DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. De Espana tot zinken gebracht. Londen heden zonder autobus. iBuitenland ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte* Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. TeleL 3320, redactie 3330. No. 102 Dit nummer bestaat uit vier bladen. Directeur: C. KRAK* Zaterdag I Mei 1937 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA* 139e Jaargang De algemeene toestand. Alkmaar, 1 Mei. 't Zijn geen beste dagen voor Franco. Want niet alleen, dat hu zijn populariteit bij zeer velen verloor door de actie tegen de Basken, maar gisteren heeft hü zijn grootste en sterkste oorlogsschip verloren. Het was de Espana, een linieschip van ruim 14000 ton, bewapend met 32 kanonnen en bemand met 850 koppen. Het schip schijnt door vliegtuigen bebombardeerd te zijn geworden en toen gezonken te zijn. Op zich zelf is dit misschien niet zoo'n buitengewoon belangwekkend bericht, maar het feit, dat een groot oorlogsschip, dat speciale afweerkanonnen tegen aanvallen uit de lucht aan boord had, toch sneuvelt in een gevecht tegen enkele vliegtuigen, is wel zeer opmerkelijk. Het kan zijn, dat de be manning van de Esparta de vliegtuigen on voldoende onder vuur heeft genomen, mo gelijk is ook, dat de vliegtuigbestuurders met een groote dosis moed het schip hebben aangevallen (ze vlogen zeer laag), dat een oorlogsschip door een paar vliegtuigen in den grond werd geboord, stemt tot naden ken en geeft gelegenheid tot het stellen van vragen. Het zijn o.m. deze:,is een sterk oor logsschip vrijwel aan zijn lot overgelaten, als het door vliegtuigen wordt aangevallen? En: kan een sterke luchtvloot een zeemacht overwinnen? Op het oogenblik hebben de groote mo gendheden millioenen opgeofferd om een zoo sterk mogelijke zeevloot te maken. Daar naast heeft men getracht, een zeer sterke luchtvloot te maken. Het laatste is goed- kooper, dat is zeker. Welnu, als de macht van het vliegtuig werkelijk zoo groot is, dat oorlogsschepen er niet tegen opgewassen zijn, zal dan dè toekomstige oorlog niet nog meer een luchtoorlog worden, dan men thans meent? En zullen de mogendheden zich wel licht nog meer dan vroeger toeleggen op ver sterking en perfectionneering van de lucht vloot? Engeland, of liever Londen, beleeft een merkwaardigen dag. Vandaag wordt n.1. de cup-final gespeeld, een der grootste sportge beurtenissen in Engeland. Ongeveer 100.000 man zullen zich vandaag naar het Wembley- stadion begeven, om de match te zien tus- gchen de twee finalisten. Zij zullen er komen ook, die 100.000. Maar hoe? Want de autobus- en taxi-chauffeurs gaan staken! Dat is geen kleinigheid, als men bedenkt, dat bij het conflict 24.000 chauffeurs betrok ken zijn en dat behalve alle taxi's ongeveer 5000 groote autobussen vandaag geen meter zullen rijden. En dan te weten, dat de groote massa juist per bus of taxi naar het stadion moet! Dat beteekent waarschijnlijk een ver- keerspuzzle, zooals Londen nooit tevoren beleefd heeft. Tot nu toe staken de bestuurders en ander personeel van de trams en de onder- grondsche spoorwegen niet, maar zij hebben gedreigd, onmiddellijk Het werk neer te leggen, als de werkgevers op de bussen en taxi's ongeorganiseerd personeel zouden wil len laten rijden. En dan zou het geheele verkeer in Londen aan de ketting gelegd Intusschen, hoewel het conflict zelf al heel oud is reeds in 1931 zijn de onderhande lingen over verbetering van arbeidsvoor waarden (daar gaat het n.1. om!) al begon nen is de staking zelf wel op een zeer ongunstig oogenblik gekomen. Want niet alleen de cup-final van heden brengt vele tienduizenden vreemdelingen naar de En- gelsche hoofdstad, maar ook naderen meer en meer de kroningsfeesten. En met deze de drukte en de invasie van vreemdelingen. Zoodat deze staking mocht ze werkelijk serieus en van langen duur worden Lon den in zeer groote moeilijkheden brengt. En veel kans op bijlegging van het geschil Is er niet. Gisteravond heeft minister Brown daartoe nog een poging gedaan bij beide partijen, maar hij had geen succes. De staking te Londen zal nog zeer ern stige gevolgen kunnen hebben! Vulkanische uitbarsting in Ecuador. - Vrijdagnacht is de Sangay vulkaan in Ooste lijk Ecuador, vijftig mijl ten Zuiden van Rio Bamba in werking getreden. Het geweld van de uitbarsting gelijkt op het donderen van verscheidene batterijen artillerie. Overstroomingen in Zuid-Slavië. - De overstroomingen van de Save, Móra- wa en de Donau hebben zich thans uitge breid over een gebied van 60.000 H.A. Geheele dorpen moesten worden ont ruimd. De dijken bij Obrenovz zijn bezweken, Vliegtuigen verrichten waarnemingen bo ven de geteisterde gebiden. Zij geven in lichtingen voor de hulpverleening, welke onder leiding staat van den minister van Arbeid. De Spaansche revolutie Bom van regeerings-vliegtuig trof de munitiekamer. Paniek onder de bemanning. De luchtmacht van de Volksfront- regeering heeft gisteren het slagschip „Espana" van de vloot van Franco voor Santander tot zinken gebracht. De „Espana" bevond zich op 5 mijlen uit de kust bij Santander toen een aantal vliegtuigen, die waren uitgevlo gen om een Britsch vrachtschip te be schermen, het slagschip aanvielen en aan een zoo hevig bombardement on derwierpen, dat het zonk. Wat het Britsche vrachtschip betreft, dit schijnt door den jager „Velasco" te zijn be schoten toen het zich op weg naar Santan der bevond. De „Espana" was door de „Valesco" ge waarschuwd en kwam snel aangestoomd om eveneens aan de actie deel te nemen. On- dertusschen kwamen ook de vliegtuigen uit Santander op deze plaats aan om het Brit sche schip te beschermen. De vliegtuigen wierpen met groote juist heid bommen op de „Espana". Het schip werd aan den achtersteven geraakt en zonk binnen een half uur. De „Velasco" nam, naar te Bilbao wordt vernomen, de officie ren van de „Espana" aan boord, doch liet de verdere bemanning aan haar lot over. De autoriteiten van Santander hebben een vloot visschersvaartuigen uitgezonden om zooveel mogelijk menschen te redden. De rechtsche vloot heeft zijn grootste slagschip verloren. Men herinnert er aan, dat de „Espana" reeds 1 en 3 April door vliegtuigen werd gebombardeerd. De „Espana" had een waterverplaatsing van 14.224 ton. Het schip is gebouwd in 1913 en werd toen „Alfonso Treee" gedoopt, na het uitroepen van de republiek in 1931 werd het omgedoopt in „Espana". Het was een zusterschip van de „Jaime Primero" en had een vermogen van 20.000 paardekracht, de snelheid bedroeg twintig knoopen. De bewapening bestond uit acht kanonnen van 30.5 cm. en lichtere artillerie. De beman ning bestond uit 854 koppen. Het schip was kort geleden verbouwd en kon daarna watervliegtuigen met opvouwbare vleugels meevoeren. Reuter meldt nader, dat de bémanning van de „Espana" in paniek over boord sprong, zonder eraan te denken de booten uit te zetten. Tusschen het begin van den aanval en het oogenblik dat het schip in de golven verdween verliepen twee en eer. half uur. De Baskische autoriteiten verklaren te weten, dat de kanonnen van de „Espana" werden bediend door Duitsche kanonniers. Het schijnt, dat het Britsche schip niet werd getroffen, het heeft na den strijd zijn weg naar Santander voortgezet. Nadere bijzonderheden. Heel veel is er gisteren niet meer bekend geworden over den ondergang van de Espana, het groote pantserschip van de rechtschen. Ooggetuigen te Santander heb ben aan Reuter's correspondent aldaar ver teld, dat de aanval op de Espana en de Velasco is uitgevoerd door drie bommen werpers begeleid door gevechtstoestellen. Tegelijkertijd vuurden ook de kustbatte- rijen van Santander. De gouverneur van de stad kon nog eenige détails meedeelen. Ondanks het luchtafweergeschut van de beide rechtsche oorlogsschepen vlogen de regeeringsvliegtuigen uiterst laag om 7 bommen af te werpen, waarvan er twee het achterschip van de Espana troffen. Onmid dellijk liet zich een enorme rookwolk zien en de menigte visschers en zeelieden, die aan de kust stond te kijken, schrok door het geweld van een ontzaglijke ontploffing. Toen de Velasco in de nabijheid van het ongelukkige pantserschip gekomen was, zag men de honderden mannen van de'equipage in het water springen. Hoevelen er aan boord van de Velasco konden genomen worden,- is niet bekend. Het voorval vond plaats op vier mijl van kaap Mayor. Men gelooft, dat het gezonken schip van alle oorlogsbodems in rechtsche handen, de grootste aanvalswaarde bezat. Het effect van het bombardement der regeeringsvlieg tuigen schijnt zijn oorzaak hierin te vinden, dat de munitiekamer getroffen is. Niet geheel vast staat, welk Britsch schip door de Espana is aangevallen. Som mige berichten spraken van de Brora, dat draadloos had medegedeeld, dat het, na in volle zee te zijn gevlucht om aan den rechtschen aanval te ontkomen, naar San- taire maatregel zou zijn. Deze verzekering is thans ontvangen en wordt door de Brit sche regeering als bevredigd beschouwd. Men neemt te Londen aan dat Franco geen enkel bezwaar zal maken tegen het evacua tieplan. In Londensche diplomatieke kringen ver luidt dat de Fransche regeering stappen onderneemt bij de autoriteiten te Salamanca om te bewerkstelligen dat deze zich niet tegen de evacuatie zullen verzetten. Duitschers in San Sebastian geland? Van de zijde der Baskische regeering wordt officiëel medegedeeld, dat Maandag jl. 1500 Duitschers te San. Sebastian aan land zijn gezet. tander was teruggekeerd zonder eenige schade. Maar te Londen, waar men in af wachting van officieele en nauwkeuriger tijdingen, terughoudend is met ieder com mentaar, verzekert men dat het eenige schip dat. onder den naam Brora bij Lloyds geregistreerd is (waarschijnlijk een kleine kustvaarder), zich volgens de eigenaars tus schen Belfast en Glasgow bevindt. Latere telegrammen noemden dan ook een ande ren naam, de Knitsley, een schip, dat 16 April van Rotterdam is vertrokken en 20 April te Arcachon aangekomen. Aangemoedigd door het succes van giste ren hebben regeeringsvliegtuigen gister middag ook getracht bommen te werpen op de Almirante Cervera, den rechtschen kruiser, die zoo bijzonder actief is 'in de wateren voor de Baskische kust. De kruiser werd niet getroffen. De vernietiging van het slagschip Espana heeft in het door de regeering bezette deel van Spanje levendige voldoening veroor zaakt. Het is de eerste keer in de geschie denis, dat een groot oorlogsschip door een vliegtuigbom is vernietigd. Dank zij een officieuse statistiek kan men thans de verhouding van de beide vloten vaststellen. Franco beschikt thans nog over een totaal van 37.500 ton, nl. twee kruisers van 10.670 ton. De Canarias en de Baleares, moderne, snelle schepen, doch waarvan het zwaar ste geschut bestaat uit kanonnen van 20.3 c.m., een kruiser van 9385 ton, de Almirante Cervera, modern en snel, een torpedojager van 1339 ton, de Velasco, zes torpedobooten van 190 ton, vier kanonneerbooten van 800 ton en achttien hulpschepen, sommigen niet grooter dan 50 ton. Het tonnage van de regeeringsvloot be draagt 95000 ton, nl. 'n slagschip van 16.400 ton, de Jaime Primero een zusterschip van de Espana op het oogenblik het sterkste schip van de Spaansche vloot. Het is het eenige schip dat beschikt over geschut van 30.5 c.m. Verder twee kruisers Van 9385 ton, de Cervantes en de Libertad, van de zelfde serie als de Almirante Cervera, een kruiser van 6140 ton, de Mendez Munez, een verouderd schip, vijftien torpedojagers van 2120 ton, moderne snelle schepen, twee torpedojagers van 1337 ton van verouderd type, zes torpedojagers van 190 ton, vier onderzeeërs van 715 ton, zes onderzeeërs van 1290 ton, drie onderzeeërs van 1370 ton en een kanonneerboot van 800 ton, de Laya, die voor de haven van Valencia patrouil leert. Verder een troepentransportschip van 2545 ton en 17 hulpschepen, die langs de kusten patrouilleeren. De situatie in Catalonië. Sinds eenige dagen is als gevolg van zekere incidenten een lichte nervositeit aan den dag getreden te Barcelona en in ver schillende dorpen. Gewapende troepen heb ben de wacht moeten betrekken. De generale raad, die verscheiden malen bijeen is geweest, heeft thans aan de pers een nota overhandigd, waarin hij zich ver heft tegen een houding, welke het succes van de revolutie en van den oorlog zou kunnen schaden en er op aandringt, dat aan deze actie een einde komt om de ongerust heid, waaronder Catalonië thans lijdt, weg te nemen. De strijd in Baskenland. Een speciale correspondent van Havas meldt uit Vitoria dat tot de krijgsgevange nen van Guernica ook de provinciale Bas kische afgevaardigde Placer behoort, die het bevel voerde over de artillerie. In den sector van Durango werden meer dan 300 gedoode militiesoldaten gevonden. Gisteren heeft een zekere bedrijvigheid geheerscht in alle sectoren van het Arago- neesche front. De linksche troepen hebben getracht een aanval te ondernemen in den sector van Saragossa, doch werden door de rechtschen teruggeslagen. Talrijke aanval lers werden gedood of gewond, aldus Havas uit Saragossa. De Britsche marine meldt Reuter zal in volle zee den Baskischen schepen, die ouden van dagen, vrouwen en kinderen zullen exacueeren, bescherming verleenen. De Britsche consul te Bilbao zal de insche ping der uitwijkelingen leiden en er voor waken dat werkelijk ouden van dagen, vrouwen en kinderen vervoerd worden. De Baskische autoriteiten hadden de Britsche regeering verzocht deze bescher ming te verleenen. De Britsche regeering had iri haar antwoord de verzekering ge- I vraagd dat de evacuatie een zuiver humani- De Engelsche stakingsbeweging Ernstige handicap voor de Cup-Final-gangers; Op 22 Mei zal de mijnwerkers staking een aanvang nemen. Naar wij vernemen is de dreigende staking van ruim 24.000 chauffeurs der roode stadsomnibussen te Londen, die op 248 lijnen rijden, na de mislukte conferentie op het departement van ar beid een feit geworden. Te 3 uur gisteren werden aan alle garages en remises de stakingsorders doorgegeven namens secretaris Bevin, die er echter te vens op wees, dat de ondergrondsche spoor wegen, de tramlijnen en de Groene-autobus- lijnen voorloopig door blijven werken en het personeel zich niet bij de staking, die van nacht om 12 uur is ingegaan mag aansluiten voor nadere orders uit Transport House ont vangen zijn. Ook moeten de chauffeurs, die voor half twaalf van hun eindpunt vertrok ken voor hun laatsten rit, dien rit voltooien maar na 11.30 uur werden geen ritten meer ondernomen die langer dan één uur duren. Minister Brown heeft te 6 uur nogmaals Lord Ashfield en de heeren Bevin en Piek afzonderlijk ontvangen welke conferentie bij de afzending van dit bericht nog voort duurde. In Londen staken 25.000 man, terwijl te gelijkertijd in de provincie 125.000 man het werk neerlegden. Tot nu toe hebben zich in Londen nog geen incidenten voorgedaan, na middernacht vergaderden de stakers in café's bij de ga rages, alles verliep in de grootste orde. De garages worden allen door de politie be waakt. Havas bericht, dat door deze staking, vijf millioen inwoners van Londen van hun ge wone vervoermiddel zijn beroofd. Dit is het gemiddelde aantal passagiers, dat de auto bussen per dag vervoeren. In de straten zag men groepjes van vijf tot tien personen, die zich te voet naar hun werk in het centrum van de stad begaven, dikwijls een wandeling van tien tot twaalf kilometer. De taxi-ondernemingen maakten goede zaken. Ook zag men reeds vroeg in den ochtend menschen zich naar Wembley begeven, waar heden een van de grootste voetbal evenementen van Londen plaats heeft, n.1. de wedstrijd om den Cup-finaL Een commissie van onderzoek. Het ministerie van arbeid heeft een com muniqué uitgegeven, waarin ten aanzien van het stakingsbesluit der transportarbeiders- federatie gezegd wordt, dat met het oog op het ongemak voor het publiek de minister besloten heeft een commissie van onderzoek in te stellen, bestaande uit drie personen, die een rapport zullen moeten indienen over de kwestie der arbeidsuren, aijjeidsvoor- waarden ez. der autobusarbeiders. Er verluidt, dat de minister van arbeid Bevin gevraagd heeft of het mogelijk zou zijn de staking op te schorten, tot de com missie van onderzoek de hangende kwesties zou hebben bestudeerd. Bevin heeft hierop geantwoord, dat dit niet mogelijk is. De stakingsbeweging die zich den laatsten tijd in Engeland zoo zeer verscherpt heeft, heeft gisteren ongetwijfeld een hoogtepunt bereikt. Vannacht om 12 uur is de staking van het Londensche autobuspersoneel, dia reeds een week geleden dreigde uit te bre ken, aangevangen. Voorts heeft de British Miners' Federation besloten tot een staking van haar personeel, welke op 22 Mei zal aan vangen. Aan de beide gebeurtenissen moet groote beteekenis worden gehecht, niet al leen wat betreft de directe gevolgen, maar ook als symptoom. Hieruit blijkt duidelijk hoe de betrekkingen tusschen werkgevers en werknemers zich den laatsten tijd in Enge land hebben toegespitst. Den geheelen dag zijn onderhandelingen gevoerd om de staking van het autobusper soneel te voorkomen. De minister van ar beid, Brown, heeft daarbij met alles wat in zijn vermogen was gepoogd te bemiddelen. Overeenstemming werd echter niet bereikt De vergadering van afgevaardigden van het buspersoneel besloot om 12 uur vannacht, het werk neer te leggen. Slechts de uiterste pogingen om in de allerlaatste uren over eenstemming te bereiken, kunnen in de si tuatie nog wijziging brengen. Er zullen 5000 autobussen uit het verkeer .genomen wor den. Deze vervoeren dagelijks 5 millioen passagiers, 25.000 employé's van de Londen sche Transport Board zullen het werk neer leggen om tot een acht-urigen werkdag te geraken waarin dan nog een half uur schaft tijd is begrepen. De minister van arbeid is op zijn ministerie gebleven, teneinde zich gereed te houden voor bemiddelingspogin gen. Vanavond voert hij nog besprekingen met den leider van het Londensche autobus- verkeer, Lord Ashfield, en met den vakver- eenigingsleider Bevin. De staking der mijnwerkers. Bij de staking der mijnwerkers gaat het om de erkenning van de Miners Federation, als eenig vertegenwoordigster van het per soneel voor het voeren van collectieve loons- besprekingen. Reeds maanden lang loopt hierover een geschiL Men meent n.1., dat de andere vakvereeniging, de Industrial Union-, te zeer afhankelijk van de ondernemers is en dus daarom als een bedrijfsvakvereeni- ging wordt beschouwd. Het geschil is acuut geworden in de steenkolenmijnen van Not- tingham. In de Harworthmijnen aldaar is een strijd gerezen tusschen de Federation of Miners en de Industrial Union ook wel genoemd de vakvereeniging van Spencer, naar haar oprichter. Thans heeft de leiding van de Federation of Miners uit het gebeur de in een steenkolen gebied een precedent geschapen. Ook hier kon geen overeenstem ming worden bereikt en de conferentie van afgevaardigden bèsloot, tegen 22 Mei een staking af te kondigen. In sommige gebieder moet de staking met een termijn van eer> week worden aangekondigd, in andere ge bieden met een termijn van veertien dagen. Meer dan 400.000 leden van de Miners Fe deration zullen bij deze staking betrokken zijn. Men hoopt echter, dat men toch nog vóór 22 Mei tot overeenstemming zal ko men. Dez hoop is ook zeker niet als onge grond te beschouwen. In dit verband herin nert men er aan, dat ook een jaar geleden een staking dreigde, die toen niet doorging, omdat omtrent de geëischte loonsverhooging overeenstemming werd bereikt. Betooging van Wereldfront voor den vrede. Rede van Cot in Albert Hall te Londen. Pierre Cot, de Fransche minister van luchtvaart en president van het wereld front voor den vrede, heeft gisteravond een in Albert Hall gehouden belangrij ke vredesbetooging bijgewoond, welke was belegd door de Volkenbondsveree- niging en het wereldfront voor den vrede. Lord Cecil, Hambro, de president van het Noorsche parlement, de Belgi sche Volkenbondsgedelegeerde Henri Rollin, en dr. Alice Masaryk, de dochter van den oud-president van Tsjecho-Slo- vakije, Masaryk, waren eveneens aan- vezig. Pierre Cot heeft in zijn redevoering ver klaard, dat hij niet als Fransch minister van luchtvaart sprak, maar uit naam van mil lioenen aanhangers van het wereldfront voor den vrede, dat personen van alle le vensopvattingen omvat. Pierre Cot zeide met name, dat het we reldfront aan een behoefte voldoet, n.1. alle over de wereld verspreide bewegingen, wel ke zekere principes aanvaarden als basis van hun actie, te groepeeren. Laten wij be denken, dat slechts de organisatie van de collectieve veiligheid door het wegnemen van de vrees bij vredelievende volken en het bewijs van hen, die van veroveringen droomen, dat hun pogingen vergeefsch zijn. ons in staat zal stellen een einde te maker aan den bewapeningswedloop. Wjj hebber, dus 'n methode voor vrede, 'n technischer.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1937 | | pagina 1