Hoe de „Specht" verongelukte.
Amerikaansche regeeringskringen
voldaan over Roosevelt's rede.
ALKMAARSCHE COURANT van DONDERDAG 7 OCTOBER 1937
De algemeerie toestand.
Reacties in verschillende landen.
Pacifistische organisaties
protesteeren
Italië antwoordt nog niet.
Nieuws in 't kort.
Een der motoren is waarschijnlijk afgeslagen,
DROEVIGE AANBLIK.
DERDE BLAD
Alkmaar, 7 October.
Uit Italië komen een paar belangwekken
de berichten, die wij in deze rubriek zeker
moeten vermelden. Daar is allereerst het
wel zeer sensationeele bericht, dat Italië
bezig zou zijn met een gedeeltelijke mobi
lisatie van zijn weermacht.
Het bericht verluidt n.L, dat sedert eenige
dagen in Italië de lichtingen 1909 en 1910
onder de wapens worden geroepen. Dit ge
schiede echter niet openlijk door middel
van een algemeenen oproep of langs de ge
bruikelijke wegen, maar de gedeeltelijke
mobilisatie voltrekt zich veeleer op de
minst-geruchtmakende wijze: de dienst-
plichtingen met groot verlof krijgen n.L
allen een briefkaart thuis met het hooge
bevel, zich te melden bij hun regimenten.
De vraag is, wat Italië met deze gedeelte
lijke mobilisatie bedoelt. Juist het feit, dat
oude lichtingen (in dit geval mannen van
87 en 28 jaar) worden opgeroepen, is niet
bepaald geruststellend. Het is niet aan te
nemen, dat deze opgeroepenen bestemd zijn
voor Spanje. Veeleer is het waarschijnlijk,
'dat men in Rome verwacht, dat binnenkort
de regeeringen van Frankrijk en Engeland
een sterke pressie zullen oefenen op Italië.
Voor dat geval wil de Italiaansche regee
ring blijkbaar in staat zijn, om onmiddel
lijk op de meest energieke wijze te reagee-
ren, door groote troepenmachten naar de
grenzen te kunnen samentrekken.
Dat Italië niet gauw genoeg krijgt van
bet wapengekletter, moge ook nog blijken
uit het bericht, als zouden in de laatste da
gen van de vorige week vier divisies Ita
liaansche troepen zijn scheep gegaan naar
Spanje.
Ook dat is een belangwekkend bericht,
want mocht het waar zijn, dat Italië nieuwe
troepen naar Spanje heeft gezonden, dan
rijn er twee mogelijkheden: le. mag men
dan zeer binnenkort groote activiteit van
Franco's troepen verwachten en 2e. moet
men zich afvragen, wat Engeland en Frank
rijk dan zullen doen. In elk geval vermogen
dergelijke berichten niet het vertrouwen,
dat thans meer dan ooit noodig is, te ver
sterken.
Dan heeft Mussolini, zooals ons uit Vati
caanstad gemeld wordt, in de „Popoio
d'Italia" een artikel gepubliceerd onder het
opschrift „Europa en het fascisme". In dit
artikel schrijft de duce volgens een Italiaan
sche correspondentie van het Hbld, dat de
uitspraak in zijn rede te Berlijn, dat bin
nenkort geheel Europa fascistisch zou zijn,
aanleiding heeft gegeven tot veel commen
taar in het buitenland. „Het is duidelijk",,
zoo gaat hij voort, „dat al diegenen, die op het
oogenblik de conservatieve krachten en de
reactie vertegenwoordigen kapitalisme,
parlementaire democratie, socialisme, com
munisme, liberalisme, een zeker halfslachtig
katholicisme, waarmede wij op een goeden
dag ook wel zullen afrekenen volgens onzen
stijl tegen ons zijn, daar wij de twintig
ste eeuw vertegenwoordigen, terwijl zij de
negentiende zijn".
Het artikel zegt, dat er feiten genoeg zijn,
die er op wijzen, dat het fascisme steeds
meer verbreiding vindt en dat niet alleen in
Europa maar ook daar buiten. „Zoo is er
bijna geen twijfel mogelijk, dat Japan bezig
is zich van het parlementaire omhulsel te
bevrijden waarin dit land zich eenige tien
tallen jaren geleden had gehuld en die nu
hinderen zouden bij zijn verder levens
krachtig leven. Het gekrijsch van enkele
oude wijven en de preeken van zekere
aartsbisschoppen brengen ons aan het
lachen of doen ons walgen, al naar gelang.
Het spreekt vanzelf, dat in geval van nood,
Engeland evenmin een minuut zou aarzelen
om vijandelijke stellingen te bombardeeren
zooals het dit gedaan heeft in Waziristan en
zooals het telkens weer doen zal wanneer
het weet dat dit goed is voor gezondheid
van het Britsche wereldrijk. Japan is nog
niet naar den vorm fascistisch, maar de
anti-bolsjewistische houding van dat land
de richting van zijn politiek en vooral de
stijl van zijn volk maken dat het een land is
dat onder de fascistische staten moet wor
den gerekend".
Het artikel wijst er verder op, dat Bra
zilië eveneens de wapenen heeft opge
nomen tegen het bolsjewisme en bezig is
zich te bevrijden van de overblijfselen
van 1789. Vele Europeesche staten zijn
ook op den weg van het fascisme, ook al
beweren zij het tegendeel. Daarna volgt
een uiteenzetting dat ieder land zijn eigen
fascisme zal krijgen en dat er geen een
heidsvorm van het fascisme bestaat, die
voor export bedoeld zou zijn. Er is
echter wel een geheel van doctrinen, me
thoden en ervaringen die langzamerhand
in alle Europeesche staten doordringen.
Wie nog in de waan verkeert dat het
fascisme in Italië efl Duitschland weldra
tot het verleden zal behooren, vergeet dat
beide landen de vuurproef hebben door
staan. Italië door den oorlog met Abessi-
nië en den Volkenbond waaraan 52 staten
hebben deelgenomen, Duitschland door de
bijna algeheele liquidatie van het verdrag
van Versailles met als hoofdpunt de be
zetting van het Rijngebied.
Zooals de vorige eeuw democratisch-
liberaal is geweest, zegt het artikel ver
der, zoo zal deze eeuw fascistisch zijn. De
twee volkeren, die de nieuwe beschaving
dragen, zijn zeker niet de minste op het
gebied van wetenschap en geestelijk leven.
De dwaze bewering, dat fascisme een
regeeringsvorm zou zijn, die alleen ge
schikt is voor volkeren van lageren rang,
valt weg tegenover volkeren gis het Itali
aansche en het Duitsche, wier aandeel in
de beschaving van het menschdom formi
dabel is geweest en nog altijd is. Evenmin
is het waar, dat fascistische staten geneigd
zouden zijn tot oorlog. De geschiedenis der
laatste jaren leert het tegendeel. Duitsch
land heeft immers een verdrag gesloten
met Polen, een vlootovereenkomst met
Engeland. De heroïsche levenshouding van
het fascisme behoeft niet onvermijdelijk
met oorlog verbonden te zijn, maar kan
ook tot uiting komen in werken des
vred«6.
In Amerikaansche regeeringskringen
toont men zich zeer voldaan over de
rede van president Roosevelt en ook
over de reactie in de binnenlandsche
bladen.
Deze redevoering zoo zegt men
had met name ten doel, de openbare
meening voor te bereiden op een poli
tiek van effectieve samenwerking,
waarop Huil vaak heeft gezinspeeld,
o.m. in zijn nota van 16 Juli van dit
jaar.
In gezaghebbende Amerikaansche krin
gen laat men doorschemeren, dat zekere
Europeesche bladen, die direct wenschen te
weten, wat Amerika denkt te doen om van
woorden tot daden over te gaan, den Ame-
rikaanschen toestand slecht beoordeelen. De
redevoering te Chicago, aldus deze gezag
hebbende kringen, is een beroep op het
land. Zij is ook een positieve daad. Zij
brengt een band tot stand tusschen de
vredelievende naties, die een oplossing door
middel van den Volkenbond of door in
menging der negen mogendheden zoeken.
Deze redevoering is vooral de uitdrukking
van een meening, doch zij leidt een nieuw
tijdvak in. Voortaan is een gezamenlijke
actie mogelijk geworden.
Nog meer verwachtingen!
Volgens gezaghebbende personen kan uit
Roosevelt's rede met vrijwel volledige
zekerheid worden afgeleid, dat de Vereenig-
de Staten aan een conferentie der negen
mogendheden zullen deelnemen.
In welingelichte kringen verklaart men,
dat er goede reden is om aan te nemen,
dat de rede weldra gevolgd zal worden door
een concrete uiting van het standpunt der
Vereenigde Staten.
In het algemeen verwacht men, dat de
Vereenigde Staten niet alleen bereid zullen
zijn aan een conferentie deel te nemen, maar
wellicht ook de veroordeeling van Japan
door den Volkenb' -J zullen steunen.
Boycotten van Japan.
Senator Pittman heeft te Reno in een ver
klaring krachtig aangedrongen op een boy
cot van Japan. Hij zeide: „laat de beschaaf
de regeeringen, die gerugsteund worden
door 90 pet. van het volk, Japan doodver
klaren, laat ze weigeren met Japan iets van
doen te hebben. Dan behoeft geen enkel
schot gelost te worden. Het is aan Groot-
Brittannie en aan de andere onderteeke
naren van het negenmogendhedenverdrag
ondubbelzinnig te antwoorden op de op
wekking van Roosevelt.
Uit New York meldt Reuter verder, dat
de „New-York Times" een schrijven publi
ceert van den vroegeren staatssecretaris,
Stimson, waarin de Engelsche en Ameri
kaansche regeering opgeroepen worden ver
schepingen van alle soorten goederen naar
Japan stop te zetten. Het schrijven geeft
uiting aan afkeuring van den „golf van
struisvogelachtig isolitionisme, die over ons
heen gekomen is".
In een commentaar van den Washngton-
schen correspondent der „New York Times"
op de verklaring van het staatsdepartement
wordt gezegd, dat deze „een radicale ver
schuiving gekenmerkt heeft van de Ameri
kaansche politiek en den eersten stap heeft
gevormd in het ten uitvoer leggen van de
opvattingen, die president Roosevelt in Chi
cago heeft uitgesproken. Tezamen beteeke-
nen deze beide zetten volgens de diploma
tieke en politieke meening, dat Roosevelt
de Amerikaansche neutraliteit tot een doode
letter heeft gemaakt en zich geworpen heeft
op de problemen, die opgekomen zijn. Op
zijn minst is er een bloote mogelijkheid,
dat een zoodanige actie kan helpen tot een
oplossing van de oneenigheden tusschen
China en Japan".
Isolationnisten protesteeren.
Zes pacifistische organisaties, die een
veldtocht voeren ten gunste van de neutra
liteit, publiceeren een communiqué, waarin
zij op felle wijze de redevoering van Roose
velt te Chicago veroordeelden. Zij beschul
digen den president er van het land in een
oorlog te leiden door denzelfden weg te
volgen als in 1917. Zij keuren een collec
tieve actie, die oorlogen uitgelokt heeft, af
en verwijten Roosevelt geen enkel opbou
wend vredesprogram voor te leggen en de
neutraliteitswet te vernietigen, welke een
nationale charta vormt. Tenslotte beweren
zij, dat het eenige middel om den vrede te
reden, gelegen is in de toepassing van de
democratische beginselen en beschuldigen
zij Roosevelt er van als dictator op te
treden.
Een Russisch oordeel.
Men hecht te Moskou veel beteekenis aan
Roosevelt's rede over den internationalen
toestand. In het bijzonder vestigt men de
aandacht op de reactie in diplomatieke krin
gen te Washington, die in de rede een op
roep tot de vredelievende mogendheden tot
het nemen van tastbare maatregelen tegen
den Japanschen inval in China zien. Men
verklaart met instemming, dat Roosevelt
erkend heeft, dat de vrede ondeelbaar is en
dat de oorlog een besmettelijke ziekte is,
waartegen geen staat, al ligt hij nog zoo ver
verwijderd, immuun kan zijn.
De hoop wordt uitgesproken, dat de rede
van den president er toe zal bijdragen, dat
Engeland een minder aarzelende houding
tegenover de aanvallers in het Verre Oos
ten en in Europa zal aannemen.
Duitsche persstem.
De Deutsche diplomatisch-politisch Kor-
respondenz bespreekt de rede, die Roose
velt te Chicago gehouden heeft, en herinnert
in dit verband aan het initiatief, dat presi
dent Wilson indertijd genomen heeft. Het
gezag van den president, zoo schrijft het
blad, was niet voldoende om de door hem
verkondigde beginselen van den vrede ook
maar eenigszins van kracht te doen worden.
Het blad gaat voort: wanneer de president
der Vereenigde Staten heil ziet in de aan
eensluiting der vreedzame naties en in het
afschrikken van de kwaadwillende, dan
heeft een dergelijk voorstel alleen zin, wan
neer eerst duidelijk onderscheid tusschen
goed en kwaad is gemaakt. De criteria, die
de president tot dusver heeft opgesteld, zijn
voor een dergelijk onderscheid niet vol
doende. Wil de president der Vereenigde
Staten echter in ernst de verantwoordelijk
heid op zich nemen voor een initiatief, dat
tot een werkelijke verbetering der toestan
den leidt, dan zal hij niet kunnen nalaten
te denken aan de schipbreuk, die zijn voor
ganger heeft geleden.
De Italiaansche regeering heeft nog niet
geantwoord op de uitnoodiging, door
Frankrijk en Engeland gedaan, den toe
stand in Spanje te onderzoeken.
Men verwacht, dat, indien het antwoord
nog mocht uitblijven, de beide mogendhe
den te Rome een nieuwen stap zullen
ondernemen.
Men weet nog niet, welke houding de
regeering van Mussolini zal aannemen.
Voorts wil men beweren, dat de regee
ring te Rome zal besluiten een poging te
doen tot de noodzakelijke verzoening. Vol
gens inlichtingen der Italiaansche pers zou
zij vragen de onderhandelingen óf in de
commissie te doen houden óf dat Duitsch
land als vierde deelnemer tot de door
Frankrijk en Engeland voorgestelde confe
rentie zal worden toegelaten.
Engelsche perscommentaren.
De „Times" meldt, dat na overleg tus
schen Eden en Corbin de Fransche en
Engelsche regeering het geheel eens zijn
omtrent de noodzakelijkheid van een ant
woord van Rome om binnen zeer k°rten
tijd op de uitnoodiging betreffende een
driemogendhedenconferentie om de niet-
inmenging tot een werkelijkheid te maken.
De Fransche- en Britsche regeeringen
kunnen de zaak niet langer hangende hou
den.
„De Daily Telegraph and morning post"
schrijft, dat beide landen contact houden
voor hun houding, wanneer de toestand
mocht verergeren.
Men is te Londen niet geneigd critiek uit
te oefenen op het Fransche standpunt, vol
gens hetwelk het voor Frankrijk onmoge
lijk zou zijn de niet-inmengingspolitiek te
handhaven tegenover een provoceerende
interventie van andere mogendheden. Het
blad maakt in verband melding van 't toe
nemende aantal berichten omtrent voorbe
reidingen om een duidelijke overwinning
van Franco te verkrijgen.
De „Daily Herald" meldt', dat 60 tot
70.000 man gereed staan om uit Italië naar
Spanje te worden gezonden, terwijl slechts
twee weken geleden officieel de ver
zekering was gegeven, dat geen nieuwe
troepen naar Spanje zouden worden gezon
den.
De „News Chronicle" schrijft: „Bij de
waarschuwing die in het accoord van Nyon
lag besloten, komt thans de stem van Roo
sevelt. Wanneer ondanks alles Italië voort
mocht gaan Franco te helpen zouden Groot
Brittannië en Frankrijk daaruit conclu-
deeren, dat de Italiaansche regeering mili
taire doeleinden nastreeft, die zoo belang
rijk zijn, dat zij een bedreiging vormen
voor het evenwicht der krachten in de
Middellandsche zee. De Fransch-Spaansche
grens zal dan ophouden een slagboom te
vormen tusschen de regeering van Valen-
cie en de buitenwereld. Er is vroeger bluf
geweest in de Fransch-Engelsche houding.
Dat is nu niet meer zoo, integendeel thans
heerscht een koude vastbeslotenheid de in
terventie te beëindigen of haar na te
volgen".
Ontploffing in kruitfabriek. De Japan-
sche bladen melden, een hevige ontplof
fing in een kruitfabriek te Tokio, waar
door een reusachtige brand is ontstaan.
Het aantal slachtoffers van het ongeluk
is nog niet bekend. Er is aanzienlijke ma-
terieele schade aangerich Men heeft een
officieel onderzoek naar de oorzaak van
de ramp ingesteld.
Zwaar weder in het Noorden. - Op-
per-Italië wordt opnieuw door een hevig
noodweer geteisterd. Een spoorlijn is door
het hooge water zwaar beschadigd, waar
door het verkeer drie dagen lang ge
stremd zal zijn. Vier personen zijn ver
dronken. Bij Pellegrine is een woonhuis
onder het neerstortende water ingezakt.
De bewoners, een echtpaar met twee kin
deren, kwamen hierbij om. De rivier Reno
is buiten haar oevers getreden en heeft
groote schade aangericht.
De onrust in Palestina. - Gisteravond
zijn op alle Arabische winkels te Haifa
biljetten geplakt, welker inhoud ondertee
kend is met een teekening van geweer en
revolver en waarin de kooplieden opgeroe
pen worden te staken totdat de Arabische
zaak succes heeft. Hieraan zijn bedreigin
gen toegevoegd tegen ieder, die niet aan
den oproep gevolg geeft.
Missionaris ontvoerd. - De Ameri
kaansche missionaris Gerard Denovan is
gisteravond door bandieten in Noord-
Foesjoen ontvoerd. De bandieten eischen
een losgeld van 50.000 dollar.
Incidenten te Boedapest. - Tijdens een
door de legitimistische studenten vereen.
„St. Stephanus" naar aanleiding van den
nationalen rouwdag gehouden optocht door
de straten van Boedapest, zijn herhaaldelijk
botsingen en vechtpartijen tusschen legiti
mistische en nationale studentengroepen
ontstaan. De politie verrichtte zes arresta
ties.
Ernstige incidenten in den Ierschen
Dail. - De heropening van den Ierschen Dail
werd gister gekenmerkt door tamelijk be
wogen incidenten. Een groep van omstreeks
500 werkloozen hield een betooging. In op
tocht begaven deze lieden zich van het
midden der stad naar het parlementsge
bouw. Zij voerden spandoeken mede. De
politie bracht den optocht tot staan. Na
langdurige besprekingen stemden de werk
loozen er in toe een delegatie te zenden
naar den zetel van de Iersche Labour-partij.
Niettemin hebben vier werkloozen van de
openbare tribune in de zittingszaal de
regeering geïnterpelleerd over de kwestie
der werkloosheid. Zij werden door de boden
verwijderd.
Cholera in Tientsin en Dairen. - Te
Tientsin zijn vier gevallen van cholera
voorgekomen. Ook in Dairen is een cholera
geval geconstateerd. De Japansche autori-
reiten hebben voorzorgsmaatregelen geno
men om te voorkomen, dat een epidemie
ontstaat onder de Japansche troepen in
China.
Onrustige verkiezingsvergadering.- Tij
dens een communistische verkiezingsver
gadering te Meaux (Fr.) is het tot een
kloppartij gekomen. Tien personen werden
door klappen met de gummistok gewond.
De toestand van twee hunner is tamelijk
ernstig.
Noodweer in Zuid-Frankrijk. - Ten
gevolge van de overvloedige regens is de
rivier Salat buiten de oevers getreden, zoo
dat verscheidene dorpen overstroomd zijn.
De weg CouflensSalau werd over een
afstand van vijftien K.M. vernield. Te Salau
werden acht huizen weggespoeld, terwijl
vijftien anderen door het water ondermijnd
zijn. Een afdeeling van tien mobiele gar
den, welke te Salau was gestationneerd,
wist de geheele bevolking te redden, slechts
een inwoner die naar zijn huis, dat onder
water stond, wilde terugkeeren, om zijn
spaarduiten te zoeken, is verdronken.
Naar wij vernemen heeft de heer Ver-
steegh, waarnemend vertegenwoordiger van
de K. N. I. L. M., die zich naar Palembang
heeft begeven, gistermiddag aan het
hoofdkantoor van de K. L. M. telefonisch
het volgende medegedeeld:
De „Specht" schijnt normaal van het
vliegveld opgestegen te zijn en daarna
op normale wijze in de linkerbocht ge
gaan te zijn. Hierna moet het toestel
zijn gedaald en met den linkervleugel
den grond hebben geraakt, waarbij het
150 graden omzwaaide.
De stuurhut is by de aanraking met
den grond geheel vernield en de drie
leden van de bemanning, welke zich
hierin bevonden, zijn op slag gedood.
De kajuit was feitelijk onbeschadigd.
De passagiers waren: Bronislaw Huber-
man, bestemming Napels; Ida Ibbeken, zijn
secretaresse, eveneens bestemming Napels;
jkvr. Francisca Smissaert, bestemming Al-
lahabad; de heer Steenbergen, bestemming
Singapore; de heer Munroe, Britsch onder
daan, bestemming Singapore; de heer
Schoch, vermoedelijk Amerikaan, bestem
ming Medan en de heer Bouman, eveneens
met bestemming Medan.
Gelijk gemeld, is de passagier Steenber
gen in het ziekenhuis overleden. Van de zes
overige passagiers hebben jkvr. Smissaert
en de heer Schoch hoofdwonden bekomen.
De anderen, o.a. de violist Hurberman, zijn
ongedeerd, doch wel geschokt.
De heer Versteegh alsook de heer Moes,
hoofdinspeceur van de K. L. M., hebben
nog geen enkelen ooggetuige kunnen hoo-
ren. Ook de tweede bestuurder kon nog
niet worden gehoord, omdat hij, op advies
van den geneesheer, eerst tot rust moet
komen.
Het onderzoek wordt voorgezet.
Het verongelukte toestel de „Specht" le
verde een droevigen aanblik op te midden
van de groene velden bij het vliegveld. De
linkervleugel was ten deele versplinterd en
de motorkap was geheel van het toestel
afgeslagen, zoodat het interieur daarvan
als een groote holte zichtbaar is.
Gezagvoerder F. M. Stork t
Een ooggetuige verklaarde, dat het
toestel bij de eerste bocht zijn even
wicht scheen te verliezen, geheel van
richting veranderde en neersloeg.
De zwaarte aan den kop was de
oorzaak, dat het toestel zoodanig neer
kwam, dat juist de bemanning in de
cockpit er het ernstigst aan toe was,
evenals de passagiers die vooraan ge
zeten waren.
Een der inzittenden verklaarde dat hij
zich nauwelijks bewust was van hetgeen
zoo vlak na het opstijgen gebeurde.
De post van het vliegtuig is naar Palem
bang vervoerd.
Drassig terrein.
Tijdens het ongeval was de sfeer regen
achtig en het terrein eenigszins drassig,
hetgeen overigens op het ongeval van geen
invloed is geweest, doch later het naderen
van de plek waar het toestel is neerge
stort, eenigszins bemoeilijkte. De militairen
kapten echter zeer spoedig een pad.
Marconist J. J. Stodieck f
Boordwerktuigkundige J. J. Ruben t
De tweede bestuurder Groeneveld, die
ongedeerd bleef.
