DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Fransch-Engelsche contröle in de
Middellandsche Zee.
China doet een beroep op den Volkenbond.
Ho. 215 Dit aumnier bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 13 September 1937
139e Jaargang
De algemeerie toestand
De Japanners krijgen grooteren tegenstand
dan verwacht werd.
Chineesche verklaring te
Genève.
Ongewijzigde toestand.
Vo'^dige overeenstemming te Nyon bereikt.
Duikbooten gaan patrouilleeren.
KMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTDEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voor dam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 13 September.
Hitier sprak op het congres te Neuren
berg niet over het communisme, niet over
het koloniale vraagstuk, niet over den kerk
strijd. En dat wekte eenige verwondering.
Maar Göbbels „redde de situatie" en heeft
men zie ons nummer van Zaterdag het
communisme onder de loupe genomen. En
Hitier heeft in een (naar hij zeide) onge
dwongen onderhoud met buitenlandsche
journalisten zijn meening over het kolo'
niale vraagstuk duidelijk naar voren ge
bracht. Op deze manier komt toch alles te
recht en misschien is het zóó nog wel zoo
handig, want nu krijgt de wereld niet alles
ineens te slikken, maar kan ze het zware
ontbijt stukje voor stukje ongehaast ver
orberen.
Hitier over het koloniale vraagstuk! Hij
heeft nog eens weer verteld, dat Duitsch
land koloniën moet hebben, om te kunnen
leven. Ze zijn even noodig als brood. En
alleen daarom eischt Duitschland koloniën
Alleen daarom, want op een vraag van
een Engelschen journalist, of de eventueel
gekregen koloniën militaire steunpunten
zouden worden, antwoordde de Führer glim
lachend: Om dat te doen, zouden wij eerst
een vloot moeten hebben. Vóór den oorlog
exploiteerde Duitschland zijn koloniën
commerciëel, zonder strategisch belang. Een
leger, dat onderhouden zou moeten worden
voor de verdediging van verafgelegen kolo
niën, zou ruineus zijn. Alle koloniale mo
gendheden moeten samenwerken.
Op de tegenwerping, dat Duitschland een
oplossing zou kunnen vinden in den ruil
handel, antwoordde Hitier, dat de koloniale
kwestie voor Duitschland niet alleen een
commerciëele aangelegenheid, maar ook
een eerezaak is: „Wij vragen onze vroegere
koloniën en geen andere".
Het zijn schoone woorden, die Hitier heeft
gesproken Maar de werkelijkheid zou toch
wel eens anders kunnen zijn.
Geen militaire steunpunten?
Och kom, wij gelooven, dat het aanleg
gen van militaire steunpunten een der eer
ste maatregelen van Duitschland zou zijn,
al ware het alleen maar onder den mom
van „noodzakelijk voor vlagvertoon" of
„noodig voor de binnenlandsche toestanden"
of „wenschelijk voor de eer van het
groote Derde Rijk". Er zijn motieven ge
noeg te vinden, als men maar vindingrijk
genoeg is. En daar ontbreekt het in Duitsch
land niet aan.
tl
Er is te Nyon overeenstemming bereikt.
Dat konden we Zaterdag ook al schrijven,
maar sindsdien zijn de oorspronkelijke plan
nen weer veranderd. Het denkbeeld, dat de
Middellandsche Zee ten aanzien van de
scheepvaart in volle zee in vier zones zou
worden verdeeld, die resp. onder toezicht
gesteld zouden worden van patrouilleeren-
de oorlogsschepen van Engeland, Frankrijk,
Italië (indien dit land hiertoe bereid zou
zijn) en van de andere met Engeland en
Frankrijk ter conferentie vertegenwoor
digde staten gemeenschappelijk, is opge
geven. Zooals niet anders te verwachten
was, was bij Italië groote ontstemming ver
wekt door de gedachte, dat ook Rusland s
oorlogsschepen een deel van het politietoe
zicht in het Middellandsche Zee-gebied zou
worden toevertrouwd. Aangezien Litwincf
echter beslist weigerde in een regeling toe
te stemmen, waarin Sovjet-Rusland alleen
van deelneming aan het patrouilleeren zou
worden uitgesloten, is men tenslotte in de
voorbereidende besprekingen tot het besluit
gekomen van de verdeeling van de zee m
vier zones af te zien en de politie daar uit
sluitend aan de Britsche en Fransche vlo
ten toe te vertrouwen.
De maatregelen, te Nyon genomen, zullen
zoo spoedig mogelijk van kracht worden,
waarschijnlijk nog in de eerste helft van
deze week.
Om ten slotte nog een goed denkbeeld te
krijgen van het acoord van Nyon, volgt hier
nog een duidelijke uiteenzetting.
Indien een Spaansche duikboot, hetzij van
de regeering of van de opstandelingen,
koopvaardijschepen van andeTe landen aan
valt, zal de positie als volgt zijn: Indien de
duikboot boven water komt, zijn vlag toont
en hun, die zich aan boord van het aange
vallen vaartuig bevinden, de gelegenheid
geeft zich in veiligheid te stellen zooals
voorzien in de bepalingen van het protocol
van Londen en het schip vervolgens tot
zinken brengt, zal het optreden van de
duikboot nationale, doch ge e n in
ternationale gevolgen hebben. Het
zal een oorlogsdaad zijn tegen het land,
waartoe het tot zinken gebrachte schip be
hoort, doch de patrouilleerende torpedo
boot jagers zullen niet optreden. Indien de
duikboot daarentegen de hiervoor genoem
de regels niet in acht neemt, zal haar daa
internationale gevolgen medebrengen en
tal de duikboot als een zeeroover behandeld
en tot zinken gebracht kunnen worden.
De Chineesche regeering heeft
Zondag een schriftelijk beroep op den
Volkenbond gedaan, gegrond op arti
kel 17 van het Volkenbondshandvest,
dat betrekking heeft op conflicten
tusschen een lid en een niet-lid van
den bond.
De Chineesche delegatie te Genève heeft
in verband met het beroep van China op
den Volkenbond een verklaring uitgege
ven, waarin gewezen wordt op den ernst
van den toestand in het Verre Oosten, waar
Japan het bestaan van China als onafhan
kelijke staat bedreigt en de veiligheid van
de Chineesche territoriale bezittingen, de
uit de verdragen voortvloeiende rechten
en de belangen der b'.itenlandsche mo
gendheden in gevaar brengt.
De Chineesche delegatie stelt daarbij in
het licht, dat de veroveringspolitiek van
Japan in China aan den dag is getreden
door onophoudelijke provocaties en in
vallen in China door de gewapende strijd
krachten van Japan sedert 1931. Zij stelt
de Japansche troepenzendingen, zoowel in
Noord-China als in Sjanghai aan de kaak,
de luchtbombardementen van open steden,
met volstrekte miskenning van het inter
nationale recht, de concentratie van oor
logsschepen, de blokkade der Chineesche
kusten en besluit: „De crisis in het Verre
Oosten is thans definitief veranderd in een
wereldcrisis. De Japansche agressie be
dreigt niet alleen de onafhankelijkheid en
territoriale onaantastbaarheid van China,
maar bedreigt tevens den algemeenen we
reldvrede. Daarom gelooven de Chineesche
regeering en het Chineesche volk, dat de
Volkenbond, die een groote instelling is,
welke vreedzame staten groepeert, on
middellijke, doeltreffende maatregelen zou
moeten overwegen en zou moeten nemen
om een einde te maken aan de onduldbare
voortzetting van het agressieve optreden
en de wreedheden van Japan in China en
om de heiligheid der internationale ver
dragen te beveiligen."
De delegatie hoopt voorts, dat de Ver-
eenigde Staten en de andere landen, die
geen lid zijn van den Volkenbond en die
belangen hebben in het Verre-Oosten, zul
len deelnemen aan een algemeen streven
tot het herstel van den vrede in het Verre
Oosten.
Reeds meer dan een maand duren
thans de vijandelijkheden in de buurt
van Sjanghai en Japan heeft tot nu
toe betrekkelijk weinig vorderingen
gemaakt. Het heeft tevergeefs gepro
beerd, om een bres te slaan in de
Chineesche linies, maar het kwam tot
Wij laten hier den inhoud van het proto
col tot regeling van den duikbootoorlog voi-
gen, gelijk dit indertijd te Londen is on
derteekend:
Het stuk zelf bestaat uit slechts 2 para-
graphen:
1. De duikbooten zijn onderworpen aan
dezelfde bepalingen van het internationale
recht, als de aan de oppervlakte varende
schepen, voor zoover hun betrekkingen met
de koopvaardijschepen betreft.
2. In het bijzonder en met uitzonde
ring van het geval, waarin het koopvaardij
schip na behoorlijk bevel om by te draaien
hardnekkig zou hebben geweigerd te stop
pen of actief verzet zou hebben geboden
aan een bezoek aan boord of een doorzoe
king van het schip heeft ieder aan de
oppervlakte varend oorlogsschip of iedere
duikboot niet het recht koopvaardijschepen
tot zinken te brengen of ongeschikt voor
vigatie te maken, zonder van tevoren de
passagiers, de bemanning en de scheeps
papieren in veiligheid te hebben gebracht.
In dit opzicht zullen reddingbooten niet
kunnen worden geacht voldoende de veilig
heid te verzekeren, tenzij de toestand van
de zee en het weer evenals de nabijheid van
de kust of van een ander schip, dat de pas
sagiers, de bemanning en de scheepspapie
ren aan boord kan nemen, voldoende zeker
heid geven.
Het protocol is geteekend door de ver
tegenwoordiger van Frankrijk, Engeland,
de Ver. Staten, Italië, Japan en de Britsche
dominions en Britsch-Indië. Later is ook
Duitschland toegetreden.
de ontdekking - en de Japanners
geven dit toe! dat de Chineesche
soldaten van thans heel wat beter zijn
dan die van 1932. Zij hebben meer
energie en .metten eer tegenaanval op,
als ze verslagen worden.
Strijd bij Woesoeng.
Zaterdag lag het zwaartepunt van den
strijd in den sector Woesoeng-Paosjan-
Lotjen. De Japanners hebben na verbitter
den strijd het op ongeveer zeven K.M. ten
westen van Woesoeng gelegen Janghong
bezet. Bij het invallen van de duisternis
zijn de Chineezen tot een tegenaanval
overgegaan, waarvan de uitslag nog niet
bekend is.
Volgens berichten van het front zijn de
Chineesche troepen na den val van
Matsjang ten zuiden van Peiping, op de
vlucht geslagen.
Japansche vliegers hebben een vlucht
gemaakt boven Matsjang en boven de
Chineesche stellingen ten zuiden van deze
plaats. Zij lieten pamfletten vallen, waar
in zij de Chineesche troepen aanspoorden
zich over te geven. Nader wordt gemeld,
dat de Japanners verder zijn opgerukt en
Tsjinghsien halverwege tusschen Matsjang
en Tsjangkow hebben veroverd.
Mislukte Japansche aanval bij het
Noorderstation te Sjanghai.
Zaterdag tegen middernacht hebben de
Japansche troepen voorafgegaan door
tanks, de Chineesche linies bij het noorder
station te Sjanghai stormenderhand trach
ten te veroveren. De aanval werd echter
afgeslagen.
De Japansche oorlogsschepen hebben
vergeefs getracht een escadrille Chineesche
vliegtuigen neer te halen, die tegen mid
dernacht bij het Japansche vlaggeschip
„Idzoemo" drie bommen hebben laten
vallen.
De Japansche minister-president Konoje
heeft wederom een redevoering gehouden,
waarin hij zeide, dat eerst de anti-Japan-
sche elementen in China vernietigd moe
ten worden, voordat dit land de mogelijk
heid zal krijgen met Japan samen te wer
ken. Het oogenblik is gekomen om het
Japansch-Chineesche probleem grondig op
te lossen.
De strategische toestand bg
Sjanghai.
De gedeeltelijke handhaving der Chi
neesche troepen op verscheidene fronten
in het gebied van Sjanghai maakt den
toestand van strategisch standpunt gezien
paradoxaal. De militaire deskundigen zijn
van oordeel, dat de weerstand binnenkort
gevestigd zal worden op een front, dat
voorbereid is op de lijn Taitsang-Kiating-
Nantsiang. Het schijnt echter, dat het
Chineesche hoofdkwartier geen vrees ge
voelt voor het gevaar, dat gelegen zou zijn
in een voortduren van den tegenwoordigen
toestand. Het is vastbesloten de ontplooi
ing van de Japansche strijdkrachten te be
lemmeren en haar plaatselijk tot het laat
ste oogenblik verliezen toe te brengen.
200.000 man Japanners.
Met het oog op den Japanschen inval in
Sjansi hebben de buitenlandsche zendelin
gen den raad gekregen zich naar Hankau
te begeven.
De Japansche effectieven in Noord-
China worden thans op 200.000 man ge
schat, waarbij dan niet het Kwantoeng-
leger wordt gerekend.
De Chineesche effectieven zouden, met
inbegrip van de jongste toevoeging der
ÏOÖ.OOO communisten-, bijna 500.000 man
sterk zijn.
De communistische troepen concentree-
ren zich in Noord-Sjensi en Soei Yoean.
Universiteiten verwoest
De Centrale rijksuniversiteit en andere
hoogescholen te Nanking hebben in een
telegram aan den Volkenbond medege
deeld, dat tengevolge van de Japansche
bombardementen vijf universiteiten ver
woest zijn.
De strijd langs de kust.
Volgens mededeelingen uit marinekrin
gen is de Chineesche Zuidkust opnieuw
door Japansche oorlogsschepen beschoten.
De Chineesche scheepvaart tusschen
Hongkong en Kanton is onmogelijk ge
maakt. De Japanneezen hebben verder
luchtaanvallen gedaan or den spoorweg
Kanton-Hankau en op de Kauloenglijn.
Volgens zekere berichten, is een ernstige
benadeeling der Britsche economische be
langen tengevolge van al deze krijgsver
richtingen onvermijdelijk.
De Chineezen trekken terug.
De Chineesche troepen zijn hedenmor
gen, zoowel aan het noordelijk als aan het
oostelijk front van Sjanghai begonnen te
rug te trekken. De Japanneezen, die alle
punten van beteekenis aan het noordelijke
front bezet hebben, wisten de 50.060 man
Chineesche troepen over een oppervlakte
vr.n 36 vierk. K.M. bijna te omsingelen. De
Chineezen trokken toen af in westelijke
richting. Aan het oostelijke front wisten
de Japanneezen, in samenwerking met de
mariniers, de Chineezen uit hun stellingen
te verdrijven. Uit het oosten en het noor
den doen de Japanneezen thans gecombi
neerde aanvallen op de Chineesche stel
lingen. De Chineezen willen thans blijk
baar de tweede verdedigingslinie hand
haven van Lioeho naar Nansiang via
Kiating, waar reeds 100.000 Chineezen
geconcentreerd zijn.
Het Britsch-Japansche incident.
De „Nitsji-Nitsji" meldt, dat de Japan
sche vlootautoriteiten te Sjanghai haar
onderzoek naar het incident waarbij de
Britsche ambassadeur, Knatchbull Huges-
sen, gewond werd, hebben voltooid. Het
verslag der autoriteiten wordt thans bestu
deerd door de ministeriën van marine en
buitenlandsche zaken, die een gemeen
schappelijke vergadering hebben gehouden
ter voorbereiding van het antwoord aan,
Engeland. Het resultaat dezer conferentie,
die drie uur duurde, is niet bekend ge
worden. De „Nitsji-Nitsji" verneemt ech
ter, dat het onderzoek te Sjanghai geen
verantwoordelijkheid der Japansche vlie
gers aan het licht heeft gebracht. Het blad
verwacht dus, dat aan de aanbieding van
het Japansche antwoord diplomatieke en
politieke besprekingen zullen vooraf gaan,
omdat Japan het incident zeker vriend
schappelijk wenscht te regelen.
Na twee uur te hebben beraadslaagd,
zijn de gedelegeerden ter Middelland-
sche-Zee-conferentie te Nyon Zaterdag
middag tot algeheele overeenstemming
gekomen op de volgende grondslagen:
Ieder land zal voor toezicht in zijn
eigen territoriale wateren zorgdragen.
Frankrijk en Groot-Brittannië zullen in
de geheele Middellandsche Zee toezicht
uitoefenen.
Iedere duikboot, die zich niet zal ge
dragen naar de regels, welke vastgelegd
zijn in de Verklaring van Londen van
1936, zal als zeeroover behandeld wor
den.
Het accoord zal vandaag worden on
derteekend.
De schepen der beide partijen in Spanje
vallen buiten de bepalingen van het te
Nyon bereikte accoord, en hun zal geen be
scherming worden verleend.
Krachtens het accoord zal geen Russisch
oorlogsschip naar de Middellandsche Zee be
hoeven te komen, daar de Sovjet-Unie uit
sluitend verantwoordelijk zal zijn voor haar
eigen territoriale wateren in de Zwarte Zee.
Indien een Spaansche duikboot, hetzij van
de regeering of van de rechtschen, koopvaar
dijschepen van andere landen aanvalt, zal de
positie als volgt zijn: Indien de duikboot bo
ven water komt: zijn vlag toont en hun, die
zich aan boord van het aangevallen vaartuig
bevinden, de gelegenheid geeft zich in vei
ligheid te stellen zooals voorzien in de be
palingen van de maritieme conventie van
Londen en het schip vervolgens tot zin
ken brengt, zal het optreden van de duik
boot nationale, doch geen internationale ge
volgen hebben. Het zal een oorlogsdaad zijn
tegen het land, waartoe het tot zinken ge
brachte schip behoort, doch de patrouillee
rende torpedojagers zullen niet optreden. In
dien de duikboot daarentegen de hiervoor
genoemde regels niet in acht neemt, zal haar
daad internationale gevolgen medebrengen
en zal de duikboot als een zeeroover behan
deld en tot zinken gebracht kunnen worden.
In een aanhangsel aan het accoord zullen
de scheepvaartroutes worden vastgesteld, die
de koopvaardijschepen moeten volgen om
op internationale bescherming aanspraak te
kunnen maken.
Het door de conferentie opgestelde plan
zal Dinsdag a.s. van kracht worden. Vijftig
Britsche en Fransche torpedobootjagers zul
len voor de uitvoering er van gebruikt wor
den.
Langdurige besprekingen.
Aan de overeenstemming zijn langdurige
besprekingen voorafgegaan tusschen Eden
en Delbos, waarbij tevens aanwezig waren
Vansittart, de chef van het Londensche Fo-
reign Office, en Massigli, de directeur voor
politieke aangelegenheden van de Quai d'
Orsay. De besprekingen toonde de zeer nau
we samenwerking tusschen Engeland en
Frankrijk in het streven om op de conferen
tie van Nyon geschikte maatregelen te vin
den tot herstel van de vrije scheepvaart in
de Middellandsche Zee. Het onderhoud
duurde ruim anderhalf uur. Daarna hadden
Eden en Delbos een bespreking met Litwi-
nov. De marine-deskundigen der beide lan
den werkten inmiddels tezamen met de
rechtskundigen aan de voltooiing van het
Fransch-Engelsche ontwerp, dat tot grond
slag der bespreking diende in de Zaterdag
middag gehouden jrergadering.
Uit 0e telegramflfen omtrent den loop der
debatten in de conferentie blijkt dat de
kwestie in welken vorm Ruslands medewer
king zou worden vervat, tot veel overleg
aanleiding heeft gegeven. De eventualiteit
van de voortdurende tegenwoordigheid van
Sovjet-patrouilles in het oostelijk deel der
Middellandsche Zee deed de „waarnemers"
ter conferentie, die officieus de werkzaam
heden volgen, opmerken: „Wij bevinden ons
tegenover hetzelfde probleem, dat Italië des
tijds verhinderde tot de Conventie der Zee
engten toe te treden. De aanwezigheid der
Russen in deze wateren beteekent vroeg of
laat oorlog".
Om andere redenen en op een anderen
toon opperden de vertegenwoordigers der
kleinere staten, die aan de conferentie deel
nemen vooral Turkije en de nauw met
Engeland gelieerde mogendheden dezelf
de bezwaren. „Voor ons", zeggen zij, „moet
het voornaamste voordeel der conferentie
zijn de wederzijdsche hulpverleening te doen
herleven onder het gemeenschappelijk patro
naat van Engeland en Frankrijk. Edoch, wan
neer wij verschijnen in dezelfde patrouilles
en in dezelfde zone als de Sovjet-vloot, ter
wijl de Fransche en Britsche vloten aan een
andere zone zijn gebonden, zal het resultaat
geheel verschillend zijn. Wij loopen de kans
onvrijwillig partij te kiezen in het ideolo
gisch conflict, dat Europa verdeelt. De on
derdrukking der zeerooveren mag niet tot
deze kwade consequentie leiden".
Twee mogelijkheden om deze moeilijkheid
te overwinnen werden ter conferentie be
sproken: ófwel de zóne der Sovjet-controle
tot de Zwarte Zee te beperken, óf wel het
recht erkennen van de Sovjet-Unie aan de
controle deel te nemen, doch haar er toe
brengen te verklaren dat zij bij den huidi-
gen stand harer vlootmacht aan torpedoboot-
agers niet in staat is de controle effectief te
doen zijn.
(Zooals men heeft gelezen heeft de confe
rentie tot het eerste besloten. Red.)
Intusschen bleek ter conferentie, dat de
Russen voornamelijk op de algemeene con
sequenties der regeling acht sloegen. Zij
toonden zich hoogelijk ongerust bg het denk
beeld, dat er bg het instituut zelf der con
trole-zones bepaalde belligerente rechten aan
de regeering van Salamanca buiten die zones
zouden worden toegekend. Anderzijds vroe
gen en verkrege» zg de verzekering dat in
geen geval indien Italië de kwestie der
Duitsche medewerking aan de controle zou
opperen dit voorstel zou worden bespro
ken.
Italië wordt tot toetreding accoord
uitgenoodigd.
Italië zal officieel worden uitgenoodigd
zich bg het accoord aan te sluiten. Aan Ita
lië zou dan eventueel de bewakingsdienst in
de Adriatische Zee worden toegewezen.
Duitschland zal van de bereikte resulta
ten op de hoogte worden gesteld.
De onderteekening van de conventie zal
niet voor Dinsdag kunnen geschieden, daar
de delegaties den tijd moeten hebben zich
in verbinding te stellen met haar regeerin
gen om de noodige volmachten te verkrij
gen.
Italië stelt voorwaarde.
Na een grondige bestudeering van het te
Nyon tot stand gekomen accoord zal Italië,
naar men gelooft, het voorstel tot deelne
ming aan het overeengekomen plan in gun
stige overweging nemen, mits de uitnoodi-
ging daartoe uitgaat van de commissie van
niet-inmenging en niet van de conferentie
te Nyon.
