DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Italië en Duitschland uit de
non-interventie-comiiiissie.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTE NTIEN.
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 215
Dinsdag I Juni 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
139e Jaargang
De algemeene toestand.
De beschieting van Almeria de eenige repressaille-
maatregel van Duitschland.
In den zeer gespannen toestand, welke veroorzaakt was door het
bombardement op de „Deutschland" en als gevolg daarop de be
schieting van Almeria door Duitsche oorlogsschepen, is eenige ver
betering gekomen, nu de Duitsche regeering heeit verklaard, dat de
beschieting van Almeria de eenige represaille-maatregel zal zijn van
Duitschland.
De schuldvraag onbeslist.
De „Deuischland" naar
huis.
Een
gereserveerde verklaring
Eden.
van
De misdadige aanslag op
Almeria.
ALKMAARSCHE COURANT.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur; C. KRAK.
Alkmaar, 1 Juni,
Het kan niet ontkend worden, dat de toe
stand gisteren zeer kritiek was en dat de
vrede ernstig bedreigd is geweest. Dat was
werkelijk niet onze persoonlijke meening,
maar uit de talrijke telegrammen uit het
buitenland bleek gisteravond laat, dat men
vrijwel overal den toestand als zeer kritiek
beschouwde. Vooral in Amerika, waar staats
secretaris Huil direct zijn vacantie onder
brak en naar Washington terugkeerde, en
waar Roosevelt order gaf, hem voortdurend
en onmiddellijk op de hoogte te houden van
alles, wat in Europa gebeurde.
Maar ook in Europa zelf heeft men even
het ergste gevreesd. Echter, men hoopte, dat
Duitschland zijn kalmte zou bewaren en
geen dingen zou doen, die onherstelbaar zou
den zijn. Daar was echter groote kans op,
want de beschieting van Almeria als repres-
saille-maatregel leek reeds op een volledige
oorlogsdaad.
Gelukkig echter kwam er plotseling een
opluchting, toen de Duitsche regeering 'iet
bekend maken, dat de beschieting van Al
meria de eenige repressaille-maatregel was,
dien zij zou nemen. Daaruit mocht de conclu
sie getrokken worden, dat Duitschland geen
onbezonnen stap zou doen, die den vrede
zeer ernstig in gevaar zou brengen.
Slechts één ding is jammer, hoewel be
grijpelijk: zoowel Duitschland als Italië
hebben zich teruggetrokken uit de non-inter
ventie-commissie. Het is de vraag, wat bei
de landen zullen doen, nu zij zich terugge
trokken hebben. Waarschijnlijk zullen zij
zich „neutraal" houden, en zich houden aan
de afspraken in de non-interventie-commis
sie gemaakt Zij zullen dus wel niet hieuwe
troepen zenden naar Franco's legers; zij zul
len wel niet nieuwe oorlogsmaterialen ver
zenden naar de opstandelingen; zij zullen
„blijven zoo ze zijn" en slechts niet meehel
pen aan het werk der non-interventie-com-
missie.
Intusschen moeten we wel aannemen, dat
de „Deutschland" niet geschoten heeft op de i
Spaansche vliegtuigen. Spanje schijnt dus
werkelijk „het eerst begonnen zijn". Daar
staat natuurlijk tegenover, dat de „Deutsch
land" zich in wateren bevond, waar het niet
thuis hoorde en dat is natuurlijk als een
overtreding te beschouwen. Maar was die
overtreding zoo ernstig, dat er bommen ge
worpen moesten worden? Men kan daar
verschillend over oordeelen.
Men kan over de Duitsche repressaille-
maatregelen ook verschillend oordeelen,
maar het valt toch moeilijk, om de plotse
linge beschieting van Almeria als een ge
oorloofde daad te beschouwen, waar
er van oorlog tusschen beide landen geen
sprake was. Men kan hoogstens deze daad
als begrijpelijk kenmerken; men kan verder
dit optreden van Duitschland slechts afkeu
ren, zooals ook de beschieting van de
„Deutschland" slechts af te keuren valt.
Italië heeft Duitschland terstond gesteund en zich gisteren eveneens uit de non
interventie-commissie teruggetrokken. Beide landen hebben geëischt, dat waarborgen
voor de veiligheid van hun schepen genomen moeten worden, vóórdat men zich weer
by de niet-inmengingscommissie zal aansluiten.
By het bombardement van Almeria zün 19 personen gedood en 55 ge
wond, terwyi van de bemanning van de „Deutschland" het aantal dooden is gestegen
tot 25.
Er is tenslotte nog één feit, dat zeer t rnstig
genoemd mag worden: Duitschland heeft
aan alle Duitsche oorlogsbodems opdracht
gegeven, het vuur te openen op alle Spaan
sche vliegtuigen, welke de Duitsche schepen
zouden naderen.
Dat „naderen" wordt elders nauwkeurig
besproken en men meent in Londen bijvoor
beeld, dat men deze opdracht niet zoo ern
stig moet nemen als ze lijkt. Onder „nade
ren" zou men moeten verstaan „bedreigen".
Toch schuilt hier een gevaar in. De eene
commandant zal dat „naderen" veel spoedi
ger als „bedreigen" beschouwen dan de an
dere en deze opdracht geeft dus een zeer
ruime en gevaarlijke! gelegenheid, om
nieuwe conflicten uit te lokken. Daarom is
de oplossing van Londen en Parijs misschien
wel de beste: het instellen van veiligheids
zones, binnen welke zónes de schepen geen
gevaar zouden loopen van een aanval van
de zijde van een der strijdende partijen.
Er is nog iets, dat een gevaar inhoudt:
Zondag zou zoo meldt men uit Barcelo-
na een Italiaansche onderzeeër een
Spaansch koopvaardijschip hebben aangeval
len binnen de territoriale wateren. Dienzelf
den dag zou dezelfde onderzeeër een
Spaansch motorschip tot zinken hebben ge
bracht, waarbij 50 passagiers verdronken
zouden zijn. Tenslotte zou deze onderzeeër
nog een of twee Spaansche schepen hebben
aangevallen, waarbij ook een lid der beman
ning zou zijn gedood.
Merkwaardig genoeg, wordt over deze
aanvallen heel weinig gewag gemaakt, ter
wijl zy op zich zelf toch ernstig genoeg zijn.
Voor het overige verwijzen we naar de
berichten hiernaast.
Wij jcunnen gelukkig besluiten met deze
opmerking: de toestand in Europa is gister
avond heel wat beter geworden en het
dreigende oorlogsgevaar is thans wel afge
wenteld.
Het kan niet ontkend worden, dat
de gebeurtenissen in de Middelland-
sche Zee gisteren zeer veel onrust
hebben veroorzaakt, maar gelukkig
hebben eenige meededeelingen een
groote ontspanning gebracht, zoodat
gehoopt mag worden, dat alles nog
eindigt met een diplomatieke nota
wisseling.
Op twee belangrijke feiten wachtte
gistermiddag geheel Europa: de in
houd van de Duitsche protest-nota
aan Spanje en de vergadering der
non-interventie-commissie. De nota
kwam niet en de non-interventie
commissie vergaderde niet!
Wel is de sub-comissie bijeengekomen,
maar Duitschland noch Italië waren ver
tegenwoordigd. Het eerste was bekend,
het tweede werd verwacht. Want Italië
had eveneens te kermen gegeven, dat het
zich uit de commissie terug trok tot vol
doende waarborgen gegeven zouden zijn,
dat zy geëerbiedigd werden. Derhalve zou
men in gezaghebbende Duitsche kringen
een accoord wenschen tot solidair optreden
van alle vloten, welke aan de controle
deelnemen ingeval van een aanval op
schepen van een der conlroleerende par
tyen. Overigens wordt er op gewezen, dat
de Duitsche regeering zich nog niet geheel
uit het contrólestelsel heeft teruggetrokken
en dat de Duitsche koopvaardijschepen
zullen voortgaan de havens, aangewezen
door de Londensche commissie aan te doen
ten einde den waarnemers gelegenheid te
geven om de ladingen aan een onderzoek
te onderwerpen.
Duitsche maatregelen.
Wat betreft de maatregelen waartoe
Duitsche schepen gemachtigd zyn indien
zy „genaderd" zouden worden door vlieg
tuigen of schepen der Spansche regeering,
preciseert men, dat onder „genaderd" moet
worden verstaan „bedreigd". In dit ver
band herinnert men dan aan het voorbeeld
van de Leipzig, die begin Mei bedreigd is
geworden door Spaansche torpedobooten.
In dergelijke gevallen mogen de Duitsche
oorlogsschepen vuur geven en hetzelfde
zal het geval zijn wanneer een jacht- of
bombardementsvliegtuig boven een
Duitsch oorlogsschip kon.t. Daartegen be
hoeven schepen of vliegtuigen, die blijk
geven van vreedzame bedoelingen, niet
dat incidenten als met de „Deutschland" I ongerust te zijn. Daarop zou, naar men
niet meer Iconden plaats vinden.
In een officieel communiqué, dat hier
onder volgt, vindt men het Italiaansche
standpunt weergegeven. De wel aanwezige
vertegenwoordigers, t.w. die van Groot
Britannië, België, Tsjechoslowakije,
Frankrijk, Portugal en Zweden, konden
weinig anders doen, dan te besluiten, dat
zij hun regeeringen op de hoogte zouden
houden van den gang van zaken en zy
machtigden Wallace, den waarnemenden
voorzitter, een nieuwe vergadering uit te
schrijven, wanneer hij dit nuttig zou oor
deelen. De commissie is dan ook tot geen
enkele beslissing kunnen komen omtrent
de gewichtige kwestie van de bescherming
van aan den contróedienst deelnemende
schepen.
Belangrijk was een later gedane mede-
deeling van de Duitsche ambassade te
Londen, waarin werd gezegd, dat het
bombardement van Almeria de eenige re
presaillemaatregel was, welke de Duitsche
regeering naar aanleiding van het inci
dent met de Deutschland zou ondernemen.
Dat bericht bracht ontspanning te Londen,
zooals onze Londensche correspondent
meldt, maar ook in andere Europeesche
hoofdsteden en te Washington. Men putte
moed nu uit het feit, dat de afwezigheid
van Duitschland en Italië uit de Londen
sche commissie slechts uitdrukkelijk door
deze landen als voorloopig was aange
kondigd.
De aandacht begon zich nu meer te
concentreeren op de waarborgen, welke
men aan de beide bondgenooten moest
geven om hun den terugkeer tot de com
missie mogelijk te maken.
Commentaar uit Londen.
In dit verband volge nog een commen
taar van Havas uit Londen:
Weinig zeker was men gisteravond in
diplomatieke kringen over de houding
welke Duitschland ten opzichte van de af
zijdigheidscommissie zal aannemen en de
voorwaarden waaronder het Rijk bereid
zou zyn deelneming aan den controledienst
te hervatten. Verzekeringen omtrent vei
ligheidszones zouden, naar en meende,
zeer zeker niet voldoende zijn; dergelijke
waarborgen zyn dikwijls gegeven zonder
meent te weten, ook den nadruk gelegd
zijn gedurende een onderhoud, dat de
Duitsche diplomatieke vertegenwoordiger
met Eden heeft gehad.
Van belang is wat gistervaond nog van
officieuse Italiaansche zijde werd mede
gedeeld, nl. dat Italiaansche schepen even
als trouwens Duitsche, voort zullen gaan
in de door de Londensche commissie aan
gewezen havens waarnemers aan boord
toe te laten tot onderzoek van de lading.
Verder wordt gemeld, dat ook Italië re
presailles overweegt voor het geval nieu
we „aanvallen" zullen plaats vinden.
Het communiqué van de Italiaansche
regeering:.
De Italiaansche regeering heeft het vol
gende officieele communiqué gepubliceerd:
„De herhaalde aanvallen van de
vliegtuigen der rooden op Italiaansche
en Duitsche schepen hebben duidelijk
aangetoond, dat een vooropgesteld plan
bestaat de scheepsmacht van deze
beide mogendheden, welke door de
niet-inmengings-commissie belast is met
de controle ter zee, aan te vallen. De
fascistische regeering heeft besloten de
Italiaansche schepen niet lan
ger te laten deelnemen aan de inter
nationale controle ter zee en heeft bo
vendien besloten haar vertegenwoordi
ger uit de niet-inmengingscommissie te
Londen terug te trekken, tot hetoogen-
blik, waarop deze commissie maatrege
len zal hebben genomen om nieuwe
misdadige aanvallen te verhinderen.
Onze vertegenwoordiger te Londen
heeft deze beslissing medegedeeld aan
de commissie te Londen. Tezelfdertijd
heeft de vertegenwoordiger van
Duitschland een gelijke mededeeling
overhandigd".
De Duitsche nota.
De bovenvermelde nota, welke von Rib-
bentrop aan Wallace, den waarnemenden
voorzitter van de afzydigheidscommissie.
heeft doen toekomen, zegt onder meer:
Nadat roode vliegtuigen, Britsche, Duit
sche en Italiaansche schepen, deelnemend
aan den controledienst hadden gebombar
deerd, terwijl deze schepen zich bevonden
in een haven op Majorca en nadat zes offi
eieren waren gedood aan boord van een
Italiaansch oorlogsschip, hebben de Duit
sche schepen order gekregen niet langer
in deze haven te blijven. Jongstleden Za
terdag lag de kruiser Deutschland vreed
zaam geankerd in de haven van Ibiza. Tus
schen zes en zeven uur werden plotseling
bommen geworpen door twee vliegtuigen,
behoorend aan de autoriteiten te Valencia.
Een bom kwam terecht midden in het ma
trozenverblijf met als gevolg 22 dooden en
83 gewonden. Een tweede bom veroor
zaakte weinig schade. De geheele aanval
geschiedde geheel by verrassing.
De aanval op de Deutschland is een ge
deelte van een reeks soortgelijke gebeur
tenissen. Begin April werd de Duitsche
kruiser Graf Spee en 11 Mei de kruiser
Leipzig, beide deelnemend aan den con
troledienst, bedreigd door oorlogsschepen
behoorende aan de autoriteiten te Valencia.
24 Mei vond de zoojuist genoemde aanval
op Britsche, Duitsche en Italiaansche sche
pen plaats. De Duitsche ambassadeur ein
digt met een mededeeling van de maatre
gelen van de Duitsche regeering,
Negentien dooden te Almeria.
De civiele gouverneur van Almeria
heeft gistermiddag het Spaansche mi
nisterie van landsverdediging mede
gedeeld, dat by het bombardement van
Almeria door de Duitsche oorlogsbo
dems negentien personen om het leven
zijn gekomen, waaronder vyf vrouwen
en een kind. Vyf-en-vyftig personen
werden gekwetst. Negen-en-dertig hui
zen zijn geheel vernield, talrijke ande
ren zijn gedeeltelijk ingestort. De stad
is beschoten door geschut van een
kaliber van 205 m.M. De Britsche
torpedojager die belast is met de con
trole van dit deel van de kust, woonde
het bombardement door het Duitsche
eskader by.
Van Duitsche officiëele zijde werd gister
avond ontkend, dat de kruiser Admiral
Scheer door de kustbatteryen van Almeria
was getroffen.
Begrafenis der Duitsche slachtoffers.
Gistermiddag zijn de 24 Duitsche zeelie
den die bij den aanval te Ibiza gedood zyn,
op het kerkhof te Gibraltar ter aarde be
steld. De Engelsche admiraal, eenige con
suls en civiele autoriteiten hebben den lijk
dienst bijgewoond. Volgens bericht van den
geneesheer-directeur van het militaire zie
kenhuis waren er behalve de 24 dooden
nog 18 zwaar en 64 lichtgewonden naar Gi
braltar vervoerd. De dooden zijn alle jonge
matrozen, geen enkele was gehuwd.
De Deutschland heeft uit Berlijn bevel
gekregen terstond terug te keeren. Het
schip is gistermiddag in gereedheid ge
bracht om de thuisreis te aanvaarden.
Het Duitsche ministerie van binnenland-
sche zaken heeft gelast, dat ten teeken van
rouw over de slachtoffers van het bombar
dement van de Deutschland alle openbare
gebouwen, maatschappijen, scholen, enz.
gedurende drie dagen de vlag halfstok
moeten hijschen.
De Engelsche regeering hoopt dat
de Duitsche den toestand niet ern
stiger zal maken door verdere
agressieve daden.
Kort na de opening der zitting van het
Lagerhuis heeft minister Eden de volgende
korte verklaring afgelegd.
Ik heb inlichtingen ontvangen volgens
welke de Duitsche kruiser Deutschland, ter
wijl het schip in de baai van Ibiza voor
anker lag, getroffen is door bommen uit
Spaansche regeeringsvliegtuigen, waardoor
ongeveer 20 matrozen gedood en 80 gewond
zijn. Van een onzer schepen heb ik bericht,
dat de „Admiraal Scheer" als repressaille de
haven van Almeria gebombardeerd heeft,
gistermorgen tusschen half zeven en zeven
uur.
Ik heb een onderhoud gehad met den
Duitschen zaakgelastigde hier ter stede en,
hem verzocht aan zijn regeering den drin
genden wensch van de Britsche regeering
te willen overbrengen om den ernstigen
toestand, die door bovengenoemde inciden
ten reeds geschapen is, niet nog ernstiger
te maken door agressieve daden. Omdat ik
nog niet over volledige inlichtingen van
alle zijden beschik verzoek ik het Huis het
voorloopig by deze opsomming van feiten
te willen laten.
Majoor Attlee en de communist
lacher trachtten den minister n°£
eenige nadere vragen uit zyn tent te lok
ken maar Eden antwoordde, dat hy tot zyn
spijt aan het bovenvermelde op het oogen-
Gal-
door
blik niets toe te voegen had of toevoegen
kon.
Onrust in de Ver. Staten over het
bombardement van Almeria.
In verband met de ontwikkeling van den
stryd in Spanje heeft staatssecretaris Cor-
dell Huil zyn vacantie, welke hy in Virgi-
nia doorbracht, afgebroken en is hy onmid
dellijk naar Washington teruggekeerd. Ook
president Roosevelt wordt voortdurend op
de hoogte gehouden met de ontwikkeling
van den toestand.
Indien men tot de slotsom komt, dat de
staat van oorlog bestaat tusschen Spanje en
Duitschland, dan zal de neutraliteitswet van
toepassing worden op de verscheping van
wapenen naar Duitschland en moeten de
overige maatregelen, welke bij deze wet
zyn voorzien, worden toegepast. Reeds zijn
deze maatregelen van kracht ten aanzien
van de beide strijdende partijen in Spanje.
Het departement van buitenlandsche
zaken volgt nauwkeurig de ontwikkeling
met niet verborgen ongerustheid. Cordell
Huil en onderstaatssecretaris Welles ont
houden zich voor het oogenblik nog van
commentaar.
De Spaansche ambassadeur die zich te San
Francisco bevond, is per vliegtuig naar
Washington vertrokken om een onderhoud
met Huil te hebben. In Spaansche kringen
verklaart men, dat hy inlichtingen zal in
winnen omtrent de houding der Ameri-
kaansche regeering. Deze kringen zijn van
meening, dat de Ver. Staten, hoewel zij
geen lid zyn van de commissie voor de
niet-inmenging, altijd een politiek vanniet-
inmenging gevolgd hebben. Men wenscht
thans te weten ,of de beschieting van Al
meria daarin wijziging heeft gebracht.
Een publicatie der Spaansche
regeering.
Na vergaderd te hebben, heeft de Spaan
sche regeering een nota, gericht tot het
Spaansche volk en alle volken ter wereld,
tot het bekend maken van den misdadigen
aanslag, die het Duitsche nat.-socialisme
tegen Spanje heeft gepleegd, gepubliceerd.
De nota zegt onder meer, dat de Duitche en
Italiaansche regeeringen een serie, waarbij
vijandige, daden tegen het Spaansche volk
heeft bedreven en dat die vroeger ver
bloemde en thans openlijke aanvallen hun
hoogtepunt hebben bereikt met het mis
dadige bombardement van Almeria. Er
wordt aan herinnerd, dat de schepen, die
toezicht utoefenen, volgens de voorschrif
ten buiten de territoriale wateren moeten
blijven. Bovendien hadden de Duitsche
schepen aan de kust der Balearen geen
arbeid te verrichten en niettemin lag de
„Deutschland" voor anker in de haven van
Ibiza om, zooals herhaaldelijk kon worden
waargenomen, in samenwerking met andere
Duitsche eenheden, die de strijdkrachten der
opstandelingen te beschermen en de sche
pen der opstandelingen, die eilanden en
schepen van het loyale Spanje aanvallen,
door radiomededeelingen en seinen inlich
tingen te verschaffen.
De nota verzekert verder, dat de vlieg
tuigen der regeering met voorbedachten
rade zijn aangevallen en dat zy zich slechts
tegen een volkomen ongerechtvaardigden
aanval verdedigd hebben.
De Duitsche regeering, aldus de publicatie,
blijft voorwendsels zoeken om ons grond
gebied op schaamtelooze wijze te schenden..
De beschaafde wereld zai een dergelijk ge
welddadig optreden niet toestaan. Alle
landen, die vrede willen, alle menschen, die
willen voorkomen, dat de wereld in de
grootste verwarring geraakt, moeten hun
stem verheffen met die van het Spaansche
volkaldus besluit de nota.
Protest van minister Delvayo.
De vertegenwoordiger van Spanje in den
Volkenbondsraad, minister Delvayo, heeft
den secretaris-generaal een nota overhan
digd, waarin hij hem verzocht de staten,
leden van den bond, zoo spoedig mogelijk
op de hoogte te stellen met de gebeurtenis
sen te Ibiza en Almeria, welke volgens de
Spaansche regeering een nieuwe aanslag
zijn tegen de onafhankelijkheid en integri
teit van Spanje.
In haar nota deelt de Spaansche regeering
mede, dat by het bombardement van Almeria
negentien personen werden gedood, waar
van vyf vrouwen en een kind.
De Spaansche regeering wacht de ontwik
keling van de debatten in de niet-inmen
gingscommissie te Londen af, alvorens te
besluiten of zy, overeenkomstig haar recht,
verzoeken zal den Volkenbondsraad drin
gend byeen te roepen.
Betoogingen te Salamanca.
Meer dan 10.000 menschen hebben giste-
te Salamanca voor het paleis van
Franco betoogd tegen het bombardement
van de „Deutschland". De genera: L be
tuigde het volk zijn dank, waarna de me
nigte den Duitschen ambassadeur haar
leedwezen ging betuigen. De zender, die
ren
l
4
