Het gasbedrijf van Warmenhuizen.
COMMUNISTISCHE POLITIEK.
ALKMAARSCHE COURANT van ZATERDAG 24 APRIL 1937
Het is te vreezen, dat de bewoners van Warmenhuizen
de dupe van een onbegrijpelijke
politiek zullen worden.
Een bedrijf zonder toekomst.
Wij hebben de vorige week in ons raads-
overzicht reeds in het licht gesteld, dat de
Raad van Warmenhuizen bezig was den in
gezetenen, door middel van gas, een reus
achtige kool te stoven.
Thans, nu de Alkmaarsche wethouder van
de Lichtbedrijven ons in een interview het
cijfermateriaal verstrekt heeft en wij inzage
van de correspondentie tusschen de betrok
ken gemeentebesturen en mededeeling van
diverse feiten hebben gekregen, is ons nog
duidelijker gebleken, dat men in Warmen
huizen een comedie gespeeld heeft waarbij
de inwoners binnen afzienbaren tijd de kas
tekorten mogen betalen.
Aan de hand van de ons verstrekte gege
vens kunnen we het verloop van zaken als
volgt reconstrueeren.
Warmenhuizen had een gasbedrijf, dat
niet floreerde en een directeur, die op het
punt stond met pensioen te gaan. Daarom
wilde Warmenhuizen het bedrijf wel voor
een zacht prijsje van de hand doen en men
zocht daarom contact met Alkmaar, waar
men het debiet wil vergrooten en waar men
dus wel ooren naar de overname van het
bedrijf gehad heeft.
Op 17 Januari van dit jaar werd voor het
eerst een en ander besproken. De heeren
Hofman, directeur van de Alkmaarsche gas
fabriek en Bonsema, wethouder van de
Lichtbedrijven alhier, voerden de onder
handelingen voor Alkmaar. Voor War
menhuizen trad de burgemeester op met
"de wethouders Mink en Molenaar en de
raadsleden Roozendaal en Dekker, die de
commissie voor het gasbedrijf vormen. Alk
maar verkeerde dus in de gunstige positie,
dat men niet alleen met den burgemeester
maar ook met de meerderheid van den
Raad onderhandelde, waardoor men er ze
ker van dacht te zijn, dat men bij het tot
stand komen van een overeenkomst, niet op
tegenstand van den Raad zou stuiten.
Na herhaalde besprekingen kwam men tot
een mondelinge overeenkomst, waarna B.
en W. van Alkmaar op 20 Maart j.L een
daarmede overeenstemmende schriftelijke
aanbieding tot overname van het bedrijf de
den.
Op 25 Maart deelden B. en W. van War- 1
menhuizen schriftelijk mede, dat zij zich
behoudens enkele détailpunten met de
voorwaarden konden vereenigen en zij had
den vermoedelijk de raadsleden gepolst om
dat de brief nog de volgende zinsnede be
vat: „de houding kennende, welke de Raad
inneemt, willen wij nog gaarne, dat de prijs
per kubieke meter gedurende 5 jaren een
cent lager zal zijn dan men te Alkmaar be
taalt".
Na nieuwe mondelinge onderhandelingen
tusschen de betrokkenen kwam men tot vol
ledige overeenstemming, in dezen zin, dat
de aangeboden goodwill zou verhoogd wor
den met 15.000, welke uitsluitend zouden
worden gebruikt om vijf jaren lang in de
gemeente Warmenhuizen, en de daarbij aan
gesloten dorpen Harencarspel en Sint Maar
ten den gasprijs een cent per kubieke meter
lager te doen zijn dan men te Alkmaar moet
betalen.
Op 30 Maart hebben B. en W. van Alk
maar dit aanbod bekrachtigd en men wist
vanaf dat oogenblik niet beter of er was vol
ledige overeenstemming bereikt.
Latusschen waren de andere hierbij be
trokken gemeentebesturen nog niet gepolst,
maar de data waarop dat zou plaats hebben
.waren in onderling overleg vastgesteld.
Warmenhuizen was gerechtigd het bedrijf
over te doen op voorwaarde, dat de daarbij
aangesloten gemeenten daarvan geen nadeel
zouden ondervinden en, waar deze goedkoo-
pér gas zouden krijgen, was men van gevoe
len, dat de besprekingen wel een vlot ver
loop zouden hebben.
Wij hebben vroeger al gemeld, dat de
vaste goederen voor een behoorlijken prijs
zouden worden overgenomen en dat het
personeel zonder uitzondering in Alkmaar-
schen dienst zou komen.
Wanneer Alkmaar het gasbedrijf overnam
zou het de meterhuur en de omzetbelasting
laten vervallen, niet alleen in Warmenhui
zen maar ook in de andere gemeenten wat
een voordeel voor de gasverbruikers van
f 4000 per jaar beteekende. Bovendien be
taalden deze door de gasprijsverlaging 3000
per jaar minder dan thans het geval is, zoo
dat in de eerstvolgende vijf jaren de aange
sloten gasverbruikers een voordeel van
35.000 zouden hebben. Daarna werd de
gasprijs gelijk aan die te Alkmaar, maar de
meterhuur alsmede de omzetbelasting zou
den blijvend van de baan zijn.
Bovendien had Alkmaar zich op 13 April
nog schriftelijk bereid verklaard kolen en
magazijngoederen over te nemen voor een
bedrag van f 4000. In Warmenhuizen schrijft
men per jaar 12.000 af, de overeenkomst
zou op 1 Mei ingaan en Alkmaar nam bo
vendien de op dien datum nog niet afge
schreven 4000 voor haar rekening, zoodat
men in Warmenhuizen van een zeer voor-
deelige financieele transactie kon spreken.
Na alle mondelinge en schriftelijke over
eenkomsten gingen de beide Alkmaarsche
onderhandelaars naar de gemeenten Haren
carspel en Sint Maarten, vergezeld van B.
en W. van Warmenhuizen, welke laatsten
aan de besturen der betrokken gemeenten
uiteenzetten welke voordeelen er ook voor
die dorpen aan deze overeenkomst waren
verbonden, zoodat men daar spoedig tot een
resultaat kon komen.
Wat de gemeente Schoorl betreft, dit is
van Warmenhuizen een engros-afnemer,
welke Aklmaar zonder meer zou kunnen
overnemen. De gasprijs kan men daar zelf
regelen, maar men betaalde aan Warmen
huizen 1650 voor technisch toezicht, wat
door Alkmaar slechts op 1000 gesteld werd
en de inkoopsprijs van het gas zou 200
minder worden, zoodat Schoorl door de ver
andering van leverancier een onmiddellijk
ingaand voordeel van 850 per jaar zou ge
nieten, iets waarover men zich in dit mooie
duindorp natuurlijk alleen maar enthousiast
kon verklaren.
De gemeenteraden van Harencarspel en
van Sint Maarten namen de voorstellen aan
en de Raad van Alkmaar zou ongetwijfeld
op 15 April het besluit tot overname van
het bedrijf hebben genomen, als er in de
raadsvergadering welke den vorigen dag te
Warmenhuizen was gehouden niet ongeloof
lijke dingen gebeurd waren.
Daar zat een raadsmeerderheid, die met
Alkmaar alles besproken en geregeld had
en daar zat een college van B. en W., dat
in de andere gemeenten alle pogingen in het
werk had gesteld om de besturen van het
voordeel van deze gemeenschappelijke rege
ling te overtuigen.
Wie had iets anders kunnen verwachten
dan dat de overeenkomst met Alkmaar vrij
wel zonder discussie met algemeene stem
men zou worden aangenomen.
Maar ziet, wethouder Mink had plotseling
allerlei bezwaren, de heer Roozendaal zou,
alvorens de fabriek over te doen, nog een
onderzoek willen instellen naar een andere
bedrijfspolitiek en de heer Dekker was van
meening, dat men door het benoemen van
een directeur die meer koopman is, het gas
zelf wel een cent per kubieke meter zou
kunnen verlagen. Alleen de burgemeester
en wethouder Molenaar brachten de v>r-
deelen van een overeenkomst met Alkmaar
naar voren. De rest van den Raad zweeg en
toen de heer Molenaar een voorstel tot aan
houding deed, werd dit met zes tegen ..en
stem aangenomen waarbij de heer Mink zich
tegen en de heer Molenaar zich voor aan
houding verklaarden. Zonderlinger houding
en zonderlinger stemming zijn niet denk
baar.
Men heeft in die vergadering o.a. als een
grief tegen Alkmaar naar voren gebracht,
dat dit gas van mindere kwaliteit zou leve
ren dan men tot dusver in Warmenhuizen
gewend was. De vertrouwensmannen van
Alkmaar hebben ook deze kwestie uitvoe
rig met de heeren van Warmenhuizen be
sproken. Deze wisten, dat men vroeger, toen
het niet alleen voor warmte maar ook voor
verlichting diende, gas van 5000 calorieën
fabriceerde. Daarna kwamen de gloei
kousjes in gebruik, het lichtgevende deel
van het gas kon daardoor verdwijnen en in
ternationaal werd het daarom terug gebracht
tot gas van 4200 calorieën met het gevolg,
dat alle toestellen daarop ingesteld werden
en geen nuttiger effect geven ook al zou
men er gas van 6000 calorieën voor gebrui
ken.
Amsterdam heeft gas van 4200 calorieën,
Utrecht en Haarlem eveneens, Rotterdam
van 4160 calorieën, Den Haag van 4000 ca
lorieën en Alkmaar van 4210 calorieën.
Slechts bij enkele kleine fabrieken heeft
men zich blijkbaar niet aangepast en zoo
had Warmenhuizen nog gas van 4500 calo
rieën wat geen enkel practisch voordeel
blijkt op te leveren. Voor storingen in de
levering behoefde men evenmin te vreezen, j
daar de fitters te Warmenhuizen bleven en
Alkmaar een nieuwe compressor in gebruik
zou nemen, waardoor men steeds van vol
doenden druk verzekerd kon zijn.
Dat Alkmaar van goeden wille geweest is
en een onderzoek niet vreesde kan blijken
uit het feit, dat deze gemeente zich met
het oog op den korten termijn reeds tot
Ged. Staten gewend had, welke de kwestie
voor deskundig onderzoek in handen had
den gegeven van een lid vap de gasstich-
ting, die een en ander volkomen objectief
zou kunnen beoordeelen. Deze kon de kwes
tie van de bedrijfspolitiek en van hét aantal
calorieën onderzoeken en Alkmaar was be
reid en verwachtte dit ook van Warmen
huizen zich onvoorwaardelijk bij de uit
spraak neer te leggen.
Het is anders geloopen dan ieder verwacht
had.
De Raad van Alkmaar kon op 15 April
geen besluit nemen omdat de Raad van
Warmenhuizen den dag te voren tot aan
houding ter nader onderzoek had besloten
en de allergrootste verrassing was wel, dat
de Raad van Warmenhuizen Donderdag j.1.
weer vergaderde en B. en W. het voorstel
tot verkoop van het gasbedrijf zonder meer
introkken. Een reden werd daarvoor niet
opgegeven en de Raad die het had aange
houden ter nader onderzoek, ging met dit
alles zwijgend accoord, waarna men een
drachtig besloot een nieuwen directeur te
benoemen.
Dat is het gasdrama van Warmenhuizen,
waarin alleen de burgemeester de rol ge
speeld heeft van een man met wien men in
goed vertrouwen een afspraak kan maken.
Men heeft in Warmenhuizen veel last van
draaihartigheid ook in de kool en het
dorp is daarom en vooral ook door den
slechten toestand waarin de tuinbouw ver
keert, een verarmde gemeente geworden.
Van uitbreiding zooals b.v. in Castricum
- is geen sprake en evenmin van vestiging
van nieuwe bewoners, die goede klanten
van de gasfabriek zullen worden. Dat be
drijf staat op de grens van noodlijdendheid.
Het maakte in 1935 een winst van 700 en
in 1936 van 500. Door de verhoogde kolen-
prijzen 'zal er dit jaar van winst geen sprake
zijn en waar elke cent per kubieke meter
verlaging 3000 zal kosten, is het te begrij
pen, dat een bedrijf onder dergelijke om
standigheden door verlaging van prijzen
meer zal verliezen dan winnen.
Bovendien blijven de afnemers thans me
terhuur en omzetbelasting betalen, zal War
menhuizen van Alkmaar's financieele offers
niet profiteeren en het eenige gevolg van
deze zonderlinge gemeentepolitiek is, dat
men de ingezetenen in alle opzichten gedu
peerd heeft.
Welke voordeelen men er thans verwacht
is evenmin duidelijk als welke motieven
den Raad er toe geleid hebben een derge
lijke onbegrijpelijke houding aan te nemen.
Heeft de middenstand in Warmenhuizen zijn
eigen belang niet begrepen en is de Raad
misschien door kiezersvrees bevangen ge
worden? Dan zal weldra blijken, dat men
den ingezetenen een buitengewoon slechten
dienst heeft bewezen.
De vraag waarom Alkmaar deze overeen
komst wilde is gemakkelijk te beantwoor
den. Alkmaar heeft door de tijdsomstandig
heden in verloop van jaren het gasverbruik
met een kleine half millioen kubieke meter
zien verminderen en wanneer het de ver
bruikers der betrokken gemeenten er bij
had gekregen, had men dat verlies kunnen
compenseeren. Wij leveren meer en goed-
RUSLAND VERHEERLIJKT,
Voor de openbare vergadering der afd.
Alkmaar der C. P. N., in de dancing van
de Harmonie, waren gisteravond twee
sprekers aangekondigd, n.L de heeren D.
Wijnkoop, lid der Tweede Kamer, en C.
Borst uit Oudkarspel, een der candidaten
van de C. P. ,N voor de a.s. verkiezingen.
De zaal droeg langs twee zijden groote
roode strooken, waarop met witte letters
uitgehoodigd werd toe te treden tot de
partij van Lenin.
Voorts hingen er 'verkiezingsplaten.
Een groot aantal menschen had aan den
oproep om te komen luisteren gehoor ge
geven.
De voorzitter der afd. Alkmaar C. P. N.,
de heer B. Ebbinga, sprak een kórt
openingswoord, waarbij hij nog een groo-
tere openbare vergadering aankondigde en
zijn voldoening uitte' over den groei der
af deeling (100 pet. méér leden dan bij de
vorige verkiezingen). Spr. betreurde het,
dat de S. D. A. P. een verzoek om met de
communisten samen op 1 Mei te demon-
streeren tegen het fascisme, had afgewezen.
Als inzet van de vergadering was het
woord aan de jonge jufrouw Ooster-
b r o e k voor het declameeren van een
paar gedichten, waarin de uiteindelijke
overwinning van het communisme werd
aangekondigd en afkeer van den oorlog
werd uitgesproken.
Rede C. Borst.
De heer Borst stelde zich tot taak
het tuin- en landbouw-program der C. P,
N. te bespreken. Hij ontkende, dat de zoo
genaamde democratische partijen inder
daad de democratie najagen, en werke
lijkheid, de éénheid beoogen. Dat doet al
leen de communistische partij.
Een gelukkig teeken vond spr. het, dat
meer en meer onder de boeren verzet ont
staat tegen de huidige maatschappij. Dag
aan dag zal de C. P. éénheid zoeken met
ieder, die ontevreden is met het bestaande
stelsel. De R. S. A. P., die ook tegen deze
éénheid is, blijkt met haar leuze voor een
klassefront het platteland onvoldoende te
kennen.
De regeering-Colijn met haar onvoldoen
den productiesteun, waarvan nog een groot
deel verdween in de zakken der hypo
theekhouders, is schuldig aan den onder
gang van zeer veel kleine boeren. Merk
waardig is wel, dat in onze omgeving de
welvaart van eenige jaren geleden is ver
vangen door groote armoede. Spr. haal
de ter illustratie hiervan een artikel aan
uit de N. R. C., een tweetal weken geleden
door ons overgenomen (over armoede in
Warmenhuizen). Daarnaast wees spr. op den
grooten uitvoer van boter tegen lagen
prijs, boter die in ons eigen land zoo noo-
dig zou zijn.
De vernietiging van groenten in den af-
geloópen winter aan de Noordhollandsche
veilingen werd door spr. sterk afgekeurd
en hij noemde het geen wonder, dat de
geest van verzet tegen het bewind-Colijn
groeit bij de boeren, ofschoon zij van
huis-uit kapitalistisch gezind zijn.
In Rusland, waar spr. een paar jaar ge
leden een bezoek bracht, komt het niet
voor, dat eenerzijds voedsel vernietigd
wordt en vee wordt afgeslacht e.d., dingen
meer, terwijl anderzijds behoefte daaraan
bestaat.
Dat Deterding de reddende engel zou
zijn voor het platteland, werd van den
aanvang der affaire af door de commu
nisten betwijfeld, omdat wij meenden, dat
verbetering slechts kan komen als gevolg
van grootere koopkracht in het buitenland,
waardoor dan de export kan toenemen. Spr.
meende, dat de uitkomst hem wel in het
gelijk heeft gesteld. Hij hekelde hetgeen
de Ned. Tuinderscourant over de zaak-De-
terding had gezegd.
Gezamenlijk moet opgetrokken worden
voor de eenheid, voor een vrij Nederland,
voor welvaart, zoo eindigde spreker.
De tweede spreker,
de heer W ij n k o op, begon met te zeg-
zen, dat de communisten over het algemeen
de verkiezingen niet erg hoog aanslaan, om-
kooper dan Warmenhuizen en deze uitbrei
ding zou ons geen verlies maar winst heb
ben opgeleverd. Thans is de winst voor de
gasverbruikers ook in Warmenhuizen, in
Schoorl, in Harenkarspel en in Sint Maar
ten verdwenen en in de gemeenten waar
men geheel van de beslissing van Warmen
huizen afhankelijk was, zal men zeker met
ontstemming van het verloop dezer kwestie
hebben kennis genomen.
In Schoorl, waar de Raad inmiddels ver
gaderde, heeft men door de houding van
Warmenhuizen een jaarlijksch verlies van
850 geleden en het is niet te verwonderen,
dat men onmiddellijk besloten heeft zich
tot Gedeputeerde Staten-te wenden met het
verzoek het contract tusschen beide gemeen
ten te willen wijzigen.
Wanneer Ged. Staten daaraan voldoen
en er is geen enkele reden waarom Schoorl
zich nog langer moet laten exploiteeren
zal men in Warmenhuizen er nog slechter
voorstaan dan vroeger en zal van eenige
prijsverlaging geen sprake meer kunnen
zijn. Dan is te voorzien, dat het bedrijf wel
dra noodlijdend zal worden, dat de ingeze
tenen voor groote kosten komen en dat men
te laat zal begrijpen wat men nu moedwil
lig verspeeld heeft.
Want niemand zal het Alkmaar kwalijk
nemen als het bij een nieuw verzoek van
Warmenhuizen andere eischen stelt dan
waarmede men hier thans genoegen had
genomen.
dat de werkelijke strijd om de macht ge
streden wordt niet in het parlement, maar
in de organisaties. Dezen keer echter, nu
het gaat om de democratie, hebben de ver
kiezingen groote beteekenis. De democratie
staat op het spel, d.w.z. de belangen van de
werkers, hetzij hand- of hoofdarbeiders; de
welvaart, de democratische rechten, vormen
den inzet voor de verkiezingen. Het staat
vast, dat de werkers, die geen democratische
rechten hebben (Duitschland en Italië) niet
kunnen strijden voor hun belangen, zoo als
de Fransche arbeiders dat wèl kunnen. Als
men nagaat, wat de Duitsche arbeiders alle
maal verloren en de Fransche collega's won
nen, ziet men wat de democratie kan betee-
kenen.
En nu gaat het er in ons land om of we,
hetgeen we hebben, zullen houden en of dat
goed zal kunnen worden utgevoerd en
dan moet terstond gezegd worden: ja. Hier
mee wilde spr. niet zeggen, dat aan onze
democratie niets mankeert noch ook, dat
onze grondwet moet worden bejubeld
maar toch wilde hij waarschuwen: handen
af van de grondwet!
Het gaat in hoofdzaak tegen de fascisten
(vooral de N.SB., de andere partijen van die
richting hebben zoo goed als geen kans) en
tegen de regeering-Colijn, die beide de
democratie trachten om hals te brengen.
Zoo goed als tegen het christendom keert het
nat.-socialisme zich tegen elke geestelijke
beweging, het christendom is slechts de be
kendste ervan.
Met voldoening zeide spr., dat de bekende
Stanley Jones zei: „als ge het communisme
goed wilt bestrijden, moet ge eerst zorgen
voor een materiëelen toestand minstens even
goed als in Rusland".
Het communisme kan niet vernietigd wor
den, zei spr., omdat het ten nauwste samen
hangt met de productie en bovendien een
machtigen geestelijken inhoud heeft. Ook in
Duitschland is het niet vernietigd, al ver
tellen de nazi's het ook nog zoo vaak. Uit
hetgeen in Rusland tot stand kwam, put de
arbeidersklasse in alle landen moed en
kracht.
Nadrukkelijk legde spr. vast, dat de gods-
dienstigen in Rusland volkomen vrijheid
hebben van belijden van hun godsdienst: de
staat verschaft zelfs de daarvoor noodige
gebouwen; wie het waagt iemand wegens
zijn godsdienst te benadeelen of wat ook,
wordt er zwaar gestraft. Alleen is (natuur
lijk) geen voorrecht gegeven aan de gods-
dienstigen boven anderen, krachtens hetwelk
zij den arbeidsstaat zouden kunnen onder
mijnen. In dat opzicht staan alle Russen
gelijk.
Terugkeerend op de a.s. verkiezingen, zei
spr., dat het gaat tegen de fascisten, die het
land willen terug voeren naar het barba
risme en al wat daar mee samenhangt De
traditie van de revolutionnairen wijst op een
eeuwenlangen strijd voor de rechten van den
mensch.
Hoe men ook zal stemmen, het moet in elk
geval zijn een stem tegen het fascisme.
Spr. was ervan overtuigd, dat de democrafie
belangrijk meer stemmen zal halen dan den
vorigen keer.
Het gaat ook tegen dr. Colijn, een man
van groote bekwaamheden, die echter sterk
is in het dienen van de belangen onzer tegen
partij, zei spr. Het zou wel eens kunnen zijn,
dat de verkiezingen voor hem een groote
nederlaag brengen, hij heeft de realiteit niet
in zijn voordeel; zijn „aanpassing" heeft hem
onder den werkenden stand geen vrienden
gebracht, want hij heeft de gevolgen van de
crisis daarmee gelegd op de schouders der
werkers.
Spr. stelde hiertegenover hetgeen de sov
jet-unie den arbeiders heeft gegeven, en
zooals het daar gebeurde, zoo zijn ook de
communisten in volle nuchterheid over
tuigd, dat het ook in ons land had gekund,
anders en beter dus dan het hier is gegaan:
meer werk, meer loon, meer steun.
Het voor alles noodige geld is best te
vinden, want h e t i s e r. De statistiek
wijst uit, dat er ondanks groote verliezen,
door de crisis, nog een nationaal vermogen
is van 11 a 12000 millioen gulden.
De kosten van het Plan van den Arbeid
vormen slechts een peulschilletje op dit ge
weldige vermogen.
Onder de rijken, die moeten betalen, wilde
spr. niet rekenen de kleine rentetrekkers,
maar hen, de minstens f 10.000 inkomen
hebben.
Doordat minister Colijn knibbelde aan
loon en steun, heeft hij bij de arbeider»
klasse een geschikten bodem gelegd voor het
fascisme. Hij weet dan ook heel goed, dat
hij bij de as. verkiezingen zijn vonnis thuis
krijgt.
Hoe gevaarlijk de N.S.B. ook is, haar is op
het oogenblik de wind uit de zeilen genrf-
men. Als de arbeiders hun plicht doen, 2al
de N.S.B. zeker vernietigd worden. Haar
ledental gaat voortdurend achteruit en Mus-
sert is met zijn schatting van het aantal ti5
veroveren zetels in de Tweede Kamer reeds
herhaaldelijk naar beneden gegaan. Het
verplaatsen van de netten om de mensdien
te trekken van de katholieke zijde naar den
protestantschen kant wijst ook op zwakte.
Ondanks dit alles en ondanks de TÖê
andere aanwijzingen voor achteruitgang in
de N. S. B., waarschuwde spr. ervoor, dat
nog vele kapitalisten met groote bedragen
haar steunen.
Ook in Duitschland gaat het den heeren
nazi's niet naar den vleeze, het rommelt et
sterk aan allen kant, getuige Hitler's zoeken
in het buitenland van hulp voor zijn land,
dat hij eerst van de welvaart heeft beroofd.
En Spanje bewijst ook al weer, dat dé
democratie wint. Het ie wel duidelijk ge»
bleken, dat generaal Franco niet anders
was dan de dienaar van Hitier en Mussolini,
zooals Musert het in on land is.
Krachtig wekte spr. op tot eenheid onder
alles, wat de democratie voorstaat, om de
volksrechten. Er moet voor gezorgd worden,
dat er geen enkele N. S. B.'er gekozen wordt,
want daardoor zou een reserve worden ge
vormd voor den strijd tegen de arbeiders.
Ons land en zijn vrijheid worden bedreigd
door het Duitsche nazi-gevaar, dat zija
agenten hier heeft, n.1. de leden van
N. S. B., verraders van eigen volk. We moe
ten zorgen, dat we een leger krijgen, dat wil
strijden voor de arbeidersbelangen en ge
zuiverd is van alle fascistische invloeden.
Wij zullen grootere overwinningen behalen
dan ooit, maar hebben dan ook te zorgen,
dat er geen ministerie komt, dat ons dié
overwinningen zou kunnen ontfutselen.
Debat.
De heer B. A p p e 1 (Alkmaar) had den
heer Wijnkoop gekend als marxistisch
strijder, en thans is hij heel anders gewor
den. Den vijand zou spr. met willen zoeken
in het buitenland, maar bij het kapitalisme
in eigen land. Ook uit andere symptomen in
de rede van den heer Wijnkoop concludeerde
spr., dat de politiek van de Derde Interna
tionale geleid wordt door Stalin. De oude
leuzen van Lenin zijn verlaten, de Trotz-
kisten worden vermoord, om het internatio
nale kapitalisme gerust te stellen.
Spr. stelde nog vast, dat de Sovjet-Russen
indirect hulp verleenen aan generaal
Franco in Spanje, doordat zij het mangaan-
erts aan Duitschland leven, dat het weer
verwerkt in kanonnen voor Franco.
De democratie in Nederland heeft niet
veel meer te beteekenen, betoogde spr. en
wij kunnen alleen de rechten der arbeiders
verdedigen door een klassefront.
Tweede debater was Jan Eden, die een
draai constateerde bij den heer Wijnkoop
(spr. noemde het b.v. lonkjes geven naar de
S. D. A. P. door te pleiten voor het voorheen
zoo scherp veroordeelde Plan van den
Arbeid). Als Marxisten en Leninisten heb
ben de communisten afgedaan. Van een wil
naar eenheid is bij hen geen sprake, zij wil
len die thans met de fascisten, wat bleek uit
een oproep van de Italiaansche communis
ten, die het fascistisch program voor 1919
tot het hunne maakten. Uitvoerig betoogde
spr., dat Stalin de grondwet van Lenin
heeft ondermijnd en ter zijde gesteld en dus
zichzelf den kogel moest geven, waar hij de
ondermijners van zijn eigen wetten ook liet
doodschieten.
Het antwoord.
De heer W ij n k o o p verontschuldigde
zich, dat hij in deze vergadering, die ernstig
was in een ernstig tijdsgewricht, ging de-
batteeren op uitlatingen als van de twee
debaters gehoord. Dit waren geen ernstige
gedachten geweest.
Spr. verdedigde omstandig het optreden
van de sovjet tegen de Trotzkisten en be
toogde uitvoerig, dat de door Lenin gelegde
grondslag van de bolsjewistische partij thans
nog geldt. Die grondslag wil eenheid tus
schen boeren, arbeiders en alle anderen, die
uitgebuit worden.
Overigens merkte spr. op, dat de heer
Appel niets tegen zijn (spr.'s) rede had in
gebracht en hij stelde de vraag: wat moeten
we thans doen, nu de vrijheid bedreigd
wordt door Hitier met zijn macht in
Duitschland? En dan antwoordde spr.: we
moeten die machten en haar agenten hier te
lande (Mussert en de zijnen) vermorzelen.
En als de Nederlandsche Trotzkisten vij
andig staan tegenover de democratie, moeten
ook zij vernietigd worden. Tegen de
vijanden in het eigen land vechten wij toch
ook (zie onzen strijd tegen Colijn b.v.) Wij
zoeken eenheid met andere democratische
partijen, maar daarbij beseffen wü, dat ons
nog wel wat scheidt, 't Is een kwestie van
tactiek, zooals wij die regelen in elk land
naar den aard, de historie en de psychologie
van dat land. Daarvoor willen wij op een
bepaald moment wel wat veranderen, echter
zonder dat wij het beginsel opgeven. Met
verschillende voorbeelden (ook uit Frank
rijk) maakte spr. dit duidelijk.
De verschillende andere punten in het
debat werden door spr. nadrukkelijk van
zijn standpunt belicht, waarbij hij de toe
standen in Rusland prees en de hoop uit
sprak, dat men het daar gegeven voorbeeld
hier en overal zal willen volgen.
De voorzitter sloot om ruim half 12
met een kort woord de vergadering, waarbij
hij o.a. meedeelde, dat een voorgenomen col
portage met attracties door de politie was
verboden.
Stad en Omgeving
Vergadering met twee sprekers in de
Dancing van de Harmonie.
