Uw Zenuwen
Jiiutsi en Wetenschap
Vtaaq en A
^Binnenland
Wat is kandeel?
De eerste toast op
prinses beatrix.
Glimlachje
STEENHOUWERIJ LAAT 3.
TWEEDE BLAD.
worden gekalmeerd
en gesterkt en uw
slaap wordt weer rustig door het gebruik van
Mijnhardt's Zenuwtabletieiw
Glazen Buisje 75 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
Zooals men heeft kunnen lezen is, ter
voldoening aan een zeer oude vaderland-
sche traditie, bij het eerste officieele be
zoek aan het paleis Soestdijk na de ge
boorte van de prinses Kandeel ge
schonken. Het bericht, waarin deze mede-
deeling vervat was, sprak in dit verband
van „warme kruidenwijn in porseleinen
koppen". Het behoeft echter niet te ver
wonderen, dat een gebruik dat zóó ver in
de geschiedenis teruggaat, ook aan be
paalde modes onderhevig is geweest; dit
uit zich zoowel in de samenstelling als in
de manier van opdienen. Om met dit
laatste te beginnen: in de schets ,,'s Win
ters Buiten", welke voorkomt in de Ca
mera Obscura van Hildebrand, en die het
jaartal 1840 draagt, wordt gesproken van
een glas warme punch of streelende
kandeel. Men verneemt ook van koppen
met deksels, terwijl het veel vroeger
blijkbaar in zoo'n dikken toestand werd
bereid, dat het uit een schotel werd ge
geten. Sommige schrijvers vergelijken
kandeel dan ook met advocaat. Maar met
dat al weten vele lezers misschien nog
niet wat kandeel nu eigenlijk is. Zeer
algemeen gezegd: een mengsel van een
zwak alcoholhoudende drank, melk, sui
ker, eieren en kaneel, dat meestal warm,
doch ook wel koud, werd genuttigd.
De bereiding in ons land schijnt van
meet af den invloed te hebben ondergaan
van de hier gewonnen producten; zoo
werd aanvankelijk het gebruik van boter,
later van room, en nog later van melk
aanbevolen. Hierbij werd de kandeel
blijkbaar in eerste instantie beschouwd
als een versterkingsmiddel voor de jonge
moeder. We vinden in het eerste kook
boek, dat in de Nederlanden werd ge
drukt, n.1. in 1510 te Brussel bij Thomas
van der Noot, en waarvan het eenige be
kende exemplaar zich in de bibliotheek te
München bevindt, een goeden raad om te
dik geworden kandeel weer vloeibaar te
maken:
„Als een candeel gheronnen es .foe
,,/alment /etten in covt watere ende
„rveret altoos tot dat covt /ij. Ende
„met de/er maniere /alt ontrinnen.
„Dan /uldijt over tvier doen ende la-
„tent /ieden".
„Als een kandeel dik is geworden,
„moet men ze in koud water zetten
„en steeds roeren tot ze geheel is af
gekoeld. Op de volgende wijze zal
„het weer vloeibaar worden. Zet de
„kandeel op het vuur en laat het
koken".
Gecompliceerder wordt het recept in de
17e eeuw; de in 1668 verschenen „Ver
standige Koek of sorghvuldige Huyshoud-
ster" gebruikt behalve „caneel" ook „foe
lie, notemuskaet en nagelen". Kandeel is,
zoo wordt ons verzekerd „goet om te
drincken" en dan volgt de raad om er bo
ter aan toe te voegen.
Ook kwam het voor dat kandeel van
bier werd bereid, een tweede bewijs dat
men zich aan producten van eigen land
ging aanpassen. Deze drank, welke we
tegenkomen onder den naam» van „boter-
bier" werd dus eveneens met het vet der
melk aangevuld. In den lateren tijd is
men er de melk zelf aan gaan toevoegen;
zoowel de woordenboeken van Koenen als
van Dale vermelden n.1. als bestanddeel
melk.
Tenslotte nog een opmerking over de
uitbreiding van het begrip en het gebruik
van kandeel. Was het in de eerste plaats
een verkwikking voor de kraamvrouw,
zeer spoedig werd het als een tractatie
voor de visite gebruikt en vandaar kreeg
het de beteekenis van algemeeoen feest-
drank. Zoo wordt het woord „Kandeel
dag" zoowel gebruikt in combinatie met
doopfeesten als huwelijksmaaltijden. En
tenslotte is het een algemeen artikel ge
worden, zooals uit vele plaatsen in de lit
teratuur blijkt. Met vele andere dranken
zooals bruidstranen, hippocras en kardi-
naalswijn is ook de kandeel in vergetel
heid geraakt. Het blijkt echter dat men in
het Prinselijk gezin dit oude gebruik niet
is vergeten en het in eere heeft hersteld
om aan de jonge prinses een dronk „toe
te breng .5".
„Ik heb Je geen kwartje beloofd
voor een kat, maar om mijn kana
rie terug te krygenl"
Crisia-pubiicatie.
DENATURATIEVERGOEDING ERWTEN
EN VELDBOONEN OOGST 1937.
De Nederlandsche Akkerbouwcentrale
maakt bekend, dat de denaturatievergoe-
ding voor erwten van oogst 1937, welke
zijn gedenatureerd in het tijdvak van 31
Januari tot en met 5 Februari 1938, 1.10
per 10O kg. zal bedragen voor groene
erwten, door handelaren gedenatureerd en
voldoende aan, het standaardmonster van
kwaliteitsklasse C, en 0.60 per 100 kg.
voor voedererwten, door telers gedena
tureerd.
De steunvergoeding voor veldboonen
van den oogst 1937, welke aan de daartoe
gestelde eischen voldoen en door telers of
handelaren zijn gedenatureerd in genoemd
tijdvak, zal 2.20 per 100 kg. bedragen.
's-Gravenhage, 4 Februari 1938.
SCHETSEN VAN KALVEREN.
De Nederlandsche Veehouderij centrale
maakt het volgende bekend.
Hoeiyel in de meeste gewesten het
schetsen van kalveren reeds ja vollen gang
is, zijn er enkele, waar dit nog riet het ge
val is. Daarom is bepaald, dat de onderste
gewichtsgrens voor kalveren, welke van
een identiteitsbewijs voorzien dienen te
zijn, gedurende Februari (evenals in
Januari) nog 160 kg. zal zijn. Tevens zal
de voor reserve-kalveren ten aanzien van
Januari vastgestelde bovenste gewichts
grens, te weten 325 kg., voor Februari
gehandhaafd blijven.
vMet nadruk wordt er de aandacht op
gevestigd, dat met ingang van 1 Maart
1938 de normale grenzen, n.1 100 kg. als
onderste grens voor kalveren, welke van
een identiteitsbewijs voorzien dienen te
zijn, en 250 kg. als bovenste grens voor
reserve-kalveren, weder van kracht zullen
zijn.
Derhalve wordt den veehouders aange
raden, in de eerste plaats de zwaardere
kalveren, voor welke zij een identiteits-
bewijs-1938 wenschen, ter schetsing aan te
bieden.
's-Gravenhage, 4 Februari 1938.
WADDENZEEHARINGVISSCHERIJ 1938.
De Nederlandsche Visscherycentrale
maakt bekend, dat aanvraagformulieren
ter verkrijging van een vergunning tot
het aanvoeren of verhandelen van Wad
denzeeharing verkrijgbaar zijn by de
volgende adressen:
Nederlandsche Visscherycentrale, Juliana
van Stolberglaan 3-4, 's-Gravenhage.
de directeuren der vischafslagen te Den
Helder, Den Oever, Makkum, Harlingen;
den heer H. Brands, Havenstraat C. 73,
Zoutkamp (gem. Ulrum);
den heer C. Bakker, agent der Nederland
sche Visscherycentrale, Oudeschild 308,
Texel.
Aanvraagformulieren voor visschers wor
den bovendien beschikbaar gesteld aan de
secretarie der gemeenten Urk. Het Bildt
(St. Anna Parochie) en Barradeel (Sex-
bierum), terwijl de formulieren voor
handelaars voorts nog verkrijgbaar zijn
aan het Vischuitvoercertificatenbureau,
Ryksvischhal, IJmuiden.
's-Gravenhage, 4 Februari 1938.
DE DICHTER J. SLAUERHOFF.
Lezing van Jan Engelman.
Voor de maatschappij der Nederland
sche letterkunde hield gisteravond de
heer Jan Engelman een lezing over den
dichter J. Slauerhoff.
Bij wijze van proef vond de vergade
ring der maatschappij ditmaal plaats in
de nieuwe behuizing van het Oostersch
instituut, de vroegere woning van wijlen
prof. dr. Snouck Hurgronje aan het Ra
penburg te Leiden.
Spreker schetste de figuur van Jan
Jacob Slauerhoff als de onopgesmuktheid
zelve. Ook zijn letterkundig werk was,
althans naar den vorm, grootendeels al
dus. Kon hij ook bij tijd en wijle voor hen,
die zijn genegenheid hadden, zeer harte
lijk zijn, in het algemeen was hy een van
de minst sociale menschen die men kon
ontmoeten. „Hij leidde recht en slecht
een onverdraagzaam leven", die dicht
regel van Slauerhoff's hand is door Mars
man bij zijn dood volkomen terecht op
hemzelf toegepast. Slauerhoff voelde zich
een „poète maudit" en hij was er ook een.
Het rustelooze, het onmaatschappelijke,
het radelooze bijwijlen, het loswezen
van iedere traditie en geijkte moraal, de
bijna komische poging tot maatschappe
lijke rechtvaardiging van zijn uitzonder
lijkheid, de hoon, de wrok en de bitter
heid van de mislukking, dit alles was in
zijn wezen en naar zijn wezen. Hy vereen
zelvigde zijn eigen physieken en psychi-
schen toestand met den toestand van een
wereld in verval. Hij was een geteekende,
door den dood op de hielen gezeten. De
indruk schijnt echter niet onjuist dat men
geneigd is elkaar over deze dingen na te
praten. Wie hem intiem gekend hebben,
verhalen van veel charmante eigenschap
pen, getoond aan hen die den draad in
zijn wezen herkenden. Echter is het niet
te veel gezegd, wanneer men Slauerhoff
een nagenoeg klassiek voorbeeld noemt
van de verscheurdheid der romantische
kunstenaarsziel.
In zijn werk bewees hij een ryk en slor
dig talent te zijn met een bijzondere op
merkingsgave voor atmosferen, die aan de
grenzen van het geestelijk mogelijke lig
gen. Het is van belang, dat hij in onze
vaak zoo huiselijke litteratuur het type
van den zwalkenden zeeman heeft ge
schapen.
Spreker gaf dan een overzicht van
Slauerhoff's leven en werk. Voor veel van
zijn oeuvre had spreker een sterke be
wondering, maar het is wel waar dat men
het schiften moet en dat het te gemakke
lijk is het voor te stellen alsof men hem
iedere onhandigheid a priori dient te ver
geven, omdat hij nu eenmaal de onver
De rytoer 1 de koninklijke familie door Soest en Baarn. In het rijtuig ziet men H. M. de koningin en Z. K. H. prins BernhaiC
vangbare persoonlijkheid was, die hij was.
Soms beantwoordt de „onvolmaaktheid"
van den vorm aan den inhoud, soms ech
ter is deze zelf onvolkomen, bedrijft hij
grootspraak en vertoont hy een overdre
ven neiging voor de romantiek van den
piraat of conquistador.
Wat de gedichten betreft, is Slauerhoff
wellicht nooit hooger gestegen dan in
„Archipel" en in „Clair obscur".
Na op deze kwesties nader te zijn inge
gaan, kwam spreker tot de conclusie, dat
de Nederlandsche letterkunde in Slauer
hoff een zeer boeiende figuur bezit, een
door diepe menschelijke accenten aan
sprekend kunstenaar, wiens warrlyk „ge
leefde" werk een verfrissching is tusschen
veel realisme van de huiskamer, omdat
het ruimte om zich heen heeft.
(Uitsluitend 2e hands artikelen).
Van 15 regels 35 cent bjj vooruit
betaling.
Te koop: Ledikant met springveer
matras, ka pok bed mét" kussens, wasch-
tafel met waschstel, nachtkastje en
2 stoelen. Ook afzonderlijk.
LINDENLAAN 97.
Te koop gevraagd: een lichte auto,
zuinig in gebruik. Brieven met prijsop
gaaf, jaartal, merk enz. aan de N. L.
ZAAK Mient 14 te Alkmaar.
Prima merken Stofzuigers met nieuwe
motoren waarop 1 jaar gqrantie, vanaf
10 by de Reparatie-Wikkelinriöhting
Peperstraat 3 by den Dijk.
Ter overname aangeboden: ongeveer
130 Weckflesschen met ketel.
KENNEMERSTRAATWEG 17.
Aangeboden: 3 Philips Radiotoestellen
z g. a. n., vanaf 45.
GARAGE JAN WITTE, Bierkade 6.
Te koop zoo goed als nieuw: gouden
heeren- en dameshorloges.
S. W. VET, Verdronkenoord 5.
Groote Buard-kruik 6, Porcelein olie
lampen vanaf 2.50, blaasbalg 5.00,
koperen ketels vanaf 1.50, een soliede
brandkast 20.
DE STER, Zaadmarkt 48. Telef. 4339.
Te koop: Maho 3 dlg. linnenkast br. 180
x 230, 2 gezondheids prima matrassen
1 pers. a 8 en 5, 1 prima haard compl.
met voorplaat 25. Adres Verl. Zevenh.-
laan 44 M, Heiloo.
Pfaff handnaaimachine met alle onder
deden en met garantie 15, pracht
Deventer groot vloerkleed (koopje).
Prima veeren bed 12.50 Brandkast 15,
Karpet 2.50. DEKKER, Nieuwesloot 89.
Te koop: Eersteklas August-Försterpiano
(koopje) als nieuw. Tevens een goede
p;ano voor 55, huisorgel 25, Steck-
pianola enz. Adres JONKER. Mr. Piano-
techniker, Vogelenzang 17.
Pracht Dunesrijw. 15.00, H ryw. met
Tc-pd.naaf 15.501 15.00, Jongensf.
13.50 enz. Motorryw. ('icht) 2% PK,
merk „Triumph", koopje 40.00.
NIEROP, Heerenstraat 10. Tel. 3827.
Te koop: party alle soorten boeken o.a.
wet-, straf- en staatsboeken, enz. Spot
koopjes, ziekenstoel op wielen 12.50,
Canapé en 2 crapeauds 20, Gemakskoffer
met pot 4.50. DEKKER, Nieuwesloot 89.
Te koop: 3 zware gebruikte Driewielde
karren, waarvan 2 zoo goed als nieuw en
uitgerust met hooikroswielen.
ELEC. WAGENMAKERIJ „DE VALK",
Friescheweg 4, Alkmaar. Tel. 3939.
Te koop een kippenhok, nachthok, met
dubbele ren.
Te bevr. UITENBOSCHSTRAAT 29.
Te koop: gebruikte schoorsteenmantels,
marmeren tegels en vloerplaten in alle
maten.
DE UITSPRAAK VAN DEN NAAM
BEATRIX.
Van bevoegde zijde wordt ons mede
gedeeld, dat zooals by de officieele
geboorte-aangifte is gebleken het
Prinselijk Paar wenscht, dat de naam
van de jonggeboren Prinses wordt uit
gesproken met den klemtoon op de e,
dus Béatrix.
STERFTE EN DOODSOORZAKEN.
Statistische cijfers.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
heeft de jaargang 1936 van de statistiek van
sterfte naar den leeftijd en de oorzaken van
den dood gepubliceerd.
De algemeene sterfte bedraagt over 1936
voor het rijk 8.68 per 1000 inwoners tegen
8.73 in 1935. Aan de verlaging hebben vrij
wel alle provinciën deel gehad De mannen-
sterfte overtrof constant de vrouwensterfte.
Het verschil wordt echter geringer en is
teruggeloopen van 2.06 in 1840/'48 tot 0.21 in
1935 en 0.13 in 1936 per 1000 inwoners.
Gelijk bekend is, is de daling der sterfte
van kinderen beneden een jaar zeer be
langrijk en is het desbetreffend cijfer van
grooten invloed op de totale sterfte. Voor
1936 bedroeg de sterfte der beneden een
jarigen 3.89 per 100 levend aangegeven,
tegen 4.ir. 1935.
Bij beschcuwiiig der sterfte naar doods
oorzaken blijkt, dat de sterfte aan ziekten
van het hart de voornaamste plaats inneemt.
Ruim 15 der sterfte was in 1936 aan
deze ziekte toe te schrijven, tegen ruim
15 in 1935 Een bijna even belangrijke
plaats neemt de kanker in. Deze was de
ookzaak van ruim 15 der sterfgevallen in
1936, tegen bijna 14in 1935. Een vrij
groote rol speelt voorts de ziekte der adem
halingsorganen (sterfte aan t.b.c. niet in
begrepen). Zoowel in 1936 als in 1935 over
leed ruim 10 aan deze ziekten. De sterfte
aan tuberculose is belangrijk gedaald (hy
giënische maatregelen). In 1936 stierf 5.76
tegen 5.99 in 1935. Van de overige doods
oorzaken zijn nog als vrij belangrijk te
noemen: hersenbloeding (7.68 in 1936
tegen 7.69 in 1935), ziekten van het uro-
genitaalstelsel (5.37 in 1936 tegen 5.25 in
1935), aangeboren lichaamszwakte (5.02
in 1936 tegen 5.29 in 1935), ouderdom (6.29
in 1936 tegen 7.18 in 1935). Ruim 3.20 der
overledenen stierf in 1936 een gewelddadi-
gen dood (in 1935 3.06 verdrinking en
verkeersongevallen namen de belangrijkste
plaatsen in. Het grootste aantal slachtoffers
by verkeersongevallen werd veroorzaakt
door auto's, rijwielen en motorrijtuigen. Het
aantal zelfmoorden nam iets toe (0.94 in
1936 tegen 0.92 in 1935).
Het aantal doodgeborenen bluft in de
latere jaren vrij constant en bedraagt per
1000 geborenen ongeveer 25.
LIEFDESDRAMA VOORKOMEN.
Poging tot diefstal van een revolver
mislukte reeds
G.jtermiddag bevonden zich in een wa
penhandel in de Nobelstraat te Utrecht de
23-jarige teekenaar M. S., die vroeg enkele
revolvers te mogen zien. Hem werden daar
op enkele modellen met bybehoorende mu
nitie getoond.
Op een oogenblik, dat de wapenhandelaar
zich even van de toonbank verwijderd had
om munitie te halen, greep de jongeman een
revolver en wilde daarmee den winkel ont
vluchten. De handelaar greep hem echter bij
de deur en hield hem binnen in bedwang.
Middelerwijl was de politleg ewaarschuwd,
die, daar de jongeman weigerde zijn naam
op te geven en aankondigde geen stap te
zullen verzetten, krasse maatregelen nam,
hem de boeien aandeed un hem gevankelijk
overbracht naar het bureau Wittevrouwen-
singel, waar hij werd ingesloten in een cel.
Daar trok hij zijn broek uit, knoopte de
beenen ervan om zijn huls en klom op de
ton, die in deze cel staat. Hij had het voor
nemen zich aan een spijker op te hangen,
maar de politie bemerkte tijdig, wat hij van
plan was en verijdelde dit voornemen. Men
heeft het hierna veilig geoordeeld den blijk
baar in zeer overspannen toestand verkee
renden jongeman naar de neurologische af-
deeling va nhet Stads- en Academisch Zie
kenhuis over te brengen.
Men slaagde er in hem aan het praten te
krijgen en daarbij is gebleken, dat S. het
plan had opgevat om, daar de verkeering
met zijn meisje verbroken was, een revolver
te stelen, om aan het leven van het meisje
en dat van zich zelf een einde te maken.
Slechts aan het feit, dat hij zoo onbesuisd
en zenuwachtig is opgetreden, is het te dan
ken, dat hij aan dit voornemen geen uit
voerig kon geven.
JAARDIVIDEND FORD VERHOOGD.
In de gisteren te Amsterdam cehoudes
vergadering van den raad van beheer der
Nederlandsche Ford Automobiel Fabriek
werd besloten aan de jaarlijksche alge-
n.eene vergadering van aandeelhoudM
voor te stellen het slotdividend te bepalen
op 14 pet., hetwelk tezamen met het in
December j.1. uitgekeerde interim-divi
dend van 6 pet. een jaardividend vormt
van 20 pet. over het boekjaar 1937 (v. j.
totaal 10 pet., waarvan 3 pet. ad interim).
MINISTER PATIJN'S INITIATIEF.
Besprekingen te Genève.
Naar de N. R. Crt. ter oore komt, heeft
thans, als sluitstuk van het overleg, dat
destyds op initiatief van minister Patijn
tusschen de leden van de Oslo-groep be
treffende het vraagstuk van de erkenning
van de verovering van Abessinië was aan
gevangen, nog een mondeling overleg te
Genève tusschen de vertegenwoordiging
van de hierbij betrokken staten plaats ge
vonden. .'ij
Men heeft hiertoe n.1. gebruik gemaakt
van de jongste samenkomst der Commis
sie van 28 inzake hervorming van hét
Handvest in de Volkenbondsstad.
Hebben wij het wèl, dan is hiermede hit
overleg tot een einde gekomen; in tusschen
is de minister van buitenlandsche zakan
thans nog wachtende op de rapporten
over hetgeen te Genève besproken is.
INBREKER VERRAST.
Dief weet te ontkomen.
Voor de derde maal is thans een poging
tot inbraak ondernomen bij het Naarden-
sche raadslid, den heer B. aan den Amers-
foortsche Straatweg Toen de breker Ni
de thuiskomst van het dochtertje van den
heer B. zich ontdekt zag, sprong hij pargnü
van de bovenverdieping in den tuin.
Toevallig werd dit opgemerkt door eenlgj
voorbijgangers die den man vroegen of MJ
zich bezeerd had. Deze antwoordde ontken
nend en deelde mede dat hij hier thMj»,
hoorde. De man maakte zich daarop sn
uit de voeten. Toen de politie die telefon
gewaarschuwd werd een onderzoek insifjj
de was er geen spoor van den inbreker
bekennen. Wel vond de politie een ryww»
dat de dief had achtergelaten.
Ook dit bleek van diefstal afkomstig
zijn.
EEN NAAMLOOZE HOND STERFT
Het was den 6den December van
het
vorige jaar, dat mijn weg door S. v
Aan een stillen zyweg, in een aai.
noordkant open hokje, lag op een
vervuild, glibberig, nat hooi een
kettinghond. Ik ging naar het
want zijn smartelijk geblaf was z0
devol van wee en ellende, dat het w
of al het onheil der wereld daarin
saamgevat. v,r-
Een nog jonge man, met een cue
beten gezicht, kwam vragend op mu
„O, die hond?" „Ja, die was van h«">
was óp; zeker wel vijftien jaar ou
„Of-ie daar altijd zoo lag? „«Wf
smeet-ie 'm wel in de schuur, s
Maar d'r was 'm niks aan gelegen.
'm wel 's willen afmaken".
„Hoè-d-ie dat deed? Wel, m i' e op
stoppen en dan onder water, in den noait
ton HU is niks meer waard; konu
meer uit z'n hok; laat alles loopen
„Ja, dat vindt-ie goed. De m>>r
scherming kan 'm afmaken. „As n
niet te lang duurt; géén maand o dagen
Ik beloofde, dat het in een paai zglyen
gebeurd zou zyn en bezocht dien
6den December een bestuurslid
t
