DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Belangrijk debat in het Engelsche Lagerhuis
Ho. 300 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Woensdag 22 December 1937
139e Jaargang
De algemeene toestand.
Verklaringsn over de buitenlandsche poluiek
van het Britsche rijk.
HET KOLONIALE VRAAGSTUK.
Teruel veroverd.
Frank Kellogg overleden.
Nieuws in 't kort.
Koningin en Prinses niet
meer in het openbaar.
De winkelsluiting op
Eersten Kerstdag
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door bet geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij vh HERMS COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. felef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 22 December.
De winter is dan officieel gekomen. Giste
ren hadden wij den langsten nacht en toen
heeft de herfst plaats gemaakt voor den
winter. En in het koudste jaargetijde vechten
Chineezen en Japanners tegen elkaar en
staan in Spanje twee vijandige groepen van
één volk strijdend tegenover elkaar.
Langen tijd hadden wij uit Spanje weinig
nieuws gehoord. Natuurlijk werd er wel
gevochten, maar geen der partijen kon
eenige winst boeken. En zelfs scheen het,
of de legers een winterslaap begonnen
waren, zóó rustig, zoo kalm was het aan de
Spaansche fronten.
Tot dat heel plotseling Franco onaange
naam verrast werd. Op het meest onver
wachte oogenblik hebben de regeerings-
troepen een verrassend offensief ingezet bij
Teruel met het onmiddellijke gevolg, dat
deze stad op Franco heroverd is!
't Is lang geleden, dat de Spaansche re
geering een succes kon boeken en deze over
winning komt haar natuurlijk goed van pas.
Het is dan ook geen wonder, dat er vreugde
heerscht in de republiek en dat de regee
ring een zeer opgewekt communiqué heeft
gepubliceerd, waarin hulde wordt gebracht
aan de korpsen, die Teruel veroverden en
die aan de troepen van Franco groote ver
liezen toebrachten.
Men mag benieuwd zijn naar de gevolgen
van dit onverwachte succes van de regee-
ringstroepen. Waarschijnlijk mag men zeer
spoedig ook een toenemende activiteit van
Franco's troepen verwachten, opdat de
balans weer in evenwicht komt.
Landon, de republikeinsche candidaat bij
de laatste verkiezingen om het president
schap der Veréenigde Staten, heeft Roose-
velt zonder voorbehoud van volledigen steun
verzekerd bij de buitenlandsche politiek van
den president onder de gevaarlijke om
standigheden van dit oogenblik'. In het aan
tot Roosevelt gerichte telegram, waarin hij
dit verklaart, zegt hij voorts:
„Het vorige jaar heb ik mij verbonden
mijn samenwerking met en steun aan uw
bestuur te verleenen, indien de buitenland
sche situatie ernstig mocht worden. Dit is
eer. belangrijk beginsel en wij moeten be
wijzen, dat wij er trouw aan zijn.
Dit beteekent in feite, dat het demago
gische politieke spel, dat de eenheid van
het land bedreigt, moet verdwijnen onder de
gevaarlijke situatie, waarin wij ons op het
oogenblik bevinden. Ik hernieuw deze ver
bintenis vooral omdat talrijke leden van
het congres, behoorende tot de beide groote
partijen, schijnen te vergeten, dat genoemd
beginsel den gronds'ag vormt van de
Amerikaansche politiek en aan het buiten
land den indruk geven, dat, er geen ver
trouwen meer bestaat in de politiek van het
staatssecretariaat. Deze leden slaan den-
zelfden gevaarlijken weg in als in 1914 de
leden van het Engelsche parlement, toen
deze den indruk verwekten, dat Engeland
niet wilde of niet kon vechten onder welke
omstandigheden ook.
Ik wensch u geluk met uw weigering
tegenover de wetswijziging, die aan het
Congres de bevoegdheid tot oorlogsverkla
ring zou terugbrengen. Gij en ik weten, dat
het Amerikaansche volk den vrede wil,
maar alleen een vrede, die het ons mogelijk
maakt den eerbied van de zijde van andere
landen te behouden.
In zijn antwoord aan Landon zegt Roose
velt: Uw telegram steunt mij in mijn taak
om het hoofd te bieden aan de vraagstukken,
welke zich voor ons land op het gebied der
buitenlandsche politiek voordoen in deze
moeilijke tijden.
Gedurende onze lange historie hebben wij
Amerikanen steeds iedere opvatting van de
hand gewezen, volgens welke de uiterste
veiligheid zou worden verkregen door onze
oogen te sluiten voor het feit, dat wij,
gaarne of ongaarne, deel uitmaken van een
grootere wereld van andere naties en
volken. Als zoodanig hebben wij in zekere
mate den plicht onze medewerking te ver
leenen aan en zelfs de leiding te nemen van
een beweging tot handhaving van de inter
nationale gedragslijn met als uiteindelijk
doel het bereiken van den algemeenen
vrede.
Landon's telegram wordt beschouwd als
een gewichtigen steun voor den president
om het probleem van het Verre Oosten te
behandelen op een sterke nationale basis.
Wij hebben gisteren het bericht over het
plotselinge vertrek van een aantal Ame
rikaansche torpedobooten met onbekende
bestemming gepubliceerd.
Deze Amerikaansche vlootbewegingen
worden thans verklaard als een proef-
mobilisatie ten behoeve van de vlootorga-
nisatie en van trainingsdoeleinden.
Vlootdeskundigen leggen grooten nadruk
op de waarde van plotselinge, onverwachte
vlootbewegingen, welk systeem in de laatste
paar jaar geïntensifieerd is.
Het Engelsche Lagerhuis heeft giste
ren het debat over buitenlandsche za
ken aangehoord, dat de regeering in ver
band met den algemeenen internationa
len toestand en de reis van Lord Hali-
fax nog voor het Kerst-reces had toege
staan.
Majoor Attlee, die het debat opende, zei-
de, dat drie groote mogendheden den Vol
kenbond hadden verlaten en sindsdien wa
ren overgegaan tot verschillende vormen
van agressie. Feitelijk heerschte sinds 1931
een staat van oorlog in Europa, die met een
smeulend vat te vergelijken was, waaruit de
vonken ieder oogenblik konden opslaan. Hij
betreurde evenwel het vertrek van Italië
niet, omdat de aanwezigheid van dit land
eerder een zwak punt dan een bron van
kracht was geworden. De propaganda, die
de drie bedoelde mogendheden voerden te
gen de democratie, tegen den Volkenbond,
maar bovenal tegen Engeland en het Brit
sche imperium, had afmetingen aangeno
men, die alle perken te buiten gingen. Spr.
had dezer dagen geluisterd naar nieuws, dat
speciaal voor de Zuid-Amerikaansche Sta
ten werd uitgezonden. Het was een doorloo-
pende aantijging van Engeland, zijn instel
lingen en bedoelingen geweest. Dez_ soort
propaganda eischte onmiddellijke en scher
pe afweermaatregelen door de regeering.
De regeering moest den Volkenbond steu
nen en er den eisch stellen om Chir.a te hel
pen tegen zijn aanvaller, in de eerste plaats
door levering van de middelen im zich te
kunnen verdedigen en door weigering van
elke leverantie, van welken aard ook, aan
Japan. Wat Spanje betrof, moest een einde
gemaakt worden aan de politiek van non
interventie en de regeering moest den moed
hebben tot Italië te zeggen, wat spr. te zeg-*'
gen had, n.1. dat zij geen vertrouwen had in
het nakomen van internationale verplich
tingen door Italië. De besprekingen van
Lord Halifax in Duitschland konden mis-
schen leiden tot het bewaren van den vrede
voor enkele jaren, in ruil voor meer of min
der belangrijke concessie od koloniaal ge
bied, maar zij konden niet de vredesatmos-
feer vestigen, die voor alles noodig was.
Het antwoord van Chamberlain.
De premier, die onmiddellijk na den lei
der der oppositie het woord nam, zeide, dat
het inderdaad noodig was om maatregelen
tegen de onjuiste en tergende anti-Britsche
propaganda te nemen.
Wat Spanje betrof, de gevolgen der heil
zame en bedachtzame regeeringspolitiek
waren geweest, dat de spanning in Europa
de laatste zes maanden verminderd was en
het voornaamste doel voorloopig bereikt.
Daarna besprak de premier de gedachten-
wisselingen met de Fransche ministers.
Chamberlain stelde daarbij in het licht, dat
de eensgezindheid, die bleek te bestaan tus-
schen de beide regeeringen ten aanzien van
alle belangrijke problemen, die ter sprake
kwamen, diepe voldoening wekt bij de
Britsche regeering. Na deze besprekingen
heeft de Fransche minister van buitenland
sche zaken, dank zij het hoffelijk initiatief
van den Duitschen minister van buitenland
sche zaken, von Neurath, de gelegenheid
gehad een korte, maar nuttige gedachten-
wisseling te houden met den Duitschen mi
nister, toen hij zich onderweg be/ond voor
een bezoek aan een aantal Europeesche
hoofdsteden.
Japan had nooit de bedoeling gehad, zoo
als thans overduidelijk gebleken was, om
haar geschillen met China aan het oordeel
van welke instantie dan ook, te onderwer
pen en de regeering kon thans niet anders
doen dan afwachten of de verzekering, door
Japan gegeven, dat zij zou waken tegen een
herhaling der internationale incidenten, op
ernst en waarheid berustte. De lankmoedig
heid der Britsche regeering beteekende
echter niet, dat zij in haar verlangen tot het
behoud van den vrede haar verplichtingen
tot het beschermen der Britsche belangen of
eenige verplichtingen van internationalen
aard zou vergeten of er zich aan onttrekken.
Hoewel het resultaat van de Brusselsche
conferentie zeer teleurstellend was voor alle
vrienden van de vrede, was er toch één ding
dat voldoening gaf en wel de volledige har-
Wat de draadlooze oproep aan de geheele
verkenningsluchtvloot betref tonmiddellij k
rapport uit te brengen, wordt verklaard, dat
het hier een ernstige vergissing betreft,
waarvan de oorzaak ligt in een verminking
van de oorspronkelijke oproep.
monie, die er tusschen ons en de gedelegeer
den van de Ver. Staten over alle vraagstuk
ken bestond.
In China
Na deze uiteenzetting besprak Chamber
lain de laatste gebeurtenissen in China met
inbegrip van de incidenten op de Jangtse en
de Britsche protesten bij Japan.
Nog zijn wij bereid de zaak van den vrede
te dienen door alle voor ons openstaande
fatsoenlijke middelen. Men moet echter niet
denken, dat onzen wensch naar vrede en ons
geduld onder herhaalde provocatie betee
kent, dat wij onverschillig zijn ten opzichte
van onze internationale verplichtingen of
onzen plicht om de belangen te beschermen
vergeten.
Chamberlain besloot met de volgende
woorden:
Wij laten ons niet drijven. Wij hebben
een bepaald doel: een algemeene rege
ling van de grieven in de wereld zonder
oorlog. De manier om dit te bereiken
is niet dreigementen uit te spreken maar
trachten persoonlijk contact te vesti
gen. Alleen door vriendschappelijke be
sprekingen tusschen de naties kunnen
wij hopen te komen tot een toestand,
waarin wij wederom de bezorgdheid van
ons kunnen afzetten.
Eden's redevoering
Hierna kwam Eden aan het woord en zei
met betrekking tot het koloniale vraagstuk
dat zekere kringen de voorstelling geven,
dat de regeering de bedoeling heeft om met
Duitschland tot een overeenkomst te ko
men ten koste van andere koloniale mogend
heden.
Ik wil deze gelegenheid aangrijpen,
aldus Eden, om in het openbaar en cate
gorisch te verklaren, dat niets verder
van de bedoeling van de Britsche re
geering afligt dan het initiatief fe nemen
tot of het aanmoedigen van een derge
lijk voorstel. Ik mag hieraan misschien
toevoegen dat wy, evenmin als wjj een
oplossing van het koloniale vraagstuk
zoeken ten koste van andere mogendhe
den, ook niet een oplossing voor de
Europeesche moeilijkheden zoeken ten
koste van andere Europeesche mogend
heden.
Er is ook gezegd, dat we denken aan
het weer terugkomen op bepaalde voor-
oorlogsche onderhandelingen met be
trekking tot Portugeesch gebied. Ik wil
duidelijk maken dat deze vooroorlog-
sche voorstellen, in zooverre wjj er in
betrokken zijn, dood zijn en door ons
niet tot leven zullen worden jebracht.
Sancties in het Verre Oosten.
Ten aanzien van de sanctiemogelijkheden
verklaarde Eden, dat twee vormen van
sanctie mogelijk zijn, de niet-effectieve,
waarvan het niet de moeite waard is om
mee te beginnen ,en effectieve die, indien
ze niet de zekerheid van oorlog, toch gevaar
beteekenen. Niemand zou een dergelijke
actie voor het Verre Oosten onder het oog
willen zien, tenzij dat hij overtuigd is, de
overheerschende kracht te hebben om zijn
politiek door te zetten.
Voor een duurzamen vrede moet de inter
nationale orde en een zekere bewapenings
beperking worden geaccepteerd door alle
landen. Het conflict in het Verre Oosten zal
daar een groote verarming brengen, wat
ook de militaire winst mag zijn.
Drie groote beginselen moeten ons leiden,
alles te doen wat herstel van den vrede kan
bevorderen, ons volledige aandeel in onze
internationale verplichtingen op ons nemen
en onze eigen belangen en het Britsche
grondgebied beschermen.
We moeten dagelijks in contact blijven
met de regeering van de Ver. Staten. Enge
land is niet zonder vrienden. Behalve met
Frankrijk en de Ver. Staten onderhouden
we nauwe vriendschapsbetrekkingen met de
Balkanstaten en de Kleine Entente.
Eden zei tenslotte dat er, hoewel de moei
lijkheden groot zijn, geen oorzaak voor dé
faitisme is. Er is nog iets belangrjjkers dan
bewapening en wel de geest van de volken
achter die bewapening. Niemand moet de
fout maken om te denken dat de geest van
vastberadenheid van het Britsche volk ook
maar eenigszins in de laatste jaren is veran
derd. Alleen door geduldig, vastbesloten en
verzoenend te zijn en de bewapening voort
te zetten, zullen we een bewapeningsover
eenkomst kunnen krijgen. Dit is de politiek,
die we zullen blijven volgen.
De debatten werden daarna z.h.st. geslo
ten.
Gisteravond het laatste bolwerk
genomen.
Nadat om zes uur gisteravond de
Plaza de Toros, welke het laatste bol
werk vormde van Teruel, stormender
hand was genomen, zijn de regeerings-
troepen de stad binnengerukt, waar de
bevolking hen op enthousiaste wijze
verwelkomde.
Mededeeling van het hoofdkwartier
te Salamanca.
Het hoofdkwartier heeft gisteravond om
acht uur medegedeeld, dat de rechtschen in
de sectoren van Teruel hun opmarsch
voortzetten.
Zij hebben de belangrijke stelling Los
Morrones bezet en schitterend alle vijande
lijke tegenaanvallen afgeslagen. Drie vijan
delijke tanks werden vernield.
Mededeeling van Radio Nacional.
Radio Nacional heeft gisteravond om acht
uur medegedeeld:
„Teruel, de groote plaats, die in de ge
schiedenis aan zeer veel invallen weerstand
heeft geboden, slaat nog steeds de marxis
tische horden, die zich hardnekkig op haar
werpen, af. De strijd is in de verschillende
sectoren zeer hevig. Naar schatting zijn in
de laatste drie dagen meer dan 10.000
vijanden gesneuveld. De marxistische aan
vallen hebben thans hun doeltreffendheid
verloren. De vijandelijke strijdkrachten
zijn geheel omsingeld. Zij strijden om zich
te ontzetten en zich terug te trekken. Bij
de gevechten werden tien republikeinsche
vliegtuigen omlaag geschoten".
Radiotoespraak van Queipo de Llano.
Generaal Queipo de Llano heeft in zijn
radiotoespraak gezegd niets te weten van
de verovering van Teruel door de regee-
ringstroepen en hieraan toegevoegd, dat het
overigens slechts een episode zonder groot
belang zou beteekeren. Ten slotte deed
Queipo de' Llano uitkomen dat in het com
muniqué van het groote hoofdkwartier van
Salamanca. dat hij zoo juist had ontvangen,
geen melding van de verovering van Teruel
werd gemaakt, doch dat dit de opmarsch
der rechtschen in dit gebied vermeldde.
Frank Kellogg, de mede-onderteeke
naar van het pact van Kellogg, is
gisteravond overleden.
Frank Billings Kellogg, de Amerikaan
sche staatsman, werd op 22 December 1856
te Potsdam (St. Lawrence-New York) ge
boren en zou dus heden 81 jaar zijn gewor
den. In 1877 werd hij tot de balie toegela
ten te Rochester (Minnesota). Later ves
tigde hij zich te St. Paul. Hij vertegenwoor
digde de regeering der Ver. Staten in ver
schillende groote rechtzaken. Van 1917 tot
1923 was hij senator. In 1924 ambassadeur
te Londen, van 1925-29 staatssecretaris, van
1930-35 rechter in het Permanente Hof. In
1929 werd hem de nobelprijs voor den
vrede toegekend. Kellogg was lid der
republikeinsche partij.
Op 27 Augustus 1928 werd te Parijs het
door Kellogg en Briand ontworpen verdrag
gesloten, dat een plechtige verklaring in
houdt, waarbij de contracteerende partijen
afstand doen van den oorlog als werktuig
van haar wederzij dsche nationale politiek.
Slechts door vreedzame middelen zouden
geschillen tot een oplossing gebracht kun
nen worden. Het dankt zijn ontstaan aan
een ontwerp-verdrag van eeuwige vriend
schap tusschen Frankrijk en de Ver. Staten.
Briand en Kellogg kwam overeen dit plan
om te werken in een algemeen tractaat
tegen den oorlog. Het pact van Kellogg is
door vrijwel alle Staten der wereld onder
teekend, ook door Nederland. Het pact
van Kellogg laat de mogelijkheid van een
verdedigingsoorlog bestaan.
Zes dooden by een auto-ongeluk. - In
den Mexicaan schen staat Guanajuato is
een autobus, bestuurd door een dronken
chauffeur, tegen een andere auto gebotst
en omgeslagen. Zes personen zijn om het
leven gekomen en velen werden gekwetst.
Overstroomingen in Zuid-Slavië. In den
middenloop van de Save zijn uitgestrekte
oppervlakten overstroomd. Verscheidene
menschen zijn om het leven gekomen, de
schade is aanzienlijk. De ministerraad
heeft een bedrag van 400.000 dinar be
schikbaar gesteld.
Studenten bezetten een café. Gister
avond hebben te Rijssel ongeveer vier
honderd studenten uit protest tegen, het
verbod om ter gelegenheid van. het Sint
Nicolaasfeest achter elkaar door de café's
te trekken .een groot café bezet, waar zij
zeven uur bleven zitten, met als eenige
consumptie een klein, glas bier.
De eigenaar van het café riep een deur
waarder te hulp om deze beperking van
de verkoopsvrijheid te constateerem
Te middernacht liet de politie de zaal
ontruimen, de studenten verlieten het ge
bouw vreedzaam en zonder incidenten.
Men meldt ons heden uit de
Residentie:
In verband met de omstandig
heden van de prinses moeten
H. M. de koningin en H. K. H. de
prinses op geneeskundig advies
ter voorkoming van elk mogelijk
infectiegevaar het deelnemen aan
grootere openbare bijeenkomsten
voorloopig zooveel mogelijk ver
mijden.
Het koopend publiek moet rekenen
op gesloten winkels.
Men schrijft ons:
Van meer dan één zijde is dit jaar de
aandacht gevestigd op de ernstige
leemte, welke de winkelsluitingswet
zou aankleven, dat daarin geen voor
schriften zijn vervat om op 25 Decem
ber, eersten Kerstdag, de Zondagsslui
ting voor winkels toe te passen.
Hoewel de winkelsluitingswet reeds
verscheidene jaren van toepassing is,
werden er in de practijk weinig moei
lijkheden ondervonden, omdat door den
winkelstand de' zaken steeds uit eigen
beweging zooveel mogelijk gesloten
werden. Dit jaar doet zich evenwel de
bijzonderheid voor, dat de beide Kerst
dagen resp. op Zaterdag en Zondag
vallen, zoodat volgens de huidige
wettelijke regeling op 25 December de
10-uur-avondsluiting zou gelden.
De drie Nederlandsche midden
standsbonden, de Kon. Nederlandsche
middenstandsbond, de Nederlandsche
r. k. middenstandsbond en de christe
lijke middenstandsbond, achten het in
deze omstandigheden gewenscht van
hun opvattingen ter zake te doen blij
ken.
Deze bonden hebben tot hun leden
en den geheelen winkelstand het
dringende verzoek gericht, op eersten
Kerstdag (Zaterdag a.s.) zooals tot
dusverre de Zondagssluiting toe te
passen, d. w. z. zoo eenigszins mogelijk
hun winkels gesloten te houden.
Aan het koopend publiek verzoeken
de middenstandsbonden rekening te
houden met het feit, dat eerste Kerst
dag door den winkelstand als Zondag
wordt beschouwd. Bij het doen van
inkoopen en 't regelen van bestellingen
denke men er dus aan, dat het daartoe
gebruikelijke winkelen op Zaterdag
deze week op Vrijdag 24 December
dient te geschieden, op welken dag de
winkels tot 10 uur n.m. geopend mogen
zyn.
Door de bestellingen zoo vroeg mo
gelijk te doen en de inkoopen niet tot
het laatst uit te stellen, helpt men den
winkelier om zijn goede gewoonte van
Zondagssluiting op eersten Kerstdag te
handhaven.
Generaal Aude zwaar gewond. -
gistermiddag is generaal Aude, de chef
van den Franschen. staf van de luchtvaart,
met zijn auto in botsing gekomen met een
andere auto. Hij werd naar het ziekenhuis
van Versailles vervoerd, waar hij twee uur
buiten kennis bleef. De doktoren consta
teerden een. zware hersenschudding.
Ernstig auto-ongeluk by Wiesbaden. In
de nabijheid van. Wiesbaden is een vracht
auto, waarmede soldaten vervoerd wer
den, verongelukt. Vier mannen werden
onmiddellijk gedood, een vijfde overleed
spoedig in het ziekenhuis. Bovendien is
een persoon zwaar gewond.
Storm op de kust van Korea. - De
Zuidwestkust van Korea is door hevige
stormen geteisterd. Zeshonderd visschers-
schepen met een bemanning van drie
duizend personen zijn door den. storm
meegesleurd.
Onmiddellijk zijn reddingsvaartuigen
uitgevaren, doch de hooge zee maakt het
zeer moeilijk hulp te bieden.
Felle brand in het centrum van
Brussel. - In een pand in de Groenmarkt
straat in het centrum van Brussel, waarin
een modemagazijn is gevestigd, is gister
morgen brand uitgebroken; de naaisters
konden zich te midden van. den dichten
rook slechts met moeite in veiligheid stel
len, en de laatste kon ternauwernood ont
snappen door via een venster in het aan
grenzende perceel te klimmen. De eige
nares van de zaak, die zich, toen de brand
uitbrak, juist aan het kleeden was, is in
de vlammen omgekomen.