DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Koning Edward zal moeten kiezen. No 286 Zaterdag 5 December 1936 138e Jaargang De algemeene toestand. De regeering-Baldwin geeft geen medewerking aan de plannen van den koning. Verklaring van Baldwin. Wat Londen zegt over zijn koning. ledereen wist... behalve Engeland ALKMA ARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS FER GEWONE AD VERTEN "~IEN: Van 15 regels f 1.25, elke regel meer 0 25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON. Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Alkmaar, 5 December. Men schiet in Londen niet veel op: tal rijke besprekingen worden gevoerd, tal van meeningen geuit en gepubliceerd, maar be sluiten blijven uit. Ieder vraagt zich af, wat koning Edward zal doen, doch noch hij zelf, noch een van zijn familieleden, noch een vertegenwoordiger van de regeering laat iets los. En het groote Engelsche volk in het eilandenrijk en in de Dominions leeft nog steeds in een groote onzekerheid. Toch nadert de oplossing van deze puzzle en men houdt zich bezig met drie mogelijk heden: lo. Koning Edward ziet af van zijn trouw plannen met mevr. Simpson; 2o. De koning trouwt wel met haar en doet afstand van den troon; 2o. De koning trouwt met mevr. Simpson, doet geen afstand van den troon, doch be paalt zijn standpunt in dat opzicht naar de meening van het volk. Gaat men deze drie mogelijkheden na, dan acht men in politieke kringen de eerste mo gelijkheid niet waarschijnlijk, echter wel de misschien meest gelukkige oplossing. Wat de tweede mogelijkheid betreft, hier houdt men terdege rekening mee. Alleen vraagt men zich af, hoe het verloop der ab dicatie dan zal zijn. Zal de regeering dan de volle verantwoordelijkheid willen dragen, of zal de koning zelf mededeeling doen van zijn troonsafstand, teneinde een regeeringscrisis te vermijden, of zal de regeering de verant woordelijkheid overlaten aan het parlement? Tenslotte de derde mogelijkheid. Dat be- teekent een directe kabinetscrisis, omdat de koning dan de regeering passeert. Maar dan zou de koning in conflict kunnen komen met de regeeringen der Dominions, die op haar beurt zouden aftreden. Op zich zelf zou de laatste mogelijkheid de beste zijn, als Engeland maar alleen be stond uit het Britsche rijk in Europa, maar juist die Dominions zijn in dit geval een bijna onoverkomelijke hinderpaal. Men ziet, dat het bezit van Dominions ook wel eens lastig kan zijn Het Lagerhuis is gisteren weer bijeen ge weest en minister-president Baldwin heeft daar in antwoord op een vraag van den La- bour-afgevaardigde Attlee verklaard, dat de regeering niet bereid was, speciale wetge vende maatregelen te nemen om het voor genomen huwelijk van den koning te verge makkelijken. In parlementaire kringen is men volgens Havas van meening, dat de oppositie, die Baldwin tegen het huwelijk des konings heeft ontketend, den troonsafstand van den koning vrijwel onvermijdelijk maakt. Wanneer men het bovenstaande even ver gelijkt met de reeds genoemde drie moge lijkheden, dan blijkt, dat bij de derde moge lijkheid koning Edward totaal geen steun zal krijgen van de huidige regeering, dat deze laatste zelfs geheel tegenover den koning zal staan. Zoodat wij voorloopig alleen met moge lijkheid nummer twee rekening moeten hou den. U Wij stappen van dit onderwerp af, om even een blik te werpen op Frankrijk. Daar heeft de minister van buitenlandsche zaken Delbos in de Kamer een rede gehouden over de buitenlandsche politiek. Delbos verklaarde, dat Frankrijk Engeland zal steunen bij een niet uitgelokten aanval, terwijl hetzelfde geldt voor België. Moeten wij hier weer uit afleiden, dat deze drie landen een blok gevormd hebben, zij het dan ook een verdedigingsblok? Dan zouden wij dus op dit oogenblik in Europa een Oost-Europeesch blok (Polen en Roemenië) en een West-Europeescn blok (Engeland, Frankrijk en België) hebben. Als daar tusschen nu een derde blok gevormd Wordt in Midden-Europa, dan is Europa weer netjes in drie groepen verdeeld en krijgen wij ongeveer eenzelfden toestand als in 19 terug, een toestand, die er niet direct ge vaarlijk uitziet, maar die o zoo gemakkelijk kan worden. Om nog even terug te komen op het Oost- Europeesch blok: koning Carol van Roeme nië heeft gisteren in zijn parlement opnieuw een beroep gedaan op samenwerking in het land zelf. En sprekende over de defensie, zeide hij o.m.: „wanneer wij ons leger ver sterken, hebben wij niet het oog op verove ringen, maar wij willen sterk zijn om sterke vriendschapsbanden te kunnen leggen De koning voegde hieraan toe, dat de bui tenlandsche politiek de positie van het land versterkt, door de versterking der bestaande bondgenootschappen (Polen!), maar 00 door het uitbreiden der goede betrekkingen met vele landen. Roemenië - aldus de koning wil den vrede handhaven en is bereid tot samenwer king op alle gebied: in den Volkenbond, n de kleine Entente, in de Balkan-Entente en overal, waar men den wil toont, om i edele doel te bereiken. Moge overal getracht worden om den vrede te handhaven, niet alleen in Roemenie, maar in geheel Europa, in de geheele we- reldl Het Engelsche volk leeft nog steeds in een groote onzekerheid: wat zal ko ning Edward doen, welk besluit heeft hij genomen, en wat zullen de gevolgen zijn van een besluit van koning Edward? Positief nieuws over den koning zelf is er niet. Hij blijft zwijgen, zooals ook de Engelsche regeering blijft zwijgen. En zooals ook mevr. Simpson een groo te en volkomen stilzwijgendheid in acht neemt. Het eenige belangrijke en dat mag hier wel gememoreerd worden, is de verklaring van Baldwin in het Lager huis, waaruit blijkt, dat de Engelsche regeering haar medewerking niet kan geven aan de plannen van den koning. Die zittmg van het Lagerhuis van gisteren is een historische geworden. Alle banken waren bezet en het was Churchill, die het onderwerp van den dag te berde bracht door zijn vraag, of Baldwin nu de verzeke ring wilde en kon geven, dat geen onherstel bare dingen zouden gebeuren? De eerste minister antwoordde dat hij n u nog niets aan zijn woorden van eergisteren kon toevoegen waarop de conservatief Sir William Davison onmiddellijk vroeg: Dan misschien later op den middag? Baldwin sprak een paar seconden fluiste rend met kapitein Margesson, den chief- whip, en zeide, dat hij het niet wist. De arbeidersafgevaardigde Tinker vroeg of de premier dan niet iets kon zeggen tot geruststelling en voorlichting van de openbare meening? Tot Maandag was een ondraaglijke spanne tijds! Weer een paar fluisterende woorden, ge volgd door het verzoek van den eersten mi nister aan den speaker eerst met de agenda voort te gaan. Baldwin gmg weg, maar het was alsof men voelde dat hy terug zou ko-. men en het Huis ging rustig tot de behan deling van een initiatief-ontwerp over, ge volgd door de formeele eerste lezing van de nieuwe wet tot uitbreiding van den veesta pel. Gedurende die lezing, het was in middels half vier geworden kwam Bald win terug, en verzocht onmiddellijk na af loop het woord. Het geheele Huis was eens klaps muisstil toen de premier met h°ldeie stem, maar zichtbaar ontroerd, begon: „Met het oog op verscheidene aanbevelin gen en uitlatingen in de pers nopens de mo gelijkheid van het huwelijk des konings is het toch beter dat ik eenige punten recht zet. In sommige kringen wordt reeds de mee ning verkondigd, dat het misschien toch mo gelijk zou zijn dat de koning met de dame zijner keuze zou trouwen zonder dat deze daardoor koningin zou behoeven te worden. Deze meening is ook in een paar bladen ge uit en ik wensch onmiddellijk te verklaren, dat deze opvatting geen steek houdt. Het in sommige staten van het vasteland ontwik keld instituut van een z.g. morganatisch hu welijk is in de Engelsche wet onbekend. De huwelijksaangelegenheden van vorste lijke personen worden in Engeland nog ge regeld door de wet van 1772 (Royal Marria- geract) die bepaalt, dat geen vorstelijk per soon kan trouwen zonder de toestemming des konings onder diens eigen zegel. Maar ten opzichte van den koning zelf bepaalt die wet niets en zij heeft dan ook niet met hot onderhavige geval te maken. De koning heeft niemands toestemming noodig om een huwelijk aan te gaan, maar de dame die hij tot zijn echtgenoote verheft wordt daardoor tevens koningin van Enge land, en de kinderen uit dat huwelijk ge boren komen in aanmerking voor de troons opvolging in directe lijn. De echtgenoote van den koning geniet onmiddellijk alle voor rechten door de wet bepaald, zooals wij ge zien hebben, om niet verder terug te gaan bij wijlen Hare Majesteiten de koninginnen Alexandra en Mary. Er is slechts één weg om al deze bij de wet geregelde en tot in bijzonderhe den voorziene gevolgen op te heffen, n.1. door speciale wetgeving. Een gemummel van „hoor, hoor", ging even door de vergadering, waarop Baldwin met stemverheffing, maar uiterst langzaam liet volgen: Maar deze regeering is niet van plan om aan een speciale wetgeving voor dit doel haar medewerking te verleenen. Zij doet dit uit eigen overtuiging, maar mede omdat de zaak van het huweiyk des konings ook een aangelegenheid is die het geheele Britsche wereldrijk aangaat. Het is een zaak van algemeen belang voor het Gemeenebest van naties waaruit het rijk is opgebouwd én de regeering heeft van de re geeringen der voornaamste dominions reeds de verzekering erlangd, dat ook zij hun toe stemming aan de indiening van een speciale wet zouden onthouden. Ik heb het ten slotte nuttig geacht om deze voor'.oopige verklaring reeds af te leggen vóór dat de zitting van heden opgeheven wordt, en mijn eenige bedoeling hierbij is geweest om verdere misverstanden van de ware positie Zoowel in de pers als onder het publiek te voorkomen. Baldwin ging zitten. Het was hem aan te zien dat het uitspreken dezer woorden, die in feiten toch neerkwamen op het toegeven dat er een „constitutioneele crisis" bestaat, hem moeite hadden gekost. Het geheele Huis voelde met den premier mee en majoor Att lee maakte zich op gedistingeerde wijze tot tolk van aller gevoelens, toen hij onmiddel lijk opstond en kalm en waardig sprak: „Ik acht het ongewenscht om na deze ver klaring van den eersten minister thans nog verdere vragen te stellen. Wij zullen alles wat de premier gezegd heeft in de meest ernstige overweging nemen". De speaker sloot hierop de zitting een paar minuten voor vier uur, maar in de lobbies bleef het nog eenigen tijd druk van napra tende leden, waarin de ernst, en niets dan ernst op het gelaat geschreven stond. Het „constitutioneele conflict" dat er Don derdag officieel althans nog niet was, was nu geboren. Rondom den koning. Onmiddellijk na de zitting van het Lagerhuis ging Baldwin naar den koning, dje op fort Belvedère vertoeft. Hij werd onmiddellijk toegelaten en keerde pas in den avond naar Downing Street terug, waar hij nog een onderhoud had met Sir John Simon. Ook de andere leden van het Kabinet bleven gedurende den geheelen middag en avond met elkander in contact, fialdwin zal in strijd met zijn gewoonte, om het weekeinde op Chequers door te brengen, thans in Downing Street blijven. Demonstratie in het Hyde-park. In den laten avond trokken een drie honderdtal jongemannen en vrouwen door Hyde-park. naar de poorten van het Buckinghampaleis, waar zij het volkslied zongen en riepen. „Wij willen koning Edward, doch ook Baldwin". De demonstranten werden door eenige politieagenten met zachte hand van het paleis verwijderd.^ De aartsbisschop van Canterbury heeft een berqep, gedaan op allen, tot wier plicht het behoort tot het volk te spreken, om zich te onthouden van een bespreking van den buitengewoon moeilijken delicaten toestand, totdat de beslissingen bekend zijn gemaakt. Dë vctorzitter vèin het Trade Union Con- gress, Bevin, verklaarde, dat naar de mee ning van het congres de supprematie van het parlement, gehandhaafd moet blijven, hoe moeilijk ook de kwestie mocht zijn. Waar is mevr. Simpson? Het bericht, dat mevrouw Simpson per boot te Dieppe is aangekomen, is juist ge bleken;.het wordt van officieele zijde be vestigd. Er wordt bijgevoegd, dat zij naar Parijs is vertrokken voor een bezoek aan eenige vrienden. Uit de verdere berichten blijkt, dat mevrouw Simpson na haar aan komst in Frankrijk, zich per auto naar R,ouqn beeft begeven, waar zij den nacht heeft doorgebracht. Zij was vergezeld van een secretaris, een lijfwacht en den chauffeur, die de auto bestuurde. Even na den middag vertrok het kleine gezelschap weer, om te Evreux haastig de lunch te gebruiken. Mévróuw Simpson telefoneerde hier met Londen. Laat op den middag werd Ver- saillqs, heteinddoel van den tocht, be reikt, waar mevrouw Simpson haar intrek heeft genomen in de villa Trianon van Lady Mandl, gelegen bij het park van Versailles. Gisteravond vertrok mevr. Simpson weer verder en kwam om 8 uur te Blois aar», vanwaar zij-vanmorgen om half vier al weer vertrok met onbestemde bestem ming. De Britsche pers over de consti- tutioneele crisis. De „Times" schrijft, dat de verdaging van het parlement voor het weekeind nog een paar dagen onzekerheid kan beteeke- nen voor de beslissing van den koning be kend wordt. Het feit,' dat dit uitstel zonder morren is aangenomen kan als een teeken worden beschouwd, dat ieder sympathi seert met de ernstige persoonlijke onrust, welke de koning op dit oogenblik moet doormaken. Toch gelooft men niet, dat de beslissing lang kan worden uitgesteld. De „Daily Telegraph" schrijft: „We ho pen, dat de koning datgene zal doen, wat het meest in overeenstemming is met zijn koninklijke waardigheid en de eer van het koninkrijk. De veronderstelling, dat iemand in het kabinet of hierbuiten wenscht, dat de koning aftreedt, is een monsterachtige onwaarheid; integendeel, men beschouwt het als een ramp als hij zou aftreden. De „Daily Mail" is van meening, dat het volk hoopte dat een middenweg zou worden gevonden in de elastische consti tutie. De houding van minister-president Baldwin is sterk beïnvloed door de ant woorden, welke hij van de dominions heeft ontvangen. De „Morning Post" zegt, dat de koning, door zijn liefde op te geven, alleen zijn eigen onmiddellijk geluk opgeeft; door dit te weigeren zou hij de toekomstige wel vaart van zijn volk, de stabiliteit van het rijk in gevaar brengen. De koning staat voor de keus tusschen het volgen van zijn eigen wil of zelfopoffering. Het blad kan niet gelooven, dat de beslissing den man onwaardig zal zijn of dat de oplossing zal worden gezocht in aftreden. De „Daily Express" is van meening, dat de laatste verklaring van Baldwin een directe uitdaging tot den koning is. Indien er gisteren al een crisis was, dan is deze heden ernstiger. Deze ernstige moeilijk heid kan worden opgelost als het kabinet- Baldwin zijn oppositie tegen het huwelijk van den koning opgeeft. Het blad besluit: „we kunnen den koning niet verliezen, wc kunnen hem geen afstand van den troon laten doen". De „Daily Herald" betreurt, dat Baldwin tot nu toe nog geen feiten heeft gegeven. De verkeerde opvattingen over den aard van de geschillen tusschen het kabinet en den koning werden gevaarlijk. Er moet duidelijk worden gemaakt, dat het zwaar tepunt ligt in de echtscheidingen van mrs. Simpson. De „News Chronicle" wenscht eveneens onmiddellijke opheldering. Het blad is ook van meening, dat door de verklaring van Baldwin in het Lagerhuis de crisis ernsti ger is geworden. Australië steunt de regeering. Het federale parlement van Australië is voor 9 December bijeengeroepen in verband met de constitutioneele crisis. Na een be spreking met den hoogen commissaris van het vereenigde koninkrijk verklaarde Lyons aan Baldwin, dat Australië iedere actie van de regeering steunt Het kabinet van Nieuw-Zeeland zet de bespreking van den toestand voort. In of ficieele kringen laat men niets los, doch de openbare meening verzet zich tegen een huwelijk van den koning met mrs. Simpson. (Van onzen Londenschen correspondent). Londen, 3 December. Het bericht, dat koning Edward de Achtste den wensch heeft uitgesproken met mevrouw Simpson, een Ameri- kaansche staatsburgeres, te trouwen, komt voor de buitenlanders hier ter stede allerminst onverwachts. De mees te Continentale bladen hebben reeds zinspelingen hierop gemaakt, terwijl de vriendschappelijke omgang van den ko ning en mevrouw Simpson in Amerika natuurlijk aanleiding heeft gegeven tot een vloed van pers-commentaren, waar aan op het laatst ook de gematigde en conservatieve bladen deelnamen; me vrouw Simpson is immers in de Ameri- kaansche society een bekende figuur. Toen de koning eenigen tijd geleden tij dens zijn bezoek aan Turkije en Oostenrijk mevrouw Simpson voortdurend in zijn ge zelschap had, is het nieuws, waarin Ame- rikaansche persbureaux een begrijpelijk, hoewel betreurenswaardig belang stelden, tot een lawine geworden, die ook Engeland bereikte. Uit Amerika en tenslotte Canada kwamen duizenden krantenknipsels 't land in. Meerdere malen zijn Amerikaansche bladen en tijdschriften verboden, de beken de review „Time" was bijvoorbeeld niet meer te verkrijgen. Particuliere mail was echter niet buiten te sluiten, en als een loopend vuur ging het nieuws door Lon den, waar het voorloopig tot enkele kringen beperkt bleef. De bisschop van Bradford heeft Dinsdag deze kwestie aan het rollen gebracht, toen hij, over de komende kroningsfeesten spre kende, aanmerkingen maakte op „certain statements which have appeared in reputa- ble United States journals, and even in some Dominion newspapers, and which cannot be treated with indifference". Deze toepassing heeft een vloed van ver onderstellingen veroorzaakt, de dagbladen konden het nieuws niet langer voor zich houden en vanochtend wordt de mogelijk heid van een huwelijk uitvoerig behandeld. Wij vermoeden, dat deze gang van zaken allerminst door officieele instanties is ge- wenscht en dat de bisschop niet geheel van blaam is te zuiveren. Hoe Londen op het bericht reageert. Voor de groote massa der Londenaren komt het bericht totaal onverwacht. Nu de eerste opwinding voorbij is en de gemoede ren tot bedaren zijn gekomen, kan geconsta teerd worden, dat de populariteit van den vorst in de stad allerminst heeft geleden. Men kent Edward den Achtste als een zeer oorspronkelijk mensch, de talrijke verande ringen door hem in zijn omgeving en in de traditie van het Engelsche hof aangebracht, hebben dit bewezen, terwijl het algemeen bekend is, dat deze veranderingen hem meermalen door familieleden en door het hof zijn kwalijk genomen. De publieke opinie in deze cosmopolitische millioenenstad is echter een zeer slechte waardemeter voor de opinie van Engeland's platteland en de Dominions. Terwijl de honderden, die voor Bucking- hampslace en Downingstreet no. 10 zijn samengekomen en de honderdduizenden, die het onderwerp in de stad ter sprake bren gen, algemeen van oordeel zijn, dat het „net iets voor den democratischen koning Edward is en dat hij haar dan maar moet hebben al is zij niet van zijn stand" worden reeds protesten vernomen uit de provincie, Canada en Australië. Wij gelooven, dat de Londensche publieke opinie prachtig wordt weergegeven in de „News Chronicle", die in een hoofdartikel opmerkt: „Er zijn velen in dit land, die niet graag een vrouw als koningin van Engeland zou den zien, die al eens getrouwd geweest is". „En sommigen die bezwaar zouden ma ken, dat een Amerikaansche burgeres de„e plaats zou innemen". „Op het kabinet rust de verantwoordelijk heid om den koning te overtuigen van de publieke opinie op dit punt". „Maar als deze beslissing afwijzend is, en als de koning, die op een leeftijd is, dat hij zijn eigen oordeel kan volgen, genoeg van deze vrouw houdt, om zijn plan vol te hou den, dan denken wij dat het publiek zou wenschen, dat hij de vrouw van zijn keuze zou trouwen, maar dat hij dit zou doen in zijn waardigheid als hertog van CornwalL „De positie van zijn vrouw zou dan king's consort zijn, niet koningin van Engeland". Wat gaat er gebeuren? Het is hedenmiddag nog niet bekend, wat er nu gebeuren gaat. Het kabinet, dat het voorgenomen huwelijk afkeurt, daarbij han delend in overeenstemming met de Domi nions, kan aftreden. Of de koning kan aftreden? een mogelijk heid waaraan men hier zelfs niet durft den ken. Want koning Edward is de meest popu laire van koning George's zonen. Of de ko ning kan zijn huwelijksplannen opgeven, een mogelijkheid waarop in verantwoorde lijke kringen alle hoop gevestigd is. En het is moeilijk hiertegen in te gaan, hoe zeer ook de koning door een groot deel van de publieke opinie wordt gerugge- steund. Aftreden kan de koning slechts met goedkeuring van beide Huizen van het r„rlement en van de parlementen in de Dominions. Ongetwijfeld is een groot deel van het verzet, dat dit huwelijksplan ondervindt, te wijten aan het feit, dat mevrouw S.mpson reeds twee maal getrouwd is ge weest. In 1916, toen zij twintig jaar oud was, trouwde zij met een jongen luite nant van de Amerikaansche marine, Earl Wingfield Spencer; dit huwelijk werd in 1925 ontbonden. In Engeland hertrouwde zij in 1928 met den heer Ernest Aldrich Simpson, dit laatste huwelijk werd 27 October ont- brnden. Mevrouw Simpson ontmoette den ko ning voor het eerst in 1926, toen zij aan het hof werd voorgesteld. Twee jaar ge leden ontmoetten zij elkaar weer in Biar- ritz, sindsdien werd mevrouw Simpson regelmatig in het gezelschap van koning Edward gezien; in 's konings landhuis fort elvedere, op zijn Europeesche reizen, en aan boord van het jacht Nahlin. In „Court Circular's" werd zij herhaaldelijk genoemd, zoo 27 Mei onder de gasten van Derby Day dinner in St. James Palace. Ook kolonel Lindbergh was toen aanwezig. In de Amerikaansche socitey is mevr. S'.npson bekend als „Cur Wally", naar haar meisjesnaam: Wallis Warfield, en daar is zij zeer gezien, daar zij afstamt van een oude Engelsche familie; de War- field's kwamen naar Engeland met Kil- lem de Veroveraar. In 1662 verliet de fa ir lie Engeland weer, en vestigde zich in Mary land.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1936 | | pagina 1