DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Hevige gevechten in de studentenwijk.
No 271
138e Jaargang
De Spaansche revolutie
Verscheidene straten in de hoofdstad bezet.
Het gevaar uit de lucht.
Kruithuis bij Marseille in
de lucht gevlogen.
40 dooden en 200 gewonden.
Afschuwelijke treinmisdaad
Italiaansch stoomschip
vermist.
ALKMAARSC
COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Dinsdag 17 November 1936
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De indruk, dien men gistermiddag had
van den toestand in de verschillende sectoren
aan het front van Madrid kan als volgt
worden samengevat:
In de zone van Carabanchel hebben de
loyale troepen een lichten vooruitgang tot
Stand gebracht en zich gevestigd in stel
lingen, die gunstig zijn voor hun verdere
actie.
In de zone van de „Brug der Franschen"
hebben de opstandige troepen wederom ge
tracht vóór het aanbreken van den dag tus-
schen de regeeringslinies door te glippen,
teneinde de verbindingen te herstellen, die
de regeeringstroepen hun gisteren in den
loop van den strijd hadden afgesneden. De
bedoelig der opstandige troepen was waar
schijnlijk de Manzanares over te steken en
den weg naar Coruna te passeeren, tenein
de door te dringen tot de heuvels van Hese
de Villa, die precies ten noorden van
Madrid gelgen zijn in de nabijheid van de
volkrijke buurt der Cuatro Caminos.
De regeeringstroepen deden echter een
hevigen tegenaanval en als gevolg van de
zen strijd, die 'n groot deel van den morgen
duurde, werden de rechtschen gedwongen
terug te trekken naar het deel van Casa de
Campo, dat aan den zoom van het dorpje
Ara Vaca ligt.
Het comité van verdediging van Madrid
heeft besloten in permanente zitting bijeen
te blijven, teneinde gereed te zijn tot het op
ieder oogenblik nemen van beslissingen, die
noodig zouden kunnen zijn bij de delicate
operaties, welke zich op het oogenblik aan
het front van Madrid afspelen. Het comité
beschikt over de middelen om de moeilijk
heden van het oogenblik te boven te komen
en zeker te zijn van een snelle verbetering
in den toestand binnen een zeer kort tijds
bestek.
Gevechten in de Universiteitswijk.
De correspondent van Reuter heeft gis
termiddag om half zes uit Madrid getelefo
neerd, dat tijdens een raid van opstande-
lingenvliegtuigen boven de stad een Junker
toestel door de regeeringsvliegtuigen naar
beneden is gehaald nabij de renbaan van
Madrid. De regeeringsluchtmacht heeft
verder de concentraties der opstandelingen
in Casa de Campo bestookt, vanwaar op
standelingen-batterijen voortdurend de stad
bombardeeren.
Op het oogenblik, waarop dit telefoonge
sprek gevoerd werd, woedde de strijd in de
nabijheid van de Universiteitswijk, hetgeen
er op zou kunnen wijzen, dat rechtsche troe
pen de river zouden hebben overgestoken.
Den geheelen dag heeft de rechtsche ar
tillerie het westelijk deel van Madrid bo
ven het noorderstation gebombardeerd. De
schade aan gebouwen is groot, maar er zijn
weinig slachtoffers gevallen, aangezien dit
deel der stad ontruimd is en tot oorlogs
zone is verklaard.
Bombardement der hoofdstad
Gistermiddag om vier uur hebben zeven
vliegtuigen der opstandelingen verscheidene
wijken gebombardeerd, vooral die der Cua
tro Caminos. Er werden talrijke personen
gewond, waarbij verscheidene enstige ver-
Wondingn opliepen.
Onmiddellijk stegen jachtvliegtuigen der
vegeering op om den strijd aan te bin en.
Volgens nog niet officieel bevestigde be
tichten is een driemotorig bombardements
vliegtuig neergeschoten in de omgeving van
de Arena. Tijdens den strijd met dit toestel
werd een jachtvliegtuig der regeering ge
troffen. De piloot slaagde er echter in met
zijn valscherm veilig te landen.
De opstandelingen bezetten eenige
straten in N. W. Madrid.
Om acht uur gisteravond werd door radio
Tetouan het communiqué verspreid, dat de
troepen van Varela hun stellingen in het
Westerpark en de Pasao Rorales versterken.
Alle aanvalspogingen der regeeringstioe
Pen werden onderdrukt.
De eerste straten van het noordwestelyk
deel van Madrid zijn thans geheel bezet, a
dus radio Tetouan.
in Universiteitswijk
van
Opstandelingen
omsingeld.
Een niet zoo talrijke colonne
opstande'
,ln8en was gisteravond opgerukt tot het ge
£>«w der philosofische faculte£.
Universiteitswijk is gelegen- T«dens
zeer hevigen tegenaanval, welke den g
!?n nacht en een deel van den ochtend
duurde, hebben de regeeringstroepen g
Pjobeerd deze colonne van de hoofdmacht
af le snijden.
Men kan thans bevestigen, dat de voor
hoede der opstandelingen-colonne geheel is
omsingeld.
De door de rechtsche troepen gezonden
versterkingen werden bij de Fransche brug
over de Manzanares verspreid.
Lugubere daad.
Generaal Miaja heeft de buitenlandsche
journalisten bij zich. ontboden om hen het
verminkte lijk te laten zien van een vlieger
der regeeringsluchtmacht.
De generaal zetten uiteen, dat een toestel
der opstandelingen boven de stellingen der
regeeringstroepen een valscherm had neer
gelaten, dat en kistje droeg, hetwelk het
verminkte lijk van een vlieger, die achter de
linies der opstandelingen had moeten
dalen, bevatte.
Miaja verklaarde, dat hier sprake was van
een daad, welke beneden alle critiek is, doch
dat hij niettemin de gisteren genomen
maatregelen handhaaft, waarbij bepaald
wordt, dat iedere vlieger der opstandelin
gen, die met zijn vliegtuig of met een val
scherm achter het front der regeerings
troepen, terecht komt, moet worden ge
ëerbiedigd.
Verscheiden straten in de
hoofdstad bezet.
Om half zeven gisteravond heeft Radio
Cadiz medegedeeld, dat generaal Franco
telefonisch heeft bekend gemaakt, dat ver
scheiden straten in de hoofdstad door
rechtsche troepen zijn bezet. Zij zouden
ook meester zijn van de universiteitswijk
en de landbouw hoogeschooL Van de uni
versiteitswijk uit zouden de strijdkrachten
van Franco drievierde deel der hoofdstad
kunnen beheerschen. Gisteren en vandaag
zijn de troepen 2 K.M. naar het midden der
stad opgerukt. De hevigste strijd werd ge
leverd om de Paseo de Rosales. De verliezen
der regeeringstroepen, aldus Radio Rabat,
waren daar zeer hevig.
Bij Escorial is de poging der regeerings
troepen den keten der rechtsche troepen te
doorbreken, mislukt.
Officieel communiqué
regeeringszijde.
Het gistermiddag uitgegeven officieele
communiqué vermeldt, dat de regeerings
troepen de zóne bij Casa Velazquez hebben
gezuiverd van groepjes opstandelingen, die
er in geslaagd waren tot daar door te
dringen.
Vliegtuigen der regeeringsluchtmacht
hebben onafgebroken de stellingen der op
standelingen en hun concentraties gebom
bardeerd.
De rechtsche troepen probeeren het N.W.
deel der stad te bezetten.
Eenige groepjes opstandelingen zijn er in
geslaagd de Manzanares over te trekken
Zij hebben zich verspreid over de toegangen
tot de universiteitswijk en achter het Wes
terpark.
Bommenwerpers der opstandelingen
in actie.
Vliegtuigen der opstandelingen hebben
gisteravond tal van punten der hoofdstad
met bommen bestookt en daarbij vooral
van brandbommen gebruik gemaakt.
Het aantal dooden en gewonden is zeer
aanzienlijk.
Het provinciaal ziekenhuis, het Ban Carlos
ziekenhuis en een opslagplaats van hout,
staan in brand.
Een zeer hevig bombardement heeft het
stadsdeel tusschen het Atocha plein, de
Leonstraat en het Cortesplein geteisterd.
Een huis in de Augustijnstraat werd geheel
vernield. Een ander huis in diezelfde straat
staat in brand.
Een gedeelte van den hemel is rood
gekleurd.
In de Augustijnstraat zijn van alle huizen
de ruiten gebroken, terwijl deuren en ramen
geblakerd zijn.
Heviger ontploffingen doen zich dan nog
voor. De vliegtuigen verrichtten langen tyd
hun werk. Mitrailleurs en luchtafweerge-
schut zijn onophoudelijk in actie. Tot de
bureaux van Havas dringt steeds meer
warmte door, afkomstig van brandende ge
bouwen. Om acht uur hoort men niet meer
het geronk der vliegtuigmotoren. Het lucht
alarm is dan ten einde.
Vannacht zouden mogelijk de eerste schat
tingen worden gedaan, van de schade, welke
tijdens het hevigste bombardement, dat tot
nu toe in den burgeroorlog is voorgekomen,
werd aangericht.
„Madrid zal niet vallen".
Minister-president Largo Caballero, heeft
tegenover een verslaggever van Havas ver
klaard. dat Madrid niet in handen der op
standelingen zou vallen.
Er moet echter volgens Caballero reke
ning mede worden gehouden, dat Madrid
geen gunstige militaire stelling is. In het
hypothetische geval, dat de opstandelingen
bezit zouden nemen van de hoofdstad, zou,
zoo zeide hij, deze overwinning slechts
moreele waarde hebben. De oorlog zou
voortduren. Niemand, zoo verklaarde Cabal
lero voorts, kan aan onze overwinning op
het fascisme twijfelen, want ons geheele
volk staat vijandig tegenover de opstande
lingen, die in elk geval definitief zullen
worden overwonnen.
Russisch schip door de opstande
lingen vastgehouden.
Het volkscommissariaat voor buitenland-
schen handel der Sovjet-Unie deelt mede,
dat tot nu toe nog geen directe verbinding
tot stand is gebracht met den kapitein van
het Sovjet-Russische schip „Sojuswedni-
kow". De Spaansche opstandelingen, welke
het schip in beslag hebben genomen, staan
niet toe, dat telegrafische bijzonderheden
omtrent het aanhouden en het opbrengen
naar Ceuta worden gemeld.
De Duitsche vertegenwoordiging van de
Sojusnefte-export" heeft in de afgeloopen
drie dagen eenige malen naar Ceuta getele
grafeerd aan den kapitein van de „Sojus-
wodnikow": breng tankschip overeenkom
stig vorige opdrachten naar Belgische haven
Ertvelde". De kapitein heeft evenwel niet
geantwoord.
Men wijst er op, dat de lading-documen
ten aan den Duitschen kooper, „Benzol-
verband" zyn gezonden, zoodat de lading,
welke de Spaansche opstandelingen in be
slag hebben genomen, eigendom van deze
Duitsche maatschappij is."
Mededeellngen van regeeringszijde.
De verrassende aanval van gisteren op
het noordwesten van Madrid heeft de toe
stand geheel gewijzigd. De opstandelingen
verjoegen niet alleen de regeeringstroepen
uit hun stellingen, i-'och zjj drongen zelfs in
de straten der staAvoor op een plaats, waar
de tegenstand het grootst scheen.
Langs de loop van de Manzanares drongen
de kolnnes onder bevel van Asencio, Bar
tolomeu en Delgado, gesteund door tanks,
artillerie en vliegtuigen, de Universiteits
wijk binnen en tegen het vallen van den
nacht waren zij hier meester. Tot voorbij
de landbouwschool drongen de opstande
lingen door met de bajonet en handgrana
ten en langs het Westerpark kwamen zij tot
voor het Paseo de Rosales.
Eerst boden de regeeringstroepen hard-
nekkigen tegenstand en het handgemeen
duurde verscheidene uren, doch plotseling
trokken de regeeringstroepen terug en ver
schansten zij zich achter stellingen welke in
de aangrenzende straten waren opgewor
pen.
Het gevecht is dus tot in de stad zelf
doorgedrongen. De bevolking is hierover
verschrikt en trekt naar het noordoosten
der stad. De opstandelingen kunnen thans
langs breede straten, soms wel 40 meter
breed, oprukken tot aan het plein Quatro
Caminos.
De opstandelingen blijven de stad vanuit
vliegtuigen bombardeeren.
Hotel Savoy is door verscheidene bom
men getroffen en ook de Fransche ambas
sade is getroffen. Ten gevolge van het bom
bardement zijn verscheidene branden uit
gebroken.
De opstandelingen zijn de stad
binnengedrongen.
Het Spaansche ministerie van luchtvaart
deelt mede, dat gistermiddag 23 jachtvlieg
tuigen van de regeerings-luchtvloot, zeven
bombardements- en 8 jachtvliegtuigen van
de opstandelingen boven Madrid hebben
aangevalen. Vyf toestellen van de opstan
delingen, twee „Heinkel", twee „Fiat" en 'n
„Junker" werden omlaag geschoten.
Een andere escadrille van de regeering
heeft het station van Salamanca gebombar
deerd en het gebouw in brand geschoten.
Hierbij werd een groote hoeveelheid oor-
logsmaterieel van den vyand verwoest.
Een derde escadrille heeft een bezoek ge
bracht aan Cadix en hier 18 bommen ge
worpen op het arsenaal en de havenwer
ken.
Volgens te Marseille ontvangen be
richten, heeft zich een ontploffing voor
gedaan in het kruithuis van Saint Cha-
mas.
Nadat eerst werd gemeld, dat er 10
dooden en 30 gewonden zouden zyn,
bleek uit latere berichten, dat het aan
tal dooden zeker 30 en het aantal ge
wonden ruim 200 zou bedragen.
De ramp ontstond door het uitbreken van
een brand in een van de bijgebouwen. Na
het vallen van het donker werkten de red
dingsmanschappen met behulp van geim-
i proviseerde verlichting aan het bergen
van de slachtoffers uit de puinen van het
kruithuis, dat nog slechts één groote ruïne
vormt Van alle kanten stroomt hulp toe.
In het stadje Saint Chamas is het nog moei
lijk na te gaan hoeveel schade is aangericht.
Het schijnt echter, dat dit nog wel zal mee
vallen. Wel zijn vrijwel alle ruiten gespron
gen. De telefonische verbindingen hebben
eenige vertraging ondergaan en bij tusschen-
poozen is er geen electrische stroom.
Nadere bijzonderheden.
De kruitfabriek waarin de ontploffing
heeft plaatsgevonden, strekt zich over een
afstand van 2 tot 3 kilometer uit tusschen
de gemeenten Saint Chamas en Miramas.
Zij bestaat uit een groot aantal gebouwen
van één verdieping en het directiegebouw,
dat aan den ingang is gelegen. Deze staan
alle afzonderlijk en zelfs door aardhoopen
van het oude Chamas gescheiden.
Omstreeks half vyf brak brand uit in het
gebouw 104, dat op meer dan twee kilometer
afstand van den hoofdingang is gelegen. De
brand ontstond in de mengtoestellen voor de
bereiding van toliet, een ontplofbare stof.
Spoedig hing een zeer dichte zwarte rook
wolk boven het gebouw. De zeer strenge
voorschriften ingeval van brand werden on
middellijk toegepast en slechts enkele secon
den na het uitbreken van den brand loeide
de sirene. Het geheele personeel van hoog
tot laag, in totaal meer dan 200 personen,
begaf zich naar het gebouw om het vuur te
bestrijden met de beschikbare middelen.
Dwars over het fabrieksterrein stroomt door
een groot aantal kanalen, water. Reeds had
den de brandweerlieden de spuit in gereed
heid gebracht en maakten zy zich gereed het
gebouw nat te spuiten, toen om negen mi
nuten over half vijf een geweldige ontplof
fing ontstond. Het gebouw was in de lucht
gevlogen.
De kracht van de ontploffing was zoo he
vig, dat zy in het dorp en in alle naburige
gemeenten gehoord werd en groote onge
rustheid onder de bevolking veroorzaakte.
Uit Saint Chamas verscheen het eerst hulp,
Uit de onbeschrijflijke verwarring van elec
trische draden, gesmolten metalen balken
en puin, trachtte men de werklieden te be
vrijden die niet meer hadden kunnen vluch
ten, terwijl anderen, die slechts licht gewond
waren, naar het dorp vluchtten, waar meer
dan 0.9 deel van het uit ongeveer 5 tot 600
arbeiders bestaande personeel der fabriek
woont.
Vrouwen en kinderen verdrongen zich
voor het gesloten hek der fabriek. Bij het
schijnsel van zaklantaarns vond het eerste
reddingwerk plaats.
Later werden zoeklichten uit Existres en
Berre aangevoerd, die een noodverlichting
vormden by den ingang van het fabrieks
terrein en op de plaats van de ramp.
De gewonden werden overgebracht naar
de ziekenhuizen van Salon, Nix en Marseille.
De overblijfselen van 17 slachtoffers, w.o.
dat van den directeur der fabriek, Larro
Que, werden in een der andere gebouwen
op het terrein geborgen.
Twaalf andere werden naar het gesticht
te Saint Caras overgebracht
36 dooden.
Hedenochtend werd uit de gegevens van
de verschillende ziekenhuizen, waarheen de
slachtoffers van de ontploffing in de bus
kruitfabriek werden vervoerd, de volgende
verlieslijst opgesteld:
Op het terrein van de fabriek de directeur
en 16 anderen; in het ziekenhuis van Saint
Chamas 12; in het ziekenhuis van Aix en
Provence 4; in het ziekenhuis van Salon 3.
In totaal zyn er dus op het oogenblik 36 doo
den. Het aantal gewonden is niet nauwkeu
rig op te geven, aangezien velen naar hun
woningen zy gegaan en daar zijn verbon
den. In de verschillende ziekenhuizen zijn
32 gewonden opgenomen, waarvan 3 zwaar
gekwetsten.
Reeds 40 dooden.
Ofschoon het juiste aantal slachtoffers
nog niet vaststaat, bedraagt dit thans reeds
40. Ook het vaststellen van het aantal ge
wonden gaat met groote moeilijkheden ge
paard.
Reeds eerder hadden zich dergelijke onge
vallen in deze fabriek voorgedaan. Het laatst
in Juni 1935, toen er een slachtoffer viel,
Toliet is een zeer licht ontvlambare ontplof
bare stof.
Dame, aan handen en voeten
geketend, vermoord gevonden.
Een afschuwelijke misdaad heeft zich
Zondag, naar uit Mentone gemeld wordt, in
den Riviera-express afgespeeld.
Toen de trein Monte Carlo naderde, werd
door een conducteur in één der comparti
menten het lijk gevonden van de 35-jarige
mevrouw Suzanne Garola.
De conducteur was reeds verscheidene
-malen het ontzielde lichaam gepasseerd,
zonder te weten wat er was voorgevallen.
De dame in kwestie lag namelijk in een
grooten pels gewikkeld en de conducteur
dacht derhalve, dat zy sluimerde.
Toen hy na verscheidene uren bemerkte,
Vermoedelijk met man en muis
vergaan.
Naar wij vernemen, is de vrees
gegrond, dat het Italiaansche stoom
schip „Dignitas" gedurende een der
jongste stormen met man en muis
vergaan is.
Het stoomschip, dat toebehoorde
aan de reederij Ravano te Genua,
voer in time-charter voor de Itali
aansche regeering met een lading
ijzererts, bestemd voor het hoog-
ovenbedrijf te IJmuiden.
Volgens Lloyds is het stoomschip
op 3 November j.I. Gibraltar gepas
seerd. Sindsdien is van het schip
niets meer vernomen.
De afstand van Gibraltar naar
IJmuiden bedraagt 1400 mjjl, welke
dus in ongeveer zeven dagen door het
schip kan worden gestoomd. Op 10
November ongeveer had de „Digni
tas" in IJmuiden moeten binnen
komen. Dit is niet geschied, en even
min is bericht ontvangen, dat het
schip irt een of andere vluchthaven is
binnengeloopen.
Daar het intusschen reeds 17 No
vember is, moet men aannemen, dat
de „Dignitas" vergaan is. Het schip
meet 5376 br. reg. ton, en had een
bemanning van 38 koppen.
dat er geen enkele verandering in haar
houding was ingetreden, kreeg hij argwaan.
Hy trad het compartiment binnen en tikte
de dame op haar schouder.
Toen zij ook nu geen teeken van leven
gaf, stelde hij een nader onderzoek in en
kwam tot de vreeselijke ontdekking, dat de
ongelukkige vermoord was. Haar handen
waren met een ijzeren ketting op haar rug
gebonden en haar voeten waren eveneens
geketend.
Een met chloroform gedrenkte prop was
stevig voor haar mond gebonden.
Haar bagage bleek doorzocht te zyn: haar
handkoffer was ledig. Doch een diamanten
armband en een kostbare ring waren onaan
geroerd gelaten.
De trein stoomde door naar Mentone,
waar het heele betreffende rijtuig van de
overige wagons werd losgekoppeld.
Een dokter stelde vast, dat de dood van
het slachtoffer moest zijn ingetreden, kort
na het vertrek van den trein uit Marseille.
De conducteur heeft verklaard, dat hij de
dame te Marseille nog op het perron met
een man heeft zien staan praten.
Volgens de verklaring van den genees
heer, die het lijk onderzocht, moeten min
stens twee personen het slachtoffer hebben
aangevallen.
Men denkt, dat de misdaad gepleegd is in
de bijna 5 kilometer lange Rove-tunnel, 16
kilometer ten Oosten van Marseille.
Men tast omtrent de beweegreden tot den
moord en omtrent de identiteit der moor
denaars volkomen in het duister.
PRIMO DE RIVERA STAAT
TERECHT.
Voor de Volksrechtbank te Alicante is
het proces begonnen tegen den leider van
de Spaansche Phalanx, Jose Antonio
Primo de Rivera, zijn broer Miguel en
diens echtgenoote Margarita.
De drie beklaagden worden beschuldigd
van deelnemen aan den opstand en mui
terij. In zijn kwaliteit van advocaat ver
klaarde Jose Antonio zichzelf en zijn beide
medebeklaagden te zullen verdedigen. Hij
erkende, dat hij de Spaansche Phalanx
heeft gesticht, welke later samensmolt
met de jongeren van de nationaal-socia-
listische beweging, doch hy ontkende im
perialistische doeleinden na te streven.
Wel verklaarde hy, dat hy het constitutio
neel bewind wilde vervangen door een
corporatief bewind. Ten aanzien van zyn
reis naar Duitschland zeide hy dat hy in
zijn onderhoud met Hitier geen politiek
heeft behandeld, ook heeft hij met de
leiders van het nationaal-socialisme niet
gesproken over een verbond. Hy verze
kerde nooit tegen den staat te hebben
samengezworen en hij was niet op de
hoogte met de plannen der opstandelin
gen.
Vervolgens werd hem gevraagd waar
om hij de opstandige generaals veroor
deelde, terwijl hy toch in voortdurend
contact stond met Martinez Anido en San-
jurgo. Hij antwoordde hierop, dat dit
medewerkers zyn geweest van zyn vader.
Zijn broer Miguel ontkende te hebben
deelgenomen aan den opstand en diens
echtgenoote zeide niets te weten omtrent
een eventueele politieke actie van haar
man.