DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Geen vrijwilligers meer naar Spanje.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. FERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No 40
Woensdag 17 Februari 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
139e Jaargang
De algemeene toestand.
De Spaansche revolutie
Non-interventie-commissie keurt de
voorstellen goed.
CONTROLE AANVAARD.
De reis van het Prinselijk
echtpaar.
Hr. Ms. „Hertog Hendrik"
van de ankers geslagen.
Overstroomingsramp
teistert Mozambique.
Tweeduizend inboorlingen
verdronken.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C KRAK.
Alkmaar, 17 Februari.
De Berlijnsche correspondent van de Neue
Züricher Zeitung heeft een interessante be
schouwing gewyd aan de ontwikkeling van
de moeilijkheden in de Duitsch-Evangelische
Kerk. Na herinnerd te hebben aan het op
treden van von Bobelsschwingh, Muller en
Zöllner, schrijft hij:
Om de beteekenis van de Rijkskerkcom
missie van Zöllner goed te kunnen begrij
pen, moet men zich in het jaar 1935 ver
plaatsen. Toen waren kerkelijke schandalen
aan de orde van den dag geweest. In het
Berlijnsche Sportpaleis, waar een enorme
vergadering van Duitsche Christenen Pau-
lus als een Joodschen rabbijn en oplichter
had veroordeeld, hadden vijf bisschoppen
geapplaudisseerd. De nieuwbakken bisschop
van Brunswijk moest terzake van verduiste
ring terechtstaan. Er was een dominee, die
predikte, dat Christus weer als S. A.-man
op aarde zou komen en met een stuk spoor
rail om zich heen zou slaan. In kerkelijke
gebouwen vlogen leidende figuren elkaar in
de haren en vochten zij om den sleutel. Op
een Zondag arresteerde de politie in Pruisen
500 predikanten van de Belijdeniskerk en
liet hen den nacht in de gevangenis door
brengen. Te München en Stuttgart kregen
de landsbisschoppen huisarrest: bewapende
bewakers werden voor hun deur opgesteld.
Tenslotte zag de staat, die door de onder
steuning van rijksbisschop Müller en van de
Duitsche christenen medeschuldig was aan
deze chaotische toestanden, de onmogelijk
heid in eenheid te brengen in de Duitsche
kerk door geweld. Dr. Jager, die vanwege
den staat commissaris was voor de kerk, en
die met zijn vrijmoedige optreden niets an
ders deed dan de oppositie versterken,
moest van het tooneel verdwijnen. Een half
jaar later werd ook de „Reibi" (Mül'er), die
overal aanleiding had gegeven tot ruzie en
die belachelijk was geworden, de woestijn in
gezonden. Het kwam er toen voor den staat
op aan het was de tijd, dat men serieus
begon te denken over remilitarisatie van het
Rijnland in het binnenland rust te bren
gen, tegen iederen prijs.
Eind September 1935 besloot Hitier Kerrl
te verheffen tot onbeperkt wetgever op het
terrein van de Evangelische Kerk. Van hem,
die voortgekomen is uit den justitieelen
dienst en die later leider van de nationaal-
socialistische fractie in den Pruisischen land
dag was, kan men beweren, dat zijn loop
baan hem nooit gelegenheid had gegeven
zich in de problemen van het kerkelijke
leven te verdiepen. Toch gelukte het hem
na korten tijd voor de Rijkskerk, de oud-
Pruisische landskerk, Saksen en Hessen, dus
voor gebieden, waar de Duitsche Christe
nen afgedaan hadden, neutrale kerkregee-
ringen te vormen, waaraan ook leden van
de Duitsche christenen en van de Belijdenis-
kerk medewerking verleenden. Aan het
hoofd van de commissie, die uit acht leden
bestond, werd generaal-superintendent Zöll
ner geplaatst, die een goedwillend, doch niet
bepaald vèr-ziend theoloog van 76-jarigen
leeftijd is en die overtuigd was de kerk een
dienst te bewijzen, door zijn persoon in te
zetten. Reeds de eerste proclamatie deed de
fatale bijsmaak van het compromis blijken.
De commissie deelde haar bereidheid mee
in de Evangelische Kerk de boodschap van
Christus „Verlosser" van alle volken en
rassen" te verkondigen, doch tegelijkertijd
„de nationaal-socialistische volk-wording op
den grondslag van bloed en grond" te er
kennen. De ambtstijd van de leden van de
commissie zou duren tot 30 September 1937.
De bepaling werd gemaakt in de verwach
ting, dat het kerkbestuur dan in staat zou
zijn tot een regeling te komen.
Voor Zöllner was deze ambtstijd niets
anders dan een reeks teleurstellingen. De
Belijdeniskerk weigerde hem te erkennen.
Alle belangrijke maatregelen nam het Rijks
kerkministerie buiten de commissie om, die
daarvan dikwijls eerst uit de krant kennis
Een draadloos bericht uit Londen
meldt, dat de non-interventie-commissie
gistermiddag de voorstellen van het
subcomité inzake het zenden van vrij
willigers naar Spanje en inzake de
controle heeft goedgekeurd.
Volgens een Reuterbericht zal de
commissie de voorstellen aan de onder
scheidene regeeringen voorleggen.
Portugal heeft er nog steeds bezwaar
tegen, dat buitenlandsche waarnemers
aan zijn grenzen worden gestationneerd.
Deze kwestie zal later worden bestu
deerd.
Maiski waarschuwt!
De Russische ambassadeur Maiski heeft
gisteren in de zitting van de non-interven
tiecommissie een rede gehouden, waarin hij
o.m. het volgende heeft gezegd:
„De gebeurtenissen hebben maar al te
zeer mijn pessimistische voorgevoelens ge
rechtvaardigd. Reeds meer dan twee maan
den hebben wij de kwestie der vrijwilligers
bestudeerd en allerlei bezwaren rezen op,
zoowel in als buiten de commissie.
Ik verheug mij ten zeerste over het giste
ren bereikte aceoord. Ik geef a de verzeke
ring, dat de Sowjetregeering alles in het
werk zal stellen om deze maatregelen, al zijn
ze dan ook te elfder ure genomen, te helpen
verwezenlijken.
Als bewijs van haar goeden wil is zij be
reid om haar houding ten aanzien van
enkele clausules betreffende de controle te
wijzigen.
Hoewel de situatie voor het oogenblik gun
stiger lijkt, leert de ondervinding ons, om
voorzichtig te zijn bij de beoordeeling der
vooruitzichten op succes. Al lijkt het mee-
rendeel der moeilijkheden overwonnen, toch
moeten er nog enkele punten worden gere
geld ter bevrediging van allen, alvorens
men kan zeggen, dat het controle-plan goed
in elkaar zit. In het bijzonder zou ik de
commissie erop willen wijzen, dat de hou
ding van Portugal ten aanzien van het plan
nog niet bekend is. Het subcomité ondervond
eenige moeilijkheden by zijn werk, omdat de
Portugeesche regeering had geweigerd om
zich bij het plan, door het comité ontworpen,
aan te sluiten. Mij is gezegd, dat de Portu
geesche regeering den toestand bestudeert
en eerstdaags zal antwoorden. Laten wij
hopen, dat dit antwoord gunstig zal zijn, en
het plan in geen enkel opzicht zal in de war
sturen.
Tenslotte zou ik met nadruk erop willen
wijzen, dat het succes van het besluit van
gisteravond van twee voorwaarden afhangt:
ten eerste van een bevredigende oplossing
van de moeilijkheden, gerezen door de hou
ding van Portugal ten aanzien van het con
troleplan, een oplossing, welke de doeltref
fendheid van het plan zou versterken; en
ten tweede van de volledige samenwerking
van alle mogendheden, leden van de com
missie gebaseerd natuurlijk op de volkomen
gelijkheid in toepassing en uitvoering der
besluiten van de commissie".
Dinsdagmiddag heeft de conservatieve af
gevaardigde kapt. Ramsay de regeering ge
vraagd of zij geen militaire waarnemers zou
zenden naar het leger van generaal Franco
in Spanje, aangezien hier belangrijke in
lichtingen kunnen worden ingewonnen.
Duff Cooper, de minister van oorlog, ant
woordde dat het niet mogelijk is een perma
nente vertegenwoordiging bij Franco te be
noemen, doch dat de regeering partij hoopt
te trekken van de gelegenheden, welke ge
boden zullen worden voor een bezoek van
een der Britsche aajunct-militaire attaché's
Kapitein Ramsay antwoordde hier op dat
indien de regeering niet binnenkort bevre
digender mededeelingen doet, hy een open
baar debat over de kwestie zal vragen.
VAN DE FRONTEN.
Miaja leider der regeeringstroepen
De Spaansche regeering heeft generaal
Miaja die beschouwd wordt als volksgou
verneur en verdediger van de hoofdstad
gekozen om de leiding tu nemen over de
krijgsverrichtingen ter bescherming van
Madrid. Generaal Miaja bevindt zich op het
oogenblik aan het hoofd der troepen der
fronten van de Jarama en de Manzanares tot
Aranjuez, d.w.z. in het Zuiden van de sa
men vloeiing van Taag en Jarama tot Las
Rosas, ten Westen van Madrid, aan den weg
naar La Coruna. Deze maatregel is nood
zakelijk geworden in verband met de
recente offensieven der opstandelingen, die
zich de omsingeling van Madrid ten doel
hebben gesteld. Hierdoor krijgt men een
De laatste stoot, die Zöllner tot heengaan
bracht, gaven de twisten tusschen Zöllner
en staatssecretaris Muhs, die de toonaange
vende man van het Rijkskerkministerie ge
worden was sedert Kerrl zich gespeciali
seerd had op de leiding van de bouwwer
ken voor den Partydag te Neurenberg. Muhs
staat zeer dicht bij de Duitsche Christenen
van de Thüringsche richting, die een natio
nale Duitsche kerk door versmelting van
katholieken en protestantsche belijdenis met
nationaal-socialistische ideeën nastreeft. Tot
deze groep behoort, naar men weet ook
rijksbisschop Müller, die tegenwoordig een
zeer levendige actie ontplooit en om zoo te
zeggen hemel en hel in beweging brengt om
weer op zijn ouden post terug te keeren.
Of de toekomstige kerkregeering met of
zonder de decoratieve figuur van den „Rei
bi" tot stand zal komen, is van bijkomstige
beteekenis, want de nieuwe toestand zal
uitsluitend van politiek standpunt uit bepaald j
worden Het nationaal-socialistische regime
staat thans voor een principieele beslissing.
Een tusschen de fronten staand kerkbestuur,
een schijnvrede zorgt en dat doet
dat voor
Ialsof het de duidelijke religieuze tegenstel-
kreeg. Bij de bezetting van kerkelijke posten lingen nigt u onmogelyk gebleken,
informeerde het ministerie eerst bij natio
naal-socialistische partij-instanties.
Oi er komt een staatskeik, die geen eigen
leven leidt en die geheel in dienst van de
nationaal-socialistische totaliteit staat, of
scheiding van staat en kerk. De eerste op
lossing heeft staatssecretaris Muhs in den
die zich op hetzelfde standpunt heeft
van de Evangelische kerk, dat zich drie jaar
geleden heeft aangekondigd en dat tot dus
ver slechts kunstmatig verhinderd werd,
zich daar zal voltrekken. Dan zullen tenmir,
ste twee vrye Evangelische kerken ontstaan:
de Belijdeniskerk en de kerk van de Duit
sche Christenen, die overigens kiemen in
zich dragen voor nieuwe splitsingen.
Aan een volkomen autonomie van de ker
kelijke organisaties is bij een regime als
Duitschland bezit niet te denken. De schei
ding van staat en kerk zou hier slechts
daarin te zien zijn, dat de verplichtingen
van den staat tegenover de kerken, in het
bijzonder de financieele, ophouden. Dat wil
niet zeggen, dat omgekeerd de kerken van
hun verplichtingen jegens den staat sym
bolisch uitgedrukt door het vlaggen met de
Hakenkruisvlag van kerkelijke gebouwen
zullen worden ontbonden. Of hier niet een
bron voor toekomstige conflicten overblijft
zal later blijken.
In de Berlijnsche Belijdeniskerk is Zon
dag het aftreden van de Rijkskerkcommis
sie meegedeeld. Deze mededeelingen waren
zeer pessimistisch geformuleerd. Er werd
wel in gezegd, dat er geen reden is het
heengaan van de commissie te betreuren,
omdat de Belijdeniskerk haar nooit als wet
tig kerkbestuur erkend heeft, doch men zou
er rekening mee moeten houden, dat weer
ernstiger vervolgingen zouden beginnen,
dat de strijd door de tegenstanders met min
der schroom gevoerd zou worden en dat het
Niettegenstaande de bezwaren van de
commissie, zette Kerrl zijn verordening van
zeven December 1935, die de Belijdeniskerk
onwettig verklaarde en die haar het houden
van synoden en het voorlezen van^ verkla-
S- vp^nrdening^wèrd overigens nood I geplaatstTls" indertijd dr. Jager. De door de kleine beetje vryheid, dat de Belijdeniskerk
ueze veruiu nniitwatir was overgebleven, zal verdwijnen.
Voorts is ook meegedeeld, dat mej. Laue,
een gouvernante, acht dagen geleden is ge
arresteerd, omdat zij in een privé-brief een
„onjuiste uiteenzetting over den kerkelyken
toestand" had gegeven. Twee ouderlingen
zitten sedert begin Januari in het concen
tratiekamp. De negen afgezette predikanten
te Lübeck hebben sinds Kerstmis huisarrest.
Voor al deze leden van de Belijdeniskerk,
evenals voor een aantal predikanten, die in
Westfalen, Thüringen en Hessen uit hun
gemeenten zijn gewezen, werd gevraagd hen
io het gebed te gedenken.
nauwkeurig uitgevoerd. Er kwam toen een
zekere matiging in den kerkstryd, doch de
politie stond steeds op den achtergrond om
voor de handhaving van de rust te zorgen.
Onmachtig moest de commissie toezien by
de voortdurende aanvallen, die op nationaal-
socialistische cursussen, in tydschriften en in
sociaiistiscne cu idende figuren tegen I staande stemming wenscm, aav er een em<
redevoeringen i dogma>g wer. komt aan den kerkstryd, waartegen de po
litici niet opgewassen zijn. De geheele S.S.,
de leiding van de Hitlerjeugd en en van den
Rijksarbeidsdienst willen evenals alle in
vloedrijke kringen niets met de kerk te ma
ken hebben. Dat beteekent, dat het schisma
Duitsche christenen nagestreefde politisatic
van de kerk zou dan zoover gaan, dat de
partij haar invloed zou uitbreiden zelfs tot
wat betreft de benoeming van predikanten
Doch het is veel waarschijnlijker, dat het
komen zal tot scheiding van staat en kerk
De in de nationaal-socialistische party be
staande stemming wenscht, dat er een eind
de kerk en tegen christelijke dogma
den gericht. Twee weken geleden heeft de
Gestapo Zöllner verhinderd naar Lu beek te
reizen en daar orde te brengen in kerkelyke
toestanden, die door de afzetting van negen
predikanten zeer moeilyk geworden waren.
concentratie en coördinatie der strijdkrach
ten.
In het officiëele legerbericht der regee
ringstroepen wordt gezegd dat bij Las Cam-
panillas in den sector-Guadarrama concen
traties der nationalisten door de artülerie
verspreid zijn. Het geschutvuur der natio
nalisten had geen uitwerking. In den sector-
Somosierra opende het geschut der regee
ringstroepen het vuur op een bataljon
nationalisten, die oprukten in de richting
van Villavieja. Zij moesten terugtrekken.
Ook hier werden de stellingen der regee
ringstroepen zondetr resultaat beschoten.
Een rechtsche aanval op San Benito werd
afgeslagen. De regeeringstroepen gingen
onmiddellijk tot den tegenaanval over en
bezetten de door de witten verlaten stellin
gen, die drie kilometer van de linie der
regeeringstroepen verwijderd liggen. De
rechtschen leden ernstige verliezen.
In den sector van Jarama beperkten de
rechtschen er zich toe de stellingen der re
geeringstroepen te bombardeeren: ook hier
zonder succes.
By Madrid hebben de troepen van Franco
in den afgeloopen nacht op verschillende
punten aangevallen. Zij werden teruggesla
gen, waarbij de regeeringstroepen hun
positie verbeterden.
Géneraal Miaja is Dinsdagochtend, verge
zeld door den chef van zijn generalen staf,
vertrokken om een Inspectiereis te maken
langs het geheele front.
De nationalisten oefenen thans druk uit
aan het front van Guadalajara en Siërra om
de regeeringstroepen van andere punten
aan het front weg te lokken. Verder is deze
actie bedoeld om de verbindingslijnen tus
schen Madrid en het front en de verschil
lende fronten onderling af te snijden. Men
verwacht nieuwe canvallen, doch wijst er
tevens op dat de regeeringstroepen succes
sen hebben behaald, welke zeer hinderlijk
zouden zyn voor de Witten.
In de Universiteitswijk en bij Carabanchel
winnen de regeeringstroepen meter voor
meter terrein.
Levensmiddelen voor vluchtelingen
in Almeria.
De Britsche regeering heeft er in toege
stemd een jager ter beschikking te stellen
voor het vervoer van levensmiddelen voor
de vluchtelingen in Almeria. De levens
middelen, die door de Spaansche autoriteiten
geleverd zullen worden, zullen van Alicante
naar Almeria worden vervoerd.
Uit het opstandelingenkamp.
Een officiéél communiqué van het recht
sche hoofdkwartier meldt o.m., dat aan het
front van Leon de regeeringstroepen, die
krachtig de rechtsche stellingen aanvielen
met zware verliezen zijn teruggeslagen. In
het frontgedeelte Avila, sector Robledo de
Chavela, hebben de rechtschen een stelling
veroverd, die verdedigd werd met loopgra
ven en prikkeldraad. De regeeringstroepen
lieten hier twintig dooden achter. Aan het
Madrileensche front, in den sector van de
Jarama, hebben opstandelingen hun voor
poststejjingen verbeterd en hun tegenstan
ders talrijke verliezen toegebracht. In den
sector van Majahonda hebben de loyalen
twee malen een aanval gedaan in de richting
van Las Rosas. Beide malen werden zij ech
ter teruggeslagen, waarbij zij talrijke doo
den achterlieten. In den sector van Cordoba
hebben de regeeringstroepen aangevallen in
de richting van Villa del Rio, zonder hun
doel te bereiken. In den sector Ronda heeft,
aldus het communiqué, de bekende bandiet
Flores Arocha, die het bevel voerde over een
twintigtal anarchisten, de wapens neerge
legd.
Ten slotte deelt hét communiqué mede,
dat de opstandelingen vier regeeringsvlieg
tuigen hebben neergeschoten en zelf een
toestel hebben verloren. In alle sectoren
melden zich boeren by de rechtsche gelede
ren aan.
ACHT JAPANNERS PLEGEN
ZELFMOORD.
Acht leden van de Japansch politiek-reli-
gieuse secte „Wij willen sterven", die een
onderdeel vormt van de bekende Nitsjiren-
secte, zyn gisteravond in een motorboot in
de baai van Tokio spoorloos verdwenen.
Men neemt aan, dat zij vrijwillig den dood
zijn ingegaan. Vijf andere aanhangers dezer
secte trachtten midden op straat harakiri te
plegen, en wel voor de woning van den mi
nister-president Hajasji, voor het keizerlijke
paleis, voor den rijksdag en voor 't hoofd
bureau van politie. Men neemt aan, dat zy
hiermede wilden wijzen op hun politieke op
vattingen. Het politierapport vermeldt, dat
hier sprake is van ziekelijk aangelegde
secte-aanhangers.
ZWENDELPARTIJ IN DEVIEZEN
ONTDEKT.
Men is te Warschau een uitgebreide zwen-
delpartij in deviezen op het spoor gekomen
en heeft 'n ambtenaar van een te Warschau
gevestigd groot financieel bureau in hechte
nis genomen. Hy zou door zyn praktijken
in korten tyd ongeveer 250.000 zloty ver
diend hebben. Niet minder dan vijftien han
delsfirma's zijn bij deze deviezenaffaire be
trokken.
Hartelijke ontmoeting met H.M. de
koningin.
H.K.H. prinses Juliana en Z.K.H.
prins Bernhard zyn gisteravond om zes
uur uit Weenen te Zeil am See aange
komen, waar H.M. de koningin Wilhel-
mina in hotel „Excelsior" verblijft. Het
weerzien tusschen het jonge vorstelijke
echtpaar en zijn koninklijke moeder was
zeer hartelijk.
Iri intiemen kring gebruikten de hoo-
ge gasten het souper in de kamers van
H.M. de koningin.
Om half negen zette het jonge paar de reis
voort naar Mitterzell, dat een uur rijdens
ten westen van Zeil am See ligt. Hier staat
een oud kasteel, dat tegenwoordig is inge
richt als pension voor voorname buitenland
sche gasten. Sedert eenige dagen zijn hier
kamers voor de vorstelijke jonggehuwden
in gereedheid gehouden.
Dit pension staat onder leiding van Frau
Toni Ott, een bekende figuur in de Oosten-
rijksche hotelwereld. In haar jeugd was zy
een speelgenoote van den lateren keizer
Karei I van Oostenrijk. Samen speelden zy
in het park van het paleis „Augarten" te
Weenen, dat aan de moeder van den jon
gen aartshertog toebehoorde. In latere jaren
is dit paleis bewoond door mr. A. R. Zim-
mermann, toen hij Volkenbondscommissaris
voor Oostenrijk was.
Nader wordt gemeld:
Het vorstelijk echtpaar heeft gisteravond
om ruim half negen Zeil am See verlaten,
na met H.M. de koningin intiem te hebben
gesoupeerd. Koningin Wilhelmina begaf zich
met de jonggehuwden naar beneden en on
derhield zich nog met haar kinderen, toen
deze in de auto plaats namen. Toen de wa
gen wegreed wuifde zij hen nog lang na.
Omstreeks tien uur kwam het prinselijk
echtpaar weibehouden op het slot Mitterzell
aan, en begaven zich terstond naar de voor
de vorstelijke gasten gereserveerde vertrek
ken.
Het opleidingsschip Hr. Ms. „Hertog
Hendrik" is op een oefentocht in de
Middellandsche zee hedennacht door
krabben van het anker geboeid (gedeel
telijk aan den grond) geraakt aan de
oostzijde van Delos arbour in de Cycla-
den.
Er is geen onmiddellijk gevaar. Sleep
boothulp uit Athene wordt afgewacht.
AUTOBUS IN GRIEKENLAND
VERONGELUKT.
Vier dooden, vijftien gewonden.
Nabij Volos in Thessalie is een met 24 pas
sagiers bezette autobus in een vijftig meter
diepen afgrond gestort. Vier inzittenden
werden gedood en vijftien anderen gewond.
Mozambique (Zuid-Afrika) is door 'n
ontzaglijke ramp geteisterd. Tengevolge
van den geweldigen regenval zijn de ri
vieren Incomati en Umbeluzi in korten
tijd zoodanig gezwollen, dat zij met
groote kracht buiten haar oevers traden
en overstroomingen veroorzaakten,
waarbij naar schatting niet minder dan
tweeduizend inboorlingen om het leven
zijn gekomen. Ononderbroken stroom
den gedurende vijf volle dagen de wa
termassa's in eindelooze hoeveelheden
neer. Lourenco Marquez, de hoofdstad
van Mozambique, is volkomen geïso
leerd. De spoorwegverbindingen zijn
verbroken en de telegraafverbindingen
zijn onbruikbaar geworden. Alleen langs
draadloozen weg heeft men enkele korte
berichten omtrent de catastrophe naar
de buitenwereld kunnen seinen. Vlieg
tuigen, die het noodweer getrotseerd
hebben en over het zwaar getroffen ge
bied een vlucht hebben ondernomen,
zijn te Kaapstad teruggekeerd. De inzit
tenden vertellen, dat de schade enorm
groot is en dat talrijke dooden te betreu
ren zijn.
Volgens de tot dusverre beschikbare
gegevens raamt men de schade op onge
veer één millioen pond sterling.