DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Roosevelt over de democratie.
„Iri Spanje woedt een Europeesche oorlog".
No 283
Woensdag 2 December 1936
138e Jaargang
De algemeene toestond.
tl
De Spaansche revolutie
Verklaring in de Spaansche Cortes.
HEViGE STRIJD RONDOM
MADRID.
De Cortes bijeen.
Een felle aanval op de herbewapening
van Europa.
Geen oorlog tueschen
Amerikaansche staten.
Het huwelijkscadeau
uit indië.
De prinses kiest een sieraad.
Afschuwelijke moord te
De Leek.
Roof vermoedelijk de drijfveer.
ALKMAARSCHE
COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het gebeele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS FER GEWONE ADVERTEfTIENs
Van 15 regels f 1.25, elke regel meer f 0.25, groote
contracten rabat Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS COSTER ZOON. Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 2 December.
Wie de kaart van Europa eens even te
voorschijn haalt en zijn oog laat vallen op
het meer Oostelijk deel van ons werelddeel,
die ziet, dat er tusschen Rusland en Duitsch-
land een groot gebied ligt, dat beide landen
scheidt Nog sterker: het Sovjet-Rusland is
van de rest van Europa afgesloten door een
reeks van staten, t.w. Estland, Letland
Lithauen, Polen en Roemenië Daarvan
zijn de twee laatstgenoemden verreweg de
grootsten en de belangrijksten.
Met deze twee laatste landen zullen wij
ons even bezig houden, omdat de politiek
van beide staten van belang is voor geheel
Europa.
Polen ligt men ziet het op de kaart
precies tusschen de twee groote landen,
Duitschland en Rusland, in en het is begrij
pelijk, dat zijn positie niet erg prettig is,
vooral nu niet, waar de verhouding tusschen
de twee groote rijken gespannen is. Daar
om heeft Polen steeds gezocht naar contact
met die landen, die met Polen een blok zou
den kunnen vormen, het liefst tegen
Duitschland en tegen Rusland. Het heeft
contact gezocht met Tsjecho-Slowakije,
maar die poging is mislukt. Het heeft ver
der contact gezocht met Roemenië, en dat
lukte beter.
Dat is verheugend. Want hoewel blokvor
ming in het algemeen zeer gevaarlijk is
voor den vrede, moet deze blokvorming
juist een factor in het belang van den vrede
zijn. Immers, mocht de gespannen verhou
ding tusschen Rusland en Duitschland zich
nog verscherpen, dan zal daar tusschen bei
de landen in een zeer sterk blok zijn, dat
zoowel voor Duitschland als voor Rusland
een rem vormt, om tot eventueele vijande
lijkheden over te gaan.
Men moet over die samenwerking tusschen
Polen en Roemenië niet gering denken
want behalve alle andere overeenkomsten
is er zelfs een militaire samenwerking tot
stand gekomen. De generale staven van bei
de landen zullen samen strategische plan
nen ontwikkelen en Polen heeft daarbij den
financieelen steun van Frankrijk gekregen
in den vorm van een crediet van 2.6 milliard
francs. Daarvan zal ongeveer de helft in
krijgsbenoodigdheden worden voldaan en
de rest in contanten.
Polen en Roemenië kunnen dus samen een
hecht bolwerk volgen, en Rusland en
Duitschland kunnen rekening houden met
dat bolwerk.
Eden heeft al weer een rede gehouden,
thans in het Engelsche Lagerhuis, en daar
bij heeft hij o.m. gewezen op den wensch
en de noodzakelijkheid, om te trachten, de
Spaansche crisis te localiseeren en te belet
ten, dat zij in een internationaal conflict
ontaardt.
Dat laatste gevaar is zeker niet denkbeel
dig, want wat Italië en Duitschland doen, is
niet voor de volle 100 o.k.
Wij herinneren slechs aan één voorval: in
Cadix zijn gisteren eenige duizenden
men spreekt van 2000 tot 5000 man
Duitsche soldaten aan land gezet, die gene
raal Franco zullen steunen. Op het oogen-
blik ziet men nog kans, om diplomatieke
moeilijkheden te ontgaan, omdat de Duit-
schers niet in uniform zijn gekomen, maar
als burgers, die zich als vrijwilligers aan
melden. Maar ieder begrijpt, dat dit geen
zuiver spel is, vooral niet, waar Duitsche
oorlogschepen zich belast hebben met de
overbrenging van een deel van die „vrijwil
ligers".
Wellicht, dat de officieele Spaansche
regeering in dit gebeuren aanleiding vindt,
om te protesteeren bij den Volkenbond. En
dan wordt het een lastig geval, lastig voor-
al en uitsluitend, omdat Duitschland het ge-
bruik van oorlogsschepen wel niet zal kun
nen ontkennen.
Tenslotte voor de zooveelste maal nog
eens weer het anti-communistische front,
en thans een waarschuwende stem uit China
aan het adres van Japan.
In een verklaring van den Chineeschen
minister van buitenlandsche zaken wor
n.1. gezegd, dat China, dat den vie e ie
heeft, vriendschappelijke betrekkingen met
zijn buren wil onderhouden, doch niet zou
kunnen dulden, dat, onder welk voorwend
sel ook, inbreuk zou worden gemaakt op zijn
territoriale onschendbaarheid.
Indien een niet-geprovoceerde a*nval
een onwettige inmenging zich zouden v
doen. zal China klaar staan om met ai zyn
krachten en met al zijn middelen tegenstand
^l'^ antwoord op de Japansche insinuatie,
dat China het communisme niet kan of nie
wil onderdrukken, wees de numster va
buitenlandsche zaken van Nanking e
dat de vastberadenheid en de krachtig
maatregelen van de Chineesche re£
in den strijd tegen de communis en o
geheele wereld bekend zijn en door e
sche propaganda niet gemakkel'j
terd kunnen worden.
Het offensief, dat de rechtsche troepen
op de Madrileensche fronten geopend heb
ben, is mislukt. Aan het einde van den dag
zijn de regeeringstroepen tDt den tegenaan
val overgegaan in den sector van Pozuelo
en Aravaca en bij dien slag werd het zie
kenhuis-kliniek bij de universiteitswijk vol
komen vernield.
Een verbeten strijd lyoedde ook in den
sector van Moncloa, waar de regeeringstroe
pen eveneens de opstandelingen terug
dringen. Te Villaverde, in het zuiden van
Madrid bezetten de regeeringstroepen een
huis, waar de rechtschen zich verschanst
hadden. In dezen zuidelijken sector wist een
loyale patrouille zelfs door te dringen tot
op enkele meters van de vijandelijke linies.
Deze zouden bezet zijn door burgers, het
geen er op zou kunnen wijzen, dat de re
cente verliezen de rechtschen gedwongen
hebben zekere fronten van troepen te ont-
blooten, teneinde de gaten in de gevaarlijke
sectoren te stoppen.
Nieuwe operaties ten zuiden van den Taag
zijn schaarsch. Intusschen wordt vernomen,
dat de loyalen een trein met 32 wagons, die
minutie en oorlogsmateriaal naar het Ma
drileensche front vervoerde, in de lucht
hebben laten vliegen.
Groote aanval op Madrid afgeslagen.
De correspondent van Reuter te Madrid
heeft telefonisch medegedeeld, dat een ont
zaggelijke aanval der opstandelingen in de
omgeving van de universiteitswijk in den
afgeloopen nacht is afgeslagen door de re
geeringstroepen, die hun stellingen wisten
te handhaven en vervolgens oprukten,
waarbjj zij een deel van het ziekenhuis en
de kliniek veroverden, vanwaar de geheele
universiteitswijk beheerscht wordt. De re
geeringstroepen zijn voornemens een nach
telijken aanval te doen en te trachten het
geheele ziekenhuis in handen te krijgen.
Mededeelingen van opstandelingen
zijde.
Het groote hoofdkwartier der opstande
lingen deelt mede, dat de vijand een aanval
heeft gedaan op Villa Real ten noorden van
Alava. De aanval werd afgeslagen. De re
geeringstroepen lieten 60 dooden en 3 tanks
achter. Ook aan het front van de zevende
divisie vielen de regeeringstroepen aan, ge
steund door artillerie- en mitrailleurvuur
en tanks. Deze aanval werd eveneens afge
slagen en vier tanks van Russisch fabrikaat
vielen de opstandelingen in handen. Het
aantal gesneuvelden is aanzienlijk. Op het
slagveld werden patronen gevonden, welke
in dum-dum kogels waren veranderd.
In Andalusie vielen de regeeringstroepen
het dorp Villar aan, doch zij werden met 20
dooden afgeslagen.
De radio-club van Teneriffe meldt, dat
de opstandelingen aan het front voor Ma
drid de stellingen, welke zij gisteren bezet
ten, versterkt hebben. Het dorp Aravaca is
geheel door de rechtschen bezet.
Gisteravond laat maakten de opstande
lingen zich meester van het dorp Badilla 10
K.M. ten westen van Madrid. Zij vonden
hier 500 gesneuvelde regeerings-miliciens
het dorp was gedurende twee dagen heftig
door de artillerie van de rechtsche bestookt.
15.000 vreemdelingen in de rijen
der regeeringstroepen.
De correspondent van de „Daily Mail"
bij de opstandelingen bericht, dat kortgele
den te Madrid 15.000 vreemdelingen zijn
aangekomen om aan de zijde der regee
ringstroepen te strijden.
Officieel communiqué van het
ministerie van oorlog.
In een officieel communiqué verklaart
het ministerie van oorlog a.s. dat het cen
traal front de regeeringstroepen de opstan
delingen hebben teruggeslagen. Hun stel
lingen werden vanaf den vroegen ochtend
door de artillerie der regeering bestookt.
Hierdoor werd de aanval, welke zij begon
nen waren tot staan gebracht.
Bij Huesca en Pozuelo zijn de regeerings
troepen tot den aanval overgegaan en zij
slaagden er in de opstandelingen uit hun
stellingen te verdrijven. De aanvallers ruk
ten op tot Casaquemada en Carabitas.
Een driemotorig vliegtuig der opstande
lingen werd omlaag geschoten.
De Spaansche Cortes zijn ste Valencia
bijeengekomen. Tijdens de zitting heeft
Largo Caballero een rede uitgesproken,
waarin hij wees op het internationale be
lang van de erkenning van Franco door
Italië en Duitschland. Hy verklaarde:
„Getrouw aan zijn internationale verplich
tingen heeft Spanje zich tot den Volken
bond gewend en zal het naar Genève gaan,
uitsluitend in het belang van den vrede. In
Spanje woedt een Europeesche oorlog. Wij
zien een wereldcatastrophe naderen. Wij
gaan naar Genève om den Volkenbond te
waarschuwen voor het gevaar en ons van de
verantwoordelijkheid te bevrijden. Wij zul
len den steun loven, dien wij ontvangen van
vriendelijk gezinde naties en wijzen op de
draagwijdte van de algemeene strooming,
die dagelijks toeneemt ten gunste van
Spanje, dat voor zijn vrijheid strijdt. Dien
steun zullen wij stellen tegenover de hou
ding der fascistische J'.
Wat de troepen der opstandelingen be
treft zeide Largo Caballero:
„De regeerin? v komen van welken
aard de huurlingen zijn, die in Marokko
zijn' aangeworven tegen den wil van den
Sultan en zelfs in de Fransche zone".
Vervolgens wees Caballero op de held
haftige wijze waarop Madrid thans reeds
drie weken aan alle aanvallen weerstand
biedt.
Tenslotte gaf spr. een uiteenzetting van
de redenen, waarom de regeering zich te
Valencia heeft gevestigd. Aan den eenen
kant om Madrid te verdedigen van een
plaats, waar de verdediging doelmatiger zal
zijn en waar de regeering een in volledige
vrijheid van actie zal kunnen optreden, aan
den anderen kant om de overwinning in
haar geheel te verdedigen en het hoofd te
bieden aan de oorlogsproblemen van een
nationaal standpunt. Spr. eindigde met de
anarchisten geluk te wenschen met hun toe
treding tot de regeering waarbij hij hulde
bracht aan hun trouw en begrip".
Na deze rede gaven verscheidene afge^
vaardigden die de meerderheid vertegen
woordigden, de regeering de verzekering
van hun steun. Zij prezen den door Rusland
verleenden steun, brachten hulde aan de
verdedigers der republiek en gaven uiting
aan hun vastbeslotenheid tot het einde te
blijven strijden. De Cortes namen vervol
gens een motie van vertrouwen aan en be
sloten een telegram te sturen aan Herriot,
aan den Speaker van het Lagerhuis, aan
Mexico en Rusland, waarin zij verklaren de
verdediging van democratie en vrede voort
te zetten. Met de kreet „leve de republiek"
werd de zitting gesloten.
De president van de Ver. Staten van Ame
rika heeft gisteren te Buenos Aires de pan-
Amerikaansche conferentie geopend met het
uitspreken van een rede, waarin hij onder
meer zeide: Ik geloof dat het vertrouwen
van de republieken van de nieuwe wereld
kan helpen het oorlogsgevaar van de oude
wereld af te wenden. Ik ben er van over
tuigd, dat de gewone lieden overal ter we
reld in vrede wenschen te leven, maar, dat
hun leiders en hun regeeringen hun toe
vlucht dreigen te nemen tot een oorlog. Wij
kunnen geen defaitistische houding aanne
men, omdat wij weten, dat de vrede slechts
verkregen kan worden door een ijverig stre
ven. Op u, zoo zeide Roosevelt, is de hoop
gevestigd van millioenen, die in minder ge
lukkige landen leven.
Aan den overkant van den Oceaan
zien-wij werelddeelen die verscheurd
worden door oude veeten en door nieuw
fanatisme, wij hooren luide verkondi
gen, dat de onrechtvaardigheden en de
ongelijkheden verwijderd moeten wor
den door middel van het zwaard en niet
langs den weg van het verstand en de
vreedzame rechtvaardigheid en wij hoo
ren eveneens zeggen, dat nieuwe mark
ten slechts verkregen kunnen worden
door veroveringen.
Wij lezen van de verachting voor de hei
ligheid van verdragen, wij weten dat wel
haast aan alle zijden muren van sterke be
wapeningen oprijzen en dat millioenen man
nen en vrouwen aan de vervaardiging van
deze wapens medewerken. Wij weten dat
dit een verkeerd gebruik van de productie
is, dat tot niets blijvend kan leiden en dat
nimmer een gebruik zal scheppen, geschikt
voor een blijvende welvaart. Wij weten, dat
de landen, die zich aan deze krankzinnige
daden schuldig maken, den dag zullen bele
ven, dat haar wapenen der vernietiging ge
richt zullen worden tegen haar buren en
daardoor haar eigen weinig soliede econo
mische leven zullen verwoesten. In deze ge
vallen, onafhankelijk van het feit, of wij in
dezen oorlog betrokken zullen worden, zul
len wij de gevolgen van een zoodanigen oor
log mede te dragen hebben. De dwaasheid
van een grooten oorlog zou onze welvaart
op duizenden manieren bedreigen. Kunnen
wij, republieken van de nieuwe wereld,
helpen het gevaar van een oorlog in de oude
wereld weg te nemen? Wie dit vertrouwt kan
het ook!
Geen overleg tusschen Amerikaansche
staten.
Het is onze eerste plicht een oorlog tus
schen de staten van Amerika te voorkomen
en het beste middel daartoe is de verster
king van den constitutioneelen democrati-
schen regeeringsvorm, opdat onze volkeren
van zoo verschillende en zoo talrijke landen,
die leven onder verschillende vormen van
regeering, kunnen en willen leven volgens
hun plan om den vrede te bewaren. Op
deze wijze zal de democratische regeerings
vorm in de geheele wereld gerechtvaardigd
worden. Tegelijkertijd moeten wij ons dut
delijk voor oogen stellen, dat andere die
voortgedreven óf door een waanzinnigen
oorlog óf door landhonger een aanval op ons
zouden willen doen, de landen van deze stre
ken gereed zullen vinden om zich schouder
aan schouder daartegen te verzetten cn die
een organisatie hebben, die het mogelijk
maakt wederzijdschen bijstand tot 'n feit te
maken. In de tweede plaats moeten wij alles
doen om te voorkomen, dat die omstandig
heden die een oorlog mogelijk maken niet op
kunnen treden.
Een gemis aan sociale rechtvaardigheid of
aan vrede in de binnenlandsche politiek van
alle landen, is altijd een reden voor onrust.
Vervolgens overgaande tot een scherpe
veroordeeling van het systeem van tolmuren
zeide Roosevelt, dat het niet bij toeval ge
schiedt, dat de landen die dit systeem het
verst doorvoeren op de meest brallende
wijze verkondigen den oorlog als politiek in
strument noodig te hebben. Het is niet toe
vallig, dat deze pogingen zich in die landen
zelf wreken door een lagen levensstandaard
en dat het verlies van de hoogste democra
tische idealen steeds verder gaat in een
dwaze bewapening. Het is niet bij toeval,
dat tengevolge van een dergelijke politiek
van zelfmoord, door het lijden dat zij mee
brengt, talrijke menschen in hun wanhoop
gaan denken dat de prijs van een oorlog al
tijd nog minder zal blijken dan de prijs
voor den vrede.
De democratie is nog steeds de hoop van
de wereld. Indien de beide Amerika's zich
houden aan de gelukkige beginselen daar
van, dan zal zij zich uitbreiden en in de
plaats komen van andere beginselen, die vol
gens de meesten van ons lijnrecht ingaan te
gen de beginselen van vrijheid, mensche-
lijkheid en vooruitgang. Het is met hulp van
God, aldus besloot Roosevelt zijn toespraak,
dat wij den vrede in het Westen zullen ver
zekeren, zooals het de hulp van God is, die
wij voor onze broeders aan de overzijde van
den Oceaan afsmeeken.
Een beschouwing van het Giornale
d'Italia.
Het Giornale d'Italia schrijft over de pan-
Amerikaansche conferentie, dat het voor
naamste doel van deze conferentie is een
zeer organische samenwerking tusschen de
Amerikaansche staten te verkrijgen en dat
een politiek Amerikaansch blok afgescheiden
komt te staan van alle andere contmenten,
en speciaal van Europa. Dit is het voor
naamste resultaat dat van de conferentie te
verwachten is en in den loop van de komen
de jaren zal men kunnen nagaan in hoeverre
dit resultaat bereikt is. Het blad gaat dan
de teekenen van de laatste jaren na die erop
wezen, dat Amerika zich meer en meer van
de Europeesch aangelegenheden afscheidde.
De Geneefsche actie om sanctiemaatregelen
toe te passen tegen Italië vond slechts in
drie landen aan de overzijde van den Oceaan
gehoor, namelijk in Mexico, Venezuela en
Columbia. Volgens het blad zijn de oorza
ken, die Amerika van Amerika afstooten, in
de voortdurende bedreiging van de conflic
ten, die een gevolg zijn van de bolsjewisti
sche intrigues zoomede van de Dolsjewisee-
Prinses Juliana heeft haar keuze voor
een huwelijksgeschenk van Ned.-Indië
doen vallen op een sieraad, dat 30
December door de daartoe aangezochte
commissie in Nederland, bestaande uit
dr. Meyer Ranneft, mr. D. A. Delprat,
Pangeran Ario Adipati Koesoemojoedo
en raden Ario Adipati Soejono aan Hare
Koninklijkheid Hoogheid zal worden
aangeboden.
De prinses zal dit sieraad bij de huwe
lijksplechtigheid dragen.
Dit geschenk zal vergezeld gaan van
een thans bij den topografischen dienst
in bewerking zijnde gelukwensch en
hulde-adres.
Als nevengeschenk zal een represen
tatieve film worden samengesteld van
de huwelijksfeesten, in Ned.-Indië te
vieren.
In den afgeloopen nacht heeft te De
Leek bij Groningen een afschuwelijke
moord plaats gehad, waarvan de
65-jarige C. Reyntjes, kruidenier van
beroep, slachtoffer is geworden.
Nauwelijks is men in het noorden
des lands bekomen van den schrik
welken de moord op den rustenden
74-jarigen landbouwer R. Zetsma in
Opende, gemeente Grootegast, in den
nacht van 24 op 25 Juli 1.1. gepleegd,
heeft veroorzaakt, of stad en provin
cie worden opnieuw opgeschrikt door
een moord, welke wederom in het
Westerkwartier, is geschied.
Slachtoffer was een gebrekkig
man.
De 65-jarige ongehuwde C. Reyn
tjes had een kruidenierswinkel in een
pand gelegen vlak bij de sluis aan
het kanaal. De man, die gebrekkig is,
woonde alleen. Overdag had hij hulp
van een dienstmeisje, dat in Tolbert
woont en na afloop van haar werk
zaamheden, des avonds, naar haar
woonplaats terugkeert. Verder werd
hij op den dag in zijn winkel gehol
pen door een 22-jarigen neef, E.
Reyntjes, die na afloop van het werk
eveneens naar huis gaat. De neef van
den heer R. woont in Leek.
Een buurman van Reyntjes, zekere
A. Bolk, is in het bezit van een sleutel
van de huisdeur van Reyntjes. Hij
komt iederen ochtend de koeien van
R. melken. Ook hedenmorgen kwam
hij, als altijd, om zeven uur het huis
binnen. Hij vond daar zijn buurman
nog te bed liggen, hetgeen hij van de
zen niet gewoon was, daar Reyntjes
meestal om zeven uur opstaat. Toen
Bolk het ledikant naderde, deed hij
een vreeselijke ontdekking. Hij vond
R. n.1. gebonden liggen met een kus
sen op het hoofd en een prop in den
mond. Het was duidelijk dat geen
leven meer aanwezig was.
Onmiddellijk rende Bolk de deur
uit en waarschuwde de politie. Ook
de burgemeester van Leek en het
parket van Groningen werden ge
waarschuwd. De burgemeester was
spoedig ter plaatse.
Van den dader ontbreekt tot dus
ver elk spoor. Vast staat dat R. er
warmpjes inzat en vaak de beschik
king had over veel baar geld. Giste
ren was aan Reyntjes nog 200.-—
gebracht. Of er iets gestolen is kon
nog niet worden vastgesteld. Het
vermoeden ligt evenwel voor de hand
dat roof de drijfveer tot den moord is
geweest.
ring van Geneve, te vinden. Aan de aftake
ling, waar sommige groote mogendheden in
Europa tengevolge van de ellende in dit we
relddeel ten prooi zijn gevallen, hebben al
leen landen als Italië en Duitschland weer
stand kunnen bieden. Het blad besluit zijn
beschouwing met op te merken, dat het iso
lationisme waarvan Amerika thans blijk
geeft, ook in Azië valt waar te nemen en in
de eerste plaats bij Japan.
