HET WERELD-GEBEUREN IN 1936
VERDRAGEN WERDEN ALS VODJES
PAPIER BESCHOUWD
DE STRIJD TEGEN HET
COMMUNISME
Engeland verloor twee
koningen
Weer buldert het
kanon.
Oorlog in Abessinië.
Hitler en zijn oplreden.
Engeland's koningen.
Telkens weer, als wij in den loop
van December een begin maken met
ons jaar-overzicht, en wy bladeren
onze aanteekeningen door of slaan de
leggers van kwartalen op, telkens
weer treft het ons, dat een jaar zoo
betrekkelijk kort en het nieuws zoo
betrekkelijk belangwekkend is.
O zeker, er gebeurt heel veel in een
jaar, er gebeuren belangrijke, zelfs
buitengewoon belangrijke dingen
maar zelfs de meest belangrijke wor
den gauw weer vergeten.
Misschien is dat* „vergeten" niet het
juiste woord en zouden wij wellicht
beter kunnen zeggen: „men denkt er
niet meer aan". Steeds weer wordt
onze aandacht gevestigd op andere,
nieuwere gebeurtenissen, steeds weer
komt een zeer interessant gebeuren
na eenigen tijd weer op den achter
grond en maakt plaats voor een ander,
Waaruit wellicht te bewijzen valt,
dat wy tegenwoordig snel leven, dat
snelheid, tempo en nieuwigheden
elkaar opvolgen.
Daar liggen de notities voor ons en wij
lezen ze vluchtig over. Ons oog valt op
een bepaalden datum en wij herinneren
ons weer iets, denken na en weten dan
weer enkele bizonderheden. Wij zitten
weer midden in den Abessinischen oorlog,
lezen van de aanvallen op de Zweedsche,
Engelsche en Nederlandsche ambulances;
wij lezen het eerste bericht over de ziekte
van koning George van Engeland wat,
is dat nog slechts een klein jaar geleden?
En dan in Maart: Hitier zegt de verdra
gen van Locarno en Versailles op! En Ne
derlandsche soldaten mogen niet naar
huisSpanning in Europa, kolommen
met nieuws in de kranten!
3 April: Hauptman geëxecuteerd. Zeker
lezer, 'twas 3 April 1936, dus zoo'n maand
of negen geleden. En U was het al weer
vergeten?
Wij herhalen het na deze kleine esca
pade: wij leven snel in deze 20ste eeuw,
misschien wel iets te snel
Of is het misschien altijd zoo geweest?
Zong niet de dichter:
„Uren, dagen, maanden, jaren
Vliegen als een schaduw heen
en wilde hij daarmee niet zeggen, dat de
ty'd slechts een betrekkelijk begrip is?
Om echter tot ons eigenlijk onderwerp
terug te keeren, wanneer wij het thans
voorbije jaar 1936 verslaan in dit „Oude-
jaarsnummer" van de Alkmaarsche Cou
rant, dan moeten wij natuurlijk beginnen
met den
Toen 1935 plaats maakte voor 1936,
donderde het kanon op de slagvelden in
Abessinië. Mussolini wilde Italië nieuwe
koloniën geven en meende, dat het rijk
van den Negus een prachtige kolonie voor
zijn land zou kunnen worden. Bovendien
verwachtte hij niet al te veel tegenstand,
wetende, hoe Abessinië onderling verdeeld
was in elkaar vijandig gezinde volksstam
men, wetende ook, dat de macht van den
Negus betrekkelijk gering was. Bovendien
kwam daar een „eerezaak" bij, want was
niet in het laatst der 19de eeuw Italië in
de Abessinische bergen verslagen?
HAILE SELASSIE.
De tegenstand van den Negus was ech
ter grooter dan verwacht werd en Mus
solini kreeg nog een tweeden vijand in
den vorm van de sancties. Deze laatste
factor was van beteekenis, vooral als het
den landen werkelijk ernst was met een
algeheele en volledige boycot van Italië.
Helaas, de Volkenbond, van welk
lichaam de sancties-bepalingen uitging,
leed een ernstig échec en wy moeten met
Engeland zeggen, dat slechts het sluiten
van het Suez-kanaal en daarmee den toe
gangsweg van Italië naar Abessinië een
afdoende maatregel zou zijn geweest.
Dat men daartoe niet overging, het was
diplomatie. Wellicht heeft men daarmee
een tweeden Europeeschen oorlog voorko
men; wellicht heeft dat Abessinië's onaf
hankelijkheid gekost.
Zooals gezegd, de tegenstand van de
troepen van den Negus was grooter dan
verwacht werd en Italië werd gedwongen,
om als 't ware met een gemotoriseerd leger
het onmetelijk rijk te veroveren, waarbij
het tevens een zeer actief gebruik maakte
van de luchtstrijdkrachten.
Toch vorderden de Italiaansche legers,
die in Noord, Oost en Zuid opereerden
slechts langzaam. Te langzaam volgens
Mussolini en hij riep den opperbevelheb
ber de Bono terug en gaf het commando
over aan maarschalk Badoglio. En deze
zette spoed achter de zaak.
Want terwyl de Zuidelijke en Oostelijke
divisies zich plotseling veel actiever
toonden, werd in het Noorden de hoofd
macht ingezet. Weldra werd Dessie ge
bombardeerd en werd een groote slag
geleverd rondom deze Abessinische ves
ting. En toen begin Maart het leger van
Ras Kassa vernietigd werd, kon Dessie
zich niet meer staande houden. De stad
viel in de eerste helft van April en nau
welijks een maand later werd de hoofd
stad Addis Abeba ernstig bedreigd.
Het einde kwam in zicht. De legers van
den Negus vluchtten, legeraanvoerders
pleegden verraad en liepen naar de Itali
aansche troepen over, vluchtende leger
benden plunderden de hoofdstad en staken
de groote gebouwen in brand en het was
eigenlijk nog gelukkig, dat de Italiaan
sche troepen spoedig Addis Abeba ver
overden en de rust en orde herstelden.
Even nog dacht men, dat Abessinië
Zuidelijk en Oostelijk van Addis Abeba
nog stand zou houden, doch de Italianen
rukten ook van die zijde snel op en toen
tenslotte de Negus de vlucht nam naar
Palestinaen vandaar later zijn toevlucht
zocht in Londen en tenslotte zijn zaak
vergeefs bij den Volkenbond verdedigde,
toen had Italië een nieuw koloniaal gebied
gekregen, dat ryk is aan delfstoffen, dat
honderdduizenden, millioenen raenschen
kan herbergen, doch dat nog lang niet een
rustig en veilig bezit is.
De verovering heeft duizenden slacht
offers gekost; daarnaast is het land van
Mussolini financiëel zeer verarmd en het
zal nog vele jaren duren, voordat Italië de
vruchten van deze verovering zal kunnen
plukken.
De ambulances.
Wij zouden van dit onderwerp kunnen
afstappen, ware het niet dat één ge
beurtenis nog opgehaald diende te worden.
Het was nog in de eerste ^plft van Ja
nuari, toen de wereld werd opgeschrikt
door het bericht: de Zweedsche Roode-
Kruis-ambulance was door Italiaansche
vliegtuigen gebombardeerd en voor het
grootste deel vernield. Vele mannen, die
slechts gekomen waren om verzachting te
brengen aan de gewonden, sneuvelden en
men sprak van een opzettelijke beschie
ting
Er is heel wat te doen geweest over deze
daad, die Italië niet vermocht goed te
praten en men was nog lang niet uitge
praat, toen het Egyptisch-Abessinisch
Roode Kruis werd gebombardeerd. Doch
nog grooter werd de ontsteltenis toen in
Maart eerst de Britsche en vervolgens de
Nederlandsche ambulance beschoten wer
den. Bij de Britsche vielen er dooden, bij
de Nederlandsche, die overvallen werd
door rooversbenden, werden een aantal
personen min of meer ernstig gewond.
Italië heeft met deze actie, die nimmer
verdedigd kan worden, die slechts een
groote afkeuring verdient, zich zelf gebla
meerd, meer dan het wellicht denkt.
Een dergelijk karakterloos optreden zal
niet spoedig vergeten worden.
Het is de natuurlijkste zaak van de
wereld, dat de regeerder van het
Derde Rijk, Adolf Hitler, ook in 1936
kans gezien heeft, om de overige we
reld in rep en roer te brengen. Hij
heeft in dit jaar ongetwijfeld goede
dingen gedaan en laten doen in het
land zelf, hij heeft daarnaast de groote
mogendheden getart door gesloten
tractaten, bezegeld met handteeke-
ningen ook van Duitsche politici, als
stukjes papier te beschouwen; hij
heeftmisbruik gemaakt van den
algemeenen toestand in de wereld,
veel gewaagd en vrijwel alles ge
wonnen.
Wij bedoelen met bovenstaand niet zyn
groote redevoeringen, zooals op den natio-
nalen feestdag gehouden, ook niet zijn
actie tegen de katholieken en communis
ten met als gevolg massa-arrestaties in
het Rijnland, wij bedoelen hier de opzeg
ging van de verdragen van Locarno en
Versailles.
Dat gebeurde op 9 Maart en terzelfder
tyd werd het Rijnland, dat sinds 1918
geen Duitsche militairen meer gezien had,
bezet met verschillende regimenten.
Het was, alsof de Europeesche vrede
direct bedreigd werd, want Hitler dacht er
niet aan, om zyn soldaten weer terug te
laten trekken en hij dacht er niet aan, de p-w *~"T"
verdragen van Locarno en Versailles te
erkennen. Hij deed wat hij wilde, de storm
van verontwaardiging deerde hem niet en
het was, alsof hij te goed begreep, dat de
groote mogendheden eigenlijk geen oor
log konden voeren, omdat zy niet klaar
waren, omdat hun legers en vloten niet
sterk genoeg waren, omdat de geldbronnen
opgedroogd waren en omdat er geen
sterke blokvorming tot stand gekomen
was.
Spanning was er genoeg, in alle landen.
Zelfs onze regeering liet de winterploeg
niet met groot verlof gaan, doch liet de
afgerichte militairen nog langer onder de
wapenen. Conferenties werden belegd,
diplomatieke besprekingen met en zonder
Duitschland werden gevoerd, de Volken
bond werd bijeengeroepen en het resul
taat van dat alles is geweest, dat Hitler
verklaarde, den vrede te wenschen, maar
dat hij verder baas in eigen huis wilde
zijn. En van een gedemilitariseerd Rijn
land was geen sprake meer.
En het indirecte gevolg? Wel, de bewa
peningswedloop werd met versneld tempo
ingezet, Duitschland ging hierin voorop,
de andere landen volgden en thans is
Europa sterker bewapend dan in 1914 en
binnenkort zal de bewapening nog groo
ter, nog geweldiger geworden zijn.
En als wij nog verder kijken, dan zien
wij het in November gesloten Duitsch-
Japansche verdrag en de blokvorming in
Oost-Europa, alsmede de zeer nauwe toe
nadering tusschen Engeland, Frankrijk en
België als verdere gevolgen van Hitler's
daad.
De Italianen bestookten maandenlang met hun vér-dragend geschut de stellingen
der Abessinische legermacht. Zy wonnen den ongelyken stryd, dank zy de moderne
wapenen, waarover Italië beschikte.
HITLER.
Wij kunnen dus zeggen, dat Duitschland
weer bewapend is en hoe men daar in het
Derde Rijk wel over denkt, bewijst de uit
lating van Göring, die kanonnen boven
boter prefereert
Wy mógen na gewézen te hebben op
de verkiezingen ('t >vas alleen pró of con
tra Hitler), die natuilrlijk een Overweldi
gend succes opleverdeft wfl mogen op
deze'plaats nog sléchtj gewagen van de
actie van Hitler tegen het cbmmunisme
met als gevolg daarvan herhaaldelijk con
flicten met de Sovjet-republiek en
weer als uitvloeisel daarvan den steun,
dien generaal Franco officieus kreeg van
Duitsche zyde in zijn poging, om Spanje te
redden van het communisme en radica
lisme, om van andere „ismen" maar niet
te spreken.
Wy stappen af van dit onderwerp, ech
ter niet dan na ons af te vragen, waar
het heen moet met het innerlijk zoo ver
armde Duitschland, waar het nazi-regime
ontegenzeggelijk Veel goeds heeft gedaan,
maar het waarschijnlijk ook niet zal kun
nen bolwerken.
Om maar niet te spreken van de vrij
heid van het individu.
Het woord „vrijheid" is met zooveel
anders in een concentratie-kamp opge
sloten.
In Engeland hebben wij een troonswis
seling gehad, doordat koning George V
stierf. Dat is natuurlijk op zich zelf een
gewone gebeurtenis, omdat ook koningen
sterfelijk zijn, maar wat er juist in deze
maand gebeurd is met den jongen koning
Edward VIII is wel iets heel unieks
geweest.
Koning George V, die eenige jaren ge
leden ternauwernood van een zware long
ontsteking herstelde en daarna eigenlijk
nooit meer de oude geweest is, werd 18
Januari van dit jaar ziek. Bij het paard
rijden had hij een koude gevat, moest het
bed houden en weldra bleek, dat een
nieuwe longontsteking het leven van den
vorst bedreigde. Slechts een paar dagen
streed koning George en 20 Januari, in
den laten avond kwam het einde van den
77-jarigen vorst, die een hard en rusteloos
leven achter den rug had, die een goed
regeerder geweest was en die geliefd was
geworden bij al zijn onderdanen.
Prince Charming, zooals de prins van
Wales genoemd werd, volgde zijn vader
op. Groot, onbekend groot was zyn popula
riteit, niet alleen in het eilandenrijk
zelve, maar in alle Dominions.
Er was slechts een schaduwzijde: de
lieveling aller vrouwen was nog niet ge
trouwd. Zou dat eenmaal het geval zijn,
Engeland zou zich geen beteren koning
kunnen wenschen.
Toen kwam het sprookje, of de romance,
of de liefdes-idylle.
Och, men weet het nog te goed en
waarom alles nog eens op te halen?
Koning Edward bleek trouwplannen te
hebben en had zyn keuze laten vallen op
een niet-adellyke dame, erger nog, op
een reeds twee keer gescheiden vrouw:
mrs. Simpson, een Amerikaansche van
geboorte.
Het geheele wereldrijk kwam in rep en
roer, de parlementen in Engeland en de
Dominions werden bijeengeroepen, de re
geeringen beraadslaagden en de koning
zweeg
Totdat nu enkele weken geleden het
belangrijkste hoofdstuk van den roman
werd afgesloten: koning Edward deed
afstand van den troon en zijn broer Albert
volgde hem op als George VI.
De keizer-koning van het wereldrijk,
die met recht kon zeggen, „dat de zon in
zijn gebied nooit onder ging", had de
vrouw gekozen boven het koningsschap!
Het moet wel een zeer moeilijke beslis
sing geweest zijn voor den jongen koning,
maar wij weten en begrijpen thans, na
zijn laatste radio-rede (die groote ontroe
ring teweeg bracht bij ontelbare milli
oenen luisteraars), dat Edward niet anders
kon. Hy moest den steun hebben van een
vrouw, wilde hy zijn taak goed vervullen.
En de vrouw zijner keuze mocht dat niet
zijn. Hij koos en deed daardoor heel wat
koninklijker dan een zijner voorvaderen,
die in 't geheim getrouwd was met de
vrouw, die hij lief had en die daarnaast
een koningin aan zijn zij had, met wie hij
tevens gehuwd was. 't Was, als wij ons
niet vergissen George IV, die alzoo twee
vrouwen had!
Intusschen is Edward afgereisd en zal
voortaan als hertog van Windsor een vrij
stil leven leiden. En zijn broer, George VI,
zal voor hem regeeren met een koningin
naast zich en een kroonprinsesje bij zich,
dat reeds nu een groote populariteit bezit.
Minister-president Baldwin had een
moeilijke rol te spelen in dit drama en
voordat het stilzwijgen verbroken mocht
worden, heeft hij heel wat onverdiende
kritiek moeten slikken. Want hy werd
beschouwd als de man, die aan koning
Edward zijn eischen voorschreef! Pas na
de abdicatie werd men gewaar, hoe Bald
win op verzoek van Edward als diens
raadsman was opgetreden en nimmer een
eisch of wat dan ook gesteld had. Alleen
de koning heeft beslist en niemand anders.
En met de prachtige, gevoelige rede, die
Baldwin in het Lagerhuis hield na 'sko-
nings besluit, wist en begreep men, welk
een moeilijke, maar ook, welk een hooge
taak Baldwin op zich had genomen.
't Spreekt vanzelf, dat Baldwin het ver
trouwen van het gansche volk terstond
weer had herwonnen!
EDWARD VIII.
Wy waren eigenlijk van plan, om van
Engeland af te stappen, doch meenen, dat
wy de buitenlandsche politiek toch niet
geheel verwaarloozen mochten. Veel zul
len wij er niet van zeggen, omdat wy dan
te veel in finesses zouden komen.
Lang heeft Engeland t. o. v. de buiten
landsche politiek een vry zwakke, aarze
lende houding aangenomen. Niemand wist
precies te zeggen, waar het eigenlijk op
stond. Doch juist in deze laatste maand is
daar verandering in gekomen en het was
de jonge minister Eden, die in een van zijn
allerbeste en meest krachtige redevoerin
gen kortweg Duitschland de les heeft
gelezen.
„Het moet nu maar eens uit zijn met het
schenden en opzeggen van verdragen, als
waren het vodjes papier", waren zyn
woorden, duidelijk en scherp tot Hitler
gericht.
Daar kan het Derde Rijk het mee doen
en het is te hopen, dat Hitler begrijpt, wat
Eden bedoelt.
Verder is bekend, dat Engeland zeer
nauw samenwerkt met Frankrijk en dat
dit laatste land, evenals België, kan reke
nen op Engeland's steun bij een niet-
uitgelokten aanvalsoorlog.
- - -
Onder enorm enthousiasme trokken de Duitsche trn» u
soldaat in het Rynland geweest; nu is het geLeele Sed" weer "bid' Rü"land binnen' 17 iaar 'anK was geen Duittch
