DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Besprekingen over een overgave van Bilbao?
No. 113
Zaterdag 15 Mei 1937
139e Jaargang
De algemeerie toestand.
Franco niet bereid het Baskenland
zelfbestuur te geven.
Het ongeluk met de Hunter.
<^£*5 v het baskzulauo
i1 frohtder natiohaleh.
Kabinet Caballero
afgetreden.
Nieuws in 't kort.
ZOMERTIJD.
Incident metlr.A.A. Mussert
Is de leider der N.S.B. aangevallen
tijdens een bezoek aan
Amsterdam-Noord
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit vier bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 15 Mei.
Ciano, de Italiaansche minister van bui-
tenlandsche zaken, heeft in de Italiaansche
Kamer een lange rede gehouden, aan het
slot waarvan hij een overzicht gaf van de
internationale politiek sinds het einde van de
sancties.
Wy kunnen Ciano niet op den voet vol
gen, maar mogen toch wel enkele onderdee-
len van zijn rede memoreeren. Daar is dan
allereerst deSpaansche kwestie.
In dit verband herinnerde Ciano er aan, dat
reeds in Augustus van het vorig jaar Italië
had gewezen op de noodzakelijkheid om
nauwkeurige schikkingen te treffen voor wat
betreft de verdediging, de openbare inschrij
vingen en het zenden van vrijwilligers voor
de beide bij het conflict betrokken partijen.
De Italiaansche voorstellen werden echter
niet in overweging genomen. De strijd ging
voort en nam steeds scherper vormen aan.
Maar het gevaar, dat tengevolge van het
Spaansche conflict Europa in twee tegen
over elkander staande blokken zou kunnen
worden verdeeld, wees de minister van de
hand, omdat de Duce dit met kracht wil
voorkomen.
Het was met dit doel, dat Mussolini heeft
vastgehouden aan de noodzakelijkheid ten
aanzien van Duitschland, een einde te maken
aan den paradoxalen toestand, welke ver
hinderde dezen staat volledig in zijn rechten
en zijn historische taak te herstellen.
In dit verband weer de minister op de be
trekkingen tuschen Italië en Duitschland.
Bij verscheidene gelegenheden hebben beide
landen parallel kunnen optreden.
Het is geen blok, dat wij gevormd Yiéb-
hen. De ervaring der laatste maanden heeft
integendeel aangetoond, dat de evenwijdige
politiek der beide groote autoritair ge
regeerde staten in Europa een zeer nuttig
element voor de veiligheid en den vrede
vormt en een pijler is, waarop alle krach
ten, die de beschaving willen beschermen
tegen de dreiging van het bolsjewisme en
vruchtdragenden en duurzamen opbouw-
arbeid willen verrichten, hun natuurlijken
koers hebben gevonden en zullen vinden.
De minister voegde hieraan toe, dat de
samenwerking tusschen Italië en Duitschland
zal worden voortgezet in een geest, die geen
andere protocollen noodig heeft dan die,
welke in Duitschland zijn onderteekend.
Sprekende over de betrekkingen met
Frankrijk, zeide de minister, dat de abnor
male toestand met betrekking tot de diplo
matieke vertegenwoordiging van Frankrijk
te Rome een gevolg is van een besluit van
algemeenen aard der fascistische regeering,
volgens hetwelk door de buitenlandsche
diplomatieke vertegenwoordigers geloofs
brieven moeten worden overhandigd, die ge
richt zijn aan den souverein met zijn titels
„koning" en „keizer", die hem volgens de
Italiaansche wetten toekomen, en die geen
enkele gast, zelfs al is hij diplomaat, het
recht heeft te miskennen of te veronacht
zamen. Tusschen Italië en Frankrijk, ver
volgde Ciano, bestaan geen essentieele kwes
ties, die ons op diepgaande wijze scheiden.
Van onzen kant blijven wij geduldig wachten
op een rectificatie, waarmede Frankrijk te
kennen wil geven, dat het de betrekkingen
tusschen de beide landen op een nieuw plan
wil brengen.
Ciano heeft ook de andere landen van
Europa genoemd, behalve één: Engeland!
Dat schijnt taboe te zijn tegenwoordig. Trou
wens, veel verwondering zal dat wel niet
wekken, want ieder weet, hoe scherp men in
Italië gekant is tegen Engeland. Schreven
we dezer dagen niet, dat van de heele kro
ningsfeesten de Italiaansche bladen niets
vertelden p een enkele uitzondering na? En
die uitzondering was dan nog een krant
met een verslag van elf woorden!
Toch wisten de Italiaansche bladen wel,
wat er in Londen gebeurde en zij hebben
gretig gebruik gemaakt van een klein inci
dent en dat tot een soort drama gemaakt.
Groote verhalen hebben ze gegeven over
deze incidenten en koppen als „De zieken
huizen uitpuilende van gewonden", „Inci
denten, lawaai, aanhoudingen", „Volksbe-
toogingen tegen het Britsche imperialisme",
«Tal van dooden", enz. enz. hebben natuur
lijk de noodige sensatie verwekt en de noo-
dige voldoening bij het Italiaansche publiek
geschonken.
Wat nu die incidenten betreft, waarbij
Iemand is overleden, dit blijkt niet anders te
zijn geweest dan een vechtpartij, die ont
staan was over het innemen van goede plaat
sen om den optocht te zien. De omstanders
trokken partij voor de verschillende groe
pen twistende en zoo ontstond er een heel
relletje, waarbij een van de deelnemers een
klap op zijn hoofd kreeg met een leege
flesch, waardoor hij dusdanig gewond werd,
dat hij later overleed.
Naar vernomen wordt heeft een
Spaansch diplomaat, aanhanger van
Franco te Bilbao een onderhoud gehad
met iemand, die in nauwe betrekking
staat tot de Baskische regeering.
Dit onderhoud had een officieus ka-
karakter en handelde over de proclama
tie, welke kort geleden door vliegtuigen
der rechtschen boven Bilbao omlaag
werden geworpen.
De Bask wilde weten of Franco bereid
zou zijn het Baskenland volledige autonomie
te .verleenen. De diplomaat antwoordde hier
op" ontkennend. Hij verklaarde, dat het pro
gramma voor een Spaanschen staat zooals
dit werd opgesteld door het hoofdkwartier
van Salamanca, de oude „Fueros" van het
Baskenland zou eerbiedigen, doch dit ver
onderstelt geen autonomie. De „Fueros" zijn
een ideaal van de requetes en Franco beloof
de deze te eerbiedigen. Het zijn privileges
inzake het gemeentelijk bestuur en de func-
tionneering van de provinciale organisatie.
De proclamatie, waarvan sprake is, spoor
de de Basken aan de wapenen neer te leg
gen en beloofde hen eerbiediging van de
„Fueros". Sommigen beschouwden dit als
een belofte vodr autonomie.
Het groote hoofdkwartier van generaal
Franco publiceert een communiqué en con
stateert hierin geweer- en geschutvuur aan
het front van Aragon. „De zegevierende na
tionalistische opmarsch in Biscaje wordt
voortgezet, na eenige schitterende gevech
ten, waarbij de vijand in den sector ten wes
ten van het Sollube massief werd terugge
slagen. De nationalisten hebben de belang
rijke hoogten van Jata bezet, alsmede de
plaatsen Tollu, Achargorca, Ribano de Ar-
rieta en Otass Ugorio. De vijand liet eenige
honderden dooden achter.
Te Santander zet de vijand zijn wanhopige
pogingen op Sargentes de Lora voort, waar
hij met groote verliezen werd afgeslagen.
Aan de fronten van Asturie, Avila en Soria
valt niets te vermelden".
Radio Burgos deelt mede, dat de rechter
vleugel der troepen van Franco aan het front
van Biscaje is opgetrokken en belangrijke
stellingen heeft bezet rondom Amoredieta,
welk plaatsje thans geheel is omringd, uit
gezonderd aan de zijde van den weg naar
Bilbao, welke zich echter onder het vuur
der batterijen van Franco bevindt. Voor de
eerste maal hebben de toestellen der regee
ring Guernica gebombardeerd, maar zij
moesten de vlucht nemen, toen een rechtsch
eskader in het zicht kwam.
Onderzoek naar oorzaak van ont
ploffing op de Hunter; de torpedo
jager liep waarschijnlijk op een
mijn.
De Britsche admiraliteit deelt mede, dat
de Hunter, naar uit 't voorloopig onderzoek
is gebleken, waarschijnlijk op 'n mijn is ge-
loopen. Er is niet te verwachten, dat nieuwe
bijzonderheden bekend zullen worden, voor
dat de torpedojager in het droogdok is ge
plaatst. Op het oogenblik worden voorbe
reidingen getroffen om den oorlogsbodem
naar Gibraltar te sleepen.
Havas meldt nog uit Almaria, dat de
Hunter aan weerszijden van den boeg twee
scheuren vertoont. De scheur aan bakboord
zijde is veel grooter dan de andere, die wel
licht moet worden toegeschreven aan de se
condaire uitwerking van de ontploffing.
De gewonden zijn, voorzoover zij vervoerd
konden worden, van het provinciale militai
re hospitaal aan boord van een der vannacht
aangekomen Britsche torpedojagers gebracht.
De gisteren overgebrachte dooden zijn een
luitenant en twee matrozen. In het hospitaal
bevinden zich thans nog zes ernstig gewon
den.
De snelle hulp heeft voorkomen, dat de
Britsche torpedojager Hunter 15 geheel
verloren is gegaan.
De bemanning had het schip, dat snel zonk,
reeds verlaten om met de booten de kust te
bereiken, doch toen zij den Spaanschen tor
pedojager Lazaga zag aankomen, keerde zij
aan boord terug om bij het sleepen te hel
pen. De Lazaga nam onmiddellijk het zin
kende schip op sleeptouw en het schip zou
nog gezonken zijn, als geen andere Spaan
sche schepen langszij waren gekomen en het
schip met verscheidene trossen vastlegden,
terwijl talrijke sterke pompen het water uit
het schip pompten. Duikers slaagden er in
een aantal waterdichte schotten te sluiten.
Men heeft evenwel het stoffelijk overschot
van de vier mannen die zich in de machine
kamer bevonden, nog niet kunnen vinden.
Gisterochtend heeft een gemengde com
missie bestaande uit een gelijk aantal Brit
sche en Spaansche mariné-officieren een
bezoek gebracht aan het schip om te pogen
de oorzaak van de ontploffing vast te stel
len.
Voorzitter van deze commissie is de Brit
sche vice-admiraal Wells. Men zal de oor
zaak evenwel eerst kannen vaststellen nadat
duikers het gat zullen hebben gedicht
Reuter verneemt, dat voorbereidselen
worden getroffen, om de Hunter van Alme-
ria naar Gibraltar te sleepen, waar het schip
gerepareerd zal worden. Alle gewonden, die
zich thans aan boord van de „Jaime Prime-
ro" bevinden, zullen worden overgebracht
op het hospitaalschip Maine zoodra dat uit
Gibraltar te Almeria zal zijn aangekomen.
De Maine keert dan onverwijld naar Gibral
tar terug.
Drie matrozen van de Hunter ter
aarde besteld.
Gistermiddag zijn de drie Engelsche ma
trozen, die door de ontploffing aan boord
van den torpedojager Hunter om het leven
zijn gekomen, begraven. De eerste lijkkist
werd gedragen door personeel van de regee-
ringsluchtmacht, de tweede door matrozen
van den kruiser Jaime 1. Verschillende
scheepsbemanningen en vertegenwoordigers
van de regeering en de vloot volgden de lijk
baar. De troepen van Almeria defileerden
toen de stoet het Engelsche kerkhof betrad.
De commandant van de Arethusa verrichtte
de plechtigheid der teraardebestelling.
De toestand in Catalonië.
Het blijft rustig in Barcelona, ook heerscht
volledige rust in het Zuiden, waar de troe
pen, die de openbare orde handhaven, een
zuivering hebben ondernomen van de z.g.n.
„ongecontroleerde" groepen, die optraden in
het comité van Tarragona.
In verband hiermede publiceert het Bar-
celoneesche dagblad „Las Moticias", dat de
officieele spreekbuis is van de U.G.T., heden
belangrijke bezonderheden omtrent het op
treden der groepen en hun ontbinding in de
streek van Mora la Nueva. Dit plaatsje was
in de macht geraakt van een gewapende
bende, die over een belangrijke hoeveelheid
oorlogsmateriaal beschikte en die, na zich
eveneens meester te hebben gemaakt van
Mora de Ebro, zich opmaakte naar de ste
den Tototosa en Candesa, met kanonnen, mi
trailleurs, geweren en handgranaten. Zoowel
te Torosota als te Gandesa stiet deze colon
ne echter op ernstigen weerstand, welke met
steun van de versterkingen uit Valencia en
Castellon leidde tot een beëindigen van het
optreden dezer verzetplegers. Het genoem
fïïïïn RCGEERIHGSGCBIEO
LQ&ftOMO-
HET FROHT AAW DE
NOORDKUST
VAU SPAWJE
de blad voegt hieraan toe, dat de ordebewa
kers zich te Tarragona meester hebben ge
maakt van een tank, 1700 geweren en eenige
duizenden bommen, die in handen der ver
zetplegers waren. Den volgenden dag ging
men over tot de ontwapening van de bur
gers in Reus. Een termijn van drie uren
werd voor de uitlevering der wapens gege
ven.
Men raamt de hoeveelheid oorlogsmate
riaal, die in de stad in beslag is genomen op
acht ton, waarbij zich 6000 bommen bevon
den. Met de in beslag genomen wapens heeft
men carabineros uit de provincie Tarragona
gewapend, de republikeinsche, nationale
garde van de streek, de luchtstrijdkrachten
en een regiment cavallerie van Reus. Er zijn
thans nog enkele verspreide groepen over
in de provincie Gerona, o.m. in de streek
van Ampurdan en in de omgeving van Puig-
cerda. Bovendien zijn er nog eenige kleine
haarden in het noorden der provincie Barce
lona en in de omgeving van Vich.
Gisteren hebben de bewoners van het dorp
Montesquiu een langdurig gevecht moeten
leveren tegen groepen, die zich van het dorp
wilden meester maken. De tegenstand der
bewoners en de aankomst van Guardias de
Asalto herstelden den toestand. De aanval
lers moesten zware verliezen hebben gele
den.
Men is van meening, dat de rust, die te
Barcelona heerscht zich zonder verwijl zal
uitbreiden over den rest van Catalonië.
Russen in de eerste gelederen.
De generale staf der opstandelingen rap
porteert, dat voor de eerste maal aan het
front van Bilbao de aanwezigheid van Rus
sen in de gelederen der infanterie van de
regeering is waargenomen. De gisteren ge
vangen genomen miliciens verklaarden, dat
verscheidene eenheden der regeering vrij
wel uitsluitend bestonden uit Rusr 11, die in
het eerste gelid waren gebracht, met ge
vechtswagens en machinegeweren, om den
opmarsch der troepen van Franco zoo mo
gelijk te stuiten.
Havas meldt tevens, dat de troepen van
Franco gisteren belangrijk zijn gevorderd
in de richting van Munguia en zich op vier
K.M. afstand van deze plaats bevinden. Af
dalend van de heuvels, hebben zij de regee-
ringstroepen verdreven uit de dorpen Acha-
gorta, Iresaele, Otasugoico. Verscheidene
plaatsen in de vlakte zouden thans volko
men door de burgerbevolking zijn ontruimd
en nog slechts verdedigd worden door een
klein garnizoen, dat zich verschanst heeft
in loopgraven en versterkingen. Op alle
landwegen ziet men boeren, die zich onder
bescherming van de witte vlag geplaatst
hebben en zich, terwijl zij hun vee voor zich
uitdrijven, aanmelden bij de rechtsche linies.
Largo Caballero, de voorzitter van
den raad van ministers, heeft den pre
sident der Spaansche republiek het
ontslag van zijn kabinet aangeboden.
President Azana is terstond begonnen
met het raadplegen der politieke leiders.
Duitsch schip in nood. - Het radio
station Marseille heeft het volgende bericht
opgevangen: Het Duitsche stoomschip
„Wandsbek" verkeert in nood nabij de
Maagdeneilanden (Antillen).
De „Wandsbek" meet 2.440 ton en is af
komstig uit Hamburg.
Overstroomingen in Rusland. - De
Prawda meldt uit Sovjet-Russische Midden
Azië reusachtige overstroomingen. De voor
steden van Semipalatinsk en Krasnojarsk
staan onder water. Uit de stad Kansk heb
ben 9.000 menschen moeten vluchten. Ver
der zijn door de rivieren Ilim en Birjus
zestien dorpen overstroomd.
Arrestatie van Trotzkisten. - Het blad
van het Russiche volkscommissariaat voor
de zware industrie, de „Sa Industriallisazin",
beschudigt den voormaligen directeur van
het hoogovenbedrijf te Makejewka, Gwacha-
raria, van sabotage en Trotzkistische activi
teit. Dit bevestigt het gerucht over de ar
restatie van Gwacharia. Deze is een neef
van den onlangs overleden volkscommissaris
voor de zware industrie, Ordsjonikidze.
Communisten veroordeeld. - De straf-
senaat te Hamburg heeft verschillende vroe
gere leden der K.P.D. of der strijdorganisa
ties dezer partij wegens het afluisteren van
uitzendingen van radio Moskou tot tucht-
huistraffen van 2 tot 6 jaar veroordeeld,
wegens voorbereiding tot hoogverraad.
IJzervondst in Malakka. - In den Malak-
kenstraat Johore op Malakka is een rijke
ijzerertsader gevonden. Een nieuwe Japan-
sche maatschappij is reeds met de ontginning
begonnen.
Acht dooden bij aardverschuiving. - Bij
het opruimingswerk te Vittono Veneto
(Italië) heeft men uit de puinhoopen van de
ingestorte boerenwoningen acht lijken ge
borgen, hoofdzakelijk van vrouwen en kin
deren.
Voor zooveel noodig wordt er
aan herinnerd, dat de zomertijd
aanvangt den 22sten Mei a.s.
De overgang geschiedt in dier
voege, dat wanneer de middel
bare zonnetijd van Amsterdam
op den dag, waarop de zomertijd
aanvangt, 2 uur aanwijst in den
voormiddag, het wordt geacht te
zjjn 3 uur in dien voormiddag.
De overgang dit jaar naar den
zomertijd geschiedt met andere
woorden dus in den nacht van
Vrijdag 21 Mei op Zaterdag 22
Mei ten 2 uur.
Scheepsbotsing in het Kieler Kanaal. -
Het Letlandsche schip „Kurbads" is in het
Kieler Kanaal in botsing gekomen met het
Duitsche schip „Nordcoke". De „Kurbada"
liep averij op en moest naar Holtenau wor
den gesleept. Drie opvarenden werden ge
kwetst.
Raspoetin. - Tegen de dochter van
Raspoetin is een eisch tot schadevergoeding
van maar even honderdduizend dollar inge
diend door den monnik Illiodor, die zich be-
leedigd voelt door hetgeen zy in haar be
schrijving van het leven van haar vader aan
het tsaristische hof ook over hem geschreven
heeft.
De dochter van Raspoetin ontkent overi-
ens, dat zij de bedoeling gehad heeft den
vriend van haar vader te belasteren.
Vier dooden bij scheepsbotsing. Aan
de Finsche kust ten noorden van Noorwegen
is een treiler uit Huil in aanvaring gekomen
met een Noorschen visschersboot. Van de
uit zes personen bestaande bemanning van
het Noorsche vaartuig konden slechts twee
gered worden. De vier anderen verdronken.
De gewestelijke organisatie-inspec
teur van de N.S.B. heeft in opdracht
van den gewestelijken commissaris aan
het A.N.P. een communiqué verstrekt,
waarin wordt medegedeeld, dat ir. A.
A. Mussert, algemeen leider der N.S.B.,
gistermiddag tusschen twee en drie uur
een bezoek heeft gebracht aan een gezir.,
wonende Amelandstraat 9 te Amster
dam-Noord. Tijdens zijn verblijf aldaar
heeft zich een volksoploop voor het
huis verzameld, die, toen ir. Mussert het
huis verliet, op hem en zijn chauffeur
zou zijn ingedrongen.
Ir. Mussert zou, volgens het communi
qué, daarbij door een man zy'n aange
vallen, doch zou zich met eenige krach
tige slagen met zijn zweep een weg naar
zijn auto hebben weten te banen, waar
bij de chauffeur nog een schot in de
lucht heeft gelost. Tevens werd in het
communiqué medegedeeld, dat van de
auto de ruiten werd ingegooid en dat
van de betrokken woning eveneens de
ruiten werden verbrijzeld.
Het politioneel communiqué.
Het A.N.P. heeft bij den commissaris van
politie van het bureau Adelaarsweg navraag
gedaan naar aanleiding van deze mededee-
lingen. De commissaris, die van ir. Mussert
nog geen aangifte van het feit had ontvan
gen, was bezig met het onderzoek. Daaruit
was komen vast te staan, dat zich een volks
oploop voor de betrokken woning heeft ver
zameld. Een man heeft zich toen uit de voor
het huis staande groep los gemaakt en heeft
zich in de richting van den heer Mussert
bewogen. De politie beschikt nog niet over
gegevens, waaruit blijkt, dat deze man een
dreigende houding heeft aangenomen, al
acht zij zulks niet onmogelijk. De heer Mus
sert heeft daarna den man eenige klappen
met een stok of iets dergelijks gegeven en is,
nadat de chauffeur een schot in de lucht
had gelost, met zijn wagen weggereden.
Bij het wegrijden is hij, volgens een oog
getuige, met steenen nagegooid, waarbij de
achterruit van den wagen is verbrijzeld. Bij
het betrokken perceel Amelandstraat 9 heeft
men, nadat de heer Mussert was weggereden,
een ruit ingegooid. De politie heeft het daar
wonende gezin tijdelijk onderdak verschaft
in het bureau Adelaarsweg.
De lezing van het „Handelsblad' is de
volgende:
Gisteren in den laten namiddag deed m
Noord het gerucht de ronde, dat de heer
Mussert een bezoek zou hebben gebracht
aan het Blauwe zand en daar door politieke
tegenstanders zou zijn aangevallen en ge
slagen.
De politie van het bureau Adelaarsweg
heeft naar aanleiding van deze geruchten
een uitgebreid onderzoek ingesteld, doch
t
