DAGBLAD VOOR
ALKMAAR
EN OMSTREKEN.
Bijouterieën
Spaansche regeering wendt zich
tot den Volkenbond.
No. 280
Zaterdag 28 November 1936
138e Jaargang
De algemeerie toestand.
kanonnen prefereert boven boter?
Het zeer democratische Frankryk ziet
dus de noodzakelijkheid van een zeer
sterk leger terdege in en daaruit mag
v »rden geconcludeerd, dat de vrede dag
h> dag uit bedreigd wordt
België kan op Engeland
rekenen.
Van Zeeland's redevoering
te Londen.
De Spaansche revolutie
Protest tegen de „gewapende interventie
van Duitschland en Italië".
Een delicate kwestie.
Van de fronten
Roosevelt te Rio de Janeiro
Fa. VAN DER HORST
om ie stelen zoo mooi.
Fa. VAN DER HORST
Dressoir- en schoorsfeen-
oopers, kussens, hteeden
en lea-cosies.
Fa. VAN DER HORST
Fa. VAN DER HORST
Kodakspecialist.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON. Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit vier bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur; Tj. N. ADEMA,
ALKMAAR, 28 November.
De Belgische minister-president van
Zeeland is voor eenige dagen naar Enge-
lar 1 overgestoken en op een gisteravond
door de Internationale Kamer van Koop
handel te Londen aangericht déjeuner
heeft hjj een tafelrede gehouden van meer
dan gewonen inhoud.
Men moet dergelijke tafelspeeches niet
beschouwen als „onderonsjes", maar ze
voor de volle 100 au sérieux nemen.
Zij zijn in den regel minstens zoo belang
rijk als officiëele redevoeringen, alleen,
zij missen het officiëele tintje en juist
daarom kan er soms in zoo'n tafelrede
iets méér gezegd worden!
Om dan op de rede van Van Zeeland
te komen, de Belgische premier heeft een
waarschuwende stem laten hooren aan
het adres van eventueel aanvallende mo
gendheden. Hij heeft ongetwijfeld gedacht
aan de zomermaanden van 1914, toen
België door zijn geografische ligging in
den wereldoorlog werd meegesleurd en
heeft er thans ten overvloede op gewezen,
dat die geografische ligging niet veran
derd is. Nog steeds is België de sluitsteen
zoo noemde hij het van West-Europa
en hij verzekerde, dat België het als
zijn plicht beschouwde, om alles te doen,
om een eventueelen aanvaller af te slaan.
Wij mogen bij dit gedeelte van de rede
nog wel even stil staan. Want wel mag
België zich een „sluitsteen van West
Europa" noemen, maar
Nederland
mag zich dienzelfden titel toeëigenen. Wij
zijn in 1914 op het nippertje den dans ont
sprongen, maar het is algemeen bekend,
dat Duitsche staf-officieren ook een aan
valsplan op Frankrijk via Nederland had
den ontworpen. En vrij algemeen is de
gedachte, dat bij een volgenden Europee-
schen oorlog Nederland niet vrij zal
blijven.
België heeft op dit oogenblik een goed
uitgerust leger, dat zeer modern bewapend
is en dat zeker een eersten stoot met suc
ces zal kunnen opvangen. En hoe is het
met Nederland, met ons leger? Zijn ook
wij in staat, om een stoot op te vangen?
Helaas, wij moeten het betwijfelen. Wij
gelooven, dat Nederland op militaristisch
gebied te veel bezuinigd heeft en dat ons
land een vrij grooten achterstand heeft.
België heeft een zeer sterke Maas-linie;
hebben wij een even sterke IJsel-linie?
Wij zullen maar geen vergelijkingen trek
ken, maar toch de enkele kazematten, die
den laatsten tijd gebouwd zijn, kunnen
waarlijk niet als onneembare „nesten"
worden beschouwd!
België acht het zijn plicht, om jegens
zichzelve en jegens zijn buren het maxi
mum te doen, wat in zijn vermogen ligt.
Als wij dat beamen, dan moeten wij ook
zeggen, dat Nederland dezelfde plichten
heeft.
De tafelrede van Van Zeeland werd
beantwoord door minister Eden, die o. m.
zeide: „Engeland bevestigt bij deze gele
genheid, dat de onafhankelijkheid en
onaantastbaarheid van België een vitaal
belang vormt voor dit land en dat België
op Engeland's hulp kan rekenen, wanneer
het 't slachtoffer mocht worden van een
niet-uitgelokten aanval".
Engeland bekent dus op wel heel dui
delijke wijze kleur. Het is, of Eden graag
de ongezochte gelegenheid heeft aange
grepen, om Europa eens te vertellen, dat
Engeland er nog is en dat er met» het
eilandenrijk niet te spotten valt. Het is,
alsof een waarschuwende stem van gene
zijde der Noordzee roept: pas op! wij zul
len, als in 1914, naar de wapenen grijpen,
als de sluitsteen van Europa wordt aan
getast!
Eden heeft nog meer gezegd. Hij heeft
er op gewezen, dat een volgende oorlog
zeer wreed zal zijn, maar dat het ver
schrikkelijke wapen, dat de wetenschap
gesmeed heeft, met een niet te minach
ten moed gehanteerd zal worden door
volkeren, die hun individueele- en natio
nale vrijheid liefhebben en deze willen
handhaven.
Lijkt dit laatste niet gericht tot het
nationalistische Duitschland, waar de
individueele vrijheid op de tweede plaats
is gekomen en waar men tegenwoordig
Europa is niet rustig. Wij weten het.
En als wy het nog niet zouden willen ge
looven, dan maakt Frankrijk het ons wel
heel duidelijk. Minister Daladier toch
heeft gisteren in de kamercommissie van
financiën medegedeeld, dat het tempo der
wapenvervaardiging niet mocht vermin
deren en dat hij desnoods zou willen af
wijken van de 40-urige werkweek.
Aan een door de Internationale Kamer
van Koophandel aangericht dejeuner heeft
de Belgische premier, van Zeeland, gister
avond een redevoering uitgesproken, waar
in hij o.m. zeide:
Onze geographische ligging maakt ons land
tot den sluitsteen van West-Europa. Men
kan niet aan den sluitsteen komen, zonder
het gebouw te vernielen. In geen enkel
ander land veroorzaakt het wapenrumoer
zooveel ongerustheid als in België. Voor ons
is het een plicht jegens onszelve en onze
buren het maximum van wat in ons ver
mogen ligt te doen, teneinde welke verlei
ding ook om ons aan te vallen of ons gebied
te gebruiken als afkortingsweg af te
wenden".
Eden's antwoord.
De Engelsche minister van buitenlandsche
zaken, Eden, antwoordde op deze rede met
een toespraak waarin hij zeide: „Wij beves
tigen bij deze gelegenheid, dat de onafhan
kelijkheid en onaantastbaarheid van België
een vitaal belang vormt voor dit land en dat
België op onze hulp zou kunnen rekenen,
wanneer het het slachtoffer mocht worden
van een niet uitgelokten aanval",
te brengen, onaanvaardbaar achtte.
In zijn rede zeide Eden verder nog o.m.:
„Bestaat er geen enkel alternatief tegen
over het stichten van oorlog op aarde? Ze
ker, en wel een algemeen begrijpen, dat de
arbitrage van het brute geweld een dierlijke
instelling is en dat de algeheele inspanning
der beschaving er naar uit moest gaan ons
boven het peil der dieren te verheffen. Bij
hun voortdurend streven naar de handha
ving van den vrede zoeken de Britsche- en
Belgische volkeren een grootere glorie dan
die van de%. veldslag, een verfijnder inspi-
ratie van dié Van het kanon.
„Ik speeï cleze woorden weloverwogen
uit, omdat zij den wil uitdrukken van het
Britsche volk en omdat een duidelijk maken
hiervan beteekent een bijdrage tot den vrede
te leveren. De vrede is het gemeenschappe
lijk doel van onze beide landen, onze tradi
ties en herinneringen zijn niet de eenige
getuigenissen van onze vriendschap.
Wij deelen eveneens dezelfde opvattingen
omtrent de internationale orde, het afzien
van den oorlog als instrument van nationale
politiek, de bereidheid geschillen te regelen
door vreedzame middelen, de aanvaarding
van zekere erkende axiomata van het inter
nationale recht.
„Men moet zich hierin echter niet vergis
sen: deze opvattingen getuigen noch van
slapheid, noch van lafheid, wij meenen, dat
zij getuigen van beschaving. De volkeren
moeten kiezen. Wanneer zij besluiten terug
te keeren tot de arbitrage van het zwaard,
zal men bemerken, dat de verschrikkelijke
wapenen, die de wetenschap gesmeed heeft,
met een niet te minachten moed gehanteerd
kunnen worden door volkeren, die hun in
dividueele en nationale vrijheid liefhebben
en die van zins zijn haar te handhaven.
Maar waarlijk, de kosten zullen zwaar zijn.
Wat dit aangaat, mag er geen enkele ver
ontschuldiging bestaan voor een herhaling
van de onjuiste verwachtingen van het ver
leden".
DE DUITSCH—JAPANSCHE
OVEREENKOMST.
De Duitsch-Japansche overeenkomst
werd Vrijdagavond in toonaangevende
Italiaansche kringen een verdrag ge
noemd, dat slechts zou kunnen worden
beschouwd als een aanvulling van de
in dezelfde aangelegenheid tusschen
Duitschland en Italië bestaande overeen
komst. Reeds daarom schijnt een offi
ciëele adhaesie van Italië niet noodig.
Overigens spreekt men in bevoegde Itali
aansche kringen er zijn verwondering
over uit, dat het Duitsch-Japansche
accoord in bijna alle landen zoo veel
Labaal heeft veroorzaakt.
Men wijst alle vrees als ongerechtvaar
digd van de hand en legt er den nadruk
op, dat de Duitsch-Japansche overeen
komst voor alle mogendheden openstaat
en bovendien een zuiver defensief karak
ter draagt en tegen geen enkel land een
bedreiging inhoudt.
De Spaansche ambassade publiceert den
tekst van een telegram, dat de regeering te
Valencia gisteren aan den secretaris-generaal
van den Volkenbond heeft gezonden.
In het telegram wordt geprotesteerd te
gen de „gewapende interventie in den
Spaanschen burgeroorlog van Duitschland
en Italië ten gunste van de opstandelingen
welke zijn hoogtepunt heeft gevonden in de
erkenning van den leider der opstandelin
gen, die zich als regeerder heeft opgewor
pen", hetgeen gekenmerkt wordt als een
daad van agressie.
Eveneens wordt geprotesteerd tegen het
voornemen van Franco „met geweld het
vrije handelsverkeer via de regeeringshavens
te verhinderen", en tegen het voornemen
van een mogendheid, die de regeering-
Franco heeft erkend (Duitsch-Italië) „op
vlootgebied met de opstandelingen samen te
werken".
In het telegram wordt den Volkenbonds
raad verzocht, den boven uiteengezetten toe
stand zoo spoedig mogelijk te bestudeeren.
De nota der Spaansche regeering.
De nota der Spaanjche regeering werd op
het secretariaat-generaal van den Volken
bond ontvangen. Overeenkomstig het regle
ment heeft de secretaris-generaal van den
Volkenbond nog gisteravond een afschrift
daarvan doen toekomen aan alle leden van
den raad en aan de staten-leden van den
Volkenbond, terwijl hij zich tevens in ver
binding heeft gesteld met den Chineeschen
ambassadeur te Londen, Edwards, die als
president van den Volkenbondsraad, Vivuna
vervangt, die naar Chili is vertrokken.
De datum van de buitengewone zitting van
den Volkenbondsraad zal vandaag worden
vastgesteld. Waarschijnlijk zal dit 3 of 4 De
cember zijn. Men merkt op, dat een regee
ring recht heeft op bijeenroeping van den
Volkenbondsraad, wanneer zij dit op grond
van art. 11 van het handvest, vraagt, zoodat
de Spaansche nota, wat het feit zelf aangaat,
niet de minste betwisting kan vinden.
In internationale kringen had men gister
avond den indruk, dat de Spaansche regee
ring, door den Volkenbondsraad in open
baar debat te mengen, een delicate rol
speelt en den Volkenbond uitnoodigt een
eveneens delicate rol te spelen, die groote
belangstelling zal wekken. De meeningen
aangaande voor- en nadeelen van deze on
derneming loopen uiteen, doch men is alge
meen van meening, dat de Spaansche regee
ring haar rechten als lid van den Volken
bond wenschte te bevestigen, en aldus een
antwoord te geven op de erkenning der re
geering van Burgos door Duitschland en
Italië.
Instelling van neutrale zone te Madrid
voorgesteld.
De Internationale Roode Kruis-commissie
heeft aan de regeeringen te Valencia en Sa-
lamanca voorgesteld, in Madrid een neu
trale zone in te stellen. Salamanca heeft
naar aanleiding hiervan een zone te Madrid
vastgesteld, die het als neutraal zou beschou
wen. Minister-president Largo Caballero
heeft evenwel geantwoord, dat de geheele
bevolking van Madrid als non-combattant
diende te worden beschouwd, zoodat hij het
voorstel om een gedeelte der burgerbevol
king te Madrid in een bepaalde wijk samen
Koude belemmert gevechtsoperaties.
In den loop van den dag van gisteren zijn
enkele bommen op de stad geworpen. Se
dert de bombardementen van de hoofdstad
zijn begonnen, zijn naar schatting 2.500 per
sonen gedood en 3.000 gewond.
Er is geen noemenswaardige verandering
ingetreden aan het front van de Siërra,
waar de temperatuur zeer laag tot 10
graden onder nul is. Aan het Guadalaja-
ra-front hebben de militiemannen hun
positie aanzienlijk kunnen verbeteren. Aan
den linkeroever van de Taag heeft de infan
terie der regeering verscheidene aanvallen
ontketend. Men maakt voorts in regeerings-
kringen veel ophef van de actie der Baski-
sche militieleden, die bij een enkelen aan
val in den sector ten N.W. van Madrid 1.500
man der rechtsche troepen hebben gewond
of gedood.
Officiëel communiqué van Salamanca.
Het te middernacht door het hoofdkwar
tier gepubliceerde officiëele communiqué
luidt:
De opstandelingen hebben getracht een
aanval te ontketenen in den sector Jaca,
doch zij werden met zware verliezen terug
geslagen. Nabij Madrid heeft het slechte
weer alle operaties onmogelijk gemaakt. In
Asturië heeft de vijand onze verbindings
linies nabij Grado aangevallen, doch hy
werd met achterlating van talrijke dooden
terug gedreven.
De berichten, volgens welke belangrijke
schade is toegebracht aan de militaire ob
jectieve te Cartagena, worden bevestigd.
Het bombardement van Carthagena.
Het dagblad „1'Intransigeant" publiceert
het volgende bericht uit Gibraltar:
Een tiental bombardementsvliegtuigen en
drie oorlogsschepen hebben gisteren deel
genomen aan een gezamenlijke actie tegen
Carthagena. Volgens de laatste berichten
zouden drie aan de regeering behoorende
oorlogsschepen tot zinken zyn gebracht. Het
arsenaal der stad zou gedeeltelijk vernield
zijn, terwijl een munitiedepot in de lucht
zou zijn gevlogen. In de haven zou aan
zienlijke schade zijn aangericht.
De vliegtuigen, die aan deze raid hebben
deelgenomen waren driemotorige toestellen,
die, naar het schijnt, een snelheid haalden
van ruim 300 K.M. per uur. Eenige hunner
zouden op het oogenblik op jacht zijn ach
ter vier oorlogsschepen der regeering aan,
welke in het begin van het bombardement
de haven wisten uit te varen en naar zee te
vertrekken.
DE FRANSCHE BEWAPENING.
Daladier zal zoo noodig verzoeken
af te wijken van de veertiguren
week in de oorlogsindustrie.
De Fransche kamercommissie van finan
ciën heeft gistermiddag kennis genomen
van een langdurige uiteenzetting van mi
nister Daladier.
Een der voornaamste passages van zijn
verklaring betrof den achterstand in de
wapenfabricatie als gevolg van zekere
incidenten, welke zich in de laatste maan
den hebben voorgedaan. De minister gaf
te kennen, dat, indien het tempo der
v-ipenvervaardiging zou verminderen, hij
op eigen verantwoordelijkheid maatrege
len zou weten te nemen.
De aanwezigen vatten deze uitlating
aldus op, dat de minister voornemens zou
zijn fabrieken te requireeren ingeval
nieuwe vertraging zou worden gecon
stateerd.
De minister van landsverdediging gaf
voorts te kennen, dat hij eventueel met de
C.C.T. (het vakverbond) in overleg zou
treden om de toestemming der arbeiders
organisaties te verkrijgen, om af te wijken
van de 40-uren-week.
Volgens Daladier zou de bewapenings
poging ondoeltreffend blijven, indien zij
niet vergezeld zou gaan van de noodzake
lijke moreele hoedanigheden.
Tegen verkorting van den
diensttijd.
Hij herhaalde, hetgeen hij reeds in de
legercommissie over den militairen dienst
tijd heeft gezegd, hij zou geen enkele
verkorting ervan aanvaarden en de mi
nisterraad is op dit punt geheel unaniem.
Redevoering in Braziliaansche
parlement.
President Roosevelt, die Vrijdag op door
reis te Rio heeft vertoefd, heeft Vrijdag
avond in tegenwoordigheid van den presi
dent der Ver. Staten van Brazilië en van
alle vooraanstaande personen uit het poli
tieke leven van Brazilië in een vereenigde
zitting van Kamer en Senaat een redevoe
ring uitgesproken.
Op aarde is plaats voor allen.
De president der Ver. Staten van Noord-
Amerika wees op den vergaanden afkeer
van het Amerikaansche volk tegen den oor
log. Op de wereld is voor allen plaats, zon
der dat men elkander op de teenen behoeft
te trappen. Gelukkig is het Amerikaansche
continent vrij van oude vijandschappen,
welke den anderen werelddeeten zoo vee'
ellende hebben gebracht. Er bestaat geen
inter-Amerikaansch geschil, dat niet langs
vreedzamen weg zou kunnen worden be
slecht. De Amerikaansche naties, aldus pre
sident Roosevelt, kunnen de beschaving
geen grooter dienst bewijzen dan door den
vrede naar binnen en naar buiten te hand
haven en door zich voor altijd van ieder
oorlogsgevaar te bevrijden.
Het doel der conferentie van
Buenos Aires.
Met dit doel is de pan-Amerikaansche
conferentie te Buenos Aires bijeengeroepen.
De rest der wereld geeft een grimmig
beeld van legerkampen en van dreigende
geschillen.
In deze sfeer van bezorgdheid in de ge
heele wereld hebben, aldus Roosevelt, de
Amerikaansche staten den plicht en de taak
zich bewust te worden van hun groote ver
antwoordelijkheid ei. op hun werelddeel be
sluiten te nemen voor een onschendbare
vrede.
In het verdere deel zijner redevoering be
trok de president ook Canada in het Ameri
kaansche continent en gaf hij uitdrukking
aan de overtuiging, dat ook de Canadeezen
hun eigen leven wenschen „vrij van verove
ringen en vrij van vrees voor veroveringen".
Hoe steviger de vrede in dit deel der we
reld wordt geconsolideerd, hoe beter het ook
voor de rest van de wereld zal zijn.
BASIL ZAHAROFF. t
Zondag de begrafenis.
Te Monte Carlo is gister, 86 jaar oud.
overleden de bekende groothandelaar in
wapens, sir Basil Zaharoff.
Sir Basil Zaharoff is te Constantinopel
geboren in 1849 uit een Russischen vader
en een Grieksche moeder. Bij den dood van
zijn vader erfde hij een bedrag van 40.000
pond sterling. In 1866 zou hy wapens heb
ben geleverd aan de Egyptische strijdkrach
ten aan den boven-Nijl. Vervolgens werd
hij agent te Athene van de wapenfirma
Vickers. Hij werd rijk en steunde zijn land
financieel in de Balkanoorlogen. In 1914
was hij reeds een der rijkste menschen van
Onze Engelsche theeserviezen,
Blauw en bruin Zweedsch
o
aardewerk hebben een apart
cachet.
Europa. Ook als politiek raadsman heeft hij
invloed doen gelden. O.a. had hij het ver
trouwen van Briand en Lloyd George. Hij
was gehuwd met de hertogin de Marchena,
die hij in het koninklijk paleis in Madrid
ontmoet had. Hij was voorts geinteresseerd
bij verscheidene dagbladen en bezat naar
schatting op tachtigjarigen leeftijd 20 mil-
lioen pond sterling.
Men zal wel nooit geheel op de hoogte
komen van de vele mysteries, die zijn leven
verborgen heeft gehouden, te meer niet,
daar hy in tegenwoordigheid van een zestal
getuigen zijn dagboek heeft doen verbran
den.
Ciné- en fototoestellen zijn
artikelen van vertrouwen.
Niets omtrent zijn testament bekend.
Het stoffelijk overschot van Sir Basil
Zaharoff is hedenochtend om half vyf ge
kist. De prinses van Bourbon zal bij het lijk
van haar stiefvader waken met enkele in
tieme vrienden.
Het stoffelijk overschot zal direct per
auto worden overgebracht naar het land
goed van Sir Basil te Balaincourt (Seine Et
Oise), waar het zal worden opgebaard.
De teraardebestelling zal Zondag in in-
tiemen kring geschieden.
Eenige personen uit de omgeving van den
overledene verklaren niets te weten aan
gaande testamentaire beschikkingen, daar
Sir Basil steeds al zijn zaken persoonlijk
heeft behandeld.