DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Generaal Mola bij vliegongeluk gedood.
No. 218
Vrijdag 4 Juni 1937
De algemeene toestand
De Spaansche revolutie
Tegenslag voor de opstandelingen.
IN TOTAAL ZES DOODEN.
139e Jaargang
Opstand in Chineesche
provincie.
De bemanning van de Andra
vrijgelaten.
Nieuws in 't kort.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt EL KEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk f 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COS TER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060 Telef. 3320, redactie 3330.
Uit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur; C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 4 Juni.
De Spaansche opstandelingen hebben een
zeer gevoelig verlies geleden door den plot'
selingen dood van generaal Mola, die
zooals men elders zal kunnen lezen by
een vliegongeluk om het leven is gekomen
Dit verlies is des te ernstiger, als men
weet, wie Mola was. Want wel wordt gene
raai Franco steeds als nummer één ge
noemd, maar als men de situatie zuiver zou
beschouwen, dan moest generaal Mola fei
telijk als de eerste man worden genoemd,
Franco heeft weliswaar den opstand uitge
lokt, heeft hem ook geleid, maar als stra
teeg stond hij ver achter bij Mola, zijn
rechterhand. Als Mola steeds de leiding bij
de gevechten had gehad en Franco zich
megr met de politieke vraagstukken had
bezig gehouden, zeer waarschijnlijk was dan
Madrid dezen winter gevallen. Dat dit niet
gebeurde, hebben de regeeringstroepen te
danken aan Franco, die het groote einddoel
vergat en zich op zijwegen begaf. Zulks
zou Mola zeker nimmer gedaan hebben.
Generaal Franco heeft dus wel een zeer
belangrijk persoon verloren en het zal
moeilijk zijn, om een goeden plaatsvervan
ger te vinden voor den generaal-strateeg.
Wat intusschen de gevolgen zullen zijn van
de opstandelingen, hierover valt natuurlijk
weinig te zeggen. Maar het verlies van zulk
een belangrijk persoon als Mola kan bijna
niet zonder gevolgen blijven.
Engeland doet een zeer serieuze poging,
om Duitschland en Italië weer terug te
brengen in de Londsche commissie. Thans
hebben de Engelsche vertegenwoordigers
iu Berlijn en Rome bij de regeeringen al
daar een stap gedaan, om het oordeel van
die regeeringen te vernemen over de me
thodes, waardoor de veiligheid der vloten,
belast met de controle aan de Spaansche
kust, zou kunnen worden verzekerd.
Zooals men weet, zocht Engeland die vei
ligheid in een uitbreiding van het stelsel
van beschermde zones en in een „samen
werking der contrólevloten". Ten aanzien
van de beschermde zones zou het Britsche
denkbeeld een stap meebrengen bij de
twee partijen in het Spaansche conflict, die
zich zouden moeten verbinden deze zones
te eerbiedigen, welke het toezicht aan de
kust verrichten. De gedachte van samen
werking tusschen de vloten zou in de plaats
komen van de term „solidariteit", door
Duitschland op den voorgrond gebracht en
zou meebrengen dat in het geval van een
incident overleg zou worden gepleegd tus
schen de verschillende vloten, teneinde de
te nemen maatregelen te bespreken en vast
te stellen. Door deze methode zou worden
vermeden, dat er bij voorbaat een systeem
van sancties zou worden opgesteld, waar
tegen de Britsche regeering gekant is.
Men meent te weten dat de gedachten-
wisseling over deze verschillende punten
op den goeden weg is en men hoopt dat zij
binnenkort zal leiden tot de opstelling van
een gedetailleerd ontwerp.
Von Ribbentrop en graaf Grandi zijn gis
termiddag achtereenvolgens op het Foreign
Office ontvangen, waar zij op de hoogte
werden gesteld van den stap door de Brit
sche regeering gedaan. Als gevolg van deze
bezoeken en ofschoon de Italiaansche en de
Duitsche regeering haar standpunt nog
niet hebben doen kennen ten aanzien van
het Britsche denkbeeld, toonen diploma
tieke kringen te Londen zich vrij optimis
tisch over den afloop der onderhandelingen.
De Duitsche minister von Blomberg heeft
gisteren tijdens zijn Italiaansch bezoek een
militair vliegveld bezocht en een groote
vliegtocht gemaakt, zoodat hij dus even
als zijn collega's een goeden kijk heeft
kunnen krijgen op de Italiaansche lucht
macht. Maar is het bezoek van von
Blomberg alleen bestemd, om militaire
schouwspelen te zien? Zelfs de Italiaansche
pers betwijfeld dat en zegt, dat von Blom-
berg's bezoek een ernstig en practisch doel
heeft. Zoo schrijft de Gazette del Papoio,
dat von Blomberg's uitstapje in de eerste
plaats een vredelievende beteekenis heeft,
doch Italië en Duitschland vergete het mili
taire karakter van het bezoek geen oogen-
blik. Beide landen moeten het contact tus
schen hun legers uitbreiden, want deze
militaire krachten tezamen zullen Europa
kunnen redden van de bolsjewistische
invasie, al doet dit bolsjewisme zich dan
ook voor als democratie.
Ziedaar, hoe de Italiaansche pers zich uit.
En af weer: bepaald geruststellend is zoo'n
uitlating niet.
De Spaansche opstandelingen hebben
een zwaar 'verlies moeten boeken door
den dood van een hunner allerbeste le
geraanvoerders, generaal Mola. Deze is
namelijk op een vliegtocht verongelukt.
Het lijk werd op 25 meter van het ge
heel vernielde toestel gevonden en was
onherkenbaar. Alleen aan de uniform
herkenden men den generaal.
Het radiostation van Salamanca heeft
gisteravond om half acht meegedeeld, dat
de bekende generaal Emilio Mola, bevelheb
ber van het Noordelijke leger van de op
standelingen, aan het front van Biscaje tij
dens een verkenningsvlucht in een dichten
mist terecht is gekomen en neergestort.
De generaal kwam om het leven, evenals
zyn adjudant, twee officieren van den gene-
ralen staf en de beide vliegtuigbestuurders.
Het toestel was op weg naar Valladolid en
stortte neer bij Briviesca.
Hoe het ongeluk gebeurde.
De zender, die als „Radio-Nacional" wordt
aangekondigd, meldt de volgende bijzonder
heden over den dood van generaal Mola: „De
generaal vertrok te negen uur in een dich
ten mist van Vitoria naar Valladolid. Hij
was vergezeld van luitenant-kolonel Pozas,
twee officieren en een sergeant-bestuurder.
Het toestel vloog te pletter tegen een berg
helling op drie of vier kilometer van het
dorp Castin de Peones. De autoriteiten von
den het geheel vernielde toestel na eenige
uren zoeken.
Te Salamanca heerschte groote bewogen
heid. De winkels werden gesloten, terwijl de
voorstellingen in de schouwburgen geen
doorgang vonden. De troepen in Biskaje
hebben gevraagd het offensief te mogen her
vatten om de nagedachtenis van Mola te
eeren".
Queipo de Llano over den dood vin
generaal Mola.
Queipo de Llano heeft gisteravond mede-
deeling gedaan van den dood van generaal
Mola. „Mola was een der voornaamste lei
ders r-izer beweging, zoo verklaarde hij, en
hij is gestorven bij het vervullen van zijn
plicht." De mist was zeer dicht en belette
elke operatie. Toch wilde de generaal over
de linies vliegen, daar hij boven den mist
een volkomen helderen hemel dacht aan te
treffen. Plotseling werd de mist echter dich
ter en om onbekende redenen moest het
vliegtuig landen. Hierbij botste het toestel
tegen een berg en de inzittenden werden
eerst tegen de wanden van het toestel ge
worpen en vervolgens op den grond. Allen
werden gedood. Generaal Mola is gestorven,
doch zijn geest blijft. Zijn dood kan niets
veranderen, integendeel, het enthousias; ie
zal nog grooter zijn om het werk waaraan
hij zijn geheele energie gaf, te voltooien. Ik
verzoek u voor hem een gebed te storten en
voor zijn nagedachtenis een minuut stilte in
acht te nemen".
De vlaggen halfstok.
In het door de troepen van Franco bezette
Spanje, dat in Emilio Mola een zijner be
kwaamste generaals verliest, waaien de
vlaggen halfstok.
Tezamen met generaal Franco bond gene
raal Mola in Juli van het vorig jaar den
strijd aan tegen het communisme en de
anarchie. Op 17 Juli 1936 richtte hij van
Pamplona uit zijn gedenkwaardige „oorlogs
verklaring aan de vijanden van Spanje". In
weinige dagen kon Mola het geheele Spaan
sche gebied tusschen de noordkust, met uit
zondering van de kustwegen, in zuidelijke
richting tot op 50 K.M. ten noorden van Ma
drid, Guadarrama en het Somosierra-geberg-
te, naar het oosten tot Huesca en naar het
westen tot de Portugeesche grens met inbe
grip van de provincie Gallicie, in den noord
westelijken hoek van Spanje, in zijn macht
brengen.
Wijziging in de legerleiding.
Generaal Franco heeft na den dood van
generaal Mola onmiddellijk een nieuwe re
geling getroffen inzake het militaire opper
bevel. Het noordelijke leger, dat tot nu toe
onder leiding stond van generaal Mola,
wordt gesplitst in een noordelijk en een cen
traal leger. Het nieuwe noordelijke leger
omvat de Baskische en Cantabrische provin
ciën en staat onder leiding van generaal Da-
villa. Het nieuwe centrale leger, Castillie en
Aragon omvattend, wordt gebracht onder
commando van generaal Saliquet. Generaal
Queipo de Llano blijft leider van het zuide
lijke leger.
Generaal Mola.
De loopbaan van generaal Mola.
Generaal Mola heeft het grootste deel van
zijn carrière in Marokko gemaakt, waar hy
den rang van kolonel verkreeg. Na den val
der dictatuur van Primo de Rivera keerde
hy naar Spanje terug, waar hij tot direc
teur-generaal der politie werd benoemd,
welke functie hij tot den val der monarchie
bekleedde. By het uitroepen der republiek
gaf hij zijn post op en werd gedurende twee
jaren niet met een commando belast. In dien
tijd publiceerde hij zijn boek met herinne
ringen en meeningen aangaande de gebeur
tenissen, welke den val van de monarchie
vooralgingen, hetwelk eenig opzien verwek
te. Gedurende de 2 jaren, dat Lerroux en
Gil Robles aan de macht waren, was hy we
der in actieven dienst. Den 19den Juli 1936
was hy gouverneur van Pampeluna en als
zoodanig nam hij de leiding op zich van den
militairen opstand van Navarra, waar hy
requetes wapende. Daarna nam hij deel aan
de operaties van Irun, vervolgens aan het
front van Madrid, om tenslotte opperbevel
hebber van het noordelijk leger te worden.
Hy schaarde zich aan de zijde van generaal
Franco toen deze tot hoofd der nationalisti
sche regeering werd aangewezen en stond
bekend om zijn Carlistische gezindheid.
CENTRALISATIE VAN DE NOORDELIJKE
LEGERS IN CHINA.
Een belangrijk succes voor Tsjiang
Kai Sjek. Tsjang Sjie Liang uit zijn
ambt ontzet.
Den laatsten tijd zijn reeds eenige keeren
berichten uit China ontvangen, volgens wel
ke in Noord-Chineesche steden besprekin
gen plaats vonden tusschen de leiders der
troepen in Noord-China, de gouverneurs van
de Noord-Chineesche provincies en ook tus
schen deze Noord-Chineesche autoriteiten en
vertegenwoordigers van de Centrale regee
ring te Nanking. Uit deze berichten kreeg
men den indruk, dat de Centrale regeering
te Nanking krachtige pogingen in het werk
stelde om de Noordelijke legers te reorgani-
seeren en daardoor meer eenheid te brengen
in China's verdediging. De opstand van
Sianfoe, op 12 December van het vorige,
jaar bij welke gelegenheid zooals men zich
zal herinneren maarschalk Tsjiang Kai Sjek
gevangen werd genomen door de ontevre
den troepen onder leiding van generaal
Tsjang Sjoe Liang, heeft zonder twijfel den
stoot gegeven tot deze poging om grootere
eenheid te brengen in de Noord-Chineesche
legers.
Het laatste bericht omtrent deze conferen
tie tusschen de militaire autoriteiten bereikte
ons gisteravond. Het bevatte de mededee-
ling dat vertegenwoordigers van den gene-
ralen staf van het leger der centrale regee
ring en de bevelhebbers van de Noordelijke
legers te Kaifeng in de provincie Honan een
bespreking hebben gehouden, waarin beslo
ten is maarschalk Tsjang Sjoe Liang uit zijn
ambt te ontzetten. Zooals men weet was
Tsjang Sjoe Liang, zij het na een berouw
volle bekentenis van zy'n schuld en na een
„gevangenschap" van eenige dagen te Nan
king, in zijn ambt hersteld. Een verder be
sluit van de conferentie te Kai Feng is, dat
de Noordelijke legers gemoderniseerd zullen
worden en gereorganiseerd in nationale di
visies, waarvan de eenheden in garnizoen
gelegd zullen worden in het Noorden van
Kiangsoe, de provincies Anhwei en Honan
en langs de Gele rivier. Tenslotte besloot de
conferentie, dat de bevelhebber van het vyf-
de leger, generaal Joe Hiou Koeng, die gou
verneur van Hansoe was tijdens de gebeur-
tenissen te Sianfoe, zich zal onderwerpen
aan den militairen raad van Nanking. Het
Noord-Oostelijke leger zal komen te staan
onder generaal Li Hoe Sjin, pacificatie com
missaris voor de provincies Honan en Anh
wei. Deze nieuwe reorganisatie van de Noor
delijke legers en de terzijdestelling van
Tsjang Sjoe Liang vormen een duidelijk en
groot succes voor maarschalk Tsjiang Kai
Sjek. Dit resultaat van de besprekingen is
van groote beteekenis voor China's militaire
positie, vooropgesteld, dat het inderdaad zal
gelukken de tot dusver uiterst onafhankelijk
optredende troepen van het Noorden te cen-
traliseeren en onder één gezag te plaatsen
In de provincie Sinkiang in Chineesch
Turkestan is een opstand uitgebroken,
waardoor de geregelde autobusverbinding
tusschen Sinkiang en Soeiyuan is gestaakt.
Volgens berichten uit Chineesche bron
zijn Mohammedaansche benden slaags ge
raakt met provinciale troepen onder com
mando van den commissaris van landsver
dediging Sjeng Sji Tsia, die algemeen werd
beschouwd als een beschermeling van
sovjet-Rusland.
In Chineesche kringen is men van oor
deel, dat nu agenten van de sovjets de
Mohammedanen hebben aangespoord tegen
Sjene in opstand te komen.
Het gevolg van den opstand.
Een onverwacht gevolg van den op
stand in Sianfoe op 12 December 1936 is
een sterke vooruitgang in het brengen van
een grooter eenheid in de Chineesche
legers. Te Kaifeng in de provincie Honan
is een conferentie gehouden tusschen de
vertegenwoordigers van den generalen staf
van Nanking en de bevelhebbers van de
noordelijke legers en men is tot de vol
gende resultaten gekomen: t
le. maarschalk Tsjang Soe Liang zal uit
zijn ambt worden ontzet.
2e. De noordelijke legers zullen worden
gemoderniseerd en gereorganiseerd in
nationale divisies, waarvan de eenheden
zullen worden gecantonneerd in het noor
den van Kiangsoe, Anhoei en Honan en
langs de gele rivier.
3. De generaal van het vijftigste leger,
Yu Hioe Kung, die tijdens de gebeurtenis
sen in Sianfoe fouverneur was van Kan-
soe, zal zich onderwerpen aan de militaire
commissie van Nanking en het noord
oostelijk leger zal ondergeschikt worden
gemaakt aan generaali Li Hoe Sjin, pacifi
catie-commissaris van Honan en Anhoei.
DE HUWELIJKSREIS VAN DEN
HERTOG VAN WINDSOR.
Gisteravond te kwart over zes verlieten
de hertog en de hertogin van Windsor
kasteel Candé om zich naar kasteel Was
serleonburg te begeven. Tot Amboise werd
de auto van de jonggehuwden door een
sterke politiemacht begeleid. Buiten het
hek van het kasteel werd het jonge paar
door velen toegejuicht.
In den middag heeft Rogers aan de pers
twee mededeelingen van den hertog ver
strekt. De eerste luidde als volgt:
De hertog en de hertogin van Windsor
nemen de gelegenheid te baat om de jour
nalisten hun dankbaarheid te betuigen
voor de hoffelijkheid, welke zij hebben
bewezen in de moeilijke omstandigheden.
In de afgeloopen maanden heeft de pers
onvermijdelijke onjuiste berichten gepu<
bliceerd, doch telkens wanneer dit moge
lijk was, werden onjuiste berichten her
steld. Ten aanzien van de toekomst kan de
hertog nog niets zeggen, hij zal evenwel
steeds bereid blijven belangrijke mede
deelingen betreffende hemzelf of de her
togin te verstrekken. Tevens maken de
hertog en de hertogin van de gelegenheid
gebruik om een beroep te doen op de we
reldpers, waarvan zij de moeilijke op
dracht ten volle begrijpen, om zooveel
mogelijk de discretie te bewaren, waarop
het hertogelijk paar recht meent te heb
ben.
In de tweede verklaring danken de
hertog en de hertogin allen die ter gele
genheid van hun huwelijk hun beste
wenschen hebben gezonden of geschenken
hebben doen toekomen. De jonggehuwden
zullen dit nooit vergeten. Zij hopen, dat
ra de moeilijke uren, welke zij hebben
doorgemaakt, zij thans zullen kunnen ge
nieten van een rustig, nuttig en kalm
leven.
Gister over de Spaansch-Fransche
grens geleid.
De uit vyftien personen bestaande
bemanning van het Nederlandsche s.s.
Andra, omtrent wier lot men langen tyd
in ongerustheid heeft verkeerd, is gister
over de Spaansch-Fransche grens ge
leid.
Zooals men zich herinneren zal, is de
Andra, welke toebehoorde aan de reedery
Socdeco te Antwerpen en levensmiddelen
naar Spanje had vervoerd, op de terugreis,
in ballast varende, op weg van Bilbao naar
Swansea, in het begin April door den kruiser
der zeestrijdkrachten van generaal Franco,
de Almirante Cervantes, tot zinken ge
bracht, waarna de opvarenden aan boord
van dezen oorlogsbodem werden genomen.
Kapitein was de heer Dragten uit Rotterdam.
Sedert dien zyn de mannen door de Fran
co-autoriteiten te San Sebastian vastgehou
den. Op 24 April werd op het departement
van buitenlandsche zaken te Den Haag van
Hr. Ms. gezantschap te Lissabon de mede-
deeling ontvangen, dat de bemanning van
de Andra was vrijgelaten en naar huis ge
zonden was, doch hier te lande wachtte men
tevergeefs op de terugkomst der zeelieden.
Op 9 Mei kreeg het departement toen het
bericht van den Nederlandschen consul te
San Sebastian, dat de bemanning zich daar
nog in verzekerde bewaring bevond. Aan den
consul is toen onmiddellijk opdracht ver
strekt stappen tot invrijheidstelling der
Nederlanders te ondernemen. Thans zijn
deze dus eindelijk met succes bekroond.
Naar wy vernemen, hebben de schepelin
gen, zoodat zij op Fransch grondgebied wa
ren aangekomen, zich onmiddellijk telegra
fisch in verbinding gesteld met de directie
van het Nederlandsch Bevrachtingskantoor
te Rotterdam, dat hen had aangemonsterd
en dat hen thans van reisgeld zal voorzien.
Tegen Zaterdag of Zondag wordt de beman
ning te Rotterdam terug verwacht.
Balkon ingestort. - Gistermiddag is te
Parys een balkon van de vijfde étage van
een huis aan de boulevard des Capucinos
omlaag gestort en op het terras van een café
terecht gekomen. Verscheidene bezoekers
werden ernstig gewond. Een meisje van vyf
jaar is in hopeloozen toestand naar het
ziekenhuis vervoerd en daar na aankomst
overleden.
De „ijzeren long" op weg naar Ame
rika. - Frederick Suite, zoon van een million-
nair uit Chicago, kreeg verleden jaar, toen
hij een reis om de wereld aan het maken
was, in Peiping een aanval van kinderver
lamming. Tengevolge hiervan kon hij haast
niet meer ademen; zijn leven werd echter
gered met behulp van een groot toestel, de
„ijzeren long", waardoor lucht in en uit zijn
longen wordt gepompt. Zonder dit toestel
zou hy vermoedelijk niet langer dan enkele
minuten in het leven kunnen blijven.
Gisteren werd, naar Reuter meldt, de
jonge Suit te Sjanghai aan boord gebracht
van het mailschip „President Coolidge", dat
hem naar Amerika terugbrengt. Er moest een
stuk uit het schip worden gezaagd om den
patiënt in een hut onder te brengen; de
„ijzeren long" is namelijk een onhandelbaar
gevaarte. Zij heeft de gedaante van een cy-
linder en is 7 voet lang. Het mechanisme
wordt aangedreven door een oliemotor. De
cyllnder omvat den patiënt geheel, alleen
zyn hoofd steekt er boven uit.
De reis van Peiping naar Sjanghai werd
gemaakt in een specialen trein. Een dokter,
negen verpleegster en een aantal monteurs,
die de „ijzeren long" bedienen, vergezellen
den patiënt.
Déraillement in Engeland. - Een trein,
die gisteren op het spitsuur van half negen
het zeer drukke station Bakerstreet kwam
binnenrijden, is gedeeltelijk ontspoord, heeft
een stilstaanden trein aangereden en de
beide eerste wagens zijn in de tunnel door
gedrongen, waar een groote verwoesting is
aangericht, zoodat het verkeer volkomen
moest worden omgelegd en speciale bus
diensten naar Edgfl/are en Harrow zyn inge
legd. Elf passagiers in den eersten wagen
zijn licht gewond, maar slechts een van hen
is ter observatie in een ziekenhuis gehouden.
Spionnage in Hongarije. - Het Hongaar-
sche militaire gerechtshof heeft drie Hon-
gaarsche burgers wegens spionnage veroor-
deld tot straffen van 6 tot 15 jaar dwang
arbeid.
Landarbeidersstaking. - In een negental
Fransche gemeenten waar de landarbeiders
staken, hebben zich enkele incidenten vooi-
gedaan. Te Tremblay Les Gonesse heeft een
ernstige botsing plaats gehad tusschen
werkgevers en stakers. Enkele personen,
onder wie gendarmes, werden gewond. Twee
arrestaties werden verricht.
Brand in een film-theater. - Te Hem bü
Roubaix (Fr.) is in een atelier voor film
reiniging een ontploffing ontstaan, welke
door brand gevolgd werd. Een persoon werd
daarbij gedood. Twee personen werden ge
wond en verkeeren in zeer ernstigen toe
stand.
Nog twee gewonden van de „Deutsch-
land" overleden. - In het hospitaal van
Ibiza zijn twee stokers van de „Deutschland"
aan de bij het bombardement van dit schip
bekomen verwondingen overleden.
'1
V
