DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Opstandelingen vlak bij Bilbao. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 1—5 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Ho. 138 Dinsdag 15 Juni 1937 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 139e Jaargang De algemeene toestand. De Spaansche revolutie Onder bescherming van Britsche oorlogsschepen evacueeren duizenden personen. Protest van de Baskische regeenng. Geruchten over arrestatie van Ag ra n of. Prinses en Prins vanavond voor de radio. De schoolstrijd in Duitschland. 1 ALKMAARSCHE COURANT. Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Alkmaar, 15 Juni. Na de gebeurtenissen met de „Deutsch land", die eenige weken geleden door Spaansche regeerings-vliegtuigen gebom bardeerd is, heeft Engeland heel veel moei te gedaan, om Duitschland en Italië weer terug te brengen in de non-interventie commissie. Men weet, dat beide landen zich slechts tijdelijk teruggetrokken hadden en weer zouden deelnemen aan de controle ter zee, zoodra zekere eischen, de veiligheid der schepen en hun bemanningen betreffende, waren ingewilligd door de beide partijen in Spanje. Thans is men zoover gekomen, dat die terugkeer spoedig te verwachten is. Enge land heeft voorgesteld, om een veiligheids- zóne in te stellen en verder, om een aanval op een schip van een der aangesloten lan den te beschouwen als een aanval op de gemeenschappelijke controle-vloot. Duitschland en Italië schijnen accoord te gaan met deze Britsche voorstellen, hoewel zij meer geëischt hadden. Dat is een ver heugend verschijnsel en als nu de beide vijandige groepen in Spanje ook accoord gaan met de Britsche voorstellen, dan kan de Londensche commissie op een zeer goed werk ten behoeve van de Europeesche vrede terug zien. In Italië is men best te spreken over dit Britsche werk. Dat is, zoo oppervlakkig bezien, zeer merkwaardig, omdat het al heel lang geleden is, dat Italië in Engeland iets goeds zag tot stand gebracht. Wat kan de reden wel zijn van die goede gestemdheid jegens Engeland? Toch niet de Britsche voorstellen zelf, die zooals we hierboven reeds opmerkten minder ver gingen dan de eischen van Italië en Duitsch land. Maar waarschijnlijk zal men dien Italiaan- schen weiwillenden toon kunnen verklaren uit het feit, dat Engeland heelemaal niet wilde ingaan op het plan van Rusland, dat maar liefst gezamenlijk ten oorlog zou zijn getrokken tegen generaal Franco. En ..Enge- land-los van Rusland" is iets, wat Italië zeer welkom zou zijn. Italië zou nog altijd ondanks alles, zelfs ondanks Frankrijk! een vier-mogendheden-pact wenschen tus- schen Engeland, Frankrijk, Duitschland Italië, maar zonder Rusland, absoluut zon der Rusland. Daarom staan de staatkun dige en politieke ideeën van beide landen te ver van elkaar! Langen tijd is het zeer rustig geweest op de Spaansche gevechtsfronten en het wei nige, wat de laatste weken te vermelden was, bleken schermutselingen te zijn rond om de Spaansche hoofdstad, waarbij de regeeringstroepen kleine successen boekten. Op zich zelf beteekenden die successen niet zoo heel veel, tenminste strategisch niet. Maar Franco, die op een aller-ongunstig oogenblik zijn veldheer Mola verloor, kon zelfs deze kleine verliezen niet lijden, om dat het volk al te gauw oordeelde en reeds van meening dreigde te veranderen; het volk, dat misschien uitsluitend denkt aan eigen belang en niet graag aangezien wil worden als vijanden van den toekomstigen winnaar. Er moest dus spoedig een keer komen; Franco moest spoedig nieuwe successen kunnen melden, om het volk op zijn hand te houden. En daarom heeft hij vele troepen uit de Madrileensche stellingen teruggeroe pen en naar de fronten rondom Bilbao ge zonden. Vandaar dat de regeeringstroepen bij Madrid dikwijls de stellingen van Franco ledig vonden. Zoo is het te verklaren, waarom Franco het offensief bij Bilbao heeft ingezet. En zoo is het te verklaren, dat de versterkte troepenmacht van Franco een inderdaad be langrijk succes kon boeken. Nog i$ Bilbao niet gevallen, maar men kan dien val eiken dag verwachten. Maar zelfs dan is Franco nog niet klaar. Met Bilbao is nog lang niet geheel Baskenland in handen van generaal Franco en zoolang dat niet het geval is, kan Franco zijn troe pen niet weer naar elders dirigeeren. Michel Kaganovitch broeder van Lazare Kaganovitch, den commissaris van verkeers wezen. Het is echter niet waarschijnlijk, dat deze gearresteerd zou zijn. Verder deed het gerucht de ronde, zonder dat het mogelijk was dit te controleeren, dat de leider van de Oostzee-vloot en generaal Lewandowski de commandant van het mili taire district van Trans-Kakukasie, eveneens gearresteerd zouden zijn. Geruchten omtrent de arrestatie van 20 Duitsche communisten en 80 Hongaarsche communisten zijn eveneens oncontroleerbaar. Ondanks het gerucht dat mevrouw Litwi- noff gearresteerd zou zijn, schijnt het dat deze zich nog steeds te Sverdlowks in den Oeral bevindt. Nieuw monsterproces. Naar het Chabarowsk verschijnende blad „Tichookeanskaja Swesda" meldt, heeft on langs te Swobodnoje in het Sovjet-gebied in het Verer Oosten voor een speciale recht bank van het hoog militair gerechtshof der Sovjet-Unie een vierde monsterproces plaatsgevonden, waarbij weder spoorweg personeel, ditmaal van den Amoerspoorweg, terechtstond, onder beschuldiging van „Trotzkisme", sabotage en spionnage ten gunste van Japan. Alle 29 beklaagden wer den ter dood veroordeeld. Het vonnis is reeds voltrokken. In drie weken zijn volgens de mededee- lingen van genoemd blad in het gebied van Chabarowsk in totaal 95 doodvonnissen vol trokken. Ook dit vierde proces in het Verre Oosten wordt door de Moskousche pers stil zwijgend voorbijgegaan. Voorstel tot sluiting van consulaten, uitwijzing en arrestatie van vreem delingen. Det Sovjet-regeering doet stappen met het oog op de sluiting van een aantal Duit sche en Japansche consulaten in Russische steden, doch volgens berichten uit goed in gelichte diplomatieke kringen te Moskou stuit zij daarbij te Berlijn en Tokio op groot verzet, zoo meldt de correspondent te Mos kou van de Manchester Guardian. De Duitsche consulaten, waartegen het gaat, zijn die te Odessa en te Wladiwostock, beide in plaatsen, die voor de Russische defensie van het grootste belang zijn. De Japansche worden niet genoemd. Tokio heeft acht consulaten in de Sovjet-Unie, ook op verschillende plaatsen in Siberië en het Verre Oosten, o.a. te Wladiwostock, Berlijn heeft er zeven. Moskou heeft niet het recht de sluiting te eischen, doch het heeft desbetreffende „voor stellen" gedaan, onder het motief, dat aan gezien de meeste Duitsche en Russische on derdanen het land hebben verlaten en alle economische onderhandelingen van Moskou uit worden geleid, de twee regeeringen geen behoefte hebben aan consulaten in de pro vincie. Hieruit schijnt men te moeten opmaken dat het verzoek in verband staat met de uitwijzing van talrijke vreemdelingen ge durende de laatste weken, maar ook met de acht op spionnen. Men leest dagelijks be richten omtrent spionnage en sabotage, welke zouden worden bedreven door den Duitschen en den Japanschen inlichtingen dienst. Gedurende de jongste Trotzkisten- processen werden Duitschland en Japan bei de beschuldigd spionnage te plegen en in het land onrust te stoken. Speciaal werden beschuldigingen geuit tegen hun attaché's in de U.S.S.R. De campagne voor de uitwijzing van bui tenlanders heeft zulk een omvang aange nomen, dat er na 1 Juli feitelijk geen vreem deling meer in het land zal zijn achterge bleven. Een uitzondering op dezen regel zouden de communistische uitgewekenen uit Duitschland en Oostenrijk vormen, die „vaderlandlooze" vreemdelingen zijn. De meesten hunner zijn gearresteerd; tot hen behooren vroegere leiders van de commu nistische partij en rijksdagleden. Hun arres tatie staat niet offitieel vast, maar zij zijn verdwenen en hun vrienden vreezen, hen niet terug te zullen zien. De berg Santa Marina, welke 425 M. hoog is, is Zondag door de brigades van Navarre bezet. Het is de sleutelpositie van Bilbao. Van dezen berg beheerscht men niet alleen Bilbao, doch ook de wegen, welke naar de stad leiden. Toen de speciale verslaggever van Havas het front verliet, scheen iedere poging der opstandelingen er op gericht op te drin gen in de richting van de Rio Nirvion, de haven van Bilbao. Achter de troe pen der eerste linie trokken sterke reserve-afdeelingen op, waarbij tal van manschappen der stormgarde waren in gedeeld, die na de eventueele bezetting van Bilbao in de stad politiedienst gul len verrichten. Er volgde eveneens een groote hoeveelheid materiaal. De con- vooien beslaan alle wegen. Alle tran sportmiddelen der bewoners zijn gere- quireerd. In de andere sectoren waren de krijgsver richtingen van weinig beteekenis, hoewel de Basken genoodzaakt zijn geweest hun linies in de sectoren van Munguia en Galdacano, in verband met een doorbraak in het mid den te rectificeeren. Gisteren vlogen voortdurend vliegtuigen, vooral tweemotorige Heinkels, over Bilbao. Een escadrille, bestaande uit 24 Junckers en Savoia vliegtuigen wierp bommen op den weg van Bilbao naar Santander, waarlangs De Russische zuivering. Het gerucht, dat Agranof, de adjunct-1 ^dichte menigte boeren trekt, die met hun commissaris van binnenlandsche zaken J en Prokofiev, de adjunct-commissaris van verkeerswezen, gearresteerd zouden zijn, wordt van officieele zijde niet be vestigd. Het is echter waarschijnlijk, dat deze arrestaties verricht zijn. Agranof was bovendien veiligheids-commissaris van den eersten rang evenals Gamarnik. Iwan Tevossion is tot adjunct-commis saris van de verdedigingsindustrieën be noemd. Het gerucht vn deze benoeming heeft een ander gerucht doen ontstaan, n.1. dat van de arrestatie van Muklevitch of van I gezinnen en hun op ossenwagens geladen bezittingen de door de rechtschen bezette gebieden ontvlucht. Zij trokken in een lange rij door Bilbao, op weg naar Santander, waarbij zij door de vliegtuigen met mitrail leurs worden bestookt. De evacuatie van Bilbao; bescherming door Britsche oorlogsschepen. Twintigduizend vrouwen, kinderen en oudere mannen werden volgens een offi cieele mededeeling van het Baskische mi nisterie van Binnenlandsche Zaken van Bilbao naar Santander overgebracht. De vluchtelingen werden vervoerd in vracht auto's en door een reusachtige vloot van velerlei soorten vaartuigen, zooals koop vaarders, mijnenvegers en trawlers. Deze laatste werden door de Britsche vloot be schermd op verzoek van den president der Baskische regeering. Aguirre schreef minis ter Eden: „De Baskische regeering is er van in kennis gesteld, dat de vijand het centrum van Bilbao dreigt te verwoesten met zeer veel oorlogsvliegtuigen en geschut. U als dengene, die het initiatief genomen heeft voor de humaniseering van den Spaanschen burgeroorlog, verzoeken wij van alle diplomatieke middelen, waarover gij beschikt, gebruik te maaen om een der gelijke verwoesting te voorkomen, zoolang wij de burgerbevolking niet hebben kunnen doen vertrekken. De Baskische regeering heeft eenstemmig besloten Bilbao tot eiken prijs te verdedigen en belooft de burger bevolking in zoo kort mogelijken tijd te evacueeren. Te dien einde verzoeken wij U, waarnemers naar Bilbao te zenden of onder de consuls te Bilbao, waarnemers te benoemen, die de evacuatie naar het Westen kunnen bijwonen en controleeren". Onderhandelingen tusschen Franco en de Basken? De diplomatieke medewerker van de „Evening Standard" bericht, dat een afge zant van den Baskischen president Aguirre gisteravond in het hoofdkwartier van gene raal Franco is aangekomen om hem de voorwaarden mede te deelen, waaronder de Baskische regeering Bilbao zou willen over geven. Deze voorstellen zijn het resultaat van geheime onderhandelingen, welke zijn ge voerd door geestlijken, aanhangers van beide partijen. Naar verluidt zou Franco gevraagd heb ben, dat Bilbao zich onvoorwaardelijk zou overgeven. Hij beloofde genade voor alle strijders, doch eischte dat de politieke leiders terecht zouden staan voor een krijgs raad. Tijdens de onderhandelingen, welke tot nu toe werden gevoerd, is dit ver worpen. Baskische regeering protesteert bij de mogendheden. Naar het persbureau van de Baskische regeering meldt, heeft Aguirre, de president der Baskische regeering, een boodschap ge richt tot de hoofden van de regeeringen van Frankrijk, Engeland, België, Neder land, Zweden, Noorwegen, Denemarken, Rusland, de Vereenigde Staten, Mexico, Tsjecho-Slowakije, Po1 en, Hongarije, Roe menië, Egypte, Ierland, Argentinië, Chili, Peru, Bolivië, Paraquay, Ecuador, Venezuela en Zwitserland, waarin hij o.a. zegt: „Sedert 75 dagen zijn meer dan honderd Duitsche en Italiaansche vliegtuigen met Marokkaansche huurlingen en vrijwilligers van het staande leger dezer landen bezig onze steden en dorpen te verwoesten en de bewoners te vermoorden. Wij hadden ge meend, dat door het afschuwelijke bombar dement van Durango en Guerna een rem zou zijn gezet op den alvernielenden haat tegen ons volk, die in de hand gewerkt wordt door de onverklaarbare ingewikkeld heid der internationale besprekingen, waar bij de landen, die men democratisch noemt en die doorgaan voor de beschermers van de edelste menschelijke gevoelens, zich be vinden aan de zijde van hen, die tegelijker tijd vredeswenschen uiten en tegen ons volk het moorddadigste materiaal en talrijke legioenen strijders in het veld sturen. Het Baskische volk, dat zich sedert onheugelijke tijden door zijn vredelievendheid en arbeid zaamheid heeft onderscheiden en de baker mat was van de oudste democratie der wereld, slaat met verwondering het over leg gade van de zoogenaamde beschaafde volken, die het schijnen te laten uitroeien door militairen ,die in opstand gekomen zijn tegen hen, die trachtten, zijn recht, zijn oudste democratie, zijn vrijheid, zijn zeden, en zijn taal te verdedigen". Tenslotte wordt een beroep gedaan op het wereldgeweten, opdat niet de ergste onrecht vaardigheid wordt begaan, die de wereld geschiedenis ooit heeft gekend. Ontruiming burgerbevolking uit Madrid. Generaal Miaja heeft een bevel uitge geven, waarin hij de onmiddellijke evacua tie der burgerbevolking uit de hoofdstad voorschrijft. De evacuatie zal aldus geschie den, dat eerst de personen geëvacueerd zul len worden, die gekomen zijn uit de door de opstandelingen bezette provincies, vervol gens die, welke uit de onmiddellijke om geving van Madrid afkomstig zijn. In het bevel wordt de medewerking ge vraagd van alle politieke en vakvereeni- gingsorganisaties voor de uitvoering van dezen maatregeL Was Mola's piloot een anarchist? Het in de Spaansche hoofdstad verschij nende blad „C. N. T." geeft een merkwaar- dige lezing van den dood van generaal Mola, den nationalistischen bevelhebber aan het Baskische front, die door een vliegtuig ongeluk om het leven is gekomen. Deze lezing komt hierop neer, dat de piloot het toestel moedwillig zou hebben laten ver ongelukken. Een sergeant der regeeringstroepen, Dio nisio Chamorro, een neef van Francisco Chamorro Miranda, die volgens de nationa listische berichten het toestel van Mola heeft bestuurd, heeft namelijk, naar United Press meldt, aan de „C. N. T." medegedeeld, dat zijn neef anarchist was. Volgens den ser geant is het bergland van Castil de Peones, nabij welk dorp het toestel te pletter is ge- vlagen, van een zoodanige gesteldheid, dat de piloot er gemakkelijk overheen had kun nen vliegen. „Ik verwed er mijn hoofd onder", aldus de sergeant in zijn onderhoud met een ver tegenwoordiger van de „C. N. T.'„dat mijn neef zijn machine opzettelijk heeft laten neerstorten* Menigmaal had hij al zijn leven op het spel gezet, zoodat hij zich de kans, generaal Mola om het leven te laten komen, zeker niet zou hebben laten ontglippen. Francisco Chamorro Miranda werd in de provincie Huieva geboren en diende te Se- villa bij de cavallerie. Daarna nam hij deel aan den veldtocht tegen de Rifkabylen. Na zijn terugkeer in Spanje trouwde hij de dochter van zijn luitenant-kolonel, hetgeen tot zulk een schandaal aanleiding was, dat hij ontslag uit den dienst moest nemen. Chamorro ging daarop in diverse fabrieken in Marokko en Spanje werken, waar hij overal zijn anarchistische theorieën ver kondigde. Bij het uitbreken van den burger oorlog nam hij dienst bij de nationalisten, omdat zijn vrouw en kinderen in het onder rechtsch gezag staande gebied woonden. Hij verwierf zijn brevet als oorlogsvlieger. Ten slotte werd hij wegens zijn bekwaamheid verkozen tot bestuurder van Mola's toestel, een keuze die den legerleider noodlottig zou worden. Aldus het verhaal van den sergeant Dio- nisio Chamorro. De graaf van Covadonga. - De ver pleegster van den graaf van Covadonga heeft verteld, dat de zieke uiterst zwak is en dat de dokters voornemens zijn een nieuwe bloedtransfusie toe te passen. De graaf lijdt bovendien aan een ernstigen tumor aan het linkerdijbeen, die dagelijks in omvang toeneemt. Om half negen een dankwoord voor de Amsterdamsche hulde. Bij hun afscheid gistermiddag op het Centraal-station te Am sterdam, hebben H. K. H. prinses Juliana en Z. K. H. prins Bernhard aan burgemeester De Vlugt mede gedeeld, dat zij zich voorstellen, hedenavond per radio een woord van dank te spreken tot het Nederlandsche volk en in het bijzonder tot de burgerij van Amsterdam, voor de ontvangst, welke hun in de hoofdstad is ten deel gevallen. Deze toespraak zal» hedenavond om half negen plaats hebben en over de beide Nederlandsche zenders worden uitgezonden. Bittere klachten van kardinaal Faul- haber over de sluiting der r.k. scholen. Stemming niet vrij geweest. Voor ongeveer vijfduizend ouders van schoolkinderen te München heeft kardinaal Faulhaber Zondag in bittere bewoordingen geklaagd over de regeeringsdaad van het verwereldlijken der confessioneele scholen. Spr. stelde eerst de z.g. „vrije" stemming hieromtrent aan de kaak; voor God en voor de geschiedenis, zoo zeide hij, bevestigen wij, dat deze stemming onder de ouders over de staats- of de bijzondere school niet vrij is geweest. Vele werknemers hebben onder druk hun stem uitgebracht. Wij verwijten hun niets, maar spreken een verwijt uit tegen hen, die tweestrijd brengen in de zielen der ouders. Dit is de manier, waarop het begint. Hoe zal het eindigen? Ons wordt gezegd naar Rusland te kijken. Wij kijken naar Rusland, en juist om die reden verdedigen wij ons tegen een knechting van de vrijheid der menschelijke rechten. Er wordt gezegd, dat de kinderen in de eerste plaats aan den staat behooren. Neen, aldus riep de kardi naal uit dat is onjuist, de kinderen behooren in de eerste plaats aan de ouders. De school kwestie is een kwestie van het geweten der ouders en ook van Duitsche trouw, zoo ver volgde hij; hij concordaat waarborgt de vrij heid der scholen, en zoo lang een Duitsche handteekening en een eerewoord gehouden moeten worden, hebben de ouders recht op confessioneele scholen. Nog meer protesten. Kardinaal Faulhaber heeft voorts bij den minister van eeredienst, Hans Kerr, een een protest geuit tegen de arrestatie van pater Mayer op 5 Juni in de kerk van den H. Michael te München; Zondagochtend is dit protest in deze kerk voorgelezen. De kardinaal vraagt den minister het spreek verbod tegen pater Mayer, als zijnde tegen het concordaat, op te heffen, hem uit de hechtenis te ontslaan en in het vervolg niet meer dergelijke maatregelen tegen geeste lijken te treffen. Naar men weet is deze pater een oud officier uit den grooten oorlog, die in deze zware verminkingen (aan de beenen) heeft ondergaan. Verder heeft de r.k. bisschop van Berlijn, graaf von Preysing, Zondag eveneens een protest doen voorlezen tegen de achtervol gingen waaraan de Kerk in Duitschland bloot staat, en tegen de beweringen van de nat.-soc. pers naar aanleiding van de z.g. „zeden-processen". Het was Zondag charitas-dag, maar daar er een verbod was uitgevaardigd om van huis tot huis te collecteeren, konden de in zamelingen selchts in de kerken worden gehouden. IS LENI RIEFENSTAHL NIET-„ARISCH"? Hitler's beschermelinge in ongenade. Volgens de „Paris Soir" heeft dr. Goeb- bels op een soirée bij minister Frick een incident veroorzaakt, dat groot opzien baarde. Plotseling riep hij namelijk uit: „Ik ga weg. Er is hier iemand, die niet „arisch" is. Ik heb de documenten bij mij, volgens welke juffrouw Riefenstahl semietische grootouders heeft gehad." Volgens het Parijsche blad heeft dr. Frick daarna Leni Riefenstahl, de door Hitier naar voren geschoven bekende Duitsche film regisseuse, overgehaald huiswaarts te kee- ren Haar officieele woning in de kanselarij vond zij ontruimd, een afdeeling S.S. leidde haar naar een hoteL „Paris Soir" weet nog te melden, dat Gustav Gründgens, die de hoofdrol vertolkte in de film „Das Madchen Johanna" veel tot den plotselingen val van Riefenstahl heeft bijgedragen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1937 | | pagina 1