog Jafar met de mis
sie om aan Bekir Sidki mede te deelen, dat
eeniging van Havenarbeiders hebben mede
gedeeld, dat wegens de dreigende staking in
het Zuidwesten de reeders hebben toege
stemd in een loonsverhooging der arbeiders
van gemiddeld 20 procent voor alle havens
tusschen Wilmington in Noord Carolina en
Tampa in Florida.
107 schepen in de havens
Op het oogenblik worden 107 schepen
vastgehouden in de havens aan de kust van
den atlantischen oceaan en de Golf van
Mexico, door de staking van de zeelieden
uit sympathie met de stakers aan de west
kust. Het vertrek van het mailschip „Man
hattan", dat naar Cherbourg en Bremen zou
uitvaren, is voor onbepaalden tijd uitge
steld.
De poging tot arbitrage tusschen de sta
kers aan de westkust en de reeders te San
Francisco is mislukt. Het aantal stakers
wordt thans geschat op 20.000, waarvan
2400 te New York. Bij de haven is politie
gestationeerd, gereed om in te grijpen.
De commandant van de marine te Was
hington, admiraal Standley, verklaarde,
dat de marine bereid is wachten te plaatsen
op de schepen, welke zijn verlaten en door
de stakers zijn bezet, zoodra president Roo
sevelt het bevel hiertoe geeft.
HET PROTESTANTISME IN
OOSTENRIJK.
In de evangelische kerken in Oostenrijk is
gisteren een schrijven van den Weenschen
super-intendent Heinzelmann voorgelezen
waarin onder meer gezegd wordt:
„Terwijl de roomsch-katholieke kerk als
de in Oostenrijk bevoorrechte onmiddellijk
een concordaat verkregen heeft ter regeling
van haar betrekkingen met den Staat,
wacht de evangelische kerk sedert twee-en
een-half jaar vergeefs op een dergelijke
regeling. De protestanten loopen het ge
vaar, dat hun rechten verkort worden bij
belangrijke zaken zooals de opvoeding der
jeugd en huwelijkskwesties. Zij moeten
vreezen, dat de rechtsgelijkheid, die den
protestanten in 1861 „voor eeuwig en alle
tijden" gewaarborgd werd, twijfelachtig
wordt".
Met nadruk wordt de Staat er aan her
innerd, dat hij verplicht is, de evangelische
Naar wij vernemen, wordt er een
nieuwe staatsleening uitgegeven, groot
100 millioen, tegen den koers van
95 3/4. De rente bedraagt 3 In ver
band met het feit, dat deze leening in
20 gelijke jaarlijksche termijnen zal
worden afgelost vroegere leeningen
hadden in den regel een looptijd van
40 jaar, terwijl de aflossing in annuïtei
ten geschiedde zal de gemiddelde
rendement van deze leening 3l/2 be
dragen. Uiteraard zal het aanmerkelijk
hooger zijn voor hen, wier stukken de
eerste jaren worden uitgeloot. Bij de
keuze van het rentetype heeft mede de
overweging gegolden, dat door goedkoop
geld het economisch leven kan worden
bevorderd.
De inschrijving op deze leening, waar
van 50 millioen geplaatst is bij ver
schillende rijksinstellingen, zal op Dins
dag 10 November worden opengesteld.
De storting zal moeten geschieden op
Dinsdag 1 December bij de verschillen
de kantoren van inschrijving. De half
jaarlij ksche coupons dezer leening zijn
op 1 Juni en 1 December betaalbaar.
Zij zijn vrij van couponbelasting.
Naar ons ter oore komt, heeft de Ko
ninklijke Shell dezer dagen bij ver
schillende Nederlandsche scheepswer
ven wederom een groote order ge
plaatst voor den aanbouw van tank
schepen. Deze order zou opdracht
bevatten tot den bouw van acht
schepen.
Nadere bevestiging.
In verband met dit bericht hebben wij
ons tot de directie van de Koninklijke ge
wend, die ons bevestigde, dat de Bataaf-
sche Petroleum Maatschappij een order
van acht tankschepen bij Nederlandsche
werven heeft geplaatst
Besteld zijn bij:
Wilton-Feyenoord: 1 tankschip van
12000 ton, 1 tankschip van 9000 ton.
Nederlandsch Scheepvaart-Mij.: 1 tank
schip van 12000 ton, 1 tankschip van 9000
ton.
Maatschappij „De Schelde": 1 tankschip
van 12000 ton.
Rotterdamsch Droogdok-Maatschappij: 1
tankschip van 12000 ton.
Nederlandsch Dok-Maatschappij: 1 tank
schip van 9000 ton.
Fa. Van der Giesen: 1 tankschip van
9000 ton.
Deze order !9 een van de grootste en
een van de belangrijkste, welke de Neder
landsche scheepswerven ooit hebben ont
vangen.
Naar ons werd verzekerd, is met
deze opdracht gemoeid een bedrag
van circa elf a twaalf millioen gulden.
Het spreekt wel vanzelf, dat deze order
aan duizenden handen een geruimen tijd
werk zal geven en daarom in de kringen
van de scheepsbouwers met groote vreugde
is begroet en als een zegen voor de Neder
landsche werven en industrie wordt be
schouwd.
De bouw der motoren.
Naar wij vernemen, zullen de motoren
van de tankschepen, welke de Bataafsche
Petroleum Maatschappij bij zes Neder
landsche scheepswerven heeft besteld,
worden gebouwd door „Werkspoor" te
Amsterdam .behalve die van de schepen,
welke bij Wilton-Feyenoord op stapel
zullen worden gezet.
Deze zullen n.1. op deze werf zelf wor
den vervaardigd.
(Zie voor nadere bijzonderheden
„Laatste Berichten").
kerk eindelijk te geven wat haar toekomt.
In de nieuwe wet, waaraan de evangelische
kerk sedert lang bereid is mede te werken,
mag haar positie niet ongunstiger zijn dan
die, welke de roomsch-katholieke kerk door
het concordaat verkregen heeft.
OVERBLIJFSELEN VAN DE „ABD EL
LATIF" AANGESPOELD.
Aan de kust van de Middellandsche zee,
ongeveer 100 K.M. ten Westen van Alexan-
drie, vijn vijftien lijken, alsmede wrakstuk
ken aangespoeld, afkomstig van het Egypti
sche kustvaartuig „Abd El Latif", dat sedert
een week wordt vermist.
Omtrent de oorzaak van het ongeval tast
men volkomen in het duister, aangezien de
afgeloopen veertien dagen de zee kalm is
geweest.