DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Opstandelingen vlak bij Bilbao.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 1—5 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Ho. 138
Dinsdag 15 Juni 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
139e Jaargang
De algemeene toestand.
De Spaansche revolutie
Onder bescherming van Britsche oorlogsschepen
evacueeren duizenden personen.
Protest van de Baskische
regeenng.
Geruchten over arrestatie van
Ag ra n of.
Prinses en Prins
vanavond voor
de radio.
De schoolstrijd in
Duitschland.
1
ALKMAARSCHE COURANT.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Alkmaar, 15 Juni.
Na de gebeurtenissen met de „Deutsch
land", die eenige weken geleden door
Spaansche regeerings-vliegtuigen gebom
bardeerd is, heeft Engeland heel veel moei
te gedaan, om Duitschland en Italië weer
terug te brengen in de non-interventie
commissie.
Men weet, dat beide landen zich slechts
tijdelijk teruggetrokken hadden en weer
zouden deelnemen aan de controle ter zee,
zoodra zekere eischen, de veiligheid der
schepen en hun bemanningen betreffende,
waren ingewilligd door de beide partijen in
Spanje.
Thans is men zoover gekomen, dat die
terugkeer spoedig te verwachten is. Enge
land heeft voorgesteld, om een veiligheids-
zóne in te stellen en verder, om een aanval
op een schip van een der aangesloten lan
den te beschouwen als een aanval op de
gemeenschappelijke controle-vloot.
Duitschland en Italië schijnen accoord te
gaan met deze Britsche voorstellen, hoewel
zij meer geëischt hadden. Dat is een ver
heugend verschijnsel en als nu de beide
vijandige groepen in Spanje ook accoord
gaan met de Britsche voorstellen, dan kan
de Londensche commissie op een zeer goed
werk ten behoeve van de Europeesche vrede
terug zien.
In Italië is men best te spreken over dit
Britsche werk. Dat is, zoo oppervlakkig
bezien, zeer merkwaardig, omdat het al heel
lang geleden is, dat Italië in Engeland iets
goeds zag tot stand gebracht.
Wat kan de reden wel zijn van die goede
gestemdheid jegens Engeland? Toch niet de
Britsche voorstellen zelf, die zooals we
hierboven reeds opmerkten minder ver
gingen dan de eischen van Italië en Duitsch
land.
Maar waarschijnlijk zal men dien Italiaan-
schen weiwillenden toon kunnen verklaren
uit het feit, dat Engeland heelemaal niet
wilde ingaan op het plan van Rusland, dat
maar liefst gezamenlijk ten oorlog zou zijn
getrokken tegen generaal Franco. En ..Enge-
land-los van Rusland" is iets, wat Italië zeer
welkom zou zijn. Italië zou nog altijd
ondanks alles, zelfs ondanks Frankrijk!
een vier-mogendheden-pact wenschen tus-
schen Engeland, Frankrijk, Duitschland
Italië, maar zonder Rusland, absoluut zon
der Rusland. Daarom staan de staatkun
dige en politieke ideeën van beide landen te
ver van elkaar!
Langen tijd is het zeer rustig geweest op
de Spaansche gevechtsfronten en het wei
nige, wat de laatste weken te vermelden
was, bleken schermutselingen te zijn rond
om de Spaansche hoofdstad, waarbij de
regeeringstroepen kleine successen boekten.
Op zich zelf beteekenden die successen
niet zoo heel veel, tenminste strategisch niet.
Maar Franco, die op een aller-ongunstig
oogenblik zijn veldheer Mola verloor, kon
zelfs deze kleine verliezen niet lijden, om
dat het volk al te gauw oordeelde en reeds
van meening dreigde te veranderen; het
volk, dat misschien uitsluitend denkt aan
eigen belang en niet graag aangezien wil
worden als vijanden van den toekomstigen
winnaar.
Er moest dus spoedig een keer komen;
Franco moest spoedig nieuwe successen
kunnen melden, om het volk op zijn hand te
houden. En daarom heeft hij vele troepen
uit de Madrileensche stellingen teruggeroe
pen en naar de fronten rondom Bilbao ge
zonden. Vandaar dat de regeeringstroepen
bij Madrid dikwijls de stellingen van Franco
ledig vonden.
Zoo is het te verklaren, waarom Franco
het offensief bij Bilbao heeft ingezet. En
zoo is het te verklaren, dat de versterkte
troepenmacht van Franco een inderdaad be
langrijk succes kon boeken.
Nog i$ Bilbao niet gevallen, maar men
kan dien val eiken dag verwachten. Maar
zelfs dan is Franco nog niet klaar. Met
Bilbao is nog lang niet geheel Baskenland
in handen van generaal Franco en zoolang
dat niet het geval is, kan Franco zijn troe
pen niet weer naar elders dirigeeren.
Michel Kaganovitch broeder van Lazare
Kaganovitch, den commissaris van verkeers
wezen. Het is echter niet waarschijnlijk,
dat deze gearresteerd zou zijn.
Verder deed het gerucht de ronde, zonder
dat het mogelijk was dit te controleeren, dat
de leider van de Oostzee-vloot en generaal
Lewandowski de commandant van het mili
taire district van Trans-Kakukasie, eveneens
gearresteerd zouden zijn.
Geruchten omtrent de arrestatie van 20
Duitsche communisten en 80 Hongaarsche
communisten zijn eveneens oncontroleerbaar.
Ondanks het gerucht dat mevrouw Litwi-
noff gearresteerd zou zijn, schijnt het dat
deze zich nog steeds te Sverdlowks in den
Oeral bevindt.
Nieuw monsterproces.
Naar het Chabarowsk verschijnende blad
„Tichookeanskaja Swesda" meldt, heeft on
langs te Swobodnoje in het Sovjet-gebied in
het Verer Oosten voor een speciale recht
bank van het hoog militair gerechtshof der
Sovjet-Unie een vierde monsterproces
plaatsgevonden, waarbij weder spoorweg
personeel, ditmaal van den Amoerspoorweg,
terechtstond, onder beschuldiging van
„Trotzkisme", sabotage en spionnage ten
gunste van Japan. Alle 29 beklaagden wer
den ter dood veroordeeld. Het vonnis is
reeds voltrokken.
In drie weken zijn volgens de mededee-
lingen van genoemd blad in het gebied van
Chabarowsk in totaal 95 doodvonnissen vol
trokken. Ook dit vierde proces in het Verre
Oosten wordt door de Moskousche pers stil
zwijgend voorbijgegaan.
Voorstel tot sluiting van consulaten,
uitwijzing en arrestatie van vreem
delingen.
Det Sovjet-regeering doet stappen met
het oog op de sluiting van een aantal Duit
sche en Japansche consulaten in Russische
steden, doch volgens berichten uit goed in
gelichte diplomatieke kringen te Moskou
stuit zij daarbij te Berlijn en Tokio op groot
verzet, zoo meldt de correspondent te Mos
kou van de Manchester Guardian.
De Duitsche consulaten, waartegen het
gaat, zijn die te Odessa en te Wladiwostock,
beide in plaatsen, die voor de Russische
defensie van het grootste belang zijn. De
Japansche worden niet genoemd. Tokio heeft
acht consulaten in de Sovjet-Unie, ook op
verschillende plaatsen in Siberië en het
Verre Oosten, o.a. te Wladiwostock, Berlijn
heeft er zeven.
Moskou heeft niet het recht de sluiting te
eischen, doch het heeft desbetreffende „voor
stellen" gedaan, onder het motief, dat aan
gezien de meeste Duitsche en Russische on
derdanen het land hebben verlaten en alle
economische onderhandelingen van Moskou
uit worden geleid, de twee regeeringen geen
behoefte hebben aan consulaten in de pro
vincie.
Hieruit schijnt men te moeten opmaken
dat het verzoek in verband staat met de
uitwijzing van talrijke vreemdelingen ge
durende de laatste weken, maar ook met de
acht op spionnen. Men leest dagelijks be
richten omtrent spionnage en sabotage,
welke zouden worden bedreven door den
Duitschen en den Japanschen inlichtingen
dienst. Gedurende de jongste Trotzkisten-
processen werden Duitschland en Japan bei
de beschuldigd spionnage te plegen en in
het land onrust te stoken. Speciaal werden
beschuldigingen geuit tegen hun attaché's
in de U.S.S.R.
De campagne voor de uitwijzing van bui
tenlanders heeft zulk een omvang aange
nomen, dat er na 1 Juli feitelijk geen vreem
deling meer in het land zal zijn achterge
bleven.
Een uitzondering op dezen regel zouden
de communistische uitgewekenen uit
Duitschland en Oostenrijk vormen, die
„vaderlandlooze" vreemdelingen zijn. De
meesten hunner zijn gearresteerd; tot hen
behooren vroegere leiders van de commu
nistische partij en rijksdagleden. Hun arres
tatie staat niet offitieel vast, maar zij zijn
verdwenen en hun vrienden vreezen, hen
niet terug te zullen zien.
De berg Santa Marina, welke 425 M.
hoog is, is Zondag door de brigades van
Navarre bezet. Het is de sleutelpositie
van Bilbao. Van dezen berg beheerscht
men niet alleen Bilbao, doch ook de
wegen, welke naar de stad leiden. Toen
de speciale verslaggever van Havas het
front verliet, scheen iedere poging der
opstandelingen er op gericht op te drin
gen in de richting van de Rio Nirvion,
de haven van Bilbao. Achter de troe
pen der eerste linie trokken sterke
reserve-afdeelingen op, waarbij tal van
manschappen der stormgarde waren in
gedeeld, die na de eventueele bezetting
van Bilbao in de stad politiedienst gul
len verrichten. Er volgde eveneens een
groote hoeveelheid materiaal. De con-
vooien beslaan alle wegen. Alle tran
sportmiddelen der bewoners zijn gere-
quireerd.
In de andere sectoren waren de krijgsver
richtingen van weinig beteekenis, hoewel de
Basken genoodzaakt zijn geweest hun linies
in de sectoren van Munguia en Galdacano,
in verband met een doorbraak in het mid
den te rectificeeren.
Gisteren vlogen voortdurend vliegtuigen,
vooral tweemotorige Heinkels, over Bilbao.
Een escadrille, bestaande uit 24 Junckers en
Savoia vliegtuigen wierp bommen op den
weg van Bilbao naar Santander, waarlangs
De Russische zuivering.
Het gerucht, dat Agranof, de adjunct-1 ^dichte menigte boeren trekt, die met hun
commissaris van binnenlandsche zaken J
en Prokofiev, de adjunct-commissaris
van verkeerswezen, gearresteerd zouden
zijn, wordt van officieele zijde niet be
vestigd. Het is echter waarschijnlijk, dat
deze arrestaties verricht zijn. Agranof
was bovendien veiligheids-commissaris
van den eersten rang evenals Gamarnik.
Iwan Tevossion is tot adjunct-commis
saris van de verdedigingsindustrieën be
noemd. Het gerucht vn deze benoeming heeft
een ander gerucht doen ontstaan, n.1. dat
van de arrestatie van Muklevitch of van I
gezinnen en hun op ossenwagens geladen
bezittingen de door de rechtschen bezette
gebieden ontvlucht. Zij trokken in een lange
rij door Bilbao, op weg naar Santander,
waarbij zij door de vliegtuigen met mitrail
leurs worden bestookt.
De evacuatie van Bilbao;
bescherming door Britsche
oorlogsschepen.
Twintigduizend vrouwen, kinderen en
oudere mannen werden volgens een offi
cieele mededeeling van het Baskische mi
nisterie van Binnenlandsche Zaken van
Bilbao naar Santander overgebracht. De
vluchtelingen werden vervoerd in vracht
auto's en door een reusachtige vloot van
velerlei soorten vaartuigen, zooals koop
vaarders, mijnenvegers en trawlers. Deze
laatste werden door de Britsche vloot be
schermd op verzoek van den president der
Baskische regeering. Aguirre schreef minis
ter Eden: „De Baskische regeering is er
van in kennis gesteld, dat de vijand het
centrum van Bilbao dreigt te verwoesten
met zeer veel oorlogsvliegtuigen en geschut.
U als dengene, die het initiatief genomen
heeft voor de humaniseering van den
Spaanschen burgeroorlog, verzoeken wij
van alle diplomatieke middelen, waarover
gij beschikt, gebruik te maaen om een der
gelijke verwoesting te voorkomen, zoolang
wij de burgerbevolking niet hebben kunnen
doen vertrekken. De Baskische regeering
heeft eenstemmig besloten Bilbao tot eiken
prijs te verdedigen en belooft de burger
bevolking in zoo kort mogelijken tijd te
evacueeren. Te dien einde verzoeken wij
U, waarnemers naar Bilbao te zenden of
onder de consuls te Bilbao, waarnemers te
benoemen, die de evacuatie naar het Westen
kunnen bijwonen en controleeren".
Onderhandelingen tusschen Franco
en de Basken?
De diplomatieke medewerker van de
„Evening Standard" bericht, dat een afge
zant van den Baskischen president Aguirre
gisteravond in het hoofdkwartier van gene
raal Franco is aangekomen om hem de
voorwaarden mede te deelen, waaronder de
Baskische regeering Bilbao zou willen over
geven.
Deze voorstellen zijn het resultaat van
geheime onderhandelingen, welke zijn ge
voerd door geestlijken, aanhangers van beide
partijen.
Naar verluidt zou Franco gevraagd heb
ben, dat Bilbao zich onvoorwaardelijk zou
overgeven. Hij beloofde genade voor alle
strijders, doch eischte dat de politieke
leiders terecht zouden staan voor een krijgs
raad. Tijdens de onderhandelingen, welke
tot nu toe werden gevoerd, is dit ver
worpen.
Baskische regeering protesteert bij
de mogendheden.
Naar het persbureau van de Baskische
regeering meldt, heeft Aguirre, de president
der Baskische regeering, een boodschap ge
richt tot de hoofden van de regeeringen
van Frankrijk, Engeland, België, Neder
land, Zweden, Noorwegen, Denemarken,
Rusland, de Vereenigde Staten, Mexico,
Tsjecho-Slowakije, Po1 en, Hongarije, Roe
menië, Egypte, Ierland, Argentinië, Chili,
Peru, Bolivië, Paraquay, Ecuador, Venezuela
en Zwitserland, waarin hij o.a. zegt:
„Sedert 75 dagen zijn meer dan honderd
Duitsche en Italiaansche vliegtuigen met
Marokkaansche huurlingen en vrijwilligers
van het staande leger dezer landen bezig
onze steden en dorpen te verwoesten en de
bewoners te vermoorden. Wij hadden ge
meend, dat door het afschuwelijke bombar
dement van Durango en Guerna een rem
zou zijn gezet op den alvernielenden haat
tegen ons volk, die in de hand gewerkt
wordt door de onverklaarbare ingewikkeld
heid der internationale besprekingen, waar
bij de landen, die men democratisch noemt
en die doorgaan voor de beschermers van
de edelste menschelijke gevoelens, zich be
vinden aan de zijde van hen, die tegelijker
tijd vredeswenschen uiten en tegen ons volk
het moorddadigste materiaal en talrijke
legioenen strijders in het veld sturen. Het
Baskische volk, dat zich sedert onheugelijke
tijden door zijn vredelievendheid en arbeid
zaamheid heeft onderscheiden en de baker
mat was van de oudste democratie der
wereld, slaat met verwondering het over
leg gade van de zoogenaamde beschaafde
volken, die het schijnen te laten uitroeien
door militairen ,die in opstand gekomen zijn
tegen hen, die trachtten, zijn recht, zijn
oudste democratie, zijn vrijheid, zijn zeden,
en zijn taal te verdedigen".
Tenslotte wordt een beroep gedaan op het
wereldgeweten, opdat niet de ergste onrecht
vaardigheid wordt begaan, die de wereld
geschiedenis ooit heeft gekend.
Ontruiming burgerbevolking uit
Madrid.
Generaal Miaja heeft een bevel uitge
geven, waarin hij de onmiddellijke evacua
tie der burgerbevolking uit de hoofdstad
voorschrijft. De evacuatie zal aldus geschie
den, dat eerst de personen geëvacueerd zul
len worden, die gekomen zijn uit de door de
opstandelingen bezette provincies, vervol
gens die, welke uit de onmiddellijke om
geving van Madrid afkomstig zijn.
In het bevel wordt de medewerking ge
vraagd van alle politieke en vakvereeni-
gingsorganisaties voor de uitvoering van
dezen maatregeL
Was Mola's piloot een anarchist?
Het in de Spaansche hoofdstad verschij
nende blad „C. N. T." geeft een merkwaar-
dige lezing van den dood van generaal
Mola, den nationalistischen bevelhebber aan
het Baskische front, die door een vliegtuig
ongeluk om het leven is gekomen. Deze
lezing komt hierop neer, dat de piloot het
toestel moedwillig zou hebben laten ver
ongelukken.
Een sergeant der regeeringstroepen, Dio
nisio Chamorro, een neef van Francisco
Chamorro Miranda, die volgens de nationa
listische berichten het toestel van Mola heeft
bestuurd, heeft namelijk, naar United Press
meldt, aan de „C. N. T." medegedeeld, dat
zijn neef anarchist was. Volgens den ser
geant is het bergland van Castil de Peones,
nabij welk dorp het toestel te pletter is ge-
vlagen, van een zoodanige gesteldheid, dat
de piloot er gemakkelijk overheen had kun
nen vliegen.
„Ik verwed er mijn hoofd onder", aldus
de sergeant in zijn onderhoud met een ver
tegenwoordiger van de „C. N. T.'„dat mijn
neef zijn machine opzettelijk heeft laten
neerstorten* Menigmaal had hij al zijn leven
op het spel gezet, zoodat hij zich de kans,
generaal Mola om het leven te laten komen,
zeker niet zou hebben laten ontglippen.
Francisco Chamorro Miranda werd in de
provincie Huieva geboren en diende te Se-
villa bij de cavallerie. Daarna nam hij deel
aan den veldtocht tegen de Rifkabylen. Na
zijn terugkeer in Spanje trouwde hij de
dochter van zijn luitenant-kolonel, hetgeen
tot zulk een schandaal aanleiding was, dat
hij ontslag uit den dienst moest nemen.
Chamorro ging daarop in diverse fabrieken
in Marokko en Spanje werken, waar hij
overal zijn anarchistische theorieën ver
kondigde. Bij het uitbreken van den burger
oorlog nam hij dienst bij de nationalisten,
omdat zijn vrouw en kinderen in het onder
rechtsch gezag staande gebied woonden. Hij
verwierf zijn brevet als oorlogsvlieger. Ten
slotte werd hij wegens zijn bekwaamheid
verkozen tot bestuurder van Mola's toestel,
een keuze die den legerleider noodlottig
zou worden.
Aldus het verhaal van den sergeant Dio-
nisio Chamorro.
De graaf van Covadonga. - De ver
pleegster van den graaf van Covadonga
heeft verteld, dat de zieke uiterst zwak is
en dat de dokters voornemens zijn een
nieuwe bloedtransfusie toe te passen. De
graaf lijdt bovendien aan een ernstigen
tumor aan het linkerdijbeen, die dagelijks
in omvang toeneemt.
Om half negen een dankwoord
voor de Amsterdamsche hulde.
Bij hun afscheid gistermiddag
op het Centraal-station te Am
sterdam, hebben H. K. H. prinses
Juliana en Z. K. H. prins Bernhard
aan burgemeester De Vlugt mede
gedeeld, dat zij zich voorstellen,
hedenavond per radio een woord
van dank te spreken tot het
Nederlandsche volk en in het
bijzonder tot de burgerij van
Amsterdam, voor de ontvangst,
welke hun in de hoofdstad is ten
deel gevallen.
Deze toespraak zal» hedenavond
om half negen plaats hebben en
over de beide Nederlandsche
zenders worden uitgezonden.
Bittere klachten van kardinaal Faul-
haber over de sluiting der r.k. scholen.
Stemming niet vrij geweest.
Voor ongeveer vijfduizend ouders van
schoolkinderen te München heeft kardinaal
Faulhaber Zondag in bittere bewoordingen
geklaagd over de regeeringsdaad van het
verwereldlijken der confessioneele scholen.
Spr. stelde eerst de z.g. „vrije" stemming
hieromtrent aan de kaak; voor God en voor
de geschiedenis, zoo zeide hij, bevestigen
wij, dat deze stemming onder de ouders over
de staats- of de bijzondere school niet vrij
is geweest. Vele werknemers hebben onder
druk hun stem uitgebracht. Wij verwijten
hun niets, maar spreken een verwijt uit tegen
hen, die tweestrijd brengen in de zielen der
ouders. Dit is de manier, waarop het begint.
Hoe zal het eindigen? Ons wordt gezegd
naar Rusland te kijken. Wij kijken naar
Rusland, en juist om die reden verdedigen
wij ons tegen een knechting van de vrijheid
der menschelijke rechten. Er wordt gezegd,
dat de kinderen in de eerste plaats aan den
staat behooren. Neen, aldus riep de kardi
naal uit dat is onjuist, de kinderen behooren
in de eerste plaats aan de ouders. De school
kwestie is een kwestie van het geweten der
ouders en ook van Duitsche trouw, zoo ver
volgde hij; hij concordaat waarborgt de vrij
heid der scholen, en zoo lang een Duitsche
handteekening en een eerewoord gehouden
moeten worden, hebben de ouders recht op
confessioneele scholen.
Nog meer protesten.
Kardinaal Faulhaber heeft voorts bij den
minister van eeredienst, Hans Kerr, een
een protest geuit tegen de arrestatie van
pater Mayer op 5 Juni in de kerk van den
H. Michael te München; Zondagochtend is
dit protest in deze kerk voorgelezen. De
kardinaal vraagt den minister het spreek
verbod tegen pater Mayer, als zijnde tegen
het concordaat, op te heffen, hem uit de
hechtenis te ontslaan en in het vervolg niet
meer dergelijke maatregelen tegen geeste
lijken te treffen.
Naar men weet is deze pater een oud
officier uit den grooten oorlog, die in deze
zware verminkingen (aan de beenen) heeft
ondergaan.
Verder heeft de r.k. bisschop van Berlijn,
graaf von Preysing, Zondag eveneens een
protest doen voorlezen tegen de achtervol
gingen waaraan de Kerk in Duitschland
bloot staat, en tegen de beweringen van de
nat.-soc. pers naar aanleiding van de z.g.
„zeden-processen".
Het was Zondag charitas-dag, maar daar
er een verbod was uitgevaardigd om van
huis tot huis te collecteeren, konden de in
zamelingen selchts in de kerken worden
gehouden.
IS LENI RIEFENSTAHL NIET-„ARISCH"?
Hitler's beschermelinge in ongenade.
Volgens de „Paris Soir" heeft dr. Goeb-
bels op een soirée bij minister Frick een
incident veroorzaakt, dat groot opzien
baarde. Plotseling riep hij namelijk uit: „Ik
ga weg. Er is hier iemand, die niet „arisch"
is. Ik heb de documenten bij mij, volgens
welke juffrouw Riefenstahl semietische
grootouders heeft gehad."
Volgens het Parijsche blad heeft dr. Frick
daarna Leni Riefenstahl, de door Hitier naar
voren geschoven bekende Duitsche film
regisseuse, overgehaald huiswaarts te kee-
ren Haar officieele woning in de kanselarij
vond zij ontruimd, een afdeeling S.S. leidde
haar naar een hoteL „Paris Soir" weet nog
te melden, dat Gustav Gründgens, die de
hoofdrol vertolkte in de film „Das Madchen
Johanna" veel tot den plotselingen val van
Riefenstahl heeft bijgedragen.