DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het Fransche volk is politiek-rijp.
No. 250 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 25 October 1937
139e Jaargang
De algemeene toestand.
„Het Volksfront is ongebroken'
zegt Chautemps.
Rede van den Franschen minister
president.
Van Zeeland treedt
definitief af.
Zijn mede-ministers gaan
met hem mee.
Franco „zuivert" Asturië.
Vreeselijk noodweer op
Sumatra.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 25 October.
De non-interventie blijft nog steeds de
gemoederen bezig houden en hoewel
Engeland c.s. zich momenteel koest hou
den, gaat men in Italië door middel van de
kranten bekend maken, dat men niet al
te hard moet juichen.
Zoo bevat de „Informazione diploma-
tica" een artikel van officieuze zijde,
waarin gezegd wordt, dat de wending, die
de besprekingen te Londen hebben geno
men, met veel aandacht in Italiaansche
verantwoordelijke kringen gevolgd wordt.
Het is een feit, aldus dit artikel, dat het
Italiaansche initiatief in de vorige ver
gadering, dat in alle te goeder trouw zijnde
kringen als een werkelijke bijdrage tot
de Europeesche samenwerking werd toe
gejuicht, niet de gevolgen gehad heeft, die
men ervan had mogen verwachten. Toen
men tot de toepassing der aanvaarde be
ginselen genaderd was, rezen er ernstige
moeilijkheden, die de besprekingen be
lemmerden en de resultaten der eerste
bijeenkomst in gevaar brachten. De hou
ding van den Russische gedelegeerde was
in openlijken) strijd met hetgeen besloten
was. Verder was de Britsch-Fransche
houding tegenover het Russische standpunt
onbegrijpelijk toegeeflijk, wat overigens in
gezaghebbende Italiaansche kringen niet
al te veel verwondering gewekt heeft. Het
is een dwaasheid te gelooven, dat Italië
nog meer belangrijke concessies kan doen.
Klaarblijkelijk heeft de opruiming van
het front in Asturië oppositie in Fransche
en Britsche linksche kringen veroorzaakt.
Men kan in de bestaande omstandigheden
slechts vaststellen, dat de besprekingen
opnieuw dreigen vast te loopen. Doch, al
dus de „Informazione", het zou belache
lijk zijn Italië daarvoor ook maar de ge
ringste verantwoordelijkheid te willen
opdringen.
Dit artikel heeft een bijzonderen, indruk
gemaakt, doordat de Informazione niet
alleen geinspireerd, maar, naar men zegt,
ook geredigeerd wordt door den chef der
regeering in persoon. Daarbij komt nog,
dat Mussolini gisteren een onderhoud met
Von Ribbentrop gehad heeft.
De Spaansche kwestie in Europa en de
oorlog in China kunnen dikwijls in één
adem genoemd worden. Deze week komt
de negen-mogendheden-conferentie te
Brussel bijeen om den toestand in China
te bespreken. Daarbij komt Japan goed
voor den dag, want ze heeft juist belang
rijke strategische punten veroverd en
daarmee als 't ware het Noordelijk deel
van China ten Noorden van de Gele rivier.
De Gele rivier blijkt in dezen oorlog
zoowel strategisch als symbolisch van de
grootste beteekenis te zijn. Het evenwicht
in het Verre Oosten zal mogelijk om deze
rivier komen te draaien. Immers, wan
neer de Japanners van een verder opruk
ken naar het Zuiden afzien en dus de Gele
rivier niet overtrekken, dan zullen de
Chineesche krachten Zuidelijk van die
rivier, hoewel verzwakt blijven bestaan.
Er blijft dan een Japansche militaire
macht tegenover een uiterst vechtlustige
Chineesche militaire macht, wat zou
maken, dat een vrede, gesloten voor de
Gele rivier, het karakter van een wapen
stilstand zou dragen. Trekken de Japan
ners de Gele rivier echter wel over en
geven zij gevolg aan hun oorspronkelijke,
toen nog met rumoer te Tokio verkondigde
plannen om China's geheele militaire
macht te vernietigen, dan zal dit op een
militaire overheersching van China door
Japan uit kunnen loopen.. Wil het echter
zoo ver komen, dan zullen de Japanners
militair den wind mee moeten blijven hou
den, zooals zij die bij hun snellen op-
marsch in het Noorden mee hebben gehad.
Het ziet er echter op het oogenblik geens
zins naar uit, dat dit het geval zal zijn.
Eerder hebben de gebeurtenissen van de
vorige week den indruk gegeven, dat
Japan thans boete zal moeten betalen
voor het oorspronkelijke snelle succes. De
troepen, die uit Tientsin vertrokken waren
naar het Zuiden en die reeds te Tetsjau
waren aangekomen en vandaar al weer
verder waren gegaan naar de Gele rivier,
zijn daar op het oogenblik al weer verder
vandaan dan zij dat de vorige week waren.
Een plotselinge Chineesche uitval heeft
deze troepen teruggedreven zeggen de
Chineezen, maar in werkelijkheid te-
ruggetrokken gevonden. Dat is ook wel
begrijpelijk.
Het gaat er nu maar om, of Japan de
Gele rivier aan zal willen nemen als een
barrière voor verder oorlogsgeweld, of dat
het deze rivier alleen zal zien als een
obstakel, waar even voor gepauzeerd kan
worden, doch dat van geen beteekenis
mag zijn voor Japan's drang. China's mi
litaire kracht te breken en daarmede
China's anti-Japansche gevoelens onder
den voet te loopen.
Zondag heeft de Fransche minister
Chautemps te Chateauroux (Fr.) een
nieuw volkshuis ingewijd en het congres
van de radicaal-socialistische-federatie
van Westfrankrijk gepresideerd. Na de
vergadering werd een diner aange
boden, waaraan Chautemps een tafel
rede uitsprak.
Chautemps
De minister-president wees erop, dat bij
de jongste verkiezingen is gebleken, dat het
Fransche volk politiek-rijp is, de verkiezin
gen zijn kalm verloopen. Volgens spreker is
uit de verkiezingen het volgende op te ma
ken: er bestaat geen strooming naar het
extremisme, de meerderheid van de regee
ring is gehandhaafd en de radicaal-socialis
ten hebben 200.000 stemmen gewonnen.
Verder zeide Chautemps, dat de radicaal
socialisten een element van democratisch
evenwicht vormen en derhalve mogen zij
niet verzwakt worden. Derhalve is eenheid
een eerste noodzaak. Spreker toonde aan,
dat het niet waarschijnlijk is, dat het ko
mende nationale congres de samenwerking
met de linksche eenheid niet zou voortzet
ten nu de toestand aanmerkelijk is ver
beterd en de regeering wordt geleid door
een radicaal-socialist. Hij wees erop, dat het
gevaarlijk' zou zijn, de uiterst linksche par
tijen in de oppositie te dringen.
Vervolgens zette Chautemps het pro
gramma van de regeering uiteen, dat
bij de Kamer zal worden ingediend. Hij
begon met te herinneren aan hetgeen
tot stand is gebracht: de begrooting is
weer in evenwicht gebracht, manipu
laties op de wisselmarkt zijn verboden
en de goudvoorraad is verbeterd. Spre
ker wees op de noodzakelijkheid de
begrooting in evenwicht te houden. Hij
zal de Kamer vragen wetsontwerpen
aan te nemen, waarbij de verhouding
tusschen kapitaal en arbeid geregeld
zal worden ,o.a. de regeling van arbeids
conflicten en straffen op overtrêding
van arbitrale regelingen. Bovendien zal
een wetsontwerp worden ingediend, tot
steun aan oude arbeiders, die geen
bronnen van inkomsten hebben.
Het onderzoek, dat zal worden ingesteld
naar de producie, heeft niet ten doel terug
te komen op de besluiten inzake de werk
week van veertig uur, doch heeft ten doel
de industrie methodisch te organiseeren,
opdat de invoer kan worden verminderd en
de uitvoer vermeerderd. Vervolgens ver
klaarde de minister-ijresident, dat het voor
het welzijn van het land noodzakelijk is,
dat orde en rust heerschen opdat de sociale
maatregelen succes zullen hebben.
Ten aanzien van de buitenlandsche poli
tiek zette de minister-president uiteen, dat
de politiek van Frankrijk gericht is op het
handhaven van den vrede. Spreker wenscht,
dat in het tragische geval van Spanje een
einde zal komen aan de schending van het
recht, anders zullen Frankrijk en Engeland
hun vrijheid van handelen moeten her
nemen. Frankrijk wil met een ieder vrede
houden, doch het is bovendien vastbesloten
zijn grondgebied en zijn levensbelangen
krachtig te verdedigen. Het is bereid nauw
samen te werken met alle landen, die door
hun daden te kennen geven hun interna
tionale verplichingen na te willen komen
en de vrijheid van anderen te eerbiedigen.
Het republikeinsche Frankrijk is steeds be
reid den vrede te dienen.
De Belgische minister-resident Van
Zeeland is gisteren te Brussel terugge
keerd. Te zijnen huize heeft hij enkele
intieme vrienden ontvangen. Onmiddel
lijk daarna heeft hij aan zijn collega's
uit de regeering zijn besluit medege
deeld: Heden zal hij den Koning zijn
ontslag aanbieden.
Er kan geen twijfel bestaan, of de
andere leden van de regeering zullen
mèt hem heengaan. Hedenavond zal
indien de Koning het ontslag aanvaardt,
wat mag worden aangenomen aan
het ruim twee en een halfjarig bewind
van den heer Van Zeeland een eind zijn
gekomen.
De heer Van Zeeland is vast besloten,
in de affaire der Nationale Bank de
verdediging van zijn eer met alle kracht
door te zetten.
Het besluit van Van Zeeland.
Volgens inlichtingen uit gezagheb
bende Belgische kringen staat het thans
vast, dat Van Zeeland den kabinets
raad, die vanmiddag om vier uur bijeen
zal komen, in kennis zal stellen van
zyn besluit om af te treden.
Stemmen uit het buitenland.
Op het oogenblik, waarop Van Zeeland
wederom het doelwit is van nieuwe aan
vallen, komt de Engelsche pers hem weer
te hulp. De „Financial News" richt in dit
verband zelfs een werkelijke waarschu
wing tot het Belgische volk. Het blad
schrijft: „Het zou voor allen, die op de
hoogte zijn van de Belgische aangelegen
heden, duidelijk moeten zijn, dat de stabili
teit en de welvaart van het koninkrijk ge
heel afhankelijk zijn van het aanblijven of
niet van Van Zeeland als hoofd der regee
ring. Hij boezemt niet alleen in België,
maar ook in het buitenland vertrouwen in.
Wanneer hij zou aftreden, zou niets den val
van den Belga kunnen verhinderen".
Ook de Fransche bladen beschouwen het
vooruitzicht van een Belgische crisis met
ongerustheid.
„L'Epoque" schrijft: „Van internationaal
standpunt gezien zou deze crisis op een
slecht oogenblik komen. Van Zeeland was
door Frankrijk en Engeland ermede belast
het onderzoek naar een economische ont
wapening tot een goed einde te brengen.
Zaterdag a.s. zal te Brussel de negen-mo-
gendheden-conferentie bijeenkomen. Het in
ternationale belang, zoowel als het Belgi
sche belang, zouden dus onze buren er toe
moeten brengen voorzichtig te zijn met een
ministerieele crisis".
De positie van Van Zeeland.
Welingelichte Brusselsche kringen achten
het zeker, dat Van Zeeland vanavond zal af
treden en dat hij tegelijkertijd zijn Kamer
zetel ter beschikking zal stellen. Hij is,
naar men verzekert, vastbesloten zelf zijn
verdediging te voeren en zijn belasteraars
te vervolgen. De eerste minister is er van
overtuigd, dat de regeeringsformule na zijn
vertrek die van de Nationale Vereeniging
zal moeten blijven.
Een interview met minister Spaak.
De „Westfalische Landeszeitung" behelst
een gesprek van haar correspondent te
Brussel met den Belgische minister van
buitenlandsche zaken, Spaak, waarbij deze
o.m. het volgende verklaarde:
„Ik ben van meening, dat aan de op
rechtheid van Duitschlands waarborg van
onschendbaarheid ten opzichte van België
niet te twijfelen valt. Het moet betreurd
worden, indien men door onhoudbare ver
dachtmakingen den waren stand van zaken
zoekt te vertroebelen. De onafhankelijke
richting der Belgische politiek kan ook door
den Volkenbond geen gevaar loopen, want
bij het geheele optreden van den bond moet
steeds het souvereine recht tot zelfbeschik
king der regeeringen afzonderlijk den door
slag geven. Van een eventueele toepassing
van artikel 16 van het Volkenbondspact en
daarmede van de mogelijkheid van een
militairen doortocht door ons land zonder
onze voorafgaande toestemming kan geen
sprake zijn. Wij zouden een dergelijk toe
stemming daarvan afhankelijk stellen, dat
zulk een doortocht eventueel geschiedt op
grond van een gemeenschappelijke actie,
waaraan minstens ook de nabuurstaten van
België deelnemen. België zal het echter
geen enkel land toestaan, zijn grenzen te
schenden. Overigens zal de Belgische regee
ring alles doen om de totstandkoming van
een westelijk pact te bevorderen. België is
van meening, dat de bestendigheid van den
Europeeschen vrede afhangt van de tot
standkoming eener harmonische verhouding
tusschen de groote mogendheden, inclusief
Italië.
De vooruitzichten op zulk een westelijk
pact zijn op het oogenblik echter niet bijzon
der gunstig, daar eerst een algemeene ont
spanning moet komen in de internationale
kwesties, welke thans in het middelpunt der
belangstelling staan".
Tenslotte uitte Spaak zich als volgt over
de negen-mogendheden-conferentie: „De
conferentie zou haar taak slechts dan eeni-
germate bevredigend kunnen vervullen, in
dien zij niet van tevoren een soort gerechts
hof vormt voor de handelingen van een be
paald land, doch indien men eerlijk en
ijverig er naar streeft, de bestaande tegen
stellingen te overbruggen en daarmede een
werkelijken grondslag voor den vrede te
bereiken.
Valencia maakt in het linksche
gebied de nederlaag bekend.
Het rechtsche hoofdkwartier deelt mede:
„Asturië. Na de ineenstorting van het
noordelijk front hebben wij ons gewijd aan
de zuivering der verschillende zones. Wij
hebben gisteren 6000 krijgsgevangenen
bijeengebracht. De rechtsche colonnes die
oprukken uit het Zuiden bevinden zich in
de nabijheid van Sama de Langro, La Sel-
guera en Carbayin.
In Aragon hebben wij de hermitage San
Pedro bezet. Aan het front van Madrid
hebben wij een vijandelijken aanval afge
slagen in den sector van Majadahonda.
Aan de andere fronten geweer- en ge
schutvuur.
Franco
Het communiqué van het departement
van defensie te Valencia luidt:
„Daar de weerstand onmogelijk was ge
worden aan het Noordelijke front na den
val van Villaviciosa, heeft de raad van
Asturië besloten op 20 October Gijon te
ontruimen. Vrijdag zijn de opstandelingen
er binnen gekomen. Aan het Oostelijke
front hebben de opstandelingen de Hermi
tage San Pedro bezet na een verbitterden
strijd op het blanke wapen. De regeerings-
troepen deden echter een tegenaanval en
heroverden de verloren stellingen. Aan
het Zuidelijke front hebben wij verschei
dene vijandelijke aanvallen in de Siërra
de Peru afgeslagen".
Vry kalme intocht in Gijon.
Een speciale verslaggever van Havas
meldt nog eenige bijzonderheden over de
vermeestering van Gijon: De commandant
van de 4de brigade van Navarre, wiens
troepen opereerden tusschen den zuidelij -
In de Pafembangsche Bovenlanden
zijn 23 menschen om hel
leven gekomen.
Gisternacht heeft een verschrikkelijk
noodweer geheerscht nbaij Loeboekling-
gau, in de Palembangsche bovenlanden.
Een verschrikkelijke wolkbreuk barstte
los; door het noodweer zijn 23 men
schen om het leven gekomen. De schade
is enorm.
Uit Benkoelen meldt Aneta nader: Tenge
volge van een bandjir is de brug tusschen
Loeboeklinggau en Moeara Oroepit vernield.
Van hier worden 14 dooden gemeld.
In de rivier Aer Klingi deed zich een
bandjir voor, de zwaarste sedert vijftig jaar,
vermoedelijk veroorzaakt door den zwaren
regenval, gepaard gaande met aardverschui
vingen.
De groote ijzeren brug in den weg van
Loeboeklinggau naar Soeroelangoen, welke
vijftig meter lang is, is totaal weggeslagen.
Ook de nieuwe brug over de rivier Aer
Klingi is zwaar beschadigd. Enkele steun
punten van de brug zijn als lucifershoutjes
afgeknapt.
Daar de bandjir juist plaats greep in den
tijd dat de ladangs werden bewerkt, voerde
de rivier veel hout mee.
De resident is reeds ter plaatse gearri
veerd, terwijl hedenochtend een ingenieur
naar Loeboeklinggau is vertrokken.
Gisterochtend is bij het opruimingswerk
een inheemsch werkman verdronken.
De afschuiving van den weg tusschen
Ttjoeroep en Loeboeklinggau is zoodanig,
dat deze groote postweg voor tenminste acht
dagen zal zijn gestremd.
Voor het instandhouden van de verbinding
moeten de rivieren met een vlot worden
overgestoken.
ken weg van Villa-Viciosa naar Gijon en
de kust, ontving bericht van de evacuatie
van Gijon door de Asturiërs. Een piloot
der nationalisten n.1., die tengevolge van
een defect aan zijn machine een noodlan
ding had gemaakt -ten westen van Gijon,
zag kans de linies der zijnen weer te be
reiken in gezelschap van een rooden com
mandant, die met de nationalisten sym
pathiseert. Hij verklaarde, dat hij juist
door de stad gekomen was, die den nacht
tevoren was ontruimd. Onmiddellijk wer
den orders gegeven en werd de 4de bri
gade in verscheiden colonne's verdeeld,
die naar de stad oprukten. Het oprukken
werd zeer bemoeilijkt door het feit, dat de
Asturiërs voor den terugtocht de wegen
hadden opgeblazen. Tegen half drie bezet
te de zuidelijke kolonne het dorp Paon.
De middelste colonne naderde Somio en
die, welke langs de kust oprukte, bereikte
reeds het uiterste strand van Gijon. De
eerste patrouille's requetes trokken om
5 uur de stad binnen over den weg van
Villa Viciosa en over den weg langs zee.
Ontelbare witte vlaggen in den vorm
van uit de vensters hangende beddelakens
wapperden in den stroomenden regen.
De stad heeft niet veel geleden, alleen de
ruïnes van de kazerne van de guardia
civil, van de kerk en van den schouwburg
op de Pasco Begona vallen op. De muren
zijn bedekt met plakkaten, waarin de be
volking tot verdediging tot het uiterste
wordt aangespoord. Het regende aanhou
dend en de mist werd zeer dicht, toen
tegen zevenen de generaal met een groote
afdeeling onder groot enthousiasme aan
kwam. In het Zuiden van de stad verrie
den 50 meter hooge vlammen, dat de olie
depóts in brand waren geraakt door een
bom van een nationalistisch vliegtuig. De
nacht was zeer rustig; men hoorde geen
schot, geen ontploffing.
Vrijdagmorgen om zes uur was het reeds
druk in de straten, voornamelijk door de
miliciens, die van alle kanten naar Gijon
toestroomden. Het grootste deel kwam van
het front van Oviedo, waar zij in den nacht
hun stellingen, die zij meer dan een jaar
hardnekkig hebben verdedigd, hadden
verlaten. De leiders zijn gevlucht. De
genie, versterkt met infanteristen, beijvert
zich de wegen weer begaanbaar te maken.
Het nationalistisch commando heeft nu
een groot contingent en een aanzienlijke
hoeveelheid materieel beschikbaar voor
de andere fronten. In nationalistische mi
litaire kringen hoopt men met deze nieu
we krachten weldra de definitieve beslis
sing te forceeren.
Gisteren geen herderlijk schrijven
voorgelezen. - Het herderlijk schrijven
van de Duitsche bisschoppen, dat op de
conferentie van Fulda is opgesteld, is
Zondag nog niet in de Duitsche kerken
voorgelezen. Volgens mededeelingen van
katholieke zijde zal dit herderlijk schrij
ven vermoedelijk Zondag 31 October a.s.,
den vooravond van Allerheiligen, worden
voorgelezen.