DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
aülMeifeeslyj
Wanhopige uren in Guernica.
ALKMAARSCHB COURANT.
No. 101
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 1—5 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. TeleL 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur; C. KRAK.
Vrijdag 30 April 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De Spaansche revolutie
Een priester vertelt zijn ervaringen.
De algemeene toestand.
Alkmaar, 30 April.
Het bombardement op Guernica houdt de
wereld nog steeds bezig en vooral in Enge
land en Duitschland raakt men er niet over
uitgepraat. In het Engelsche Hoogerhuis
heeft lord Robert Cecil het bombardement
genoemd: „een verschrikking zonder weerga
in de geschiedenis der beschaving". Hij vroeg
met nadruk zijn regeering, om energiek te
protesteeren en den steun te zoeken van alle
andere regeeringen. Tevens vroeg hij de
kwestie voor den Volkenbondsraad te bren-
fen en tenslotte zeide hij: „wanneer het
•bombardement ten uitvoer is gebracht door
tusschenkomst van Duitsche organisatie, dan
moet Duitschland onmiddellijk al zijn onder
danen uit Spanje terug roepen!"
Natuurlijk kreeg lord Cecil antwoord,
maar dat was meer een slag in de ruimte. De
Engelsche regeering weet n.1. officieel
niets van het bombardement en nog minder,
wie er eventueel het bevel toe gegeven heeft
en welke toestellen er voor gebruikt zijn.
Maar wel zal de Engelsche reggering alles
doen wat mogelijk is, om een herhaling van
dergelijke feiten te voorkomen.
Men zie het: lord Robert Cecil is al eenigs-
zins gereserveerd t.a.v. de beschuldiging aan
het adres van Duitschland en de regeering
is nog gereserveerder en zegt alleen, dat ze
officieel niets weet, hoewel zij natuur
lijk officieus volkomen op de hoogte is.
Dat noemt' men diplomatie!
In Duitschland blijft men natuurlijk boos
op Engeland, dat zoo in het openbaar
Duitschland beschuldigd heeft, deel te heb
ben gehad in het bombardement op Guer
nica. Wel wordt niet officieel tegengespro
ken, dat de bombardementsvliegtuigen van
Duitsche makelij zijn, maar verder wil
Duitschland er niets mee te maken hebben.
Zelfs wordt van dezen kant beweerd, dat het
bombardement geschied is door „Baskische
bolsjewisten", die door een „schaamtelooze
soldatenbende" de vreedzame bevolking
hebben laten dooden
Wat de toestand in Spanje betreft, men
schijnt van de zijde der opstandelingen een
andere taktiek te willen volgen, een taktiek,
waarin generaal Mola waarschijnlijk een
groote rol zal moeten spelen en waarin
generaal Franco wat op den achtergrond zal
komen, zulks echter uitsluitend t.a.v de
kr ij gs verrichtin gen
Beide legeraanvoerders schijnen in dezen
oorlog ernstige fouten gemaakt te hebben,
toen de aanval op Madrid werd ingezet.
Franco zou Madrid van uit het Zuiden aan
vallen en Mola vanuit het Noorden. Toen
schijnt Franco een flater te hebben begaan.
Hij kwam te laat, omdat hij eerst nog
Toledo ontzette, wat eenige weken tijd kostte
en gedurende dien tijd moest Mola werke
loos blijven. Toen de algemeene aanval op
Madrid werd ingezet, was de hoofdstad
die reeds door de regeering verlaten was en
vrijwel onverdedigd achter bleef! snel in
staat van verdediging gebracht en het ge
volg was, dat de val van Madrid niet
kwam!
En daarmee ook niet het einde van den
burgeroorlog!
Verder schijnt Franco niet doortastend
genoeg geweest te zijn. Nog steeds bleef hij
het systeem huldigen: als ik een doel kan
bereiken in één dag met verlies van 100 en
•hetzelfde in drie dagen met verlies van 10
man, dan doet ik het laatste.
Dit is werkelijk humaan, maar aangezien
een oorlog niet humaan is, moet dit als een
fout van Franco's beleid beschouwd worden.
En dan meent men in het opstande
lingenkamp, dat Franco steeds veel te
humaan geweest is t.o.v. den vijand! Dat zou
hij doen met het oog op de toekomst, want
men meent te weten, dat Franco te veel
denkt aan zijn toekomstige positie als
leider van Spanje, waarbij hij liever niet al
te veel onverzoenlijken tegenover zich
wenscht.
Maar die lankmoedigheid wil men blijk
baar in het kamp der opstandelingen niet
langer en waarschijnlijk moet men het bom
bardement van Guernica zien als een begin
van de veranderde politiek, als een „weg
met de humaniteit!
Als men dan echter met dit bombarde
ment maar niet wéér een fout gemaakt
heeft! Want men mag niet vergeten, dat
Guernica een Baskische stad is, en dat de
Basken goede Roomschen zijn, die feitelijk
aan den kant der opstandelingen zouden
moeten staan.
Zoo werden ze zelfs eenigermate be
schouwd door de regeering zelf, die de
Basken nimmer steun heeft verleend.
En nu heeft Franco met zijn jongste daad
waarschijnlijk wel voor altijd zich de vijand
schap van diezelfde Basken op den hals
gehaald.
Men ziet het: oorlogvoeren is moeilijk t E
De menschen waren verstard van
ontzetting.
In onze rubriek „De toestand" heb
ben wij gisteren gewezen op de on-
menschel'jke daad van Franco's
troepen, die die onverdedigde stad
Guernica hadden bestookt en in
brand gestoken. Reeds wezen wij op
het systematische optreden der
vliegtuigen en op de paniek, die er in
het stadje, waar juist een markt
werd gehouden, heerschte.
Thans moge hier het relaas volgen
van een priester, die het bombarde
ment heeft meegemaakt.
De kanunnik van de kathedraal van
Valladolise, Alberto Onaindia, die ge
boortig is uit Biskaje en die ooggetuige
geweest is van het bovengenoemde bom
bardement, is n.1. te Parijs aangekomen
uit Bilbao. Tegenover een vertegenwoordi
ger van Havas heeft hij o.m. het volgen
de verteld:
„Aan het einde van de vorige week was
ik in Bilbao, toen ik vernam, dat de Bas
kische regeering had besloten tot de ont
ruiming van Marquina, waar ik bloedver
wanten heb. Ik besloot er heen te gaan.
Maandag 26 April kwam ik om half vijf
in Guernica aan en in strijd met de ver
wachtingen was het een heldere dag.
Nauwelijks was ik uit de auto gestapt, of
het luchtbombardement begon. De eerste
bom sloeg in een huis van drie verdiepin
gen en deed de ruiten van alle huizen in de
stad springen. Doordat het marktdag was,
waren de bewoners van de omliggende
dorpen hier bijeen gekomen. De menschen
vluchtten ontzet naar het land en lieten
hun vee op de markt achter. Ik kon waar
nemen, dat eerst een jachttoestel ver
scheen, gevolgd door drie andere en voorts
door zeven en zes driemotorige toestellen.
Na hun vernielingswerk verricht te hebben
verdwenen de toestellen, zij werden afge
lost door dergelijke formaties, die met
dezelfde razernij dit uitmoordingswerk
voortzetten. Het bombardement duurde
van half vijf tot kwart voor acht. Gedu
rende al dien tijd gingen er geen vijf mi
nuten voorbij, zonder dat in de lucht
moorddadige vliegtuigen verschenen.
Steeds was de aanvalsmethode gelijk: eerst
mitrailleurvuur, dan gewone bommen en
ten slotte brandbommen.
De bevolking vluchtte overhaast in
de boschjes, die op een kilometer van
Guernica liggen. De vliegtuigen
daalden zeer laag, hun machinegewe
ren ratelden woedend over de bos-
schen en wegen, welker greppels vol
la^en met grijsaards en kinderen, die
zich tegen den grond drukten. Tegen
het einde van den middag kon men op
vijfhonderd meter afstand Guernica
niet meer zien door den dikken zwar
ten rook van. het bombardement en
de branden.
Men hoorde klacht noch gekerm, de
menschen waren verstard van ontzetting.
Sommigen baden, anderen hieven de ar
men verspreid ten hemel als om goddelijke
bescherming af te smeken. Een vliegtuig
daalde tot op 200 M. ter plaatse, waar
mijn auto stond en schoot er een salvo
mitrailleurkogels op af. Ik had nog tijd
mij te dekken in een eikenboschje en kon
vervolgens naar Riachuelo komen, waar
zich eenige militiesoldaten bevonden. Om
zeven uur stond Guernica in lichterlaaie.
De later aangekomen brandweerploegen
uit Bilbao werkten aan de blussching van
het vuur in de gebouwen, die nog niet ge
heel in de asch gelegd waren. De weer
schijn van den brand was uit Lequettio, op
22 K.M. zichtbaar. Het is niet bekend of
men de bewoners, die de wijk hadden ge
nomen in de op het laatste oogenblik aan
gelegde schuilplaatsen, heeft kunnen red
den, noch of zieken en gewonden uit de
hospitalen gered zijn. Guernica beschikte
niet over luchtafweermiddelen noch over
batterijen en had zelfs geen in stelling ge
brachte mitrailleurs.
Smartelijk schouwspel.
In de eerste uren van dén nacht kon.
men het smartelijkste schouwspel zien:
mannen en vrouwen zochten de nabije
bosschen af naar hun vrienden en ver
wanten. Het meerendeel der lijken is
doorzeefd door verscheidene kogels der
mitrailleurs. De huizen nabij den histori-
schen boom die op een heuveltje staan-,
zijn ongedeerd. Daarentegen is het stad
huis met de archieven, waar zich docu
menten van groote waarde bevonden, ver
nield.
Ik ben Dinsdagmorgen uit Guernica ver
trokken. Ik weet niet hoeveel slachtoffers
er nauwkeurig gevallen zijn, het aantal
moet echter zeer groot zijn.
Als priester moet ik zeggen, dat de
grootste beleediging, die men den gods
dienst zou kunnen aandoen, zou zijn, wan
neer men eens in de kerk van Santa Maria
te Guernica, die dank zij den heldenmoed
der brandweerlieden van. Eilbao van den
brand gered is, een te deum zou celebree-
ren voor den militairen roem van Franco
en. Mola, die de meest volkomen Barbary
vertegenwoordigen. Tot dusverre hebben
de opstandelingen in het Baskische land
de plaatsen Marquina, Elorrio, Durango,
Ceanuri, Dima, Yurre, Ceberio, Ochan-
diano, Abadiano, Villa Real, Guernica,
Munitivar, Bolrvar en Eibar verwoest."
Van de fronten.
De troepen van generaal Franco hebben
blijkbaar nog niet genoeg gekregen van
het bombardement op Guernica. Uit Bil
bao wordt n.1. geméld, dat wee en 'twin
tig vliegtuigen van Duitsch type, verge
zeld van zes jachtvliegtuigen Galcadona,
een dorp tien mijl ten oosten van Bilbao
hebben gebombardeerd. De toestellen ble
ven een half uur boven het dorp cirkelen
en wierpén hoog-exploisieve bommen om
laag, alsmede een groot aantal brandbom
men. Twaalf particuliere huizen zijn ver
nield, de omringende bosschen zijn op
verscheidene plaatsen in brand gevlogen.
Naar verluidt hebben de jachtvlieg
tuigen het vuur uit hun mitrailleurs ge
opend op de vluchtende inwoners, ook op
de vrouwen en kinderen.
Madrid weer beschoten.
Het Spaansche ministerie van lucht
vaart heeft medegedeeld, dat de lucht
macht van de regeering voornamelijk ope
reert aan het front van Aragon. Woens
dagavond werden Quinto, Bonastre en
Saragossa gebombardeerd, gisterochtend
werd de stuwdam bij La Pena beschadigd
en vervolgens werden de batterijen van
de rechtsche artillerie bij Santa Guiteria
bestookt.
De ministerraad besloot dat iedereen
op 1 Mei zal werken, om aldus aan te
toonen dat de arbeiders vast besloten zijn
de overwinning te verhaasten. Vooral in
de munitie- en wapenfabrieken zal het
arbeidstempo worden versneld.
Een vliegtuig van de Air France, vlie
gende op de lijn- Marokko-Toulouse, is
boven de straat van Gibraltar door een
onbekend oorlogsschip beschoten.
Ook gisteravond ontsnapte Madrid niet
aan het gebruikelijke bombardement door
de artillerie van Franco, de schade en het
aantal slachtoffers wordt met den dag
grooter. Overal in de stad komen de gra
naten neer en het is niet zeldzaam, dat een
tweede granaat ontploft in de nabijheid
van een eerste, zoodat ook zij, die de
slachtoffers de eerste hulp verleenen, wor
den gedood. Toch blijft het in de stad
ordelijk( het verkeer is evenwel sterk
verminderd.
De verdedigingsraad heeft medegedeeld
dat de vijand aan het front in Biskaje zijn
omsingelings-methode voortzet. De rege
ringstroepen trekken ordelijk terug en po
gingen van den vijand om in de stellingen
van de regeering door te dringen, werden
afgeslagen.
In den sector Durango gingen de regee-
ringstroepen tot een tegenaanval over, en
de troepen van Franco leden daardoor
zware verliezen.
Aan het front voor Madrid gingen de
opstandelingen over tot een aanval bij de
brug der Franschen en den weg naar Co-
runa. De artillerie van de regeering legde
snel een spervuur, de stellingen zijn aan
weerszijden ongewijzigd gebleven. Bij To
ledo werd een hevig artilleriegevecht ge
leverd.
Volgens berichten uit Bilbao hebben de
vliegtuigen van de rechtschen verschei
dene vluchten gemaakt boven de stad en
de omgeving. Vroeg in den middag werd
Amerabita gebombardeerd, later op den
middag werden bommen geworpen op
Galdacano.
België als neutrale staat.
Minister Spaak geeft een uiteenzetting.
De Belgische minister van buiteniandsche
zaken Spaak heeft in de kamer van afge
vaardigden een verklaring afgelegd, waarin
hij o.m. het volgende zeide:
België heeft geen direct belang buiten
zijn grenzen, het vraagt niets anders dan
den vrede. België is sedert eeuwen het slag
veld van Europa; zijn rol is alle invalswegen
af te sluiten en dit slagveld met zoodanige
verdedigingsmiddelen uit te rusten, dat ook
de stoutmoedigsten de gedachte laten varen
daarop door te dringen. Dit is de reden, dat
onze militaire politiek nauw verbonden is
met onze buiteniandsche politiek. Frankrijk
en Engeland hebben kennis genomen van
onzen wil, de Belgische landsverdediging te
verzekeren en van onzen trouw aan den
Volkenbond. Op grond van het feit, dat on
ze politiek aldus gedefinieerd is, hebben
Frankrijk en Engeland ons losgemaakt van
onze uit het verdrag van Locarno voort
vloeiende verplichtingen, terwijl zij hunne
waarborgen jegens ons handhaven. Er is
slechts één hypothese, waaronder wij er tot
een oorlog gebracht zouden kunnen worden
en die ons allen vereenigd zou vinden: de
verdediging van ons aangevallen gebied.
Wat de Belgische interpretatie van artikel
16 van het Volkenbondshandvest aangaat,
verklaarde Spaak: Ik ben van meening, dat
het aan de Assemblee te Geneve zelve is
deze interpretatie vast te leggen.
De Belgische regeering moet echter,
in navolging van het voorbeeld van den
Nederlandschen minister van buiten
iandsche zaken, jhr. de Graeff, verkla
ren wanneer en hoe naar haar meening
dit artikel kan optreden ten aanzien van
wat er het belangrijkste en delicaatste
van is: het recht van passage.
De Belgische regeering stelt twee voor
waarden aan de uitoefening van dit recht:
1. Ónder geen enkele omstandigheid kan
België zonder zijn toestemming de verplich
ting worden opgelegd troepen door te la
ten.
2. Dit recht kan slechts worden toege
kend, wanneer het om een gemeenschappe
lijke actie gaat. Zeker, onder gemeenschap
pelijke actie verstaan wij niet, dat alle leden
van den Volkenbond er aan deelnemen. Wel
echter is vereischt het deelnemen onzer na
buren.
PLAN VOOR EEN „WERELD-
RECONSTRUCTIE".
Volgens Arthur Krock, correspondent van
de New-York Times te Washington, zal pre
sident Roosevelt gedurende zijn vacantie een
memorandum bestudeeren, dat door een
vooraanstaand parlementslid is opgesteld en
dat een plan tot een reconstructie van de
wereld omvat, gebaseerd op de overeen
komst tusschen Engeland en de Vereenigde
Staten.
De opsteller van dit memorandum zou de
meening te Londen hebben gepolst en gun
stig ontvangen zijn.
In groote lijnen is het plan als volgt: het
sluiten van een stilzwijgend niet-aanvals
verdrag tusschen Engeland en de Ver. Sta
ten, waardoor het de Ver. Staten mogelijk
zou zijn de vloot te concentreeren in den
Stillen Oceaan en Engeland zijn defensie in
den Atlantischen Oceaan zou kunnen ver-
waarloozen. Verder stabilisatie van den
dollar en pond sterling op permanenten
grondslag, waarbij automatisch de landen
van het Sterling-bloc en zoo mogelijk ook
Frankrijk worden betrokken. Tenslotte het
bijeenroepen van een wereld-conferentie ter
bestudeering van alle vraagstukken, welke
betrekking hebben op het tot stand komen
van een internationale overeenstemming.
Hiertoe moet een Britsch-Amerikaansche
overeenkomst tot stand komen, voor de con
ferentie bijeen wordt geroepen.
STAKING VAN HET PERSONEEL
VAN DE AUTOBUSDIENSTEN TE
LONDEN.
Vannacht te twaalf uur zal de staking van
het personeel van de autobusdiensten te
Londen beginnen. Hieraan zullen 25.000
man deelnemen en 5000 voertuigen zullen
in de garages blijven staan.
Hoewel het personeel van de tram en
spoorwegen nog niet besloten heeft 'in sym
pathie-staking te gaan, heeft men toch te
verstaan gegeven, dat indien het Londënsch
transportbureau zal pogen niet-georgani-
seerd personeel in dienst te nemen, teneinde
een beperkten dienst te handhaven, onmid
dellijk een algemeene staking in het
transportwezen zal worden afgekondigd.
Zooals men weet is hedenochtend elf uur
een vergadering van afgevaardigden van het
autobuspersoneel bijeengekomen om de be
slissing van de leiding van den algemeenen
bond van arbeiders in het transportbedrijf
goed te keuren. Hoewel men algemeen een
staking onvermijdelijk acht, hoopt men toch
nog op het transportbureau, dat het perso
neel op het laatste oogenblik nog zal beslui
ten de staking uit te stellen totdat het on
derzoek, dat door het bureau is-voorgesteld,
zal zijn gehouden.
139e Jaargang
Korenbeurs, 8 uur. Opvoering van het
Meispel „Worsteling der Vrijheid*'.
Spreker: H. r. ÜIGTER
Toegang 30 ct. Werklozen 10 et.
OPTOCHT 4.30 vertrek Muziek tuin
Geen K.N.I.L.M.-verbinding
Ned.-lndië— Manilla.
Amerikaansche regeering
geeft voorloopig nog geen
toestemming.
Te Den Haag is hedenmorgen bericht
ontvangen van den Nederlandschen
gezant te Washington, dat de Ameri
kaansche regeering heeft medegedeeld,
dat zij Nederland en het Nederlandsch-
Indische gouvernement voorloopig niet
de gevraagde toestemming kan verlee
nen om met vliegtuigen van de K. N.
I. L. M. via Soerabaja en Tarakan een
geregelden dienst te onderhouden op
Manilla, de hoofdstad der Philippijnen,
welke dienst aansluiting zou kunnen
geven op den clipperdienst over den
Stillen Oceaan der Pan American Air
ways.
Teleurstellend besluit.
Na de gunstige verwachtingen, die de be-
sprekkigen van de heeren Erndorp en Ples-
man, directeuren der K. N. I. L. M., te Was
hington hadden gewekt, stemt dit besluit on
getwijfeld tot teelurstelling.
Men weet niet precies, uit welke over
wegingen de Amerikaansche regeering tot
dit afwijzende besluit is gekomen. De mo
gelijkheid is niet uitgesloten, dat de Britsch-
Amerikaansche overeenstemming op lucht
vaartgebied hierbij een rol speeit. Immers
ook ten aanzien van het verkeer over de
Noordelijke route van den Atlantischen
Oceaan bevat de overeenkomst tusschen
Imperial Airways en Pan American Airways
bepalingen, die concurreerende derden uit
sluit. Dezer dagen is in samenwerking tus
schen beide genoemde maatschappijen een
verbinding tusschen Hongkong en het lucht
net der Imperial Airways in Indië tot stand
gekomen, die een aansluiting geeft tusschen
de Pacific-lijn der P. A. A. van San Fran-
ciscoHonoloeloeManilla via Hongkong
en Penang op de Indië-lijn der Imerial Air
ways. Desondanks zou een doorverbinding
via TarakanSoerabaja naar Batavia, waar
aansluiting verkregen zou kunnen worden
op de Indië-lijn der K. L. M., een snelle reis
mogelijkheid naar Europa bieden, dank zij de
veel grootere snelheid van den K. L. M.-
dienst, vergeleken bij die van de Imperial
Airways.
Er bestaat nog een tweede mogelijkheid,
nl. dat Amerika pas toestemming wil geven
voor een luchtverbinding tusschen Manilla
en Nederlandsch-Indië, die ongetwijfeld in
pool tusschen K.N.I.L.M. en P.A.A. gevlo
gen zou moeten worden, wanneer de P.A.A.
in staat is, zelf actief aan dezen vlucht
deel te nemen, waarvoor zij op het oogen
blik niet over het noodige materiaal be
schikt. Zou dit inderdaad de reden zijn,
waarom de toestemming geweigerd is, dan
blijft de hoop bestaan, dat de vergunning
alsnog zal worden gegeven zoodra de Ame
rikanen de luchtlijn niet geheel aan de
K.N.I.L.M. meer behoeven over te laten,
wat thans het geval zou zijn geweest.
In ieder geval spreekt het Amerikaansche
antwoord van een voorloopige afwijzing en
bereikt het onze regeering op hetzelfde
oogenblik, dat de jarenlang vergeefs ge
vraagde toestemming om naar Australië te
vliegen, waarop men nauwelijks meer durf
de hopen, werd verkregen. Dit wettigt de
verwachting, dat binnen afzienbaren tijd
ook de Amerikaansche regeering op haar
afwijzend besluit zal terugkomen.
DE SPANNING TUSSCHEN RUSLAND
EN MANDSJOEKWO.
Dochter van den consul van
Mandsjoewko gearresteerd.
Uit Hsinking wordt vernomen dat Za
terdag j.1. de dochter van den consul van
Mandsjoekwo te Glagoveschensk door de
Sovjet-Russische politie werd gearres
teerd, toen zij zich met een èmployé van
het consulaat naar het postkantoor begaf.
Het jonge meisje werd korten tijd later
vrijgelaten, doch de ambtenaar van het
consulaat wordt nog in hechtenis gehou
den.
De Commissaris voor buiteniandsche
zaken van Mandsjoekwo, Sji Li Pen heeft
te Harbin bij den Sovjet-Russischen con
sul-generaal krachtig geprotesteerd.' Hij
heeft geëischt, ten eerste dat de consu
laire ambtenaar onmiddellijk wordt vrij
gelaten, ten tweede de schuldige politie
beambten worden gestraft en ten derde de
formeele garantie dat dergelijke inciden
ten zich niet zullen herhalen.