Amstecdamsche !Beuts
heymans en sluyter te basra.
nieuwe wereld-hoogte-records.
KOEDIJK
opgave van noordhollansch landbol wcrediet n.v.
(Ontvangen per draadlooze telefoon).
tabakken.
NOORDSCHARWOUDE
HEERHUGOWAARD
HEILOO
Geneeskundige brieven
De roofmoord te Opende.
Verdachten hooren 20 en 12 jaar
tegen zich eiachen.
gegeven een onderzoek in te stellen. Tal van
vliegtuigen zijn opgestegen en verschillende
booten zijn vertrokken om de beide vliegers
in de bergen zoowel als op zee te zoeken.
Alle pogingen blijken evenwel tot nu toe
tevergeefs te zijn geweest.
Het staat in ieder geval wel vast, dat zij
er niet in geslaagd zijn den afstand Enge
land— Kaapstad binnen recordtijd af te
leggen.
Mollison gevonden.
Hedenmorgen werd uit Kaapstad gemeld
dat Jim Molison en zijn metgezel Molinier
ongedeerd gevonden zijn bij Wiedrift, een
twintigtal kilometers ter zuiden van Bre-
dasdorp.
De sportvliegers Heymans en Sluyter
zijn thans op hun retourvlucht naar Neder
land tot Basra gevorderd.
Dinsdagochtend om half zeven pl.t.
taxiede het toestel over het vliegveld van
Jodhpur om in Noordelijke richting te ver
dwijnen. Eerst ging het naar Karatsji en
na een korte rust steeg het toestel om 11.10
uur weer op, om koers te zetten naar Gwa-
dar, waar wederom een tusschenlanding
werd uitgevoerd. Om 14.45 u. draaiden de
motoren weer, waarna om 16.05 uur het
eindpunt van deze etappe, Djask, werd be
reikt. Gedurende dezen tocht was het mooi,
zonnig weer.
Gisteren daarentegen was de lucht be
wolkt en regende het voortdurend. Om 5.50
uur gingen de aviateurs op weg. Zij deden
eerst Lingeh aan, vanwaar zij om 9.25 uur
naar Bushir startten. Na een kort opont
houd aldaar koos het tweetal om 12.43 uur
weer het luchtruim om vervolgens om 14 25
uur te Basra neer te strijken.
Een 3-motorigen Italiaanschen watervlieg
tuig met Alfa-Romeo-motoren uitgerust
heeft nabij Triest twee nieuwe wereld
hoogte-records met nuttigen last gevestigd.
Bemand met drie personen en een nuttigen
last van 2000 K.G., bereikte het toestel een
hoogte van 7831 meter; bemand met twee
personen en een nuttigen last van 5000 K.G.
bereikte het een hoogte van 6717 meter. De
vorige records waren 7507 en 6220 meter en
werden behaald door een Franschman en
Amerikaan.
Jkheepstiidingeti
STOOMVAARTLIJNEN.
Stoomv. Mij. „Nederland".
Benkalis, thuisr., v. Port-Said 2 Dec.
Joh. de Witt, uitr., v. A'dam 2 Dec.
Poelau Tello, thuisr., te Hamburg 2 Dec.
Poelau Bras, uitr., te Sabang 2 Dec.
Chr. Huygens, thuisr., v. Batavia 2 Dec.
ftoiMHciaat 1lieuws
PROV. STATEN VAN N.-HOLLAND.
Belastingverlaging onmogelijk.
In de zitting der Provinciale Staten van
Noordholland deelde de Gedeputeerde voor
de Financiën, Ed. Polak, in antwoord op de
algemeene beschouwingen mede, dat het
college zich niet zal inlaten met het poli
tieke debat, dat zich bij deze beschouwingen
heeft ontwikkeld. Spr. bleef bij de begroo
ting en constateerde dienaangaande, dat de
financieele toekomst van de provincie niet
ongunstig is.
Noordholland maakt, ook wat den belas
tingdruk betreft, geen slecht figuur. Men
mag echter niet vergeten, dat het batig slot
practisch de eenige reserve is, welke de
provincie bezit, ten bedrage van 1.762.000.
Zou men gaan interen, dan zou later onge
twijfeld belastingverhooging het gevolg
zijn.
Welke gevolgen de devaluatie zal hebben
voor de begrooting en of alles nu niet op
losse schroeven is komen te staan? De be
grooting is opgemaakt lang voordat mone
taire maatregelen afkwamen, aldus spreker.
Gaan de vermogens inderdaad omhoog, dan
zal de provincie misschien in 1937 daarvan
voor een klein deel profiteeren. Op losse
schroeven staat het budget voor 1937 geens
zins. Mochten zich onvoorziene omstandig
heden voordoen, dan zal het college met een
suppletoire begrootirig komen.
In verband met de stabiliteit acht het col
lege belastingverlaging thans ongewenscht,
omdat intering van de reserve moet worden
voorkomen, en de sociale zorg niet mag
worden verminderd. Zoodra de opbrengst
van de opcenten hooger zal zijn dan de ra
mingen zullen gedeputeerden de eersten
zijn, om met belastingverlaging te komen.
Eerder echter niet. Tot slot kwam spr.
namens het college op tegen de critiek van
de N. S. B.: dat dit college onbekwaam is
en de verantwoordelijkheid niet draagt om
dat het steunt op de ambtenaren. Spr. had
daarvoor maar één antwoord, namelijk het
Amsterdamsche gezegde: Dat nemen wij
tSHt,
De huwelijkscollecte
De collecte voor de feestelijkheden ter
gelegenheid van het vorstelijk huwelijk in
onze gemeente heeft aan den Kanaaldijk
opgebracht f 48.12; ter gemeentesecretarie
is nog een bus aanwezig voor bijdragen,
daar vele menschen niet thuis waren.
van Donderdag 3 December 1936.
Koers van heden te
1934
1934
1930
STAATSLEENINGEN.
4 Nederl.
4 Ned.-lndië
5 'A Duitschland
Idem met verklaring
BANK-1NSTELL1NGEN.
Amsterd. Bank
Handel Mpij Cert. v. 250
Koloniale Bank
Ned. Ind. Handelsbank
Rotterd. Bank
1NDUSTR. OND. BINNENL
Alg. Kunstzijde Unie
v. Berkels Patent
Calvé Delft Cert.
Nederl Ford
Philips Gloeil. Gem Bezit
Unilever
INDUSTR. OND. BUITENL.
Am. Smelting
Anaconda
Bethleh. Steel
Cities Service
Standaard Brands
Steel comm.
U. S Leatber
CULTUUR MAATSCH.
H. V.
Java Cultuur
Ned. Ind. Suiker Unie
Vorstenlanden
Dito actions
MIJNBOUW.
Alg. Explor. Mij. i i
Redjang Lebong
PETROLEUM.
Dordtsche Petr.
Kon. Petr
Perlak
Philips Oil i i
Shell Union i
Tide Water
RUBBERS.
Amsterd. Rubber
Deli Bat. Rubber
Hessa Rubber i
Oostkust
Serbadjadi
Interc. Rubber
SCHEEPVAARTEN.
Kon. Ned. Stoomboot N. a.
Scheepvaart Unie
Vorige
koers
1007:,
lotP/s
19%
221/,
151
168
677.
1377,
135
47'»/..
807,
240V,
2627.
1547,
73
35'%»
52 7»
2%
421%,
12/i»
55i*/„
47.
418
1657,
1353/,
317,
18.0U
170
211
371V,
3931/,
89
34'%,
19»/,,
14'%,
269
1627,
176
60
1273/,
37,
837,
pl.m.
1.80
16'/,-20
21%,
pl.m.
1.45
pl.m.
2.00
197,
21'%,
pl.m.
2.15
657,-6 66V, 667,
477, 47'/,-7, 473/,-'/,
V63'-4n
153J-4*
26-7,
53'/,-7,
43-7;»
56'/,-7,
420-7,
166
1357,
31'/,
264-7,
153'/,-4
58'/,-'%»
43|-?/m
1671/,
1357,-6
2645-51
153'/,-4
36'/,, -i
53'/,-7,
56'/,
420
136
154 -i/,
36*-»/;»
53'/i« -1
43-Vm
56i-Vi»
135-7,
392
19%,
141-My.r.
268|-9j 2
3917,
392-J-3
393J-4!
897,
19-%,
19'/,
19%6-S
14i-'%»
14'7,o
14'%»
S6
269i-'/,
269-7,
161
1627,
233
Deli Batavia. m,
Oude Deli .294
255
Senembah
AMER. SPOORWEGEN.
Atchison Topeka
Southern Pacific
Southern Railw. Cert.
Union Pacific
fiNoteering per 50. x) ex-coupon
tExclaim. PROLONGATIE vorige koers
WISSELKOERSEN AMSTERDAM.
3%,
85-6
887,
234'/,
2951/,
258'/,
86-'/,
68
235
867,
37,-6/i«
887,-7
887,-7,
NIET OFFICIEEL.
New-York
Londen
Berlijn f
Parus
Brussel (Belga).
Bazel
Kopenhagen
Stockholm
Oslo
Praag
Italië a e
53
307,
167,
967,
l5/a eCt.
Exdlvidend.
Vorige
koers
1.83»/
9.02
74.05
8.57»/,
31.09
42.26
40.25
46.45
45.30
6.52
00.00
30%,
Heden D/s pCt
Koers op
heden 2 uur
1.83'/,
9.01'/,
73.92)4
8.57
31.09)4
42.25
40.20
46.45
45.25
6.52)4
00.00
Kooltelling.
Bij de alhier door de tuinbouwvereeni
ging Tuinbouwbelang gehouden kooltelling
bleek, dat in voorraad waren:
103 wagons roode kool, 141 wagons gele
kool, 190 wagons Deensche witte kool, 10
wagons peen en 54 wagons uien. Totaal
498 wagons.
Dit was aanmerkelijk meer dan verleden
jaar. Toen was de voorraad n.1. 62 wagons
roode kool, 26 wagons gele kool, 90 wagons
Deensche witte kool, 7 wagons peen en 43
wagons uien. Totaal 228 wagons. Alles in
wagons van 10.000 K.G.
R.K. Volksbond.
Dinsdagavond sprak in de zaal van den
heer J. Wester, alhier, voor den R.K. Volks
bond, de bekende pater Henricus over het
onderwerp: Niet heroriënteering, maar radi
caliseering.
Ouderavond neutrale kleuterschool.
In het kleuterschooltje aan den Holle-
weg werd Woensdagavond een ouderavond
gehouden. Mej. Pocze had voor die gelegen
heid alles keurig gearrangeerd en vele trot-
sche moeders zagen het werk van hun kin
deren na.
„Of het schooltje nu werkelijk opgeheven
werd?"
Deze vraag beheerschte het groote bezoek.
Of liever, men wilde eens napraten. Want in
een circulaire, aan de ouders verspreid, was
uiteengezet dat het schooltje nu niet wordt
opgeheven en ook niet later, mits men mede
werking krijgt der ouders. Men heeft het
nu goed aangepakt en nu het gevaar van
opheffen dreigde, is alles te hoop geloopen
en het resultaat was: „Ouders van school
gaande kinderen, U kunt gerust zijn. Het
neutrale schooltje blijft".
In zijn openingswoord heeft de voorzitter,
de heer N. Mell'nk, dank gebracht voor het
groote bezoek. Men heeft besloten om
nu er beroeD is gedaan en niet zonder suc
ces om Sint Nicolaas en Piet te laten
komen, die cadeauxtjes zullen brengen.
Ook de onderwijzeres heeft een hartelijk
woord gesproken en gewaagde van het
werk der kinderen. Het js het bestuur en
ook haar een genoegen dat men prettig kan
samenwerken. Zij had 'n „grooten" wensch
Stuur de kinderen naar het schooltje en
wekte ook andere op om het te doen.
voedsel en dus langs het maagdarmkanaal
ons lichaam binnen. Meestal is het drinken
van melk of water de oorzaak van het
plaats vinden der besmetting, soms komen
ook andere voedingsmiddelen daarvoor in
aanmerking. Langen tijd heeft men de febris
typhusbacil. Deze komt meestal met ons
selijke ziekte van het darmkanaal aange
zien de zichtbare afwijkingen hierin het
meest op den voorgrond treden.
Infectieziekte,
Tegenwoordig weten wij intusschen, dat
het een echte algemeene infectieziekte is
De typhusbacillen, die met besmet voedsel
in ons darmkanaal komen, nestelen zich ten
deele op bepaalde plaatsen in dit darm<
kanaal; maar ze worden vaker eerst opge
nomen in den bloedstroom en komen langs
het bloedvaatstelsel en vaak via den lever
weer in het darmkanaal terug en maken
dan vooral bepaalde klieren in den darm-
wand ziek, de Peyersche plaques. Hierin
treedt zweervorming op en langs deze zwe
ren komt de typhusbacil opnieuw in onzen
darn.inhoud en met de ontlasting naar bui'
ten. Het vervoer langs het bloed sluit in,
dat de typhusbacillen ook door de vaten van
de nieren worden vervoerd en daarmede is
ook de mogelijkheid geschapen dat ze langs
de nieren met de urine worden afgeschei
den.
Bij een typhuspatient kan men dus
typhusbacillen verwachten in het bloed, de
ontlasting en de urine. In de eerste waek
van de ziekte heeft men de meeste kans ze
te vinden in het bloed, in de 3e week treedt
de kans ze in ontlasting en urine te vinden
meer op den voorgrond.
Febris typhoidea is een gevaar voor de
volksgezondheid. Daarom kan men, wan
neer het om een verdacht geval gaat, de
hulp van het Centraal Laboratorium voor
de Volksgezondheid inroepen. Daar wovdt
dan een „typhusblok" voor onderzoek op
typhusbacillen gezonden. Hierin bevinden
zich 4 buisjes; in het eerste doet men wat
ontlasting en in het tweede wat urine. Het
derde buisje bevat steriele rundergal; hier
in brengt men wat bloed. Eventueel aan
wezige typhusbacillen vermeerderen zich
gemakkelijk in rundergal; ook in het vierde
buisje wordt bloed gedeponeerd. Dit wordt
niet gebruikt zooals de andere drie
voor het zoeken naar typhusbacillen met
behulp van kweekproeven. Hiermede ver
richt men in het laboratorium de
j ftucqediike Stand
BERGEN (November).
Geboren: Adrianus Jacobus Maria, z.
van Johannes Jacobus Leijen en Catharina
Antonia Olbers. C-ornelis Nicolaas, z. van
Nicolaas Cornelis Bijman en Petronella
Drujjven. Alie, d. van Quirinus Snijder en
Antje Heiligenberg. Catharina Agatha, d.
van Jacobus Theodorus van den Berg en
Eufemia Eduaröa Agatha van Berkum.
Pieter, z. van Johannes Schotten en Adriana
Cornelia Hommers. Johannes Martinus, z.
van Reinier Kleverlaan en Sophia Marga-
retha Henneman.
Getrouwd: Johannes Dekker en Jo-
hanna Schotten. Hermanus Antonius
Broëlman te Curagao en Maria Katharina de
Jong.
Overleden: Geertruida Maria Peerde-
man, 24 jaar. Jan Hammink, 57 jaar,
echtgenoot van Antje van Schooneveld.
Aleida Francisct van 't Huilenaar, 54 jaar,
eehtgenoote van Antonius Nicolaas Johannes
Maria van der Weiden (overleden te Nij
megen). Antje Oortwyn, 76 jaar, eehtge
noote van Jacol Blaauw.
WINKEL (November).
Geboren: Annie Marie, d. van Cornelis
Lodder en Maartje Dikstaal. Nanne, z.
van Jan C. Benit en Trijntje de Haan.
Roelfien, d. van Hendrik Overzet en Mar
gien Geersing. Wilhelmina Cornelia, d.
van Leendert Hage en Maria Clarissen.
Getrouwd: Jan Stolp te Beemster en
Christine van der Wal. Ale Bouma en
Elisabeth van der Welle.
TYPHUS.
Febris typhoidea.
Terwijl ik in de laatste brieven de betee-
kenis van ons voedsel aan een bespreking
onderwierp en daarbij vooral aandacht be
steedde aan de nieuwere inzichten in ver
band met de ontdekking der vitaminen wil
ik voor heden aandacht vragen voor een
van ouds bekende en gevreesde ziekte die
door het voedsel als regel wordt overge
bracht. In vroeger tijden sprak men van
buikkoorts, ook wel van zenuwzinkings-
koorts; tegenwoordig noemt men deze ziekte
typheuze koorts of
Febris typhoidea
Dank zij groote hygiënische vooruitgang
op velerlei terrein komt deze febris tyhpoi-
dea veel minder vaak voor dan vroeger en
vermoedelijk is de sterftekans minder groot
dan vroeger dank zij de betere verhoudin
gen, waarin het individu tegenwoordig
leeft. Maar toch wordt men af en toe weer
aan het bestaan van deze ziekte herinnerd
door een bericht in de pers, dat er in een
bepaalde gemeente of streek ineens enkele
gevallen gelijktijdig of meer na elkaar aan
febris typhoidea zijn aangegeven.
De oude namen geven al duidelijk de
voornaamste ziekteverschijnselen aan.
Koorts, buikverschijnselen en symptomen
van de zijde van het zenuwstelsel treden
inderdaad vaak op den voorgrond. De wijze
van verspreiding en het optreden soms van
echte epidemiën wezen reeds in vroeger
tijden op een overbrenging door een of an
dere smetstof.
Reeds in 1880 is het aan Koch die in
1882 de tuberkelbacil als oorzaak van de
tuberculose ontdekte en Eberth gelukt
voor de typheuze koorts een bepaalde bacil
verantwoordelijk te kunnen stellen, de
yphusbaciL Deze komt meestal met ons
agglntinatiereactie volgens Widal.
Wanneer men bloedserum van een gezon
de samenbrengt met een suspensie van
typhusbacillen bakken deze bacillen in
groepjes samen. Er ontstaan dus klompjes
typhusbacillen en men noemt dit weten
schappelijk agglutineeren. Verdunt men het
serum, dan verdwijnt deze uitvlokkings-
mogelijkheid al vrij spoedig. Brengt men
echter bloedserum van een typhuspatiënt
samen met zulk een suspensie van typhus
bacillen dan blijft deze agglutinatiereactie
van Widal ook optreden bij zeer sterke ver
dunning. Men zegt dan, dat deze reactie
positief uitvalt en indien nu deze agglutina-
tiereectie op boven beschreven wijze posi
tief uitvalt, wanneer men bloed van een
lijder onderzoekt waarvan de aard der
ziekte nog niet is vastgesteld, dan mag men
aan deze positieve reactie de conclusie ver
binden, dat de zieke met aap zekerheid
grenzende waarschijnlijkheid lijdende is
aan febris typhoidea. In typisch verloopen-
de gevallen kan de diagnose worden ge
maakt zonder deze reactie te verrichten;
maar er komen heel veel koortstoestanden
voor die wel eens door de typhusbacil zou
den kunnen worden veroorzaakt, maar ook
door andere oorzaken zouden kunnen zijn
ontstaan.
Het kweeken van typhusbacillen is tljd-
roovend en gelukt niet altijd; de agglutina
tiereactie van Widal is sneller te doen en
geeft in een grooter percentage een posi
tieve uitkomst bij onze van typhus verdach
ten. Zij moet dus als een uiterst belangrijk
hulpmiddel worden beschouwd voor de
vaststelling van een ziektegeval van febris
typhoidea. Met opzet heb ik deze ziekte niet
kortweg „typhus" genoemd, want dat sticht
verwarring, omdat de vlektyphus, welke
een geheel andere oorzaak heeft, hiermede
meestal wordt aangeduid-
Het verloop der ziekte.
Thans moge een beschrijving volgen van
een klassiek verloopend geval van typheu-
se koorts. Zooals dit met alle infectieziekten
het geval is, volgt niet op elke besmetting
ook een optreden van de ziekte. Wanneer
een aantal personen allemaal besmette melk
drinkt, wordt slechts een zeker deel ziek.
Bij de overigen wordt de indringer afge
maakt vóór het tot ziekteverschijnselen ko
men kon. Ook treedt de ziekte niet onmid
dellijk na de besmetting op. Daarvoor is tijd
noodig. In dien tijd vermeerderen de bacil
len zich.
Dit is de incubatietijd, welke in ons geval
ongeveer 14 dagen duurt. Nu treden bepaal
de verschijnselen op, welke nog niet karak
teristiek voor den aard der ziekte zijn en
langzamerhand komen niet te miskennen
„typheuze" verschijnselen erbij. In de eerste
week nadat de 14 dagen incubatie dus
zijn verstreken gaat de temperatuur gaf
felvormig omhoog, 's Avonds hoogei dan 's
morgens en den volgenden morgen lager dan
den vorigen avond, doch hooger dan den vo-
rigen ochtend. In de tweede week blijft de
koorts voortdurend hoog en in de derde
week neemt de temperatuur sprongsgewijze
af om ten slotte weer normaal te worden.
Meestal gaat bij infectie en koorts de pols
met de temperatuur mede omhoog en ver
meerdert zich snel het aantal witte bloed
lichaampjes in ons bloed. Bij de febris ty
phoidea echter is de pols minder snel dan
de temperatuur zou doen verwachten (rela
tieve polsverlangzaming) en daalt eerder het
aantal leucocyten. De patiënten raken meer
of minder buiten kennis, er treedt een milt-
vergrooting op en er verschijnen soms eigen
aardige roode plekjes op de huid, vooral van
den buik (roseolen).
In den darm zijn intusschen ernstige zwe
ren opgetreden, soms krijgt de patiënt ster
ke diarrhee en wanneer de zweer een bloed
vat aanvreet kan een levensgevaarlijke
darmbloeding te voorschijn komen. Ook
vreet zulk een zweer een enkel- maal den
geheelen darmwand aan; dan ontstaat er
een gat, waardoorheen de darminhoud in de
buikholte loopt. Dit voert tot buikvliesont-
steking.
In het overgroote aantal der typhusgeval-
ten treedt echter genezing op. Zorgvuldige
verpleging en regeling van de voeding zijn,
naast koortswerende middelen en onder
steuning van het hart, van zeer groote be-
teekenis.
Indien de ziekte met succes is doorstaan,
kan ze opnieuw beginnen. Zulk een „reci-
dief" verloopt meestal veel milder.
Is de ziekte voorbij dan is de zieke als
regel onvatbaar voor een nieuwe besmet
ting. Deze immuniteit duurt echter slechts
een beperkt aantal maanden. Deze tijdelijke
immuniteit kan men ook verkrijgen door in
enting. Wanneer men dus door omstandig
heden aan grooter gevaar voor typheuze be
smetting wordt blootgesteld kan dit ernsti
ge aanbeveling verdienen. Men wordt dan
meestal 3 x met een suspensie van doode
typhusbacillen onderhuids ingespoten.
Typheuze koortsen kunnen ook op andere
wijzen worden veroorzaakt. Ik wil volstaan
met het noemen van den naam Paratyphus
A en B. Meestal is ook dan een voedselver
giftiging aanwezig. (Bedorven Ijs, vleesch,
worst, visch enz.)
BacUlendragers.
Sommige van typhus genezen lijders blij
ven met de ontlasting levende typhusbacil
len uitscheiden. Zij zijn „bacillendragers"
geworden en vormen een gevaar voor de
samenleving.
Het is niet altijd gemakkelijk dit gevaar
doeltreffend te bestrijden. Wanneer op een
primitieve boerderij een der bewoners ba
cillendrager is en deze zijn ontlasting in de
sloot achter het huis deponeert, wordt dit
slootwater besmet. Hiermede worden dan
weer de melkemmers gespoeld en zoo kun
nen dan de typliusbacillen van den bacillen
drager in de melk komen. Er bestaan ook
andere mogelijkheden (b.v. via de handen
tijdens het melken). Ik zal er niet verder
op ingaan, slechts er de conclusie aan ver
binden van hoe groot belang het is, dat de
melkbereiding hygiënisch geschiedt.
Besmetting door drinkwater (in 1926 b.v.
in Hannover 15.000 gevallen met 2000 doo-
den) is te voorkomen door goede waterlei
ding met deskundige drinkwatercontrole.
Te vaak stuiten het doorvoeren van der
gelijke hygiënische voorzieningen nog op
wanbegrip en tegenstand om het probleem
van de financiën nu maar buiten beschou
wing te laten. Maar typhus is uitroeibaar in
dien men deze maatregelen overal conse
quent doorvoert. Zoolang dat niet het geval
is zal dan hier, dan daar febris typhoidea
den kop opsteken. In zulke perioden kan
men door koken van melk en water het ge
vaar voor besmetting zelfs in de besmette
streek practisch tot nul herleiden, indien
men het contact met de zieken vermijdt.
P. N. N.
JiedU&iatteti
Twee jongemannen stonden vanmor
gen in de verdachtenbank van de Gro-
ningsche rechtbank. Twee broers nog
wel, Rinze en Dirk W. te Groningen, ?.7
en 24 jaar oud, aan wie ten laste wordt
gelegd: moord, subsidair diefstal met
geweldpleging op den 72-jarigen Rein-
der Zetsma in den nacht van 4 op 25
Juli j.1. te Opende (gemeente Groote-
gast).
En naast hen stond nog een derde
verdachte, de 39-jarige Pieter M. te
Opende wegens uitlokking van of me
deplichtigheid aan dit misdrijf.
De voorgeschiedenis.
Schrik en ontsteltenis voeren door het
Westerkwartier, toen in den vroegn morgen
van Zaterdag 25 Juli de oude vrijgezel
Reinder Zetsma, betaalmeester van het bur
gerlijk armbestuur te Opende, vermoord
werd gevonden op zijn bed. Wakker geroe
pen werden de herinneringen aan dien
vreeselijken morgen, toen IJle Wijkstra in
deze zelfde plaats vier veldwachters ver
moordde.
Reinder Zetsma, een alleen-wonende ge
moedelijke oude baas, werd gevonden op
zyn bed met een prop in zijn mond en aan
handen en voeten gekneveld. Alles wees er
op, dat een hevige worsteling had plaats
gehad, alsvorens Zetsma zich aan zyn be
lagers had moeten overgeven. Ook was er
gestolen, een bedrag van circa 680, het
welk bestemd was geweest om aan arm
lastigen te worden uitgekeerd, bleek gesto
len te zijn.
Door de groote samenwerking van de ver
schillende politie-corpsen gelukte het reeds
spoedig de vermoedelijke daders te arres
teeren. Het waren de twee broers Rinze en
Dirk Wiersma te Groningen, vroeger te
Drachtster compagnie, die in den nacht van
Maandag op Dinsdag na den moord van
hun bed werden gelicht en reeds spoedig 'n
volledige bekentenis aflegden. Het bleek,
dat de politie, die onder leiding van den in
specteur Kraagenga van de Groningsche
recherche zulk voortreffelijk werk had ver
richt, met de arrestatie van de twee Wiers
ma's een goede vangst hadden gedaan.
Want zy bekenden, behalve de roofmoord
te Opende ook verschillende inbraken wel
ke zy de laatste maanden in Groningen
hadden gepleegd.
Deze laatste feiten staan in de dagvaarding
echter niet vermeld.
Den twee broers wordt ten laste gelegd,
dat zy by het plegen van den diefstal van
680, dat toebehoorde aan het burgerlijk
armbestuur van Grootegast en dat het
slachtoffer als armmeester thuis had om
daarvan op 25 Juli uitbetalingen te doen,
gewelddaden hebben gepleegd met de be
doeling Zetsma van het leven te berooven.
Onder meer hebben zy hem met een
breekijzer geslagen, op hem geschoten en
hem een prop in den mond geduwd. Zetsma
is aan de verwondingen, die deze geweld
daden hebben veroorzaakt, overleden.
