SPORT Spanje's felle aanklacht tegen Italië en Duitschland. BIJ DE RUÏNE VAN „DE LIJSTER". VRIJ! GROOTE RADIO LUISTERWEDSTRIJD Volkenbond Beide landen hebben Spanje overmeesterd. ALKMAARSCHE COURANT van ZATERDAG 12 DECEMBER 1936 Oh ujZen: 1? u 14 H M Sioudi Itlaancloctawnd as. Scherpe rede van ALVAREZ DEL VAYO. SOMBERE STEMMING OP HET VLIEGVELD. Luchtvaarl HILDA BONGERTMAN VERTELT. Zij gevoelt zich weer opgewekt Een dikke mist hangt over hillcrest-Road en Croydon. TEN BATE VAN HET NATIONAAL WNOS VOOR BUBONOERE NOOOBI Chevrolet 1937; 2-deuren coach Gratis beschikbaar ge steld door General Motors S.A.. Antwerpen. Een week In den Zwitserschen winter, te verzorgen door het Zwitsersche Verkeersbureau te A'dam Een Philips Ontvangtoestel, t-w.v F 198- Philips, Eindh. E. M. Jaarsma Haard, tw.v. F 137 50 Jaarsma, Hilversum Een „Küppersbusch" gasfornuis, tw.v. F 120.—. „Imenexeo", Lelden. EN VOORTS 1800 ANDERE FRAAIE PRUI6N.' De eerste zitting van den Volken bondsraad is er een geweest waarin de Spaansche minister van oorlog, Alvarez del Vayo, gelegenheid heeft gekregen, om een zeer scherpe rede uit te spreken, die als het ware één felle aanklacht was tegen Duitschland en Italië, die zoo ongeveer zeide de spreker het een internationalen oorlog op Spaansch grondgebied hebben gebracht. De Spaansche gedelegeerde, die direct na de opening het woord kreeg, begon met er aan te herinneren, dat hij reeds in Septem ber de eer gehad heeft vanaf het Volken bondsspreekgestoelte te wijzen op de geva ren voor den vrede, gelegen in den nieuwen vorm van agressie, welke een staat veroor looft daadwerkelijk oorlog te voeren, zonder voorafgaand den oorlog te verklaren, n.l. door eerst een binnenlandsche rebellie uit te lokken en die vervolgens op militaire wijze te steunen. De bewijzen voor deze beweringen zijn thans van dien aard, dat niemand ernstig kan twijfelen aan de werkelijkheid der fei ten. Ondanks het niet-inmengingsaccoord zijn duizenden jonge menschen het slachtof fer geworden van de fascistische luchtmacht en van het buitenlandsche oorlogstuig. Van daag ligt de hoofdstad van een staat, die lid is van den Volkenbond, in puin en worden honderden vrouwen en kinderen vermoord onder leiding van de opstandige generaals door de luchtstrijdkrachten van staten, die in feite den oorlog hebben ontketend en die voortgaan hem te voeren, terwijl men spreekt over handhaving van den vrede. De internationale oorlog is een feit op den Spaanschen bodem. ,31anke Mooren". Wij hebben gezien, hoe de opstandelingen, ingevolge het echec van de Marokkaansche troepen, zich gereed maken nieuwe contin genten te ontvangen, die zij „blanke Moo ren" noemen. Bovendien moet gevreesd wor den, dat reeds gassen gebruikt worden. Het ergste voor den Volkenbond zou een miskenning van dezen toestand zijn. zoo zou hij door stilzwijgendheid en werkeloosheid de uitbreiding mogelijk te maken van den oorlog. Duitschland en Italië zouden er dan in geslaagd zijn Spanje te overmeesteren met gelijktijdig profiteeren van de gelegen heid om de Balearen en misschien nog an dere vlootbases aan de Middell. zee of den Atlant. oceaan te versterken het spel zou naar elders kunnen worden overgebracht. Als uiteindelijk resultaat zou verwacht kun nen worden een gepacifieerd Europa, tot vrede gebracht dank zij de gewelddadige actie van het fascisme. Natuurlijk zou deze vrede het leven ge kost hebben van duizenden mannen, vrou wen en kinderen en talrijke hoofdsteden zouden het lot hebben ondergaan van Ali- cante en Cartagena, maar officieel zou de vrede niet zijn verstoord. Wanneer de Spaansche regeering meent de ernstige verantwoordelijkheid op zich te moeten nemen den Volkenbondsraad te vra gen bijeen te komen, dan is dat juist om op de plechtigste wijze haar krachtige vastbe radenheid te kennen te geven, zich voor zoover naar betreft te verzetten tegen deze paradoxale en moorddadige vredes-politiek. Voortgaande herinnerde spr. aan de feiten die de klacht zijner regeering hebben gemo tiveerd, waarna hij verklaarde: „Aangezien de preventieve doelmatig heid van het handvest niet heeft kun nen dienen om de agressie tegen te hou den, waarvan Spanje het slachtoffer is, moet de Volkenbond toch minstens er toe kunnen dienen den dagelijks drei gender algemeenen brand te stuiten. De internationale oorlog, die in feite be staat, kan op onherstelbare wijze tot ont wikkeling komen, wanneer men voort gaat hem over het hoofd te zien". Deze opvatting heeft trouwens haar offi- cieele erkenning ontvangen door de Fransch- Britsche démarche van 4 December, welke het communiqué van Woensdag ter kennis van de wereld heeft gebracht. Het gaat er dus niet om een enkelen eisch van de Spaan sche regeering of van het Spaansche volk, dat geenerlei hulp vraagt om zijn eigen moeilijkheden op te lossen, bij den raad in te dienen. Wanneer ons initiatief slechts het resultaat ware geweest van overwegingen van nationalen aard, zouden wij er reeds sinds lang toe zijn overgegaan. Wij zijn er van overtuigd, dat zelfs vóór den opstand de opstandelingen konden rekenen op den materieelen en moreelen steun van het bui tenland. Maar deze steun, zelfs al vormde die een aanslag op het internationale recht, le verde niet hetzelfde, onmiddellijke gevaar op van een algemeen vredes-standpunt. Ernstig beroep op den Volkenbond. „Dit gevaar in den wortel af te snijden en de' ontwikkeling er van te vermijden, dat was het doel van de Spaansche regeering. toen zij den Volkenbond verzocht voor deze zitting bijeen te komen. De Spaansche re geering heeft geloofd in de doelmatigheid van den Volkenbondsraad en in het techni sche mechanisme van den Volkenbond. Het Spaansche volk is teleurgesteld zich in eigen geval de besluiteloosheden te zien herhalen, die zich reeds tevoren hebben voorgedaan in het organisme, dat in het leven is geroe pen om den vrede te verzekeren. Den laat- sten tijd wordt dit gevoel gedeeld door het grootste deel van de wereldopinie, die zich niet kan neerleggen bij de opvolgelüke capi tulaties voor de aanvalskrachten. In het be lang van den vrede en van den Volkenbond komt het er op aan, dat onze beraadslagin gen uitloopen op opbouwende resultaten. Ik wil er van overtuigd zijn, dat ondanks ze kere absenties aan deze tafel, hier niemand zal zijn, die denkt, dat de raad op grond van deze absenties zich van tevoren reeds onmachtig zou moeten verklare Aan den anderen kant hebben zekere mogendheden de overheerschende be zorgdheid opgevat te voorkomen, dat de strijd tot de rest van Europa zou kun nen worden uitgebreid. De niet-inmen- gings-politiek en haar uitvoerend or gaan werden tot middelen, die gebruikt werden met het oog op dit resultaat. Maar de voortdurende schendingen van dit accoord en de onmacht van de commissie ze te verhinderen, had als ge volg, dat anderen verklaarden zich slechts in dezelfde mate door het ac coord gebonden te beschouwen als het accoord door de anderen geëerbiedigd werd. In ieder geval is geen twijfel aan de ondoelmatigheid van het systeem. (Van onzen Londenschen correspondent). Een aluminiumkleurige vliegtuig vleugel, zijdelings uit de ruïne van een afgebrand huis stekende, als de arm van een reusachtigen vogelver schrikker, van onderen zwart gebla kerd, en de rer'en van een verbrij zelde cabine, waarvan de als met een machine opgerolde en gerafelde stuk ken metaal overal verspreid liggen: dat is wat er overbleef van het te Croydon neergestorte Nederlandsche Douglas-vliegtuig. Een enkele brandspuit, waarvan de be manning met nablusschings werkzaam heden bezig is, staat verloren in den dich ten mist. Op de straathoeken, die bijna niet te zien zijn, zoo slecht is het zicht, staat het zwart van de nieuwsgierigen, vele rijen dik, politie-agenten houden hen terug. Een paar politie-superieuren, die blijkbaar verstand van motoren hebben, onderzoeken een der lachtige Wright Cyclone's, die in het voortuintje in Hill- crestroad terecht is gekomen. Kijk, zegt een van hen, en hij wijst op een motoronderdeel, dat aan een electri- sche leiding bevestigd meermalen om een struik is heengewikkeld, alsof een reus er mcc zwiepte. Op het uitgebrande en bijna gesloopte huis staat te lezen: „te huur of te koop". Droevige ironie, er is zelfs geen dak meer op te bekennen; een heele verdieping is totaal verdwenen, weggescheerd door den vleugelslag van den stervenden reuzen vogel. Op het gerimpelde vleugelvlak is nog duideljjk te lezen: A. K. L. De letters staan op hun kop, vermoedelijk is het ronddwarrelende toestel met den neus naar voren van het dak af*e*leden. Te midden van stukken staal ligt een elegant avondschoentje. Enkele uren geleden von den hier veertien menschen den dood. Lang kunnen zij niet geleden hebben, de felheid van den brand wijst er op, dat de benzme-reservoirs door den schok zijn ge sprongen, terwijl h"n gevaarlijke inhoud ontplofte en in een oogwenk alles in vlammen hulde, want een hevig aange dane buurtbewoner vertelt met veel om haal van woorden, dat van alle kanten hulp toesnelde het toestel was echter niet meer te benaderen. Een vrouw, die de omwonenden naar beneden heeft zien vallen of springen moet dan de stewar dess, juffrouw Bongerman geweest zijn die aan dien sprong vermoedelijk haar leven te danken heeft. Werklieden van den telefoondienst zijn reeds begonnen den gebroken telefoonpaal vóór het huis, waar de machine tegen aan geslagen is, door een anderen te vervan gen: het leven gaat voort. De bjjna onher kenbaar verkoolde lichamen, die als het ware lagen rondgestrooid, zijn opgenomen en voorloopig naar de doo-T»nhal van het plaatselijke ziekenhuis overgebracht De Spanje heeft zich een buitengewoon offer opgelegd, om te verhinderen, dat het huidige conflict het punt van uitgang zou worden voor een herstelbaren rampspoed. Dit vaste voornemen heeft Spanje ingegeven het niet- inmengingsaccoord te aanvaarden, het ac coord, dat de cynische inmenging ten gun ste van de opstandelingen, waaraan de langdurigheid van den oorlog geweten moet worden, niet heeft kunnen verhinderen. Na de bittere ervaring, die tot dusverre is opgedaan, streeft de Spaansche regeering er vooral naar, dit controle-systeem een waar borg voor doelmatigheid te verleenen. Fascistische agressie. De Spaansche minister van buitenland sche zaken besloot vervolgens zijn rede al dus: Het is moeilijk een bepaalde grenslijn vast te stellen tusschen datgene, dat tot het binnenlandsche leven van een volk behoort en datgene, wat beschouwd kan worden als van belang voor het internationale leven. Voor velen is de Spaansche worsteling een buitengewoon duidelijke openbaring van twee tegenover elkander staande politieke formules: het communisme en het fascisme. Dit is een kinderlijke en simplistische op vatting. In den oorsprong van den strijd vin den wij inderdaad een uitgesproken fascis tische agressie. Aan den anderen kant is het Spaansche volk vastbesloten de verwarring, die door deze agressie veroorzaakt is, te la ten voorbijgaan zonder op definitieve wiize de hinderpalen uit den weg te ruimen, die de ontwikkeling van Spanje op den weg van de democratie en de sociale rechtvaardigheid hebben belet. Tenslotte is deze verwarring benut, om niet te zeggen uitgelokt door de Europeesche fascistische mogendheden om zich van Spanje te bedienen voor hun inter nationale politiek, na de vestiging van een fascistisch regime, met alles wat Spanje vertegenwoordigt door bodemschatten en aardrijkskundige ligging. Ziedaar de werkelijke achtergrond van het probleem. Wij zijn zeker van de over winning van onze zaak en van de principes en de internationale samenwerking, welke tezamen het wezen uitmaken van het hand vest en zeker de basis zullen blijven vormen ■van de nationale en de internationale poli tiek der Spaansche republiek. De zitting van den raad werd na de rede van Del Vayo onderbroken. brand heeft een uur geduurd. Weldra zal het Croydon-personeel de resten van de Douglas weghalen, en over enkele dagen is het bord: te koop of te huur, misschien vervangen door een bord: bouwgrond. De wereld vergeet zeer snel. December verleden jaar is ook een machine naar be neden komen zetten, een Belg. Toen wa ren er elf dooden. De bewoners van deze huizenrijen rond het vliegveld, die allen met de luchtvaart meeleven, en er voor een deel commercieel bij betrokken zyn, herinneren het zich vaag. Ja Ja verleden jaarhet is wel mogelijk. Zoo snel zal ook weer de herinnering ver vagen aan deze trieste ruïne, die in zoo vele gezinnen, verspreid over Europa, in de donkere dagen vóór Kerstmis blijvende duisternis nalaat. Op het vliegveld. Hillerest-road ligt aan den rand van het vliegveld, achteraan. Vijf minuten loopen terug brengt ons naar de hoofdgebouwen. Er hangt een zeer zware mist over het veld, alle bakens, masten en andere uit stekende punten zijn van roode lampen voorzien. Het „zicht" hier vlak boven den grond is hoogstens honderd meter. In het hoofdgebouw, in de hall, hangt die som bere sfeer die men overal op vliegvelden kan aantreffen, wanneer de opmarsch van het luchtverkeer weer een moment gestopt wordt en een toestel is neergestort. Groepjes officials staan met gedempte stemmen te praten, men ziet de keurige piloten en marconistenuniformen van verschillende luchtvaartmaatschappijen, de Sabena, de K. L. M., Engelschen. De indruk, ook onder het dienstdoende personeel der K. L. M. is wel, dat de mist, de „fog" niets met het ongeval te maken heeft. Dagelijks vertrekken hier vliegtui gen, hoe dicht de mist ook is. De juiste oorzaak zal wel niet meer zijn na te gaan. Grondpersoneel van het vliegterrein deelde ons mee, dat men het toestel direct na het loskomen scherp naar links had zien wijken, wat op een motorstoring zou duiden; het verliet zelfs op het laatste de witte startstreep. Maar indien dit door motorstoring veroorzaakt werd, denken wij, zou de piloot de machi nes toch wel afgezet hebben. Op het veld kan men toch vrij uitrollen! En zeker gaat men dan niet de lucht in! De stemming in Londen. In Londen leeft de heele bevolking levendig met het zware verlies van de K. L. M. mede, dat is duidelijk te merken. Dagb'aden brengen reusachtige „koppen": Dutch Air Liner crash near London. Ko ning Edward is zelfs van de eereplaats op de frontpagina's verdwenen, voor het eerst sedert een week. Iedereen heeft het over „the Flying Hotel", duidelijk is te merken, dat de Nederlandsche vliegdienst hier een heilzaam respect inboezemt door z'n prachtprestaties, en het geleden ver lies wordt dubbel gevoeld; ook door de Engelschen, die, sportief van aard, nu en dan eens krachtig op de Dutchmen vloe ken, die het altijd nog vjugger doen, maar het ons in hun hart niet misgunnen. Overal, in autobussen van Londen transport, in undergrounds en café's wordt het ongeluk druk besproken. Het is het grootste en ernstigste vlieg ongeluk, dat ooit in Engeland gebeurd is. Als zoodanig staat Woensdag 9 December zoowel in dit land als bij ons voortaan met een zwart kruis in de journalen der aviatiek aangeteekend. GERH. VAN EYSSELSTEIJN. De Londensche correspondent van de N. R. Crt. heeft een onderhoud gehad met Hilda Bongertman en vertelt daarvan als volgt: Ik heb zoo juist een lang gesprek gehad met een van Neerland's meest fortuinlijke meisjes. Het is Hilda Bongertman, de hoofd stewardess van de K. L. M., die Woensdag op zoo wonderbaarlijke wijze aan den dood is ontsnapt. Zij ontving mij in een van de ziekenza len vin het kleine hospitaal te Purley, waar zij het naar haar mededeeling heel goed heeft. Het blijkt echter, dat zij toch meer letsel heeft gekregen dan eerst werd veronder steld. Behalve een paar leelijke brandwon den aan gezicht en armen, heeft zij een tweetal ribben gebroken, die haar nog al pijn bezorgen. Denkt echter niet, dat Hilda Bongertman zich daarover beklaagt. Inte gendeel, zij praat er over, alsof het een kleinigheid van geen belang is, die men in haar métier op den koop toe moet nemen. Ja, Hilda Bongertman is echt K. L. M - materiaal: kalm, dapper en bescheiden. Met een merkwaardige onverschilligheid vertelt zij van haar verschrikkelijke ervaringen in de ongelukkige Lijster. „U wilt weten hoe het allemaal gebeurd is? Wel, wij hadden passagiers. Het toe stel biedt plaats aan veertien menschen, zoodat er een stoel vrü was heelemaal voorin. Maar om de een of andere reden voelde ik mij niet erg rustig. Het was geen erg prettig weer. Ik dacht bij mezelf: dan blijf ik maar achterin staan, en daar heb ik achteraf mijn leven aan te danken. „De start duurde nog al lang, langer dar. gewoonlijk, dacht ik; en je kon niet veel zien. Nu, vlak daarna hoorde ik een harden klap ergens midden onder het toestel". „Excuseert u mij, juffrouw Bongert man", onderbreek ik haar, „maar wanneer zou dat precies zijn geweest?" „Wel, ik denk ongeveer tien seconden nadat wy van den grond los waren", gaat zy door. „Het was een harde klap, alsof we iets met het landingstoestel hadden geraakt Iedereen hoorde het, maar er was geen kwestie van paniek. De passagiers keken el kaar alleen een beetje vreemd aan". „Was u,- toen u dien klap hoorde, al in de bocht?" val ik haar andermaal in de rede. „Neen, dat geloof ik niet". „Hebt u eenig idee, wat u met dien klap aanraakte?" „Zeker weet ik het niet, maar ik ge loof, dat het een baken of zoo iets aan den rand van het vliegveld was. In ieder geval was het niet het dak van het eerste huis, waar we tegen aan botsten. Dat kwam pas vier seconden later". „En was er in die vier seconden geen paniek of zoo iets", vraag ik.. „Neen, iedereen bleef kalm". Ik herin ner me, dat ik dacht dat het nog wel goed zou afloopen, omdat we niet hoog vlogen Nu, en toen was het plots een geweldige klap; alles rolde door elkaar en het werd heelemaal donker voor myn oogen. Ik had het gevoel, of we een heel tydje naar bene den vielen en verscheidene malen over den kop sloegen. Maar dat moet verbeelding ge weest zijn, want het schijnt, dat we regel recht op het huis zijn ingevlogen. „Een oogenblik was ik zoo'n beetje weg gedoezeld; ik had n.l. een flinken tik ge kregen. „Toen ik weer bij mijn positieven kwam, lag ik op den vloer van de cabine. Ik heb nog geprobeerd de passagiers te helpen, maar ik kon ze nergens zien. Ik zag alleen maar vlammen aan alle kanten. Vlak daar na was het alsof een bom naast mij barstte, toen de tweede benzinetank ontplofte. Ik krabbelde overeind, en ben er toen gauw uitgegaan. Ik zag ergens een opening in de vlammen. Het was een raampje en daar ben ik door heen gekropen, nadat ik eerst met mijn handen de brandende gor dijntjes had gedoofd. Op de een of andere manier ben ik zoo uit het toestel geklom men. Alles om mij heen stond in lichter laaie: ik zelf stond trouwens ook in brand. Uit het raampje ben ik op den vleugel ge rold en vandaar in een boschje. Daar heb ben ze me toen opgeraapt en meegenomen. Mijn uniform was volkomen aan flarden en ik had geen kousen of schoenen meer aan. Ik was roetzwart, een echte pieterbaas. Ziet u wel" zegt zij, een arm ophoudend, „ze hebben het er nog niet af kunnen krijgen, maar alles bij elkaar ben ik er toch goed afgekomen. Onkruid vergaat niet, zeg ik maar, en het is blijkbaar mijn tijd nog niet. Daar geloof ik vast in. Als ik voorin op dien leegen stoel was gaan zitten, lag ik nu hier niet. „Weet u, het zonderlinge is, dat ik toen het gebeurde, van pijn en van schrik niets heb gevoeld. Ik heb ook tegen den dokter gezegd, dat ik niets had. Pas later toen ik in het ziekenhuis lag, merkte ik, dat ik er toch niet heelemaal zonder kleerscheuren afgekomen was. „Neen, geijld heb ik niet, maar ik was natuurlijk wel erg over stuur van den schrik. Ik kon niet anders dan aan één stuk beven en klappertanden. Enfin daar ben ik nu heelemaal overheen. Maar het is wel een strop. Ik ben alles kwijt, geld, kleeren, bagage, alles. Maar ik leef, en dat is het voornaamste". „Of ik door blijf vliegen? Natuurlijk na tuurlijk. Ik zei u immers: het is mijn tijd nog niet. Bovendien vlieg ik eigenlijk niet veel. Ziet u, ik ben hoofdstewardess en doe eigenlijk meestal administratief werk. Toe vallig was ik juist deze week noodig bij den dienst. „Ja toeval is een raar ding. Die Hol lander die verongelukt is, de heer Donke- laar, had eigenlijk niet in het toestel moe ten zitten. Hij had een plaats voor een ma chine, die een uur of wat later zou vertrek ken, maar hij wilde graag vroeg in Am sterdam zijn en drong zoo aan, dat ze toen maar een plaats voor hem hebben inge ruimd. Arme kereL „Er was ook een stel huwelijksreizigers bij, nog zoo jong... Het is wel vreeselijk". „Dat kan ik me voorstellen", zeg ik vol oprechte bewondering voor de rust en de filosofische kalmte, waarmede dit dappere meisje voor de maatschappij heeft mogen ligt te vertellen. „Ik hoop, dat ik het u niet te lastig heb gemaakt met mijn gevraag?" „Maak u zich daar geen zorgen over", antwoordde ze gul. „Ik ben immers er al weer heelemaal over heen. Ja, gisteren was het anders, maar toen hebben ze gelukkig geen krantenmenschen binnengelaten. Be halve één dat was een dame, die beweer de een goede vriendin van my te zijn. Ze begon vreeselijk lief te doen en vroeg of ik me haar herinnerde, maar ik had het mensch nooit gezien. Enfin ze is niet ver gekomen met haar vragen, want ze hebben haar er gauw uitgebonjourd toen het bleek dat ze een journaliste was". Een glimlach glijdt over het zoo deerlijk gehavende gezicht van Hilda Bongertman terwijl ze mij dit vertelt. Zij heeft haar ge voel voor humor nog niet verloren. Het zal de zwaar getroffen K. L. M. een troost zyn, dat zij een zóó dapper en flink meisje voor de maatschappij hebben mogen behouden. HILDA BONGERTMAN KEERT TERUG. De K.L.M. deelt mede, dat Hilda Bongert man, haar hoofd-stewardess, vandaag uit Lon den terug zal keeren naar Schiphol en wel in gezelschap van dr. Slotboom, den chef van den geneeskundigen dienst der K.L.M. De heer Schubach, de passagier, die in het ziekenhuis te Purley wordt verpleegd, maakt het thans ook zeer goed. DE PERKOETOET NAAR INDIE VERTROKKEN. Hedenmorgen te half acht is het KX.M.- vl leg tuig de Perkoetoet van Schiphol naar Indië vertrokken. Zes passagiers maken de reis mee, n.l. drie tot Batavia, twee tot Ca!- cutta en een tot Bagdad. Verder vervoert bet toestel 90 K.G. goederen, 359 K.G. brief post en 30 K.G. pakketpost. DE POSTVLUCHTEN. De positie van de postvliegtuigen was he- den de volgende: Kievit (uitreis) te Basra- Rietvink (thuisreis) te Jodhpoer.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1936 | | pagina 6