DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Ho. 112
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur; C. KRAK.
Vrijdag 14 Mei 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
139e Jaargang
De algemeene toestand.
Het bombardeeren van den
Spaanschen kruiser Espana.
Burgemeester Max wijkt.
Nieuws in 't kort.
Het Prinselijk paar.
COURANT.
Alkmaar, 14 Mei.
„Vrees voor internationale verwikkelin
gen!" Zoo luidt het hoofd van een bericht,
dat uit Rome komt en dat melding maakt
van een hoofdartikel in de „Giornale d'Ita-
lia". Dit blad zou n.1. gisteren geschreven
hebben, dat Engeland „iets" tegen Italië
voorbereidt en dat de perscampagne hiervan
het voorteeken zou zijn.
De Britsche pers zoo zegt het blad
zou vergeefs pogen de as RomeBerlijn te
breken en beide partijen (Duitschland en
Italië dus) tegen elkaar op te hitsen, ten
einde hen te isoleeren en ze des te gemak
kelijker te onderwerpen. Het is duidelijk,
dat men tracht in het geweten van Engeland
en zoo mogelijk in het geweten van Europa
het gevoelen te wekken, dat Italië en
Duitschland wreed, onbetrouwbaar, mis
dadig en tegelijk vreesachtig zijn.
Deze actie wordt in Italië als een aanvals
manoeuvre, als een ware oorlogsvoorberei
ding beschouwd en kan niet worden toege
schreven door een bitterheid, welke is over
gebleven na de sancties. Zij wijst op een
nieuwe Europeesche politiek, maar rnen
moet niet verwachten, dat Duitschland en
Italië tegenover deze manoeuvre passief zul
len blijven.
Men moet teneinde de situatie goed ie
kunnen beschouwen niet vergeten, dat
bovenstaande een resumé is van het hoofd
artikel in het genoemde Italiaansche blad.
Het is dus de Italiaansche geest, die hier
weergegeven is en niet een algemeene Euro
peesche meening. Ware dit wel het geval, de
toestand zou gevaarlijk geacht kunnen wor
den.
Intusschen mag men toch niet al te licht
denken over dezen persoorlog. Door telkens
weer dergelijke artikelen te schrijven, wordt
het Italiaansche volk opgezwiept en verleid
tot daden, die ernstige gevolgen kunnen
hebben. Want de Italiaansche pers mag dan
wijzen op de minder prettige activiteit der
Engelsche t.o.v. Italië, ze vergeet, dat ze
precies hetzelfde doet en misschien op nog
geraffineerder wijze.
Dat de Italiaansche pers voortgaat met
actie te voeren tegen Engeland, blijkt ook
nog uit een bericht in „La Tribuna", waar
in melding wordt gemaakt, dat de verdedi
gers van Bilbao, die veertien dagen geleden
nog niet beschikten over moderne wapenen,
deze thans wel hebben en het blad aarzelt
niet te veronderstellen, dat deze zijn aan
gevoerd door de Britsche schepen, welke,
naar men zeide, alleen levensmiddelen
brachten. Het blad schrijft verder, dat som
mige er over denken een transport vrouwen
en kinderen, die uit Bilbao worden geëva
cueerd, in den grond te boren, om de recht-
schen hiervan te kunnen beschuldigen.
Ook andere Italiaansche bladen brengen
dit bericht en verklaren het te hebben ont
leend aan het Spaansche blad „Diario
Basco",
Mag men de toenemende spanning tus-
schen Italië en Engeland met groote belang
stelling volgen, niet minder merkwaardig
is de houding van Duitschland. Want terwijl
Duitschland vriendschap met Italië wensclit,
wil het zich niet de vijandschap van Enge
land op den hals halen. Hitier heeft den
nieuwen Engelschen ambassadeur zeer har
telijk ontvangen en heeft meer dan eens ge
wezen op het feit, dat Duitschland en En
geland tenslotte vrienden moeten zijn en
dat er geen feitelijke verschilpunten tus-
schen beide staten behoeven te bestaan.
Daarom wil Duitschland in zijn vrienschap
jegens Italië niet verder gaan dan hoogst
noodzakelijk is. Het wil Italië te vriend hou
den en Engeland niet tot vijand hebben!
Om het duidelijker te zeggen: Duitschland
heeft geleerd, wat er in 1914 gebeurd is en
wil geen herhaling van toen; het wil niet
vooruit met zekerheid weten, dat bij een
eventueelen nieuwen oorlog Engeland op
nieuw tegenover Duitschland zal staan. En
het wil geen eenzijdige pro-Italiaansche
politiek voeren.
Daarom ook mag men verwachten, dat
mocht Italië t.z.t. toch weer de Spaansche
affaire steunen (en de kans daarop is er en
stijgt met den dag!) Rome niet op den steun
van Berlijn zou kunnen rekenen!
Wel vriendschap dus tusschen Italië en
Duitschland, maarmet de noodige re
serve!
De Spaansche burgeroorlog
Het Engelsche blad Flight meent,
dat uit de exceptioneele omstandig
heden geen algemeene conclusies te
trekken vallen.
De controverse betreffende bommen en
slagschepen, schrijft het Engelsche vlieg-
blad Flight, is dezer dagen mogelijk op
nieuw aan de orde gesteld door het feit, dat
het oude Spaansche slagschip Espana door
een bom uit een vliegtuig tot zinken zou
zijn gebracht. Volgens een theorie is het
schip op een mijn geloopen terwijl de bom
men het niet troffen. Dit is evenwel onze
ker. Het meest voor de hand liggende re
laas betreffende de omstandigheden maakt
gewag van drie bombardeervliegtuigen,
welke begeleid door jachtvliegtuigen, op
geringe hoogte het schip hebben aangeval
len en dat van de zeven uitgeworpen zware
bommen er twee treffers waren. Een oog
getuige, die op het strand stond, heeft met
nadruk verklaard, dat een bom op het ach
terschip terecht kwam en in het schip ver
moedelijk een gat sloeg. Totdat nauwkeu
rige bijzonderheden zijn ontvangen als
deze ooit bekend worden gemaaktkun
nen vaststaande conclusies niet worden ge
trokken. Men twijfelt ook of de Espana
modern Duitsch luchtafweergeschut aan
boord had, dat bediend werd door geoefen
de Duitsche troepen.
Niettemin rijzen enkele vragen. Een
zware bom, neergeworpen van geringe
hoogte, kan nauwelijks haar eindsnelheid
verkrijgen en haar indringingskracht zou
derhalve niet groot zijn. Zelfs indien de
bom terechtkwam op een ongepantserd
schip (de Espana had een stalen dek van
slechts 1 inch staal over haar machine
kamer en kruitkamers) zou het onwaar
schijnlijk zijn dat een gat in den romp be
neden de waterlijn zou worden geslagen
met het gevolg, dat het schip tot zinken
zou worden gebracht tenzij het werkelijk
het kruitmagazijn trof. De buitenbepantse
ring van het schip bestond uit staal van 8
inches midscheeps, maar slechts 4 inches
aan den achtersteven. Het zou derhalve
waarschijnlijk lijken, dat de fatale bom
bijna een „misser" was, welke een gat
sloeg in het schip aan den buitenkant.
De hierboven 'cnoemde ooggetuige ver
klaart, dat het schip een snellen draai nam
om de bommen te vermijden, maar, indien
dat zoo was dan werd deze manoeuvre
zeker te laat uitgevoerd. Of het waar is of
niet dat de meerderheid van de officieren
aan boord bestond uit Italianen en de be
manning voornamelijk uit Spaansche land
lieden, die zich ze'f zeer onhandig toonden
bii het strijken van de reddingbooten, zou
het een aanvaardbare conclusie zijn, dat de
gezagvoerder van het schip niet alle be
schermingsmaatregelen trof, toen het uit
de lucht werd aangevallen welke men van
een gezagvoerder van een schip bijv. van
de Britsche marine zou mogen verwachten.
Over het geheel beschouwd schijnt het ze
ker, dat bombardeervliegtuigen namelijk
een gemakkelijker te treffen doelwit kon
den hebben verlangd en het zou wonder
lijk zijn, indien een slagschip (als inder
daad de Espana een slagschip in de moder
ne beteekenis van het woord kan worden
genoemd) dat niet in de haven werd ver
rast, maar onder stoom en gereed voor actie
ooit zou toestaan, dat bombardeervliegtui
gen zulk een gemakkelijk succes zouden
behalen. De omstandigheden van het tot
zinken brengen waren exceptioneel en het
zou onlogisch zijn om algemeene conclu
sies te trekken van een uitzonderingsgeval.
Maar indien het zinken het gevolg is van
het stooten op een mijn dan is er in het ge
heel niets bewezen.
Aldus luidt de zienswijze van het Engel
sche blad, welks redactie de gelegenheid
heeft aangegrepen om op de omstandighe
den, waaronder het Spaansche oorlogsschip
te gronde is gegaan te wijzen. Want ook in
Engeland is de strijd over de uitwerking
van een vliegtuigbom op een oorlogsschip
nog lang niet beslecht.
BOECHARIN EN RYKOW
VEROORDEELD.
Een in het geheim gevoerd proces.
Gelijk te Moskou uit betrouwbare bron
vernomen wordt, zijn in de laatste dagen
van April de vroegere „rechtsopposanten
en vroegere toonaangevende bolsjewistische
politici Boecharin en Rykov door een spe
ciaal collegium der G.P.Oe in een geheim
proces tot verscheidene jaren gevangenis
straf veroordeeld. Aan het vonnis is tot dus
verre nog geen publiciteit gegeven. Rykov,
die een aanval van beroerte zou hebben ge
had, vertoeft, naar men zegt, op het oogen-
blik nog in een ziekenhuis te Moskou. Boe
charin zou nog in ballingschap verblijf hou
den.
Een geheim vonnis.
Indien bovenstaand bericht op juiste infor
matie berust, dan is de wijze van procesvoe
ring in strijd met de algemeene publieke
verwachting, zegt het Hbld. Men had gere
kend op een derde openbaar proces in groo-
ten stijl, zooals het eerste tegen Zinowjev
c.s., het tweede tegen Radek c.s.
Men vraagt zich af, wat de bolsjewisti
sche dictatuur dan wel kan hebben bewogen
om Boecharin en Rykov in het geheim te
vonnissen. Zou men moeten aannemen, dat
Stalin eindelyk onder den indruk zou zijn
gekomen van de reactie, welke de twee
jongste massale doodvonnissen bij de open
bare meening in het buitenland hebben ge
wekt? Deze vonnissen waren bedoeld voor
binnenlandseh gebruik, in hoofdzaak om de
fabelachtige economische fouten, door de
bolsjewistische dictatuur begaan te beman
telen en daarvoor een wijdvertakte samen
zwering, de „Duitschers, Japanners en Trots
kisten" gemeenschappelijk verantwoordelijk
te kunnen stellen. De onbedachtzame Sta-
chanowbeweging, het geforceerd opvoeren
van het tempo van het arbeidsproces, heeft
geleid tot een groote overbelasting van ma
chines, instrumenten en werktuigen, welke
zich op een bepaald oogenblik over het ge
heele arbeidsfront met fatale gevolgen voor
het productie-apparaat en de arbeidsop-
brengst wreekte.
De dictatuur zou dan als zoenoffers heb
ben uitgekozen bolsjewisten, die hun rol
hadden uitgespeeld, van wie in haar oogen
de Sovjetstaat voor zijn „vooruitgang" niets
meer had te verwachten, en die volgens den
bolsjewistischen code der partijdiscipline,
misschien wel bereid waren, de hun toebe
dachte rol in vrijheid op zich te nemen en
ten behoeve van het ideaal de doodstraf in
koelen bloede te aanvaarden.
Stalin heeft dan daarby niet gedacht aan
de humanistische opvattingen, die in West-
Europa bestaan ten aanzien van leven en
dood, en niet voorzien, dat de meedoogen-
loosheid, door de dictatuur tegenover haar
slachtoffers betoond, zoo'n ontsteltenis en af
grijzen zou uitlokken als blijkt te zyn ge
schied.
Moreel is daardoor de positie der bolsje
wistische dictatuur in de oogen van West-
Europa, dat meende dat Sovjet-Rusland
reeds den weg der verzoening, althans van
de matiging had gekozen, inderdaad sterk
geschokt Zou Stalin door de reactie in
Europa gewekt en waarvan zijn waarnemers
niet verzuimden hem op de hoogte te stel
len, zyn geschrokken en de G.P.Oe opdracht
hebben gegeven, Boecharin, Rykov en ande
re offers, die zich nog in haar handen be
vinden, op minder opzienbarende wijze te
„behandelen?"
ONTPLOFFING AAN BOORD VAN
BRITSCHEN JAGER.
Acht dooden en vier-en-twintig ge
wonden op den destroyer „Hunter".
Schip bevond zich buiten territoriale
wateren.
Aan boord van den Britschen torpedo
jager „Hunter", die in verband met de
uitoefening der non-interventie-controle
voor Almeria buiten de territoriale wa
teren patrouilleerde, heeft een ontplof
fing plaats gehad, ter hoogte van de wa
terlijn. De oorzaak van de ontploffing
is niet bekend. De Britsche torpedoja
gers „Hardy" en „Hyperion" haastten
zich naar het schip, dat door den torpe
dojager van de Spaansche regeering
„Lazaga" naar Almeria werd gesleept.
Tengevolge van de ontploffing wer
den acht leden van de bemanning ge
dood en vier-en-twintig gewond.
Bij de Britsche ambassade zyn berichten
binnengekomen, die doen vermoeden, dat de
ontploffing te wijten is aan oorzaken van
buitenaf. Het slagschip der Spaansche regee
ring „Jaime Primero" heeft de „Hunter"
naar Almeria begeleid.
De officieren van de „Jaime Primero" heb
ben alles gedaan om de bemanning van de
„Hunter" te helpen.
Volgens later ontvangen berichten zou
de ontploffing veroorzaakt zijn door een
mijn of door de vijandelijke actie van
een vliegtuig van Franco. In de haven
van Gibraltar heerscht groote bedrijvig
heid en het is zeer waarschijnlijk, dat
verscheidene oorlogsbodems in den loop
van den avond Gibraltar zullen verla
ten.
Volgens een radiobericht van de Spaan
sche regeering te Valencia is het schip door
oorlogsbodems van Franco getorpedeerd,
waardoor het ernstige averjj opliep.
De „Jaime Primero" snelde na het verne
men van het bericht der torpedeering het
Britsche schip te hulp en nam de gewonden
aan boord, waarna zij het schip naar Alme
ria begeleidde.
Opwinding te Londen.
Naar Havas uit Londen meldt heerscht in
de Britsche hoofdstad groote opwinding
over de ontploffing op de Hunter. In offi-
cieele kringen bewaart men echter het stil
zwijgen over de oorzaken Van de ontplof
fing.
Hunter niet op mijn geloopen?
De aard van de avery, die de Hunter
heeft bekomen schijnt er op te wijzen, dat
de explosie niet veroorzaakt is door een
mijn. Men heeft n.1. op de kiel een gat gecon
stateerd, waardoor een projectiel binnenge
drongen kan zijn en een gat, waardoor dit
projectiel het schip weer kan hebben ver
laten. De bemanning van den Hunter is aan
boord genomen door den regeeringskruiser
Jaime Primero. De admiraal-bevelhebber
van het Engelsche middellandsche zees-es-
kader heeft de Spaansche regeeringsautor»-
teiten bedankt voor de aan het beschadigde
schip verleende hulp.
Schepen naar Almeria.
De torpedojager Hardy is full speed op
weg naar Almeria. Naar verluidt zal het
schip vandaag de slachtoffers van de ex
plosie op den Hunter naar Gibraltar bren
gen.
Uit Valencia wordt nog gemeld, dat de tor
pedojager Hyperion reeds ter plaatse is aan
gekomen en dat de commandant van het
derde kruiseskader vandaag uit Barcelona
daar wordt verwacht.
Nog vier opvarenden vermist.
De commandant van het Spaansche ge
pantserde schip „Jaime. Primero" heeft me
degedeeld, dat de ontploffing aan boord
van de Hunter zich te drie uur des middags
voordeed. Hij had toen onverwijld den tor-
pedobootjager Lazana opdracht gegeven, het
Engelsche schip, dat veel slagzij aan stuur
boord maakte en met den voorsteven dieper
in het water zonk, te hulp te snellen. Daar
de Hunter bleef drijven, besloot men het
schip naar Almeria te sleepen, waar ge
meerd werd.
De commandant van het Spaansche oor
logsschip vertelde verder, dat er vier opva
renden van de Hunter vermist werden. Men
geloofde dat zij verdronken waren in het
schip. Duikers van de Jaime zullen trachten
de lijken te vinden.
Vlaamsche betooging te Brussel
toegestaan.
Op verlangen van minister-president
van Zeeland en rekening houdende met
de wenschen, door alle groepen in de
Belgische Kamer geuit, heeft burge
meester Max van Brussel besloten, de
betooging der Vlaamsche oudstryders,
waaromtrent in de laatste weken zoo
veel te doen geweest is en welke her
haalde malen is geweigerd, thans op
23 Mei toe te laten.
Een schot in de kamer. - Op het
oogenblik, waarop de vergadering van de
Kamer van Tsjecho-Slowakije uiteenging,
loste een werklooze, wiens verstandelijke
vermogens men in twijfel trekt, een schot.
De kogel drong in de zoldering.
Duitsche uitgeverij in Polen gesloten. -
Een belangrijke Duitsche uitgeverij te
Lodz is gisteren door de politie gesloten
wegens het maken van inbreuk op het
reglement betreffende industriëele instal
laties. Behalve Duitsche tijdschriften en
weekbladen drukte deze uitgeverij een
Duitsch dagblad, de „Lodzer Freie Presse",
dat kortelings verscheidene malen in be
slag is genomen wegens het uitoefenen van
hevige critiek op het nieuwe Duitsche
evangelische statuut in Polen.
Bende gangsters gearresteerd. - Na
een bewaking gedurende dertien achter
eenvolgende uren heeft de politie in een
woning in Bronx (New York) een bende
gangsters gearresteerd, die voornamelijk
werkzaam was op het gebied van restau
rants, juweelenzaken e.d. Onder de gear
resteerden bevindt zich een schilder, een
danseres en een manicure. Tal van revol
vers en gestolen voorwerpen zijn in beslag
genomen.
Arabische gevangenen in hongersta
king. - Een honderd vijftigtal Arabische ge
vangenen in de gevangenis van Akko (Pa
lestina) is gisteren in hongerstaking ge
gaan uit protest tegen het feit, dat ter ge
legenheid van de kroning geen amnestie is
uitgevaardigd. De Nationale Arabische
Raad heeft zich heden met deze kwestie
bezig gehouden.
Mijnongeluk bij Charleroi. - Door een
instorting zijn drie arbeiders in een myn
by Charleroi bedolven. Toen men na lang
durige inspanning er in geslaagd was, de
mannen te bevrijden bleek, dat twee hun
ner reeds overleden waren, terwijl de der
de ernstig gewond was.
Kolenschip op rotsen geloopen. - In
den slechts eenige honderd meters breeden
ingang tot de Botany-Baai is het 1455 ton
groote kolenschip „Mimmi" des nachts tij
dens hooge zee en mist op de rotsen van
Kaap Banks geloopen en in twee deelen
gebroken. Twee leden der 25 man sterke
bemanning verloren het leven. De overigen
konden met behulp van lijnen gered wor
den.
Het prinselijk paar by de Engel
sche kroningsfeesten. De
prinses en de prins naar de
vlootrevue te Spithead.
Na den luisterrijken, doch vermoei-
enden kroningsdag van Woensdag j.L
hebben prinses Juliana en prins
Bernhard den dag van gisteren rustig
doorgebracht. Zy zyn nog steeds de
gasten van de Britsche koninklijke
familie op Buckingham-Palace.
Gistermiddag hebben zij een thee-
bezoek gebracht aan de prinsessen
Beatrice en Louise, tantes van den
koning.
Gisteravond zaten de prinses en de
prins aan by het tweede galabanket in
Buckingham-Palace. Evenals Maandag
avond waren de gasten verdeeld over
twee zalen. In de balzaal zat de koning aan
de hoofdtafel en in de aangrenzende sou
perzaal de koningin. Prinses Juliana, die
Maandagavond ter rechterzijde van den
koning had gezeten, zat thans aan de
hoofdtafel in de Queen's-room. Zy was
ditmaal gekleed in een blauw satijnen
avondjapon en zag er charmant uit. Prins
Bernhard was wederom in marine-uni
form, in het groot tenue van luitenant ter
zee eerste klasse.
Behalve door de buitenlandsche gasten
werd het banket bijgewoond door ver
schillende vooraanstaande figuren uit het
Britsche openbare leven, niet alleen door
verscheidene leden van het kabinet, als
de eerste minister Stanley Baldwm, sir
Ormsby Goare, sir Samuel Hoare, doch
ook door de oud-premiers Ramsay Mac
Donald en Lloyd George.
Prinses Juliana en prins Bernhard on
derhielden zich, na afloop van het banket,
geruimen tijd met een aantal vooraan
staande Britsche persoonlijkheden.
Nadat de koning en de koningin zich
tegen half twaalf hadden teruggetrokken,
begaven de prinses en de prins, in gezel
schap van verschillende andere vorste
lijke personen, o.a. het Zweedsche kroon
prinselijke paar, prins en prinses Paul van
Zuid-Slavië, prins Karei van België, de
Grieksche kroonprins en de kleinzoon van
ex-keizer Wilhelm, zich naar het Corona-
tion Costume Ball, dat gegeven werd te
Albert Hall.
Hier hielden de gecostumeerden, even
eens feestgangers, ter eere van de hooge
bezoekers, een parade, die juichend langs
de vorstelijke personen heen trok. Onge
veer een uur genoten de prinses en de
prins van de vroolyke stemming in de
reusachtige feestzaal, alvorens naar
Buckingham-palace terug te keeren.
De dag van heden is, met uitzondering
Van vanavond, vrij van officiëele bezoe
ken en plechtigheden. Prins Bernhard
heeft hiervan gebruik gemaakt om in een
rustig gelegen tennispark eenige partijen
tennis te spelen met een aantal heeren,
waarbij zich o.a. bevinden jhr. P. D. E.
Teeira de Matos, secretaris van de Neder
landsche delegatie te Londen. Vanavond
echter zullen de prinses en de prins het
groote gala-bal bijwonen in Buckingham-
palace, waarvoor ruim duizend personen
zijn uitgenoodigd.
Morgen nemen prinses Juliana en
prins Bernhard officiëel afscheid van
Buckingham Palace en vertrekken zij,
vergezeld van de hofdame der prin
ses, freule Sima baronesse van Heem
stra, naar het landgoed in Norfolk
van sir John Maffey, de vader van
Penelope Maffey, een oude vriendin
van de prinses, waar zy het Pinkster
weekend zullen door brengen.
Dinsdag zal het prinselijk paar terug
keeren naar Londen, waar het dan gedu
rende eenige dagen de gast zal zijn van
den Nederlandschen gezant en mevrouw
de Marees van Swinderen. Dinsdagmiddag
zal te hunner eere, in de Nederlandsche
legatie een receptie worden gehouden,
waarbij ook verscheidene leden der Ne
derlandsche kolonie te Londen zijn uitge
noodigd.
Het staat thans vast, dat de prinses en
de prins de vlootrevue te Spithead, op
Donderdag 20 Mei a.s., waarmede de offi
ciëele kroningsfeestelijkheden besloten
worden, en waarbij de Nederlandsche ma
rine vertegenwoordigd zal zyn door den
kruiser „Java", zullen bijwonen.
