DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Vrooljjke Avonden
HUMORISIEN-MUZIQC
in DE TOELAST, Langestraat,
Gevaarlijke situatie in en om Sjanghai.
No. 195 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Vrijdag 20 Augustus 1937
139e Jaargang
De algemeene toestand
Chineesch bombardement verwacht op de
Japansche vloot.
Nanking weer gebombardeerd.
Gedurende de Kermis
met
ALTIJD GEZELLIG.
Lissabon boos op Praag.
Tsjecho-Slowakije weigerde een
wapenleverantie aan Portugal.
ALKMAARSCHE
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VER TENT EEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25. groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060- TeleL 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 20 Augustus.
Heel plotseling is onze aandacht even af
gedwaald van China en Japan (ovef Spanje
hooren we den iaatsten tyd zoo weinig, dat
het byna de moeite niet waard is, er in deze
rubriek melding van te maken!) en is het
Portugal, dat onze attentie vraagt. Immers
zonder dat iemand er op voorbereid was:
kwam daar gisteren het bericht, dat de Por
tugeesche regeering haar diplomatieke be
trekkingen met Tsjechoslowakije had verbro
ken.
Een merkwaardig geval. Beide landen lig
gen honderden kilometers van elkaar ver
wijderd, zoodat er van een grenzenschen-
ding moeilijk sprake kan zijn. En verder zou
het Portugal toch koud kunnen laten, wat
Tsjechoslowakije doet. Hoogstens zou Praag
een onvriendelijke geste hebben betoond je
gens Lissabon en zou een kleine nota-wisse
ling gevolgd kunnen zijn. Maar een totale
verbreking der diplomatieke betrekkingen?
Daar moet iets ernstigs gebeurd zijn.
Portugal geeft zelf de oplossing. Dit land
heeft voor haar verdediging wapens noodig
en had deze besteld bij een Tsjechische fa
briek. Wat er ook kwam, wapens kreeg Por
tugal niet, niettegenstaande de fabriek de
order had geaccepteerd. De reden daarvoor
heeft de Portugeesche regeering al gevon
den: de Tsjechische regeering zou de afleve
ring van de wapens hebben verhinderd en
daarvoor alle mogelijke redenen gezocht en
gevonden hebben. Eerst zou Praag als argu
ment hebben aangevoerd, dat de levering
niet kon doorgaan vanwege de niet-inmen-
gingsovereenkomst. In dit argument, dat
overigens van de andere zijde niet bevestigd
wordt, zou men wel een wenk kunnen lezen,
dat de wapens niet in Portugal zouden blij
ven. Weshalve de Portugeesche regeering het
noodig achtte Praag er op te wijzen, dat
Portugal ook deelnemer aan deze overeen
komst was en dat op geen enkelen hieraan
ontleenden grond de levering kon worden
geweigerd.
Maar men had te Lissabon goed praten, de
wapens bleven weg en het werd duidelijk,
dat zij voorhands niet zouden komen. Want
de Tsjechische regeering zou nu hebben
aangevoerd, dat het niet ging om een dis
criminatie tegen Portugal, maar om een al
gemeen uitvoerverbod, omdat Tsjechoslowa
kije de wapens zelf noodig had. Maar ook
voor deze argumenten was Lissabon aller
minst vatbaar. Men speurde achter deze ar
gumenten den invloed van een derden staat,
die er niet op gesteld zou zijn, dat de Por
tugeesche weermacht versterkt werd.
En ziet, door dat alles was de trots van
Portugal aangerand en daarom verbrak Por
tugal de diplomatieke betrekkingen met
Praag.
Van Tsjechoslowaaksche zijde, waar de
zaak wel onaangenaam maar niet zoo tra
gisch wordt gevonden, voert men hiertegen
aan, dat van deze zijde in plaats van tegen
werking alle medewerking was verleend.
Immers de betreffende fabriek was door an
dere orders niet in staat te leveren, maar
de Tsjechische regeering had andere wapens
gelijk in haar leger in gebruik, aangeboden.
Maar de Portugeezen hadden dit als afwij
zing beschouwd en waren reeds tijdens de
onderhandelingen begonnen de Tsjechische
fabrieken voor staatsleveranties te boycot
ten.
Intusschen zit er aan deze geschiedenis
toch een merkwaardig kantje. We zullen
deze Portugeesche zaak werkelijk niet al te
serieus moeten opvatten, maar toch even de
verdere ontwikkeling van het geschil moe
ten volgen. En dan moeten we hier even
wijzen op de eigenaardige houding der Tsje
chische regeering. Want als deze meent, dat
het haar oorlogsindustrie voor eigen land
moet gebruiken en daarom een algemeen
uitvoerverbod had uitgevaardigd, dan is het
wel zeer merkwaardig, dat terzelfder tijd aan
China wapens in groote hoeveelheden wor
den geleverd.
Daar zit dus wel iets bijzonders in de hou
ding der Tsjechische regeering.
China kan oorlogsmateriaal krijgen in elke
hoeveelheid. En China strijdt tegen Japan.
Portugal kan niets krijgen....
Misschien, omdat Portugal in wezen meer
voelt voor Franco, Italië en Duitschland, dan
voor de Spaansche regeering, die links ge
oriënteerd is?
Dat zoowel Italië als Duitschland het
standpunt van Portugal volkomen kunnen
begrijpen en kunnen deelen, zou in die rich
ting wijzen.
S.
De Chineezen zetten er nu de Ja
panners hun versterkingen, waar zij al
eenige dagen op wachten, nog niet ver
kregen hebben alles op voor dien tijd
de Japansche troepen, welke langs den
Noordoostelijken vleugel der interna
tionale concessie gedrongen waren, daar
vandaan te drijven. Zij bestoken hen
daarbij van twee kanten, namelijk met
artillerievuur uit Poetoeng, aan de an
dere zijde \an Wang Poe, en met een
groote troepenmacht uit het Noordoos
ten. Volgens een officieele Chineesche
mededeeling, die gisteravond laat is
verstrekt, zijn hun troepen uit het
Noordoosten, die numeriek inderdaad
een geweldige overmacht vormen, er
inderdaad in geslaagd de Japansche
linie daar te doorbreken. Dit bericht
behoeft bevestiging, doch men kan bui
ten deze bevestiging om, wel aan
nemen, dat de druk die de Chineesche
troepen op dit Japansche front uitoefe
nen bijzonder zwaar is en den Japan
ners ernstige moeilijkheden veroorzaakt.
De Japanners moeten op het oogenblik
dan ook alles van de versterkingen ver
wachten, die zij zullen landen. Dit landen
van de nieuwe Japansche versterkingen zal
vermoedelijk aanleiding geven tot groote
moeilijkheden. Immers, de landing kan
alleen geschieden onder dekking van het
geschut van de Japansche oorlogsschepen.
De zware artillerie die de Chineezen uit
Nanking hebben gekregen en die zij achter
hun linies hebben opgesteld zal dus die Ja
pansche oorlogsschepen tot doel moeten
nemen. Maar vlak bij de Japansche oorlogs
schepen liggen die van de andere mogend
heden. Het gevaar, dat voornamelijk deze
schepen van een bombardement van de Chi
neesche artillerie te lijden zouden hebben,
is dus vrij groot. De Chineesche autoriteiten
hebben dan ook stappen ondernomen om te
verkrijgen, dat die schepen stroomafwaarts
zullen stoomen.
Dat is echter in het geheel niet naar den
zin van de Japansche vlootautoriteiten, want
zoodra die schepen weggaan, kan de Chinee
sche artillerie die, zoolang de buitenland-
sche schepen er zijn, om ernstige moeilijk
heden te voorkomen en de sympathie van
het buitenland te behouden, voorzichtig
zal moeten zijn met het bombardeeren, haar
gang gaan. De Japanners hebben dus van
hun kant den mogendheden verzocht de
scheepvaart benedenstrooms het Japansche
consulaat te beperken, m.a.w. hun schepen
te houden waar zij liggen. De commandan
ten van de buitenlandsche oorlogsschepen
zouden dus op die manier gedwongen wor
den een soort gordijn te vormen voor het
Japansche geschut, dat de landing van de
Japansche schepen moet verzekeren. Hun
positie is dus aangezien zij hun schepen
moeilijk tijdelijk op land kunnen rijden
bijzonder moeilijk en het zal interessant zijn
om te zien waartoe zij gedwongen zullen
zijr
De evacuatie van Sjanghai.
Onder het gebulder van het Chineesche
afweergeschut, dat een aanval van 16 Japan
sche vliegtuigen op een halven kilometer
afstand trachtte af te weren, zijn gistermid
dag 1400 Engelsche vrouwen en kinderen
van Sjanghai naar Woesong vertrokken aan
boord van drie torpedojagers. Te Woesong
lag de Empress of Asia gereed, buiten de
gevechtszone die de vluchtelingen naar
Hongkong heeft gebracht.
De bescherming der concessie te
Sjanghai
Isó burgemeester van Sjanghai heeft be
zoek gekregen van den commandant der
plaatselijke Britsche strijdkrachten. Deze
officier verklaarde hem, dat de Britsche
troepen niet zullen toelaten, dat de Japan
sche strijdkrachten doordringen tot den
sector der nederzetting, waarvan zij de be
scherming verzekeren. Deze sector is nabij
het Noorderstation gelegen.
In zijn antwoord wees de burgemeester
er op, dat maarschalk Tsjiang Kai-sjek aan
de Chineesche troepen uitdrukkelijk bevel
heeft gegeven, de grenzen van de inter
nationale concessie niet te overschreden, op
voorwaarde, dat de autoriteiten der conces
sie niet toestaan', dat de Japanners deze
grenzen passeeren.
De internationale strijdkrachten voor de
bescherming van de nederzetting nemen van
dag tot dag toe. Zij omvatten op het oogen
blik 800 Fransche soldaten en 900 Fransche
mariniers, 2500 Britsche soldaten en 2400
Britsche mariniers, 1000 Amerikaansche sol
daten en 900 Amerikaansche mariniers en
50 Italiaansche mariniers. De buitenlandsche
vrijwilligers zijn uit alle sectoren van de
internationale concessie, die zij tot dusverre
moesten verdedigen, teruggetrokken. Zij zijn
vervangen door Britsche soldaten.
Nanking opnieuw gebombardeerd.
Gisteren hebben in den vroegen ochtend
een aantal Japansche vliegtuigen opnieuw
gedeelten van Nanking gebombardeerd. De
Japanners zeggen, dat dit bombardement
de vernietiging van een Chineesch muni
tiedepot ten gevolge heeft gehad, de Chi
neezen, dat de Japanners bij hun pogingen
om het vliegveld van Nanking te bombar
deeren, dit doel misten, wat geen ontken
ning inhoudt van de Japansche mededee
ling dat een munitiedepot geraakt werd.
Verder brachten de Japanners schade toe
aan de buitenwijken van de stad. Hier vie
len ook een aantal slachtoffers. De Japan
sche vliegers vertelden bij hun terugkeer
ook nog een Chineesch bombardements
vliegtuig omlaag te hebben geschoten. Het
Chineesche hoofdkwartier meldt, dat het
Chineesche afweergeschut twee van de
Japansche vliegtuigen neer heeft geschoten.
Gistermiddag omstreeks vijf uur versche
nen opnieuw Japansche vliegtuigen boven
de Chineesche hoofdstad.
Japansche verliezen.
Volgens mededeeling van de Japansche
admiraliteit bedragen de verliezen van de
Japansche landingsdivisie van 15 tot 17
Augustus 37 dooden, waarvan dertien vielen
bij de vliegtuigaanvallen op Nanking, één
bij den aanval der luchtmacht op Soetsjau
en 23 in de gevechten rond Sjanghai.
De toestand te Tsingtau
De toestand te Tsingtau aldus wordt
uit Japansche bron bekend gemaakt
schijnt vry dreigend te worden. Meer dan
de helft der inwoners is reeds uit de stad
gevlucht, zoodat de straten een leegen en
verlaten indruk maken. In de textielfabrie
ken wordt nergens in vollen omvang ge
werkt. Het stedelijke bestuur heeft even
eens de bureaux ontruimd en is naar een
veilige streek verplaatst. Alle Chineesche
dagbladen hebben gesloten. De Chineesche
militairen en de politie in Tsingtau en om
geving worden dagelijks versterkt. De troe
pen leggen versterkte stellingen aan.
De politieke raad van Hopei en
Tsjahar opgeheven.
De (half-autonome) politieke raad van
Hopei en Tsjahar is gisteren opgeheven. Met
de bezetting van Peking door de Japanners
had hij iederen zin verloren. Het bestuur
aldaar is toen in handen gekomen van de
Japansche militairen of van degenen die
door hen benoemd werden. Het gedeelte
van Hopei, dat nog niet in Japansche han
den is, is door de Chineesche troepen be
zet! Om Tsjahar wordt thans gevochten.
De strijd om den Nankau-pas.
Aan het front van Noord-China houdt de
Chineesche verdediging, ondanks de hevige
Japansche aanvallen der laatste tien dagen
op den Nankau-pas, die twee Chineesche
regimenten gedecimeerd hebben, nog steeds
stand. De Chineesche staf verklaart er zeker
van te zijn, dat de verdediging het uit zal
houden. Van Japansche zijde wordt daaren
tegen volgehouden dat de val van deze ver
dediging slechts een kwestie van dagen is,
aangezien 2/3 van de Chineesche verdedigers
is gesneuveld. Aan het front van Noord-
Tsjabar zijn de voornaamste punten alle
door de Chineezen bezet, behalve Tsjangpeh,
waarvan de belegering voortduurt. Japan
sche versterkingen komen aan om Jehol te
verdedigen.
De Skodafabrieken leveren voor
10 millioen pond aan China.
De Chineesche minister van finan
ciën, Koeng, die gistermiddag uit Genua
naar zijn vaderland is teruggekeerd,
heeft den vertegenwoordiger van de
Piccolo een onderhoud toegestaan. Hij
deelde mede, dat hij met de (grootste
Tsjechische wapenfabriek) Skoda een
contract heeft afgesloten voor een han-
delscrediet van 10 millioen pond sterling
op langen termijn voor den aankoop van
producten van de Tsjechische industrie.
Ook sprak Koeng over de overeenkomst,
welke hij heeft gesloten met een groep Fran
sche banken tot het verstrekken van een
leening, bestemd tot het vermeerderen van
de buitenlandsche deviezen van China en
over een leening, welke hij in Engeland
heeft gesloten, groot 27 millioen pond ster
ling, bestemd voor het aanleggen van spoor
wegen en consolideering van de binnen
landsche schuld.
Minister Koeng toonde zich zeer gereser
veerd ten aanzien van de besprekingen
welke hij te Berlijn heeft gevoerd met
Schacht, von Blomberg en Mackensen, den
vertegenwoordiger van von Neurath, de af
wezig was. Hij zeide alleen zeer tevreden
te zijn over zijn verblijf te Berlijn. Verder
sprak hij nog over de credieten, welke hem
in de Vereenigde Staten zijn verstrekt, ter
wijl China bovendien in de gelegenheid
werd gesteld een aanzienlijke kwantiteit
zilver te ruilen tegen goud, bestemd voor
het stabaliseeren van de Chineesche munt,
Muiterij te Nanking?
Naar verluidt, zou muiterij zijn uitgebro
ken te Nanking en zou de militaire leider
van Kwangsi, generaal Pai Tsjoeng Si in
arrest zijn gesteld. Pai, die een bekend voor
stander van oorlog met Japan is, zou door
aanhangers van Tsjiang Kai-sjek gevangen
genomen zijn, omdat deze zou vreezen, door
Pai op zijde geschoven te worden.
De Japansche pers schrijft in haar com
mentaar op de muiterij te Nanking, dat de
Chineesche regeering voornemens zou zijn
haar zetel naar Tsjangsa of Tsjengtoe te
verplaatsen.
Volgens de Asahi Sjimboen zijn er twee
partijen in Nanking, de eene zou samen
gaan met de Sovjets verlangen en de ander
zou toenadering tot Engeland willen zoeken
De eerstgenoemde partij zou de zetel der
regeering naar Sianfoe willen verplaatsen
en de andere parij zou meer voor Tsjengtoe
voelen. Deze partij wil den strijd rekken
door terug te trekken en ondertusschen in
contact met de buitenwereld te blijven via
Kanton en Honkong, zelfs wanneer de Ja
pansche vloot de kust blokkeert.
Japanneezen kondigen staat van
beleg af te Hongkioe.
De Japaneezen hebben den staat van
beleg afgekondigd te Hongkioe.
15.000 Japanneezen zijn uit Sjanghai
geëvacueerd, waar nog 10.000 Japannee
zen zijn achtergebleven.
Ernstige vijandelijkheden te ver
wachten.
Japansche militaire autoriteiten deelen
mede, dat drie Chineesche divisies, welke
onder controle der regeering van Nanking
staan, oprukken langs den spoorweg van
Peiping naar Hankau in de richting der Ja
pansche stellingen te Liang Hsi en die op 35
mijl ten westen van Peiping.
Men meent, dat ernstige vijandelijkheden
op komst zijn.
Twee Chineesche divisies hebben Ma-
tsjang, op dertig mijl ten zuiden van Tientsin
bereikt, waar zij zich tegenover de Japan
sche stellingen bij Toelioe Tsjen bevinden.
De Japanneezen hebben een in de buurt
van Sjoe Yoeng Kwan gelegen punt bereikt.
Een onwaarschijnlijk bericht.
Volgens het Japansche agentschap Domei
meldt de correspondent van de Jomioeri
Sjimboen uit Sjanghai, dat de commandant
van de Amerikaansche vloot in de Aziati
sche wateren, Yarnell, den Japanschen vice-
admiraal Hasegawa heeft voorgesteld samen
te werken met de Japansche vloot in het
vuren uit zelfverdediging op Chineesche mi
litaire vliegtuigen, wanneer deze vliegen
over de internationale nederzetting en de
rivier Wangpo. Het Amerikaansche oorlogs
schip „Augusta" ligt gemeerd nabij het Ja
pansche vlaggeschip.
Wederom bombardement van
Nanking.
De woordvoerder van de admiraliteit
heeft vanmorgen om 11 uur medegedeeld,
dat de luchtstrijdkrachten der Japansche
marine, die gistermiddag het kruitmagazijn
vernield hadden, om acht uur des avonds
wederom een raid op Nanking hebben on
dernomen en tien bommen per toestel heb
ben neergeworpen op het gebouw van den
generalen staf en de militaire academie,
waar brand ontstond. De woordvoerder
voegde hieraan toe, dat alle Japansche toe
stellen naar hun basis zijn teruggekeerd.
Hankau gebombardeerd.
uewcht uit Sjanghai meldt, dat de
luchtstrijdkrachten der marine hedenmor
gen in de vroegte een raid hebben onderno
men op Hankau en de vliegvelden en muni
tiefabrieken gebombardeerd hebben, waar
zware schade werd aangericht. Tevens wordt
gemeld, dat de toestellen om zeven uur van
morgen het arsenaal van Kiangnan en het
zuidelyke station van Sjanghai bestookt heb
ben, evenals de Chineesche troepen nabij
het noordelijke station en het vliegveld van
Hoengjau. Gisteren hebben de vliegtuigen
met succes het vliegveld en de Chineesche
stellingen te Kasing bestookt.
Het Portugeesche ministerie van bui
tenlandsche zaken heeft Woensdag
avond laat een nota gepubliceerd,
waarin wordt medegedeeld, dat de
Portugeesche regeering iedere diplo
matieke betrekking met Tsjechoslo
wakije verbreekt, zoo meldden wij gis
teren.
De Portugeesche gekant te Praag is
gisteravond naar Weenen vertrokken.
De gezant van Tsjechoslowakije te
Lissabon is er van in kennis gesteld,
dat hem nog gedurende den tijd, welke
noodig is voor de voorbereiding van
zijn vertrek, diplomatieke onschend
baarheid zal worden toegestaan om te
voldoen aan de internationale regelen
van hoffelijkheid.
In een door de Portugeesche regeering
uitgegeven communiqué wordt gezegd, dat
het afbreken van de betrekkingen veroor
zaakt is door de weigering van Tsjecho
slowaaksche wapenfabrieken om een groote
bestelling van machinegeweren uit te voe
ren, als gevolg van de tusschenkomst van
de Tsjechoslowaaksche regeering.
Na de wisseling van verscheiden nota's,
waarbij Tjechoslowakije een ongerechtvaar
digde houding aannam, aldus het communi
qué, heeft Portugal, begrijpende, dat de
ware bedoeling van de houding van Tsje
choslowakije voortspruit uit de inmenging
en de pressie van een derde partij, besloten
de diplomatieke betrekkingen te verbreken.
Tegenstrijdige berichten.
Het Tsjechoslowaaksche persbureau is
gemachtigd in verband met de afbreking
der diplomatieke betrekkingen tusschen
Portugal en Tsjechoslowakije te verklaren,
dat de aanduiding, volgens welke een derde
mogendheid invloed zou hebben uitge
oefend op het Tsjechoslowaaksche stand
punt, energiek van de hand moet worden
gewezen.
Voorts wordt te Praag verzekerd, dat het
geschil, dat loopt over een bestelling ma
chine-geweren van het merk Bren, is ont
staan omdat de betreffende fabriek het te
druk had met leveranties voor het Tsjecho
slowaaksche leger en voor de legers van
eenige andere mogendheden.
De regeering te Praag heeft haar gezant
te Lissabon instructies gezonden, op zijn
post te blijven, zoolang de Portugeesche
regeering hem geen moeilijkheden in den
weg zal leggen.
Te Praag spreekt men ten stelligste
Duitsche beweringen tegen, volgens welke
de onderhandelingen over de wapenleve
ranties aan Portugal gestrand zouden zijn
omdat Praag zou hebben gevreesd, door de
onderhandelingen te doen slagen, inbreuk
te maken op het niet-inmengingsaccoord
ten aanzien van de Spaansche kwestie.
Men voert ter ondersteuning van deze te
genspraak twee (weinig overtuigende
Red.) argumenten aan: in de eerste plaats
zijn bedoelde onderhandelingen pas geo
pend nadat de regeering van Tsjechoslo
wakije de toestemming van de leden der
non-interventiecommissie had verkregen, en
in de tweede plaats is de Tsjechoslowaak
sche regeering zelf als tusschenpersoon op
getreden tusschen de wapenfabriek en de
Fortugeesche regeering.
De Portugeesche nota.
In de nota van de Portugeesche regee
ring, waarin wordt medegedeeld dat zij de
diplomatieke betrekkingen met Tsjecho
slowakije afbreekt, wordt gezegd:
Met de bedoeling de uitrusting van het
Portugeesche leger te verbeteren, heeft de
regeering bij Ceskolovenska Zbrojovska,
„practisch een instituut van den Tsjecho-
slowaakschen staat", een aantal mitrail
leurs besteld. De besprekingen verliepen
zonder incident met medeweten van de re
geering te Praag. Aan het eind van de
besprekingen vroegen de directeuren van
de fabriek een geschreven verklaring, dat
de wapens uitsluitend voor het Portugee
sche leger waren bestemd, welke hun werd
verstrekt in den vorm van een brief van
den onderstaatssecretaris van het departe
ment van oorlog. Toen de Portugeesche
regeering het contract zou gaan teekenen