VOOR ONZE KINDEREN
r i
L
Hi
J
t
■B
L
It
1
j
~i
1
n
L
I
i
1
1
f
J
r
DE LANDGRAAF VEROVERT GIBRALTAR
Een gramofoonplaat uit
chocolade
Het maken van een
kartonnen doosje
DOOR EEN KEERTUNNEL
KEES EN KOOS NAAR DE SPEELTUIN
Een zonnescherm voor
Pietje
Iets over de wilde vijg
Tooverkunstjes
W etenswaardigheden
PUZZLE
m
w
ML
1
z
Gibraltar, een stukje van Engeland, dat
op Spaanse bodem ligt, en veroverd werd
door Hollanders en Engelsen onder bevel
van een Duitscher. Het spreekt vanzelf, dat
de Spanjaarden er niet zeer mee ingeno
men waren, dat die Engelsen het plekje van
hun land met de meest strategische beteke
nis in hun bezit kregen. Steeds hebben zij
dan ook de Engelsen aanbiedingen gedaan
om dat stukje grond van hen te kopen,
maar voor de Britten was het zo zeker, dat
zij nooit afstand van Gibraltar zouden doen
jflat zij het dikwijls niet eens de moeite
Sraard vonden, om te antwoorden.
In het jaar 1704 wist een Duitse land
graaf het voor zijn Koningin te veroveren,
en daar deze Vorstin Koningin van Enge
land was, kwam Gibraltar nu aan het Brit
se Rijk.
Voor de jongere zonen uit de vroegere
Duitse vorstenhuizen was het leven niet zo
gemakkelijk, zij moesten zich zelf vooruit
helpen, wilden zij in het leven iets beteke
nen.
En vooral voor de jonge Duitse graven,
was dè manier om eer en roem te verzame
len: het leger. Zij namen dienst in het le
ger van de Keizer, maar ook in dat van
vreemde vorsten. Aan de zijde van Enge
land vochten zij tegen Ierland en ook in de
geschiedenis van de oorlogen, welke de
Zeven Provinciën voerden, komt menige
naam van een jongere zoon uit een oud-
adelijk geslacht voor.
George van Hessen-Darmstadt was pas
vier jaar oud, toen hij al het bevel over een
commando kreeg, en dat nog wel in de stad
Utrecht. In die tijden was de afstand van
Utrecht naar Hessen Darmstadt vrij groot,
men had meer dan een dag nodig om
er te komen. Natuurlijk kon de kleine
George niet zelf het bevel voeren, maar zijn
ouders stuurden een vertegenwoordiger van
het jongetje naar Utrecht. Maar toen hij
achttien jaar oud was, vond hij, dat hij nu
genoeg van de krijgswetenschap af wist en
zelf wel naar die stad in de Vereenigde
Provinciën kon gaan.
Heel lang is hij daar niet gebleven, want
fij het jaar 1687 was hij al in dienst van
dé Republiek Venetië. Het leven in Hol-
tnd was hem zeker te rustig, voor Venetië
pest hij n.1. vechten tegen de Turken. Hij
had het bevel over twintig officieren, vijfen
veertig korporaals en tweehonderd-drie-en-
veertig soldaten.
Na deze oorlog zwierf hij geruime tijd in
Europa rond, nu eens was hij in Grieken-
tand, dan weer in Ierland, ook in Honga-
je verbleef hij enige tijd in dienst van de
keizer, daarna toog hij naar Frankrijk en
lam nogmaals deel aan de strijd tegen de
urken.
iToen brak- de Spaanse successie-oorlog
uit. Met veel moeite had de Stadhouder Ko
ning Willem III een verbond tegen Lodewijk
ttV van Frankrijk tot stand weten te bren
gen. Toen de Spaanse Koning stierf en Lo
dewijk XIV voor zijn kleinzoon rechten op
de troon wilde laten gelden, kwamen de
verbonden staten hiertegen op. Het gevolg
fyast een oorlog. Landgraaf George van
ftessen-Darmstadt nam dienst aan de zijde
der Geallieerden. Hij kende Spanje, meer
malen was hij in Madrid en Barcelona ge
feest, waar hij veel vrienden gemaakt had
Toen Willem III nog leefde, bestond er
tussen'de landen, welke zich tegen Frank
rijk verbonden hadden, wel eenheid in op
treden, maar reeds in het jaar, dat de oor
log uitbrak, in 1702 dus, stierf deze edele
vorst, die zulk een belangrijke rol in de
wereldgeschiedenis gespeeld had. Krachtige
leiding ontbrak nu. Het duurde bijna twee
jaren, voor de vloot de haven van Ports-
mouth verlaten kon, en niet al te lange tijd
daarna bereikte de vloot Lissabon.
Het lange wachten was een grote beproe
ving voor de landgraaf geweest, die er
graag maar gauw op los sloeg. Ook hier
in Portugal kon hij nog niet veel beginnen.
Aan Keizerin Eleonore te Wenen, schreef
hij, dat hij bang was, dat er van
het grote werk niets terecht zou
komen, want overal probeerde
men op eigen houtje wat te be
ginnen.
Hij had twee duizend man
voor een aanslag op Barcelona
gevraagd, men had er hem zes
honderd gegeven; soldij voor
zijn mannen ontving hij bijna in
het geheel niet, zodat hij ze met
een mooi praatje weer weg
moest sturen.
Zo kon het niet langer voort
gaan. Er moest wat gebeuren.
Beiden, de Engelse Admiraal
Rooke en de landgraaf van Hessen haak
ten naar roem. Er was reeds een zomer
voorbij gegaan. Toen werd krijgsraad ge
houden en men besloot een aanval op Gi
braltar te doen, de zeer sterk verdedigde
vesting der Spanjaarden.
Op de eerste Augustus 1704 verscheen
de vloot in de bocht bij Gibraltar. De ves
ting werd verdedigd door de gouverneur
Don Diego de Salinas. Deze man had geen
gemakkelijke taak. Hij beschikte over
slechts honderd soldaten, verder hadden
zich 350 man uit de omgeving bij hem aan
gesloten, daar dezen echter niet met wa
penen om konden gaan, was hun militaire
betekenis nu
niet zo bijzon
der groot. On
der leiding van
Landgraaf
George land
den vler-en-
twintig hon
derd Holland
se en Engelse
soldaten en
sneden iedere
verbinding
van de vesting
met het land
af. Een tam
boer eiste de
overgave van de stad. De dappere comman
dant weigerde deze. In de nacht van 2 op
3 Augustus naderden 20 schepen de stad.
Om vijf uur 's-morgens werd het bombar
dement geopend. Het ging er vreselijk toe.
Binnen vijf uur werden niet minder dan
15000 schoten op de vesting gelost.
De Spanjaarden stelden alles in het werk
om de vijanden tegen te houden. Zij lieten
zelf een versterking, waarop de Engelsen
een aanval deden, in de lucht springen.
Twee honderd mannen lieten hierbij het
leven, waarbij echter ook verscheidene
Spanjaarden waren. De ene versterking na
de andere viel in handen van de Hollanders
en Engelsen, daar Don Diego niet genoeg
soldaten had, om ze allen te bezetten.
In de namiddag werd weer een tamboer
naar de vesting gestuurd, die nogmaals de
overgave der stad eiste, het antwoord was
dat men nu capituleren wilde... Gibraltar
was gevallen. Gibraltar was Engels gewor
den. Het dappere garnizoen werd een eer
volle uittocht verleend.
Toen de Engelse en Hollandse troepen
zich voor de vesting opgesteld hadden,
ging krakend de zware met kogels door
zeefde deur open, en... tachtig man mar
cheerden de stad uit. De andere lagen on
der de puinhopen of op de wallen.
Iwan Ereneef is het gelukt gramofoon-
platen samen te stellen, die van zeer harde
chocolade gemaakt zijn. De buitenste laag
van deze chocoladeplaten is zo hard, dat de
fijne ribbels der gramofoonopnamen er dui
delijk in afgedrukt kunnen worden.
Als men zijn lievelingsliedje nu dikwijls
genoeg gehoord heeft, dan behoeft men de
plaat dus niet weg te gooien, maar eet men
hem eenvoudig op. En naar men zegt, moet
de chocolade van een uitstekende kwaliteit
zijn.
Als wij iets te verzenden hebben en geen
passend doosje daarvoor bij de hand heb
ben, kan dat soms heel vervelend zijn. Wij
kunnen natuurlijk een doosje kopen, maar
net zo goed kunnen wij er een maken, dat
is veel prettiger en zeker veel goedkoper,
terwijl wij als wij er wat handigheid in
hebben gekregen, cadeautjes, die wij ge
ven, in onze eigengemaakte, met mooi pa
pier omplakte doosjes kunnen verpakken.
In ieder huis is wel een stuk oud karton
of een oude kartonnen doos, waarvan de
middenstukken nog goed zijn. Daarmede
gaan wij nu oefenen. Wij tekenen eerst een
platte grond, zoals de tekening die laat
zien. Hoe groter de doos moet zijn, des te
groter natuurlijk ook de platte grond. Als
wij de omtrek hebben getekend, wordt het
model uitgeknipt. De stippellijnen worden
even met een schaar een beetje gekerfd,
zodat het karton, als het straks over de
lijnen gevouwen wordt, gemakkelijk mee
buigt. Naast de vier kleine, met 1 aange
duide vierkanten wordt een insnijding ge
geven, tot aan de stippellijn, de punten 2 en
4 krijgen ieder twee insnijdingen, zoals
dit bij 4 duidelijk te zien is. 2 laat zien,
hoe de punt moet worden gevouwen, wat
later geschiedt. In de punten 3 en 5 wor
den dwarse sneden gemaakt, waar later
2 en 4 ingestoken kunnen worden. Zo, nu is
al het voorbereidende werk gereed en wij
kunnen gaan vouwen. Eerst wordt ieder
vierkant 1 naar binnen geslagen, dan bui
gen wij de hoeken van 2 en 4 om, zoals
boven reeds gezegd, vouwen het karton
over de stippellijnen en steken punt twee
door gleuf 3. Op dezelfde manier steken wij
punt 4 door gleuf 5. Na het insteken wor
den de omgevouwen hoeken van 2 en 4
weer opengevouwen, zodat zij niet meer
door de gleuf terug glijden. Zien jullie wel,
dat het eigenlijk een heel eenvoudig werkje
is?
Jullie hebt misschien wel eens van een
keertunnel gehoord? In Zwitserland heb je
er verschillende, maar als je er een zien
wilt hoef je zover niet te gaan. Ook in het
Zwarte Woud, in Duitsland, bij het stadje
Triberg, is zo'n keertunnel.
Door zo'n keertunnel stijgt
de trein spiraalsgewijze. Dat
weet iedereen, die in de
trein zit, maar, mocht jullie ooit
zo'n reisje eens maken, dan is
het wel aardig, de draaiende
beweging van de trein zelf te
constateren-
Daartoe neem je een touwtje,
waaraan je een zakmes vast
knoopt. Wanneer de trein nu de
tunnel ingaat, dan laat je het
mes als een slinger heen en
weer gaan in de richting, welke
de trein op dat ogenblik heeft. Een slinger
heeft die opmerkelijke eigenschap, dat hij
steeds dezelfde richting behouden wil. Als
hij echter gedurende de tocht langzaam be
gint te draaien weten wij, dat niet de slin
ger, maar de trein van richting verandert.
In het midden van de tunnel slingert hij
juist dwars op de richting, welke hij eerst
gehad heeft. Als wij bij de uitgang komen,
blijkt, dat hij precies een hele cirkel ge
maakt heeft. Echter in omgekeerde richting,
dan waarin de trein draaide.
De geleerden, die natuurlijk al lang met.
dit verschijnsel op de hoogte zijn, kunnen
op dezelfde wijze het draaien van de aarde
aantonen. Vanzelfsprekend hebben zij daar
voor veel grotere maten nodig, en de slin
ger moet bovendien de hele dag in bewe
ging blijven.
Kees en Koos zijn gezworen
kameraden en 's-Woensdags-
middags g i ze samen altijd
naar de speeltuin, waar zij
schommelen, wippen en allerlei
andere spelletjes doen. De oom
ivan Kees heeft namelijk een
I speeltuin dus de jongens mogen
[daar altijd maar zo voor niets
in. De weg er naar toe is ech^
ter niet zo heel eenvoudig tej
vinden. Probeer eens door het
doolhof van wegen heen in de
tuin te komen, die door een stip
is aangegeven. Je moet liet
bos ingaan, waar bovenaan een
kleine pijl staat.
Kamervogels vinden het heerlijk om op
warme zomerdagen te genieten van de
buitenlucht, maar zon is heel verkeerd
voor deze gevoelige diertjes, evenals tocht.
Op een beschut plekje wordt ëen arm
aan de muur bevestigd en hierboven komt
een soort rolschermpje, dat je naar verkie
zing kunt neerlaten om de al te warme
zonnestralen uit de kooi te weren. Het is
een prettig werkje om zo iets voor onze
lieve zangers te maken.
de vleermuizen aan. In tegenstelling echter
met de trekvogels die een Noord-Zuidelijke
richting nemen, vliegen de vleermuizen in
West-Oostelijke richting. Door verschillen
de exemplaren te ringen heeft men nauw
keurig kunnen vaststellen, dat de vleer
muizen van West-Europa 's winters naar
Japan vliegen.
Een bron, die schrijfbare inkt levert, be
vindt zich ongeveer 75 kilometer van Cali-
fornië verwijderd in „het dal der duizend
bronnen." Het uit zwavelzuur en ijzer be
staande water van deze bron is zoo diep
zwart van kleur, dat de inwoners sinds
tientallen jaren dit water als inkt gebrui
ken.
Van vijgen hebben wij natuurlijk alle
maal gehoord en ieder weet daarom na
tuurlijk ook wel het een en ander over
deze vrucht te vertellen.
Maar ik wil het nu* eens hebben over He
wilde vijg of de zgn. sysomore. De wilde
vijg groeit aan een stronk waaraan overal
kleine loten ontspruiten en aan het einde
daarvan zitten dan de vruchten, die in tros
sen bijeenhangen, Zijn de vruchten goed
EEN CENT IN EEN GLAS WATER
LATEN DANSEN.
Bij een partijtje is het aardig het vol
gende toverkunstje uit te voeren. Je neemt
een glas water en vraagt aan een van de
aanwezigen een geldstuk, het doet er niet
toe, wat het is, een cent, een dubbeltje. Nu
laat je dat geldstuk in het glas met water
vallen en daarna zing je een liedje, terwijl
je met je rechterhand er de maat bij slaat
op het tafelblad. Tot verbazing van de toe
schouwers zal nu het geldstuk in het glas
met water bij elke keer dat wij de maat-
slaan, een sprongetje in het water maken
en dus dansen op de maat van ons liedje.
Hoe is dat kunstje mogelijk? Wel het is
heel eenvoudig. Van te voren hebben wij,
zonder dat iemand het bemerkte, een lange
haar of een hele dunne zijden draad van
zilvergrijze kleur met een klein stukje was
achter het glas op de tafel gelegd. Het
geldstuk dat wij krijgen, houden wij zo
vast, dat wij gemakkelijk, zonder dat
iemand het ziet er het stukje was aan vast
kunnen drukken. De lange haar of draad
houden wij nu in onze hand. Iedere keer als
wij zogenaamd de maat slaan, trekken wij
dus aan de haar en het geldstuk gaat om
hoog. Je ziet, een eenvoudig, maar effect
vol kunstje.
HET ONWILLIGE LUCIFERDOOSJE
Wij maken een luciferdoosje leeg en zet
ten het buitenste omhulsel met een van de
open kanten op tafel. Dwars daaroverheen
zetten wij het doosje zelf, ook in de hoogte,
op de smalle kant. Vraag nu aan je vrien
den, om te trachten met een krachtige
vuistslag het luciferdoosje te vernielen. Ze
mogen het zo vaak proberen als zij willen,
het zal hen niet gelukken, steeds weer zal
het doosje in de deksel schieten en op de
grond vallen.
Een school in Parijs bezit een globe, die
zo hoog als een huis is. Om de globe heen,
die men in de tuin een plaats heeft gege
ven, bevindt zich een wenteltrap, zodat men
de bol overal in het rond kan bezichtigen.
De gewoonte van de trekvogels om ver
re landen op te zoeken, treft men ook bij
HET PIANO-CONCERT VAN ONZE PIETER
Pietje Is zo muzikaal,
Iedereen gaat aan de haaf.
Als hij voor het instrument,
Zich blij voelt in zijn element.
Hij slaat en hamert op de noten,
Wat ons alleen maar kan begroten.
Pieter, de piano kromt zich van pijn,
Hoe kan je zó hardhandig zijnl
rijp, dan Is het nodig, dat men ze, bij het
naderen van- de pluktijd, in het midden
openscheurt. Om de vruchten open te
scheuren moet men in de vijgenboom klim
men en een soort van ijzeren kam bij zich
hebben, want met de hand zou dit scheu
ren veel te langzaam gaan.
Wanneer de vijgen niet tijdig worden
geknepen of gescheurd, dan wordt de
vrucht tegen dat zij geheel rijp is, bitter
van smaak en oneetbaar.
De wilde vijgen hebben een heel eigen
aardige smaak; sommige mensen houden er
van, anderen hebben er een uitgesproken
afkeer van. De wilde vijgen waren bij de
oude Israëlieten in hoog aanzien.
1
2
3
i
5
7
8
v
IJ
79
20
21
23'
li
u
27
HORIZONTAAL!
1 plaats op de Veluwe 5 bier 6 vlug
8 niet arm 9 Joods hogepriester uit
Jezus' tijd 11 bekend persbureau - 12
reeds 13 poes 14 bekend schoenpoets
middel 16 man 18 boom 20 opper
vlakte-maat 22 plaats in Gelderland (de
Graafschap) 24 Hoen we om in 't leven
te blijven 25 mede 26 gedachte 27
olijke jongens.
VERTICAAL'!
1 niet onrijpe 2 ieder 3 aarden pot
4 niet recht 5 spie 7 lang stuk hout
of ijzer 8 zijn erger dan muizen 9 op
schudding 10 lang op één punt kijken
12 meisjesnaam 15 plat woord voor
adem 17 niet doen 19 van de zenu
wen 21 hert 23 boomsoort 24
plaatsje in Gelderland 26 le persoon
enkelvoud.