DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Amorebieta in vlammen.
Ho. 115
Woensdag 19 Mei 1937
139e Jaargang
De algemeene toestand.
De Spaansche revolutie
Opstandelingen beschuldigen regeeringstroepen
van brandstichting.
Van de fronten.
Nieuwe internationale
verwikkelingen.
De Duitsche kerkstrijd.
De actie rondom 't Amerikaansche
Hooggerechtshof.
Oppositie tegen Roosevelt's plannen
wordt grooter.
De keelaandoening van Hitier.
De „100.000'
Nieuws in 't kort.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt EX KEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maande* bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 19 MeL
De Pinksterdagen hebben wat de bul-
tenlandsche politiek betreft al heel weinig
nieuws gebracht. Overal heerschte diploma
tieke rust, behalve natuurlijk in Spanje,
Want daar was een regeeringscrisis, die snel
opgelost moest worden.
Largo Caballero, de leider van de Spaan-
sche volksfrontregeering in Valencia, was
afgetreden, nadat rijn streven om een krach
tig bestuur te vormen uit socialisten, repu
blikeinen, communisten en anarchisten,
mislukt was. En hij werd opgevolgd door
Juan Negrin, die een nieuw kabinet samen
stelde, ook gevormd door verschillende groe
pen, maar dan zonder de communisten en
anarchisten. Een meer gematigd kabinet
dus, waarvan als groote merkwaardigheid
gezegd kan worden, dat de nieuwe premier
den oorlog tegen Franco op denzelfden voet
zal voortzetten als Caballero dat deed! Ter
wijl men moet weten, dat de val van Cabal
lero feitelijk veroorzaakt werd door de
oorlogspolitiek!
Het is dan ook zeer de vraag, of Negrin
zal slagen; natuurlijk zal hij dat in den kabi
netsraad, maar tenslotte moet hij terdege
rekening houden met het volk zelf, omdav
nog steeds de anarcho-syndicalisten een
macht in het land vormden, die de jong
ste opstand in Barcelona heeft het bewezen!
door de regeering niet zonder meer ge
passeerd mag worden en die waarschijnlijk
niet in alle handelingen met de regeering
mee zullen gaan.
Een nieuwe regeering dus, maar een,
die voor dezelfde moeilijkheden staat als de
oude.
Dan was er de opstand in Albanië, die
thans al weer onderdrukt is, al zijn de lei
ders nog niet allemaal opgepikt. Men heeft
gisteren kunnen lezen, dat Zaterdagnacht
een groep revolutionnairen een stadje had
bezet, maar dat de regeering oogenblikke-
lijk haar maatregelen nam en met succes den
opstand onderdrukte.
Men heeft gisteren ook kunnen lezen, wat
de vermoedelijke oorzaak van dezen op
stand geweest is, zoodat wij er hier niet ver
der over uitwijden. Slechts dit nog:
Albanië is altijd een gevaarlijk land ge
weest. In de periode voor den wereldoorlog
was het steeds een streek, waar onrust
heerschte en als de toestand er thans zóó ge
weest was als voor 1914, ongetwijfeld ware
er weer een Balkan-ruzietje ontstaan. Maar
de Balkan is tegenwoordig rustig, zóó rustig
zelfs, dat men dit deel van Europa bijna
vergeet: Griekenland is rustig, Turkije
slaapt een Oostenschen slaap, Bulgarije laat
niets van zich hooren, Roemenië nou ja,
Roemenië zoekt contact met Polen, maar
geeft ook al geen aanleiding tot sensationeele
berichtgeving.
Rustige Balkan!
Moge dat nog lang zoo blijven.
Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Dat
heeft Baldwin de Britsche minister-presi
dent, ook gedacht en hij heeft gisteravond
een toepraak tot de Engelsche jeugd gehou
den.
„Ik heb mijn tijd gehad en zal weldra in
de schaduw komen te staan", aldus begon
Baldwin. „In de volgende kwart-eeuw zult
gij geroepen worden uw rol in de wereld te
pelen en zult gij den plicht hebben onze
tradities te bewaren. Gij zult de democra
tieën moeten beschermen en het kan zeer
wel geschieden, dat gij geroepen zult wor
den de democratie tegen haar eigen fouten
te verdedigen.
Moeten de uitwerking van de Volkenbonds
idee en de onderteekening van het verdrag
van Versailles op de creditzijde van de
balans worden geschreven? Twintig jaren
lang zouden wij „ja" hebben geantwoord,
doch thans zou het antwoord twijfelachtig
zijn.
De Volkenbond en Versailles hebben beide
de verwachtingen van het menschdom te
leurgesteld. Desillusie is er voor in de plaats
gekomen.
De persoonlijke vrijheid is opnieuw in ge
vaar, omdat men haar in andere landen aan
het volk heeft ontnomen.
Sprekende over de herbewapening, zeide
de minister-president, dat deze het sombere
antwoord was op alle pogingen van hen, die
den vrede liefhebben.
Wat echter gevaarlijk is, is het feit, dat in
sommige kringen de vrede tot een hersèn-
schim wordt verklaard en de oorlog wordt
verheerlijkt als het ideaal van een recht
schapen mensch. Zoolang het Britsche Rijk
bestaat zullen wij onze stem verheffen te
gen deze verkeerde ideeën.
EEN REGEERINGSVERKLARfNG
VAN NEGRIN.
In een regeeringsverklaring van het
kabinet Negrin wordt o.m. gezegd, dat
de regeering zich beschouwt als de be
voegde vertegenwoordigster van alle
partijen, hoewel zij het betreurt, dat zij
niet tevens de vakvereenigingsorgani-
saties omvat. Zij hoopt echter, dat deze
haar houding zullen wijzigen.
De regeering acht het haar voornaamste
taak, de volksmassa's naar de overwinning
te leiden in den strijd tegen de opstande
lingen en indringers, in de overtuiging, dat
in Spanje geen vrede mogelijk is, zoolang de
opstand niet volkomen is verpletterd. Zy
zal de orde achter het front met kracht
handhaven en geen uitwassen dulden. Zy
zal in het bijzonder streven naar een een
vormige leiding van de militaire operaties,
evenals van de politieke en economische
actie.
In internationaal opzicht zal de regeering
den weg volgen, die door het vorige mi
nisterie is uitgestippeld, en bijgevolg pro
testeert zy opnieuw krachtig tegen de beper
kingen, die het niet-inmengingspaet aan haar
rechten van wettige regeering oplegt
Opperste oorlogsraad wordt opge
heven.
Minister-president Negrin heeft ten aan
zien van zjjn plannen nader medegedeeld,
dat, gezien het geringe aantal ministeries, de
opperste oorlogsraad zal worden opgeheven.
Als zoodanig zal voortaan de in voltallige
zitting vergaderde ministerraad optreden De
centrale staf zal gereorganiseerd worden, en
zijn bevoegdheden uitgebreid.
Strijd om Amorebieta; de geheele
stad in vlammen.
Radio Bilbao heeft gisteravond om half
elf de volgende mededeelingen verstrekt:
Dinsdagmorgen zeer vroeg hebben de op
standelingen onze stellingen van Amorebieta
aangevallen waarbij zij deze stad als voor
naamste doel stelden.
Rechtsche vliegtuigen hebben een groot
aantal brandbommen neergeworpen, zoodat
de stad gedeeltelijk vernield werd. Na een
levendig luchtbombardement gingen de
rechtschen over tot den aanval met hand
granaten. Onze soldaten lieten den vijand
naderen en openden op het laatste oogenblik
een hevig mitrailleur-, mortier- en hand-
granatenvuur. De rechtschen konden niet
voorwaarts komen en trokken in wanorde
terug, waarby zy talrijke dooden achterlie
ten. Gistermiddag hebben de rechtschen
nieuwe aanvallen ondernomen, die eveneens
werden afgeslagen. Nergens werd ons front
verbroken.
De Havas- correspondent is met nog drie
andere oorlogsverslaggevers, een Engelsch-
man, een Amerikaan en een Franschman, on
der bescherming van een afdeeling requetes
de stad Amorebieta genaderd. Het gezel
schap kon goed de schade zien, dat de bran
den en ontploffingen hebben aangericht. De
kogelregen, die de linkschen van de omrin
gende hoogten deden neerdalen, belette den
journalisten de stad binnen te gaan. Nabij
de kerk, waar zich de voornaamste vuur
haarden bevonden, bereikten de vlammen
soms een hoogte van wel 15 meter.
Om 1 uur vannacht deelde Radio Nacional
eenige bijzonderheden mede omtrent de
operaties in den sector van Amorebieta.
De stortregens maakten iedere militaire
operatie onmogelijk. De rechtschen, die eer
gisteren tot op een kilometer van de stad
waren genaderd, konden duidelijk talrijke
branden waarnemen en hoorden den gehee-
len nacht hevige dynamietontploffingen.
Stelselmatig, aldus het radiostation der
rechtschen, vernielden de volksfronters alle
gebouwen. Om de gebruikelijke lasterpraat
der linkschen te voorkomen, had het recht
sche opperbevel zyn troepen verboden,
Amorebieta binnen te rukken, doch eenige
patrouilles requestes kregen toestemming,
een onderzoek in te stellen in de eerste hui
zen van het dorp, teneinde de daar verbor
gen bewoners te beschermen.
Vluchtelingen verklaarden, dat de separa
tisten verscheidene huizen hadden opge
blazen, zonder eerst de bewoners te laten
vertrekken.
In het officieele communiqué van het
groote hoofdkwartier der rechtschen wordt
o.a. medegedeeld: „In onze linies hoorden wij
de laatste dagen te Amorebieta herhaalde
lijk ontploffingen en zagen wy een groot
aantal branden. Wij zijn vandaag vertrok
ken van de gisteren ingenomen stellingen
om Amorebieta binnen te rukken". Het com
muniqué meldt voorts, dat de rechtschen te
Amorebieta 350 vrouwen, kinderen en grijs
aards hebben opgepikt, die volkomen uit-
gehonderd waren en die verklaarden, dat
niet alleen de Asturiërs, doch ook de Baski-
sche nationalisten aan de verwoesting der
stad hebben mede geholpen.
De Havas-correspondent meldt, dat Amore
bieta des avonds om 7 uur nog brandde. De
requetes zijn erin geslaagd, de vlag te
hyschen op den toren van het seminarium.
De troepen van Mola hebben de stad even
wel nog niet bezet, hoewel zij deze wel be-
heerschen.
Bereiden Rome en Berlijn een aanval
op de Donaulanden voor?
De „News Chronicle" meent te weten,
dat men in gezaghebbende kringen te
Weenen verwacht, dat de strijd om de
onafhankelijkheid van Oostenrijk, Tsje
choslo wakije en andere Donaulanden
binnenkort een krachtproef zal hebben
te doorstaan.
„Rome en Berlijn", aldus het blad, „zou
den onlangs overeengekomen zijn, het einde
van de kroningsfeesten af te wachten, om
daarna een draconische actie tegen deze
kleine staten te ondernemen, tenzij de West-
Europeesche mogendheden tijdens haar be
sprekingen te Londen duidelijk den wensch
te kennen hebben gegeven, deze staten te
verdedigen. Het is nog niet bekend, welken
vorm dit Duitsch-Italiaansche offensief zou
aannemen, doch men gelooft, dat om te be
ginnen druk zal worden uitgeoefend op den
Oostenrijkschen bondskanselier, om hem te
verplichten, een sterke nationaal-socialisti-
sche vertegenwoordiging in zijn kabinet op
nemen".
Het blad schrijft verder: „In Oostenrijk
tracht de regeering haar positie te verster
ken, door vrede te sluiten met de arbeiders;
de vakvereenigingen zullen gereorganiseerd
worden, zoodat zij niet alleen onder controle
der regeering staan".
Het blad heeft in dit verband vernomen,
dat Weenen binnenkort een waren sociaal
democraat als onderburgemeester zal krij
gen.
Metaalbewerker benoemd tot onder
burgemeester van Weenen.
Burgemeester Schmitz heeft in de plaats
van den derden onderburgemeester Carl
Winter, wiens ambtsperiode is afgeloopen,
den metaalbewerker Hans Waldsan be
noemd. Waldsan is voorzitter van den bond
van metaalbewerkers en maakt deel uit van
de leiding van het vakverbond.
FELLE AANVAL VAN KARDINAAL OP
ANTI-KERKELIJKE PROPAGANDA IN
DUITS CHL AND.
Op de driemaandelijksche conferentie
van de Diocees Chicago, die door ruim
500 prelaten en priesters werd bijge
woond, heeft kardinaal Mundelein, die
van Duitsche afkomst is, in krachtige
bewoordingen de nationaal-socialisti-
sche oppositie tegen de katholieke kerk
gelaakt.
Zonder Hitier te noemen, zeide de
kardinaal: „Gij zult U afvragen, hoe een
volk van 60 millioen intelligente personen
zich uit vrees kan onderwerpen aan een
vreemdeling, aan een Oostenrijkschen be
hanger, zelfs een slechten behanger, naar
men zegt, en aan zijn trawanten Göbbels
en Göring, die alle levensverrichtingen van
het volks voorschrijven. Nooit tevoren is
de Duitsche kerk zoo onmachtig geweest
Heden ten dage heeft de kerk geen enkele
stem. Wanneer de bisschoppen spreken,
gaan hun woorden verloren in de sterkere
geluiden van de propaganda der regeering".
De juridische commissie van den Se
naat heeft gisteren met 10 tegen 8 stem
men Roosevelt's plan tot hervorming
van het opperste gerechtshof verwor
pen.
De 78-jarige rechter van Deventer,
sinds 30 jaar lid van het opperste ge
rechtshof en die bekend staat als een
der meest conservatieve leden in dat
college, heeft aan president Roosevelt
beteekend, dat hij met 1 Juli ontslag
verzoekt. Waarschijnlijk zal nog een an
dere rechter van omstreeks denzelfden
leeftijd dit voorbeeld volgen en als Roo-
velt dan twee jongere leden benoemt,
zal den president bij zijn strijd voor de
hervorming van het Hof, heel wat wind
uit de zeilen geblazen zyn.
Het heengaan van rechter Willis van De
venter, een der conservatieve raadsheeren
van het hooggerechtshof, heeft het conserva
tieve blok in dit college teruggebracht van
vier op drie en heeft president Roosevelt ge
legenheid geboden om door de benoeming
van een opvolger naar zijn keuze de libe
rale groep van drie op vier te versterken.
Immers, het streven van den president bij
het indienen van zyn recent wetsontwerp
was, het hooggerechtshof een liberaler aan
zien te geven. De uitslag van de stemming
in de juridische senaatscommissie, waar de
voorstellen van den president met tien te
gen acht stemmen zyn verworpen, is nauw
keurig overeenkomstig de verwachtingen.
Het verrassende ontslag van van Deventer
echter, vlak voordat de juridische senaats
commissie bijeenkwam, gaf aanleiding tot
overwegingen of tusschen beide feiten eenig
verband gezocht moest worden. Voor de
commissie bleek het ontslag althans geen
wijziging in haar voorgenomen houding
mede te brengen. Men meent echter, dat het
eenige uitwerking kan hebben in den senaat,
waar twintig leden nog niet in het openbaar
hun meening ten aanzien van de plannen
van den president hebben kenbaar gemaakt.
Senator Edward Burke, democraat uit Ne-
braska, en leider van de oppositie in de ju
ridische commissie, zeide, dat de actie van
de commissie het einde beteekent van Roo-
sevelts wetsvoorstel. „De stemming spreekt
voor zich zelf. De bepalingen van den presi
dent ten aanzien van het hooggerechtshof
zyn volmaakt overbodig geworden. In den
senaat zal de kwestie wel het onderwerp
van vurige debatten vormen, maar eigenlijk
is deze aangelegenheid al dood. Het betee
kent een groote overwinning voor het Ame
rikaansche regeeringsstelsel".
De tegenstander in het congres van pre
sident Roosevelts wetsvoorstel tot reorgani
satie van het hooggerechtshof hebben gister
avond voorspeld, dat het aftreden van rech
ter van Deventer er toe zou bijdragen deze
voorstellen te doen verdwijnen. Aanhangers
van de regeering echter beweerden, dat van
Deventers aftreden zonder eenige uitwer
king zal blijven en dat Roosevelt desondanks
zijn reorganisatieplan nog niet van de baan
acht. Hij zou zyn voornemen handhaven,
dat in ieder geval de vijf overige raadshee
ren boven de 70 jaar als rechters van het
hooggerechtshof aftreden.
Onder behandeling van specialisten?
Een bijzondere medewerker van de „Dai
ly Herald" meldt, dat een toevallige op
merking van een vooraanstaand Italiaansch
specialist gisteren voor de eerste maal
heeft onthuld, dat den laatsten tyd Hitier
enkele malen in de keel is geopereerd.
Van tijd tot tijd, aldus het blad, werd
medegedeeld, dat Hitier na een door hem
uitgesproken redevoering rustig moest zijn.
Duitsche officieele kringen hebben even
wel steeds ontkend, dat Hitier opnieuw
onder behandeling zou zijn sinds hy twee
jaar geleden was geopereerd.
Professor Torrigiani de specialist.
Gisteren waren berichten in omloop, dat
professor Torrigiani uit Florence was aan
gezocht om Hitier opnieuw te behandelen.
Professor Torrigiani heeft gisteren wel is
waar tegenover de „Daily Herald" ont
kend, dat hem dat verzoek zou hebben
bereikt, doch hij gaf toe, dat hy onlangs te
Berlijn een ontmoeting heeft gehad met dr.
von Eicken, den keelspecialist, die Hitier
behandelt.
Het gesprek had volgens den Italiaan-
schen professor niet het karakter van een
consult.
Hy noemde het evenwel juist, dat de
specialisten gesproken hebben over d.®
laatste keeloperatie, welke Hitier heeft
ondergaan.
ui
Bjj de heden gehouden trekking
der Staatsloterij viel op No. 13981
een prys van 100.000.
DE VROUW VAN DE TOEKOMST.
Zij zal het heel wat gemakkelijker
hebben en er nóg langer jong uit
zien.
In een beschouwing over het leven der
vrouw in het jaar 2000 voorspelt de Engel
sche natuurkundige Elisabeth Sloan het
volgende:
Onze achterkleindochters zullen geen
huishoudelijke zorgen meer kennen, zooals
wy. De vooruitgang der' techniek en de
steeds grooter wordende rationaliseering
zullen het leven der huisvrouw in het jaar
2000 radicaal hebben veranderd en vereen
voudigd.
De huishoudwasch en de eetservieaen
zullen dan namelijk bestaan uit papier. Dit
papier zal echter getuigen van een goeden
smaak; want het zal zóó volmaakt zijn,
dat het niet behoeft onder te doen voor het
damastlinnen, zooals wy dat kennen. Na
den maaltijd zal de huisvrouw de tafel in
de meest letterlijke beteekenis van het
woord opheffen, door het tafellaken aan
zijn vier hoeken samen te vatten en het
met schotels, borden, glazen en etensresten
naar een soort verbrandingsoven te
brengen.
Het eten zelf wordt geleverd door cen
trale keukens. Men behoeft het slechts nog
naar eigen smaak te kruiden en samen te
stellen. Wat de man, die tegelijk met zijn
vrijgezellenbestaan ook de eenvormigheid
van het restaurant-eten hoopt op te geven,
hiervan zal zeggen, vertelt Elisabeth Sloan
niet. Zij troost hem intusschen aan den an
deren kant, door te voorspellen, dat men in
het jaar 2000 talrijke groenten en vruchten
zal kennen, die er nu nog niet zyn.
Bovendien zal de vrouw dan veel meer
tijd hebben voor haar man en voor haar
kinderenenze zal vooral veel langer
jong blijven, daar zij zich in een buiten
gewoon goede gezondheid zal verheugen.
De wetenschap zal dan namelijk zoo ver
gevorderd zyn, dat vele ziekten een on
bekend begrip zullen zijn. Een vrouw van
vijftig zal er dan uitzien als een vrouw
van dertig van tegenwoordig. En als
men zich voorstelt, dat een vrouw van
dertig jaar zich twee generaties geleden al
voelde als „een vrouw op leeftijd" en er
ongeveer zoo uitzag als tegenwoordig een
vrouw van vijftig, mag men deze voorspel
ling met eerig vertrouwen tegemoet zien.
De toekomst zal moeten uitwijzen in hoe
verre Elisabeth Sloan's voorspellingen be
waarheid zullen worden. In elk geval zul
len wy er niet meer zijn om het te kunnen
controleeren.
Om oud te worden. - Te Mones Cazon
in Argentinië heeft een vrouw haar 115en
verjaardag bereikt. Zij is nog goed ter been
en leest en naait nog zonder bril. Zy is een
hartstochtelijk rookster van sigaren, waar
van zij er dagelijks vijf of zes in rook doet
vervliegen.
Dreigende staking in de mijnindustrie.
In het hoofdkwartier van den Engelschen
algemeenen bond van mijnwerkers heeft
men gistermiddag verklaard, dat zich geen
nieuw feit heeft voorgedaan in de ontwik
keling van het conflict. Zaterdag a.s. zullen
de laatste instructies inzake een staking van
acht dagen worden gegeven.
Donderdagavond zal het bestuur van den
bond te Londen bijeenkomen, doch de lei
ders hebben verklaard, dat hier slechts
sprake is van een normalen gang van zaken.
De koning heeft gistermiddag den minister
van mijnbouw, Crookshank ontvangen en
heeft met hem de dreigende algemeene
staking van de mijnwerkers tengevolge van
het conflict in Nottingham Shire besproken.
Baldadige studenten. - 300 tot 400 stu
denten van de N. O. universiteit te Peiping
hebben gistermiddag op het Ooster-station
te Peiping den gewonen Sjanghai-express
bezet en het vertrek van dezen trein verhin
derd.
Engelsche bladen in beslag genomen. -
De Duitsche staatspolitie heeft gisteren in
alle kiosken te Berlijn alle exemplaren van
Engelsche bladen, welke bijzonderheden
gaven over het verhoor van den Duitschen
vlieger Wandel, die heeft deel genomen aan
de beschieting van Guernica en kort daar
op in handen is gevallen der Basken.
Een booze olifant. - In den dierentuin
van Schönbrunn (Weenen) heeft Pepi, een
12-jarige Indische olifant, die in den tuin
gewandeld had en naar zijn hok werd te
ruggebracht, zijn bewaker met zyn slurf ge
grepen en tegen de tralies van het hok ge
smeten. De man is in hopeloozen toestand
naar een ziekenhuis gebracht.
