DEWAAG EN DE KAASMARKT £ohcU enJuiH&ouw Sinds eeuwen centrum van de stad. J^xovuidaal 1lieuuts £uchtuaact Een grootsche historie. EGMOND AAN ZEE GROOTSCHERMER BROEK OP LANGENDIJI< BERGEN Het Waaggebouw vóór de restauratie. In zijn historische studies over het Waag gebouw en het Klokkenspel merkt de vroege Alkmaarsche archivaris, wijlen de heer Bruinvis op, dat de fraaie in 1582 ge stichte oostelijke gevel, wel in denzelfden vorm in 1884 werd vernieuwd, doch door de toepassing van het moderne bouwmateriaal, niet dezelfde schoonheid behield. Dat deze omschrijving volkomen juist is, werd ons duidelijk bij het zien van een ets van het Waaggebouw, die dezen gevel nog in zijn oorspronkelijken vorm weergeeft. Van deze ets hebben wij een reproductie laten maken, opdat onze lezers zich er van kunnen overtuigen, dat in onzen tijd met 'n rijksmonumentenwet en een betere voor lichting op dit gebied een restauratie van het gebouw als in 1884 niet wel mogelijk zou zijn. Het Waaggebouw is, hoewel de oostelijke gevel door de restauratie niet in schoonheid heeft gewonnen, toch een prachtig gebouw en is als centrum van de Alkmaarsche Kaas markt, de trots van de Alkmaarders. Deze markt geniet terecht een wereldver maardheid. Voor alle buitenlanders, die Ne derland bezoeken, is de Alkmaarsche Kaas markt een punt van het programma gewor den. In het zomerseizoen biedt de markt een internationaal beeld van bezoekers, in een middeleeuwsche sfeer. Het wegen en het vervoer der kaas door de dribbelende in het wit gekleede kaasdragers, die glan zende strooien hoeden dragen in de kleuren van het gilde, waartoe zij behooren, ge schiedt nog op dezelfde wijze, als volgens het reglement van 30 Maart 1773 door Bur- gemeesteren van Alkmaar werd vastgesteld. Een deel van het vervoer der kaas, dat door goten in schuiten wordt geladen, heeft eveneens op dezelfde manier plaats, als dit voor eeuwen het geval was, terwijl het uit 1687 dateerende klokkenspel, zoo typisch Nederlandsch, nog zooals het in voorbije eeuwen geschiedde, z'n zilveren klanken over het marktplein laat hooren. De hoorn blazer wijst nog evenals vóór 300 jaar de uren aan, terwijl eveneens op de heele uren de ridders te paard hun steekspel te aan schouwen geven. De Alkmaarders hebben hun kaasmarkt lief en in den loop der eeuwen daar veel om gestreden.. De kronieken gewagen er zelfs van, dat zij in 1577, in het belang der markt, naar Avenhorn togen en daar met geweld het maken van een Verlaat beletten, omdat zij daarvan vreesden, dat boeren, die met hun kaas te markt kwamen, naar Hoorn zouden trekken, waar eveneens een bloeien de kaasmarkt bestond. Herhaalde malen werden in den loop der tijden offers voor het vergrooten van de markt gebracht, of fers, die van de burgerij honderdduizenden vorderden. De beteekenis van de markt spreekt uit het feit, dat in 1928 de jaarlijk- sche aanvoer, die thans 5,5 millioen K.G. be draagt, nog 7 millioen K.G. bedroeg. Strijd voor het behoud. Het is volkomen begrijpelijk, dat in den aanvang van dit jaar de Alkmaarders even eens in het geweer kwamen, toen het voort bestaan van de kaarnr. i;t door de stichting van een kaiasbeurs binnen de veste, be dreigd werd. Wel togen zfl niet, als in 1577 met vernielingswerktuigen naar de kaas- beurs, maar in woord en geschrift weerden zij zich toch dermate tegen de bedreigster, daarbij krachtig gesteund door de kaashan delaren, die in de geschiedenis van de markt steeds een belangrijke rol hebben ge speeld, dat deze dreiging geen voet aan den grond kreeg. De Alkmaarsche kaasmarkt is al heel oud. In 1408 schonk de regeering van de stad, die toen dus reeds het waagrecht moet hebben bezeten, aan de 60 man sterke schutterij de waaginkomsten. Na de deelneming der Alk maarders aan den opstand van het kaas- en broodvolk in 1491 en 1492 werd het waag recht als straf aan de stad ontnomen ten behoeve van Graaf Filips den Schoone en pas in 1581 verleenden de Prins van Oranje en de Staten van Holland, nadat in 1577 en kele stadsbestuurders gegijzeld waren, om dat de stad de pacht niet kon betalen, het waagrecht weer aan Alkmaar, omdat men terecht gehoor verleende aan het argument dat de door Alkmaar's burgerij betoonde dapperheid in 1573, bij de belegering van Alkmaar door de Spanjaarden, wel eenig recht gaf op het herstel van het waagrecht aan de stad. Tusschen 1492 en 1581 werd de waag geregeld verpacht, dan eens aan de Mient-bewoners en dan weer aan de bewo ners van den Voordam; in die jaren was er tusschen deze verschillende bewoners her haaldelijk strijd om de plaats van de waag, omdat daar, waar de waag was, de nering bloeide. Interessant is het, dat verschillende bewoners uit de dorpen, waaronder die van Bergen, zich in 1557 tot Schout en Schepe nen van Alkmaar wendden, om onder eede te verklaren, dat h. i. de Voordam een ge schikter plaats voor de waag was, omdat zij daar gemakkelijker hun kaas en boter uit hun vaartuigen konden lossen. De kaaskoo- pers verklaarden zich echter bereid, een be langrijke bijdrage te geven voor het afbre ken van eenige huizen, ter vergrooting van de markt en dit had tot resultaat, dat oc trooi verleend werd voor het opbouwen van vier a vijf schalen bij de waag. Deze waag, een weeghuis, bevond zich op de toen zeer beperkte markt aan de Noordzijde van het Heilige Geesthuis (thans waaggebouw). Het klokkenspel. Het Heilige Geesthuis, waarvan reeds in de 14de eeuw gewag wordt gemaakt, was bestemd als gasthuis, voor het gedurende drie dagen en drie nachten huisvesten van arme reizigers. Dit gasthuis bezat een kapel en in 1386 schonk de Bisschop van Utrecht aan het Gasthuis het recht om op de kapel een klokje te plaatsen om de geloovigen ter kerke te roepen, In 1487 bezat het gebouw reeds een toren met uurwerk en slagklok- ken en in 1541 kwam een nieuwe toren tot stand, waarin elf klokken voor bespeling werden gehangen naast de heele- en half uurs-klokken, welke klokken tezamen 11000 pond wogen. Deze klokken hebben in 1683 nog gediend als specie voor het tegenwoor dige speelwerk, dat uit 35 klokken bestaat en in 1687 in den toren werd geplaatst. In 1932 werd het carillon omgebouwd en van een pneumatische inrichting voor de bespeling voorzien. In het zomerseizoen worden Donderdags avonds concerten uitgezonden, die de be langstelling van stadgenoot en vreemde ling verdienen. Het Waaggebouw. In 1582 had het H. Geesthuis zijn bestem ming verloren en werd het Oostelijk gedeel te ervan, waar zich het koor bevpnd, als waag in gebruik genomen. De fraaie Ooste lijke gevel werd gesticht, en in 1884 in de zelfde vormen, doch lang zoo fraai niet, vernieuwd. In 1895 werd de toren van het H. Geesthuis, die niet meer beant woordde aan den luister van den voorgevel, afgebroken en in 1598 door den ranken re- naissance-toren, zooals wij dien thans nog kennen, vervangen. In 1715 bleek, dat deze toren vijftien Alkmaarsche duimen naar het Westen overhelde, doch men slaagde er toen in, met behulp van vijzels, den toren weer recht te zetten. Tot 1573 werd er in Alkmaar Vrijdags en Zaterdags kaasmarkt gehouden; daarna al leen des Vrijdags. De kaas werd toen, niet zooals tegenwoordig, in kaasfabrieken, maar door den boer op de boerderij, vervaardigd. Een deel van den aanvoer mocht in het Waaggebouw verkocht worden en de boeren gaven daaraan zoozeer de voorkeur, dat zij reeds Donderdagsmorgens 10 uur, wanneer de deuren van het Waag gebouw daarvoor open gingen, met hun hel pers drongen om hun kaasdekken neer te leggen, want wie daarbij de eerste was, had de plaats veroverd. Het marktbeeld, Tot 1887 bleef dit beeld onveranderd Daarna mocht er binnen het gebouw geen kaas meer worden opgesteld. De Alkmaar sche kaasmarkt en het stadsbeeld waren in den tijd, toen de kaasbereiding nog op de boerderij geschiedde, heel wat kleuriger, dan dit thans het geval is, nu er fabrieken zijn, die alleen al met een vijfduizend kaasjes ter markt komen.. Een dergelijke aanvoer toch werd vroeger vertegenwoor digd door een 25-tal boeren die ieder met hun kaaswagen, met een paard bespannen in de stad kwamen. De boerinnen, toen nog in Noord-Hollandsch costuum, kwamen mee om hun inkoopen te doen en wie iets meer wil weten over de kleurige bedrijvigheid uit die dagen, leze er de Camera Obscura nog eens op na van onzen onvergetelijken Nicolaas Beets, wiens honderdsten geboorte dag wij over twee jaar zullen herdenken Sinds de fabriekmatige kaasbereiding is het marktbeeld zeker niet ten gunste ver anderd. Het gebrek aan vetten in de oor logsjaren heeft de markt ook geen goed gedaan. Dit toch was oorzaak, dat de kaas niet meer werd geolied, waardoor men in plaats van de glanzende, goudgele kaashal len, een grauw, groezelig product op de markt ziet verschijnen. Toch neemt dit alles niet weg, dat de Alkmaarsche kaasmarkt nog een mooi stuk historie vertegenwoor digt, dat wij niet gaarne zouden zien ver dwijnen, overtuigd als wij zijn van de groote waarde daarvan voor het toerisme naar ons land en voor de bekendmaking van het product in het buitenland. Wij hopen, dat de Alkmaarsche Commis sie, die zich ten doel heeft gesteld, althans in het reisseizoen de kaas weer geolied op de markt te krijgen, succes zal hebben. LANDBOUWCREDIET. Internationale bijeenkomst te Scheveningen. In het Palace-hotel te Scheveningen heeft gister een internationale bijeenkomst plaats gehad van het „Landbouwcrediet" georga niseerd door de internationale federatie van landbouw technici te Rome, waarvan secre taris is de heer Franco Angelini. Er was slechts één punt aan de orde en wel: „Het Landbouwcrediet en zijn rol ten aanzien van de economische waardeering van koloniale gebieden". De bijeenkomst, waarvan voorzitters was prof. Louis Tardy was van veel belang met het oog op de daar behandelde vraagstukaen en door de tegenwoordigheid van talrijke persoonlijkheden uit Italië, Frankrijk en Duitschland, Nederland, België en Zuid- Amerika (Argentinië en Brazilië). Aan de besprekingen, die zeer geanimeerd waren, hebben vele gedelegeerden en rap porteurs deelgenomen. In den loop der dis cussies werd unaniem besloten tot de op richting van een internationaal observato rium voor het landbouw-crediet in de kolo niën, met als zetel Rome. Bovendien werd aangenomen een voorstel om te Zürich in 1938 een internationaal congres in zake landbouw crediet te houden. DE ENGELSCHE BOTERMARKT. In de Mei-aflevering van de Nederland- sche conjunctuur, uitgave van het centraal bureau voor de statistiek, is een studie op genomen van de Engelsche botermarkt, waaraan hier het volgende wordt ontleend. De binnenlandsche boterproductie van Groot-Britannië is gering, zoodat in de be hoefte voor een zeer groot gedeelte (onge veer 8590 door invoer moet worden voorzien. Verreweg de belangrijkste impor teurs zijn Nieuw-Zeeland, Australië en De nemarken. Van de overige landen, die tezamen onge veer evenveel importeeren als elk van de drie genoemde afzonderlijk, zijn de Iersche Vrijstaat, Rusland, Nederland, Zweden, Fin land en Argentinië de voornaamste. In den Hatsten tijd hebben echter ook enkele an dere landen, o.a. Polen en de Baltische Sta ten, zich snel een belangrijker plaats kun nen verwerven. In het boterverbruik van Groot-Britannië valt een vrij sterke toeneming te constatee- ren. Sedert 1931 is die stijging echter in de eerste plaats aan Britsche productiegebieden ten goede gekomen, waarbij melding dient te worden gemaakt van een invoerrecht op alle boter afkomstig uit niet-Britsche lan den, dat ingesteld werd op 1 Maart 1932 en gewijzigd op 1 November d. a. v. (na de Ot- tawa-o vereenkomst Het eigenlijke doel van de genoemde studie bestaat nu hierin, dat nagegaan werd in hoeverre er verband bestaat tusschen de hoeveelheden en de prijzen van de door de verschillende landen ingevoerde boter. Uit gegaan werd van de onderstelling, dat indien b.v. de invoer van Deensche boter relatief toeneemt t. o. v. den invoer van Nieuw- Zeelandsche boter, de prijzen van Deensche en Nieuw-Zeelandsche boter een tegenover gesteld beeld zouden vertoonen. Nader on derzoek leerde echter, dat deze onderstelline in haar algemeenheid niet juist is. Vee ee diende rekening te worden gehouden met de moeilijkheid, dat een vermindering van den boterinvoer uit Nieuw-Zeeland gecompen seerd kan worden door een vermeerderde boterinvoer uit Nieuw-Zeeland gecompen seerd kan worden door een vermeerderde boterinvoer uit Australië. Dit in het oog houdende bleek de gebezigde redeneering inderdaad een bevredigende verklaring van den loop der cijfers te kunnen geven. De seizoenbewegingen in de hoeveelheden en prijzen van de boter ingevoerd uit de Europeesche landen zijn begrijpelijker wijze ongeveer tegengesteld aan de seizoenbewe gingen voor de landen van het zuidelij halfrond. Voor Nederland is deze omstan- dgheid niet zonder belang, daar de maatre gelen, welke met den zeer toegenomen boterexport naar Engeland verband houden, een sterke seizoenbeweging met zich mede brengen. KENNEMERLAND. In de afgeloopen week was er nog al een vrij groote aanvoer en afwijkende prijzen. In het begin der week ging het nog al, doch in het midden en het laatst der week was het, althans voor de grootste kwantums, misere. Bloemkool moest een veer laten. Alles is gelijk klaar en de hagelwitte kleur welke men zoo graag ziet, had plaats gemaakt voor „geel" of een ander kleurtje. Er komt ook zoo gauw „broei" en bijgevolg kelderden de prijzen tot 2 a 7.50 per 100 stuks. Sla moest eveneens een veer laten en maakte een prijs van 1.80 tot 2.40 per 100 stuks. Spinazie, waarvan nog al beduidende aanvoer (voor den tijd van 't jaar) gold 0.35 a 0.65 per kist. Postelein bracht op 0.15 a 0.20 per kist (inhoud 6 kg.) In tegenstelling met het bovengenoemde was er redelijke vraag naar bosgroente en de prijzen vielen mee. De aanvoer van asperges was niet groot en de prijzen voor le soort 0.26 a 0.38, waren aan den hoogen kant. Bospeen maakte een prijs van 6 a 9, rabarber 5 a 7, prei 2 a 3.50, peterselie 3 a 6 en sel derie 3 a .50 per 100 bos. Ook was er goede vraag naar komkom mers, welke een prijs van 4 a 7.50 per 100 opbrachten. Peulvruchten en boonen werden ruimer aangevoerd en de prijzen hoewel beduidend lager dan de vorige week vielen niet tegen. We noteerden als gemiddelde over de week: peulen ƒ16 a 25, doppers 14 a 19, Capucijners 18 a 20, spercieboonen 55 a 61, snijboonen 30 a 40 en tuinboonen 10 a 12 per 100 kg. Tomaten waren gewild en golden 0.20 a 0.30 per kg. De aan voer van aardbeien op 7 Juni nog van weinig beteekenis, liep snel omhoog, zoo dat er Vrijdag en Zaterdag al duizenden kilo's werden aangevoerd. De prijzen vie len niet mee. De vrucht is zwaar (van 't zand dat er aan zit) en onoogziend door het water en zand. De prijzeh waren Vrij dag en Zaterdag (11 en 12 Juni) 0.40 a 0.65 per slof en 7 a 13 p. 100 doosjes. dagen (soms 16 tot 18 uur per dag) werken en geen loon verdienen dat boven de nor- n.ale steunuitkeering in de steden uitgaat. Maar de tuinder is een geboren optimist. Het voorjaar 1937 was niet slecht. Spinazie en bloemkool brachten een goeden prijs op. En nu belover. de aardbeien weer veel. Straks wordt het weer druk. Hopelijk brengt het voor den uitgeputten tuinder weer wat in het laadje. DE AARDBEIEN IN KENNEMERLAND. Ongeveer 15 Juni zal de pluk van' de vroege aardbei en een 10 dagen later die van de late aardbei beginnen. Feitelijk is de pluk van de vroege „Deutsch Evern" reeds begonnen, doch er is nog geen geregelde pluk. Hoe is de stad der natuuraardbeien? Die vraag is van groot belang. De stand is, behoudens enkele uitzonderingen, van vrij goed tot uitstekend. Maar het werd tijd, dat er regen kwam en de twee nachten met onweer en regen en daarop rijk weer met zwoele nachten, hebben wonderen ge daan. Toch gelooven we, dat is duidelijk ge bleken, dat de winter met zeer veel water, het voorjaar met koude dagen en vooral de plotselingen overgang van „koud op warm", waarbij de regen op zich liet wachten, voor de vroege aardbei niet voordeel ig is ge weest. Waar echter de late aardbei, de Ama zone en ook het tusschensoort Moulin Rouge een rijk beschot belooft, kan het best mee vallen. En 't wordt ook eens tijd, dat er wat in het laad je komt, want 1935 en 1936 waren ver van voordeelige jaren. Hoe zullen prijs en afzet zijn? Bij een goed beschot moet er een goede prijs zijn en afzetgebied. Het oordeel van een handelaar was, dat het er best voorstaat wat het kwantum betreft. Doch er moet een behoorlijke prijs voor terecht komen. Bui tenland, die als regel 1/3 van den oogst ver werkt, kan wel meer gebruiken. Om de rest der uitezochte kwaliteit gaat tot pulp en om de jamfabricatie behoeft men zich niet te bekommeren. Die vindt zijn weg wel. Onze buitenlandsche afnemers zijn Duitschland en Engeland. Duitschland koopt momenteel veel in Bulgarije, men zeide van een 800.000 K.G., doch het kan veel meer gebruiken. Verwacht wordt, dat Duitschland meer zal koopen dan voorheen Engeland. Zal de Far mers Union haar zin krijgen die de invoer rechten van 9 pond sterling op 14 wil bren gen, dan zal dit een rem zijn. Maar dc En gelsche jamfabrikantendie ook een stem in het kapittel hebben vinden 9 pond wel letjes. Krijgen de laatsten hun zin, dan kan men op een groote afname rekenen. En zoo als van zelf spreekt, beheerscht het de prijs. We hebben gevraagd of er in Duitschland geen moeilijkheden waren. Zeker was het antwoord, het systeem van ruilverkeer speelt een groote rol, doch het zal waarschijnlijk wel los loopen; Duitschland heeft behoefte aan aardbeien en bovendien betaalt (d.w.z. geeft een hooger prijs). Duitschland is beter dan Engeland. De verwachting voor het bin nenland is hoopvol. Over de te verwachten prijzen loopen de meeningen uiteen. Een 50 a 60 cent per slof (ongeveer 5 pond in houd) zal, volgens onze meening, de prijs zijn. En als dat waar is en het weer blijft goed, kan het meevallen. Het is dan ook dringend noodig, want bij de meeste tuin ders staat het water tot de lippen. En men moet de menschen bewonderen, die lange Aanrijding, De chauffeur M. Bijker uit Heiloo reed bij het achteruitrijden, om op het terrein der Prins Hendrikstichting te komen met zijn vrachtauto een handkar aan van den heer Bakker uit Heiloo. Persoonlijke onge lukken kwamen gelukkig niet voor, alleen werd de handkar zwaar beschadigd. De chauffeur, aan wiens schuld de aanrijding te wijten was, nam de schade vrijwillig voor zijn rekening. Het gemeentelijk strand- kampeerterrein. Het kampeerterrein, geëxploiteerd door de gemeente op het Zuiderstrand is thans ook weder geopend. De tarieven zijn het zelfde gebleven, als het vorige jaar. Er is een groote tent geplaatst voor berging van kampeertenten, terwijl voorts w. c.'s en wa terleiding aanwezig zijn. De naweeën van de „Kerkplein". Op de plaats, waar indertijd de „Kerk plein" gestrand is, blijkt een gevaarlijk trekgat ontstaan te zijn. Een dame met twee kinderen, die daar Zondag aan het baden waren, zagen geen kans terug te komen en moesten er uit geholpen worden. De Eg- mondzeeën Reddingsbrigade zal nu 'n bord plaatsen om te waarschuwen, dat het daar gevaarlijk baden is. De Boulevard gereed. De Boulevard is thans geheel gereed gekomen, hetgeen een schitterende verbete ring voor het dorp is. Tevens is de weg, die van de Boulevard langs den vuurtoren naar beneden loopt, geasfalteerd, zoodat deze er ook keurig uitziet. Ook de daarbij aanslui tende parkeerterreinen aan beide kanten van den vuurtoren zijn klaar, zoodat Eg- mond gereed is om zijn gasten te ontvangen. De werkverschaffing gaat door. In tegenstelling met vele andere ge meenten, zal de werkverschaffing ook in den zomer doorgaan. Wel is het aantal daarbij geplaatste werkloozen belangrijk vermin derd, namelijk van 90 tot 40. Voornamelijk zal de werkverschaffing in den zomer be staan in verbetering van wegen aan den buitenkant van het dorp. Werkverschaffing stopgeiet. Naar wij vernemen wordt in opdracht van den minister van sociale zaken de werk verschaffing en steunregeling in de gemeen te Zuid- en Noord-Schermer stopgezet van 14 Juni tot en met 25 September 1937. Stopzetting werkverschaffing en steunregeling. Blijkens ingekomen schrijven van den inspecteur der werkverschaffing wordt in opdracht van den minister van sociale za ken de werkverschaffing en steunverleening voor deze gemeente stopgezet vanaf 14 Juni t. m. 28 Augustus 1937. Geslaagd. J. L. Akkerman, alhier, slaagde te 's Gravenhage voor het diploma A van het machinisten-examen. DE IBIS NAAR INDIE. Mofgen zal het K. L. M.-vliegtuig „Ibis" van Amsterdam naar Batavia vertrekken. De bemanning van dit vliegtuig zal be staan uit de heeren: F. M. Stork (gezagvoer der), H. Dill (tweede bestuurder), J. J. Ru ben (werktuigkundige), en J. J. Stodieck (radiotelegrafist). De post voor het toestel moet uiterlijk vanavond te Amsterdam zijn. ONZE POSTVLUCHTEN. De „Reiger" (uitreis) en de „Kwak (thuis reis) arriveerde te Jodhpoer. DE „EDELVALK" OP SCHIPHOL GELAND. Het K. L. M.-toestel „Edelvalk" is gister middag op Schiphol geland. De „Torenvalk" ariveerde te Bandong. Binnen 8 me ter van auto- bui-halten is stilstaan met euto's en andere voer tuigen verbo den, evenals op bruggen, voor uitritten, binnen 8 me ter van straat- Hoeken of op hinderlijke wijze voor het verkeer.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1937 | | pagina 8