FLITSEN VAN HET WITTE DOEK.
EEN REQUISITOIR OVER DE
DOODSTRAF. Fritz Lang's nieuwste film:
„You onty live once".
PRACHTROL VAM SYLVIA SIDHEY.
ONZE BIOSCOPEN.—i
DERDE BLAD
2
bommenwerpers verkoopt aan het drietal
Hierdoor raakt hij steeds meer in hun
macht.
Een tweede, die in hun netten verstrikt
raakt, is de soldaat Klemm. Hij gaat echter
direct naar de militaire autoriteiten en deelt
hun mee, hoe de zaken zich precies hebben
toegedragen. Hoewel de schijn eerst tegen
hem is, en er een sterke verdenking tegen
hem rijst, komt alles weer in orde, als het
den contro-spionnagedienst gelukt is de
spionnen te ontmaskeren. De een vindt den
dood bü zijn vlucht met een nieuw model
bommenwerpers, als dit vliegtuig door de
samenwerkende land-, zee- en luchtvloot
tenslotte neergeschoten wordt. De tweede
spion wordt gearresteerd en de derde ver
drinkt na een wanhopige poging om te ont
vluchten in een moeras.
Een sensationeel gegeven, op een tech
nisch zeer goede wijze uitgewerkt. Een
Ufa-film met Willy Birgel en Lida Baarova,
die beiden knap spel laten zien, respectieve
lijk als Morris, de spion en Marion, de
vriendin van den constructeur der T-Metall-
werke. En de inhoud? Vormt u zich daar
zelf een oordeel over, door deze week eens
de film te gaan zien!
Paramount wereldnieuws en o.a. de komi
sche film „Gevaarlijke Bocht" gingen voor
af.
CHARLIE CHAN IN DE OPERA.
Roxy-Théater.
Een nieuw avontuur van den bekenden
Oosterschen detective Charlie Chan vraagt
deze week in het Roxy Théater de aan
dacht en gezien de populariteit waarin
Charlie zich mag verheugen, zal het niet
verwonderen, dat er reeds veel belang
stelling voor deze film bestond.
Charlie Chan, zooals men weet gespeeld
door Warner Oland, een acteur van
Zweedsche origine, krijgt ditmaal een
geheimzinnige zaak tot klaarheid te bren
gen, die zich afspeelt in de opera, waar
een paar vooraanstaande figuren op onbe
grijpelijke wijze vermoord worden. Nu
leeft er in de opera een mysterieuze figuur,
een soort van tweede „Spook van de
Opera" en het is begrijpelijk dat op deze
figuur al direct de verdenking valt. Of
hij ook werkelijk de dader is, mogen wij
niet verklappen. Dat moet gij zelf gaan
zien. Maar Chan weet aan 't slot tot ver
rassende conclusies te komen en de
zaak is meteen opgehelderd.
De bekende Boris Karloff speelt op de
juiste wijze de spookfiguur uit de Opera.
Zij die dezen acteur kennen, weten wel
hoe goed hij deze rollen vertolkt. Warner
Oland is weer uiterst kalm, vriendelijk en
bezadigd, maar het kwaad wordt door
hem ontdekt en dat is de hoofdzaak.
Het voorprogramma bracht naast een
tweetal journaals (Profilti en Fox Mo-
vietone) een paar aardige Vitephone num
mers: een brillant Rumba-orkest met
diverse attracties en een radiogeschiede
nis met een imitator en verschillende
artisten. Ook een teekenfilm van Walt
Disney met als onderwerp Micky Mouse
vroeg een plaatsje in het voorprogramma.
Het propaganda-filmpje van het Mi
nisterie van Sociale Zaken „Heb je werk?"
werd eveneens vertoond.
DE GESCHIEDENIS BEGON 'S NACHTS.
City Theater.
In het City Theater begint de geschiedenis
natuurlijk niet 's nachts maar 's avonds om
acht uur en als men zorgt er dan een der
eerstvolgende dagen aanwezig te zijn, krijgt
men een prachtfilm te zien, die het bekijken
overwaard is.
Hoe romantisch is niet dadelijk het begin.
De vrouw van een schatrijken reeder vlucht
van haar monsterachtigen echtgenoot en
steekt den Oceaan over naar Parijs. Daar
volgt haar de man en zet een scène in el
kaar om de door de vrouw gewilde scheiding
te verhinderen. Zij zal omarmd worden door
een chauffeur en op dat oogenblik zullen
de man en een getuige in de hotelkamer
verschijnen. De chauffeur doet wat hem
bevolen is, maar op hetzelfde oogenblik
staat er een jonge man in het hotel, die in
grijpt, den chauffeur neerslaat en den echt
genoot en diens metgezel met een revolver
in bedwang houdt. Hij vordert paarlen en
juweelen op en beveelt de vrouw met hem
mee te gaan.
Vol angst zet zij zich by hem in een auto
en dan geeft hij haar alle juweelen terug.
Hij is geen dief maar heeft zich slechts als
zoodanig voorgedaan om niet den schijn te
wekken, dat ook hij bij haar op bezoek
was. Zij volgt den onbekende naar een dan
cing, die op het punt staat gesloten te
worden. En vanaf dit oogenblik komt over
beide jonge menschen in een romantische
atmosfeer de liefde, die beider leven zal
vullen. De echtgenoot slaat den chauffeur
dood en suggereert een moord in de hoop,
dat de onbekende man daardoor gearres
teerd zal worden. En dan begint de strijd
tusschen den schatrijken Bruce Vail, den
scheepsmargnaat en de eenvoudige ober
Paul, bijgestaan door zijn onafscheidelijken
vriend den chef-kok van het beroemdste
restaurant van Parijs. Er volgt een ge
schiedenis vol dwaze avonturen, maar een
geschiedenis, die tot in alle onderdeelen
boeiend en romantisch is. En natuurlijk is
er een gelukkig slot. Na een prachtige weer
gave van een scheepsramp op één der
grootste Amerikaansche mailsteamers, blij
ken plotseling alle moeilijkheden overwon
nen en gaan Paul (Charles Boy er) en Irene
(Jean Arthur) een nieuw leven en een ge
lukkige toekomst tegemoet.
Een prachtfilm, humoristisch, spannend
en dramatisch, all what you like in een
keurige combinatie.
Vooraf gaan een prachtige film over
vliegen en vliegtuigen, veel binnen- en
buitenlandsch nieuws in beweegbaar ge-
illustreerden vorm en een alleraardigste
eenacter.
Silvia Sidney en Henry Fonda.
Het misdadigersvraagstuk is een
van de moeilijkste problemen van de
moderne samenleving.
Hoewel iedereen geloof hecht aan
absoluut recht, moeten wij ons toch
voor oogen houden, dat dit begrip
niet meer is dan een abstracte reali
teit. De wet als uiting van het rechts
gevoel, of beter: als formuleering van
een bepaald rechtsbegrip, verkeert
voortdurend in labielen toestand. Een
wet kan vandaag van kracht zijn en
morgen reeds worden opgeheven.
Maar de wet is er dan toch om de
natuurlijke orde in de samenleving te
handhaven. Terwille van de gemeen
schap heeft dus de enkeling de wet te
gehoorzamen. En onder normale om
standigheden zal de menscl^geen last
hebben van de wet, wanr zoolang
iemand een gezond moreel gevoel be
zit, zal hij de noodzakelijkheid van de
wet begrijpen en eerbiedigen, dus
trachten overeenkomstig de wet zyn
eigen bestaan in te richten.
Heel anders is het gesteld met indivi
duen, die moreel defect zijn en die niet
over voldoende zedelijke wilskracht be
schikken om de noodzakelijkheid van de
orde in de samenleving te respecteeren.
In vroeger tijden, in de middeleeuwen bij
voorbeeld, maakte men korte metten met
degenen, die tegen de wet zondigden. Men
verwijderde hen voor goed uit de gemeen
schap, zelfs voor het geringste vergrijp, of
kenmerkte hen voor alle tijden door hen te
verminken of te brandmerken. De recht
spraak in de middeleeuwen was ongetwij
feld wreed en onmenschelijk, maar zij was
dan ook vrij van de ingewikkelde prob e-
matiek, die de moderne rechtspraak ken-
merkt
Heden spelen de psychologie en de hu
maniteit een voorname rol. Zoo wil men
den mensch, die gezondigd heeft met
alleen straffen, maar ook op het ïech
pad terugbrengen
DE GEHEIME CODE.
In Victoria-theater.
Deze titel lijkt ons aantrekkelijker dan de
oorspronkelijke benaming van deze tum.
Rendez vous. Bovendien zegt zy duidelyk
wat den filmliefhebber, die zijn schreden
deze dagen richt naar het Victoria-theater,
zal te zien krijgen, want het woord „code
doet denken aan berichten met een woord
keus van een alleen voor ingewijden be
grijpelijke beteekenis.
Welnu, daarover gaat het in deze span
nende film, die ons terugvoert naar den tijd
van den grooten oorlog, toen de Vereenigde
Staten zich schaamden aan de zijde van de
geallieerden en bijgevolg de Duitsche ge
heime dienst ook aan de overzijde van den
Oceaan intensief werkte.
Het Amerikaansche departement van oor
log ervaart, dat geheime berichten niet ge
heim zijn gebleven, zoodat er groot gevaar
is voor de veiligheid van troepen- en muni
tietransporten. En dan begint het spel van
spionnage en contra-saionnage en daarin
werken ook vrouwen mee. Als hoofdper
soon aan Amerikaansche zijde treedt op
luitenant Gordon, een vrijwilliger, die daar
vóór journalist was en in dien tijd een boek
schreef over codes. Juist als hij op het punt
staat met een transport naar Europa te
gaan, komt het door een jongedame uitge
lokte' bevel van het departement van oor
log dat hij niet mag vertrekken, maar zich
moet vervoegen op de afdeeling voor het
ontcijferen van codes en het oplossen van
andere spionnage-raadsels. En dat doet hij
dan ook prompt: hij legt een groote scherp
zinnigheid aan den dag voor het ontcijferen
van alle geheimschrift en als hij de oogen-
schijnlijk meest onschuldige dingen aan
proeven onderwerpt door middel van een
waar laboratorium met ingenieuse machines
Het belangrijkste vraagstuk in de wet
geving is de doodstraf. Gelukkig behoort
Nederland sedert 1870 tot de cultuurlan
den, waar de doodstraf is afgeschaft. An
dere landen, waar de doodstraf reeds niet
meer bestond, voerden dezen onmensche-
lijksten vorm van gesanctionneerde ver
gelding weer in.
De onmenschelijkheid en onhoudbaar
heid van het beginsel der doodstraf heeft
Fritz Lang tot onderwerp gediend voor
een nieuwe film „Uitstel van executie".
Eigenlijk raakt de Nederlandsche „ver
taling" van den oorspronkelijken filmtitel
kant noch wal. Hij slaat in het geheel niet
op den inhoud van de film. De oorspron
kelijke titel is „You only live once!" Deze
titel is een aanklacht en een pleidooi
tevens.
Om deze film eenigszins te kunnen be
grijpen, moet men zich verplaatsen in het
Amerikaansche rechtsgevoel. Men moet
voor oogen houden, dat in Amerika nog
steeds rechtsmethoden heerschen, die ons
aan toestanden in de middeleeuwen doen
denken. Zoo worden bij het gerechtelijk
onderzoek middelen om een bekentenis
uit te lokken in toepassing gebracht, die
niet minder dan onmenschelijk zijn. Zelfs
mannen als Dudley Cammett Lunt en J.
F. Stephen, die de onhoudbaarheid van de
methoden van „torture en intimidation" in
een land, dat wat beschaving betreft op
een hoog peil staat, hebben ingezien en
daartegen in woord en geschrift te velde
trekken, kunnen geen verbetering bren
gen.
In Amerika bestaat verder de mogelijk
heid, dat 'n staat de wet uitvaardigt, dat,
wanneer iemand drie veroordeelingen
achter den rug heeft bij 'n vierde veroor
deeling over hem de doodstraf wordt uit
gesproken. Afgezien van het feit, dat zoo
iets bij ons geheel onmogelijk is, is zoo'n
wet toch te veroordeelen, wanneer men
denkt aan het Amerikaansche gevangenis
systeem. Op een zwakkeling, die een klei
nen misstap heeft begaan, heeft dit
systeem een funesten invloed. Dieven en
moordenaars worden samengebracht met
beginnelingen, die pas éénmaal de wet
hebben overtreden. Het noodlottige gevolg
is, dat deze laatsten ontwijfelbaar recidi
visten worden en steeds dieper zinken. Zij
en allerlei vochten, blyken zij mededeelingen
te bevatten van zeer belangrijken aard. Aan
de hand hiervan weet hij met groote voort
varendheid allerlei geheimen op te lossen,
zoodat de veilige overtocht van soldaten en
munitie gewaarborgd wordt.
Met stijgende spanning ziet de toeschou
wer de ontwikkeling der problemen, waarin
William Powell als de luitenant Gordon
optreedt, soms als een halve dwaas en dan
als een alles doorgrondende detective, die
van alle omstandigheden gebruik weet te
maken ter bereiking van de oplossing. Een
lange rij spelers en speelsters van groote
bekwaamheid staat hem hierbij ter zijde en
alles tezamen hebben zij een film gemaakt,
die aantoont de kronkelwegen, waarvan de
spionnagediensten gebruik maken in oor
logstijd en waarvoor als éénige veront
schuldiging wordt gezegd: ,,'t Is oorlog".
Behalve een uitgelezen collectie foto's van
het wereldgebeuren komen in het voor
programma nog voor: de muzikale film
„Nieuwe schoenen" en de klucht
„Aluminium".
DE SPION.
De Harmonie.
In dezen tijd, dat in bijna alle landen
spionnage en contra-spionnage aan de orde
van den dag is, ligt het voor de hand, dat er
films verschijnen, welke deze stof behande
len. Deze week draait in de „Harmonie" een
dergelijke film. De korte inhoud ervan is
als volgt:
De drie „heeren" Morris, Schultz en
Geyer oefenen het beroep uit van spion
voor een buitenlandsche mogendheid in
Duitschland. Het is begrijpelijk, dat ze het
meeste succes zullen hebben bij hen, die in
geldverlegenheid zitten. Hun eerste slacht
offer is dan ook een constructeur bij een
groote vliegtuigenfabriek, Brockau, wiens
vriendin hem zooveel geld kost, dat hij ten
slotte zijn plannen voor een nieuw model
vinden den weg naar de gemeenschap niet
meer terug en krijgen geen kans, zich te
herstellen. Zoo houdt dus in vele gevallen
de eerste veroordeeling reeds de dood
straf in!
Fritz Lang dan. die in zijn films de mis-
dadigerstypen ook van hun menschelijke
zijde belicht (Dr. Mabuse, „M", Fury!),
heeft aan dit ondenverp zijn volle belang
stelling gewijd. Zijn nieuwe film verhaalt
van een jongen wetsovertreder, Eddie
Taylor, die, in wezen een goede jongen,
door moreele zwakheid telkens weer ver
valt tot kleine vergrijpen. Hij is reeds drie
keer veroordeeld. Een vierde veroordee
ling beteekent voor hemde doodstraf!
Eddie Taylor is stellig van plan, het niet
zoover te laten komen. Hij heeft een groo
ten, zedelijken steun in zijn verloofde
Joan, en als hy met haar trouwt, is het
hem heilige ernst, een nieuw leven te be
ginnen. Maar de wereld kent geen mede
lijden met den ex-gevangene. Niemand wil
hem helpen. Toch is Eddie Taylor sterk
genoeg om een voorstel van zijn vroegere
celgenooten af te slaan. Maar dezen weten
de schuld van een bankinbraak op hem te
schuiven, met het gevolg, dat Taylor weer
wordt veroordeeld, thans tot de doodstraf.
Zonder sentimenteele overdrijving,
maar sterk en aangrijpend door de ruwe
werkelijkheid zelf drijft Fritz Lang dan
zijn figuren naar het hoogtepunt van de
film:
Op den dag der terechtstelling weet
Eddie Taylor, die vijf weken heeft moeten
wachten op de voltrekking van het vonnis,
te ontsnappen. Wel komt op het aller
laatste oogenblik het bericht van zijn
gratie-verleening, maar Eddie, die het ge
loof in de rechtvaardigheid heeft verloren,
kan ook dat niet gelooven. Hy schiet zijn
besten vriend, den geestelijke van de ge
vangenis, dood om te kunnen ontvluchten.
Nu is hij inderdaad een moordenaar! Hij
komt bij zijn vrouw, die dadelijk alles in
den steek laat om met hem mee te gaan.
Samen trachten zij over de grens te ko
men. Opgejaagd door de politie, gezocht
door den heelen staat, met een hoogen
prijs op hun hoofd, vluchten zij steeds
verder. In een vervallen schuurtje, diep in
het bosch, brengt zijn vrouw een kind ter
wereld. Zij is zwak en volkomen uitgeput,
maar zij wil haar man niet verlaten. Zij
laat het kind aan de zorg van haar zuster
over en vlucht met haar man verder, naar
de grens
Hier wacht hen niet de vrijheid, maar
de dood. De politie wacht hen op met
machinegeweren. Zwaar gewond, trachten
zij nog te voet te ontsnappen, maar de
vrouw sterft in Eddie's armen, en ook Ed
die wordt, met zyn vrouw nog steeds in
zijn armen, neergeschoten
De film is een harde, meedoogenlooze
De twee gelieven
aanklacht. Toch zouden wij, als niet-
Amerikanen, de aanklacht niet ten volle
kunnen begrijpen, als de film de eenzijdige
strekking had een bepaalde moreele over
tuiging te propageeren. Voor ons besef
staat de zuivere liefde van de vrouw, die
met haar man in den dood gaat, meer op
den voorgrond dan het probleem van de
doodstraf. Wij hebben deze reine liefde
leeren bennen in de boeken van Dosto-
jewski en Tolstoï (Schuld en Boete, Op
standing!) en wij zijn getroffen door de
homogeniteit in „You only live once!"
Deze film is klemmend consequent en
verrassend logisch. Het Amerikaansche
bioscoop-publiek zou misschien liever een
op de vlucht.
happy-ending willen zien; zulk een hap-
py-ending was natuurlyk mogelijk ge
weest: Eddie en Joan hadden ongedeerd
en zonder kleerscheuren over de grens
kunnen komen en zouden elkaar ontroerd
hebben omhelsd. De zuster zou met de
baby zijn gekomen en gedrieën hadden zij
een nieuw leven aanvaard in een land,
waar betere wetten* en een menschelyker
recht heerschen. Maar men zal onmiddel
lijk begrijpen, dat zoo'n film waardeloos
zou zijn, afgedaald naar het peil van goed
koop amusement. Het zou dan geen film
zijn geweest van Fritz Lang!
Mede aan Fritz Lang is het te danken,
dat de moderne film uiting van kunst fe
geworden,kunst in de beteekenis van
subjectieve afspiegeling van de werkelijk
heid, waarbij vorm en inhoud samenval
len. Fritz Lang brengt zijn denkbeelden
naar voren, niet door middel van beeld
symboliek, zooals bijvoorbeeld Machaty,
die tevéél aan het combineervermogen van
het publiek appelleert, maar voornamelijk
door de superieure behandeling van de
camera. Hij vertelt het filmverhaal zoo
eenvoudig mogelijk, zoodat de toeschouwer
zich onmiddellijk één gevoelt met de figu
ren op het witte doek.
In „You only live once" bijvoorbeeld
rent Eddie's vrouw een weg af met tranen
in haar oogen. Een andere regisseur zou
de loopende vrouw met een rijdende
camera hebben laten opnemen om de tra
nen, die over haar gezicht glijden, liefst in
close up op het celluloid vast te leggen.
Fritz Lang liet het beeld door eenbe
slagen lens opnemen. Het effect is zoo
doende veel suggestiever. De toeschouwer
ziet de situatie letterlijk en figuurlijk door
het oog van de figuur!
Een aardige opname uit de nieuwste film Van Lilian Harvey en Willy Birgel
„Fanny Ellsler".
