dagblad voor alkmaar en omstreken. LLOYD GEORGE LOKT EEN FEL INCIDENT UIT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE AD VERTE NTEEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. No. 45 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Woensdag 23 Februari 1938 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 140e Jaargang Eden door Churchill en Lloyd George verdedigd. De debatten naar aanleiding van Eden's aftreden als minister van buitenlandsche zaken zijn gisteren in het Lagerhuis voort gezet. Het Huis had gelegenheid gehad, de verklaringen van Chamberlain en Eden te bestu- deeren en daarvan hebben ver schillende leden behoorlijk ge bruik gemaakt. Minister-president Chamberlain heeft verschillende felle aanval len moeten afslaan, o.a. een van Lloyd George, die zelfs een incident veroorzaakte. Tenslotte echter werd de Labour-motie met 330 tegen 168 stemmen ver worpen, een motie van afkeuring van het beleid der regeering ten aanzien van de buitenlandsche politiek. LLOYD GEORGE OP DREEF. Den premier beschuldigd. De algemeene toestand. Seyss Inquart maant aan tot legaliteit. Schuschnigg spreekt morgen. ALKMAARSCHE COURANT. t Lloyd George. De grijze staatsman Lloyd George, wel eens de Vader van het Lagerhuis genoemd, was een der laatste sprekers, die de regeering aanviel. Hij was buiten gewoon op dreef en werd ttnüótte zoo scherp, zoo sarcastisch, dat het tot een incident kwam, waarbij Eden meende zelf te moeten ingrijpen, ofschoon de afgetreden minister heelemaal niet van plan was, om na zijn Dinsdag afgelegde verklaring nogmaals het woord te voeren. Lloyd George begon met een gelukwensch aan Eden en Cranborne voor hun ferme, manlijke houding in een geschil, waarbij schipperen niet op zijn plaats was geweest. Maar toen vroeg spr. langs zijn neus weg, waarom in den kabinetsraad van Zondag de premier aan zijn nog in functie zijnden mi nister van buitenlandsche zaken niet het telegram van Grandi getoond had, dat hij te elf uur van den Italiaansche gezant had ontvangen? Sinds wanneer was het gebrui kelijk, dat een gewichtig telegram voor den betrokken minister werd achterge houden? Een geweldig kabaal volgde op deze woor den en van de labourbanken klonk de kreet „Aftreden is het eenige". Chamberlain stond onmiddellijk op en zeide, dat toen het kabinet bijeen was, het betrokken telegram nog niet in zijn bezit was geweest. De inhoud was hem echter reeds door een gemeenschappelijken vriend van Grandi en spr. zelf beteekend en hij had dien inhoud ook aan het kabinet mee gedeeld. Toen vroeg Eden het woord en zeide, dat de premier inderdaad den inhoud van wat nu bleek een belangrijk telegram te zyn geweest, had meegedeeld, maar spr. had tot het oogenblik van zijn ont slagneming niet geweten dat deze mede- deeling van den premier op een tele gram uit Rome aan den Italiaanschen gezant sloeg en geen enkele mededee- ling noch telegram had het departement van buitenlandsche zaken or dat oogen blik bereikt, welks chef spr. toen nog geweest was. Onder stormachtige toe juichingen der oppositie voegde Eden erbij, dat de wetenschap dat het tele gram van Grandi afkomstig was, hem natuurlijk niet meer van besluit zou hebb a doen veranderen. Met de onnoozel klinkende opmerking, dat hij in zyn 50-jarige parlementaire loop ban nog nooit een staaltje van zulk een handelwijze van een premier jegens zyn verantwoordelijken minister gehoord had, lokte Lloyd George Chamberlain opnieuw ■uit zyn tent. Chamberlain ontkende met nadruk, dat ei bij het begin van den kabinetsraad al sprake was geweest van een telegram. Spr. was in het bezit geweest van de mondelinge bood schap van den vriend en die had hij dade lijk aan het kabinet en dus ook aan Eden meegedeeld. Lloyd George hield vol, dat er wél een telegram was geweest, dat in bezit van óf den premier óf diens minister had moeten zyn, voor de „vriend" er den inhoud van had kunnen weten, maar als spr. de verkla ring van den premier aanvaardde, dan was het nu meer dan duidelijk, waarom Grandi geen haast had gemaakt met de bezorging. Hij wilde eerst zekerheid hebben, dat hij Eden kwijt was! Een nieuw pandemonium ontstond by deze woorden en toen eindigde Lloyd George met de opmerking, dat bij al het rumoer over het ontslag van Eden een an dere belangrijke zaak in het geheel niet be sproken was: de rede van Zondag van Hitier. Had de premier ook denzelfden indruk ge kregen van die rede als spr., n.L dat Hitier op arroganten en onbeschaamden toon over Engeland en zijn minister van huitenland- sche zaken had gesproken, in de overtuiging, dat hij Ier. een in zijn zak had en den ander verslaan kon? Meer wilde spr. er niet van zeggen. Nog meer aanvallen. Chamberlain moest voor de regeering nog meer aanvallen afslaan van de oppositie. Reeds direct na de opening van de zitting diende Greenwood een officieele motie van afkeurmg van het regeeringsbeleid in, waarbij hij zeide, dat het ontslag van Eden den buitenlandschen koers te eenenmale ge wijzigd had. Eden was de man, die opkwam voor goede trouw en eerlijkheid bij de in ternationale betrekkingen, de premier daar entegen stelde al zijn hoop op een blind vertrouwen in een tegenstander, met wien wij reeds zooveel droeve ervaringen opge daan hadden. In de rede van den premier was geen sprake geweest van den Volken bond en de collectieve veiligheid, die vol komen verlaten schenen als hoeksteenen der oude beproefde politiek en in plaats daar van was Chamberlain door de achterdeur bij Mussolini binnengedrongen en had om zijn gunst gebedeld. Was dit een eenzijdige daad, die vooral op de betrekking tot Frank rijk tot ernstige gevolgen zou kunnen lei den, of niet? Italië had reeds zoo vaak zijn woord gebroken dat Eden, volkomen terecht thans eerst bewijzen had verlangd alvorens nieuwe besprekingen aan te vangen. De er kenning van de verovering van Abessinië zou Mussolini uit een goed deel van zijn moeilijkheden helpen, maar zijn erkenning zou ons van de Vereenigde Staten vervreem den waar president Roosevelt nu veel meer moeite zou hebben om den tegenstand der voorstanders van een isolatiepolitiek te bre ken". Ten slotte eischte spr. een verbindende toezegging, dat er bij de komende bespre kingen geen sprake kan zijn van een leening aan Italië in welken vorm dan ook. Chamberlain antwoordt. De premier antwoordde, dat hij reeds giste ren duidelijk verklaard had, dat er geen sprake zou zijn van voortzetting der be sprekingen indien Italië zou pogen zich te onttrekken aan de voorwaarden, die spr. bij zijn laatste onderhoud met Grandi duidelijk gesteld had. Hier interrumpeerde Sir Archibald Sin clair: „.Waarom behoorde tot die voorwaar den niet, dat Italië de anti-Britsche propa ganda zou staken en zijn troepen uit Spanje terugnemen?" Eenigszins geprikkeld antwoordde de pre mier: „Waarom houdt Sir Archibald bij deze twee dingen op en waarom eischt hij niet ook dat wij zouden verlangd hebben dat Italië eerst Abessinië moest ontruimen? Al leen hetjVüorstel is reeds belachelijk en het is duidelijk, dat we iiooit op zulke voorwaar den tot eenige soort van overeenstemming zouden geraken. Wij zijn niet huilende bij Mussolini gekomen om te vragen als-je blieft te willen ophouden met zijn radio uitzendingen, omdat een groot land zich sems kan veroorloven, wat een kleine staat niet altijd kan: het toonen van grootmoe digheid in het vergeven van gemaakte fou ten. Maar nu de besprekingen vast staan, is het voor ons een zaak van hoe eerder hoe ge beter. Minister Eden heeft de Fransche regeering ingelicht dat wij van plan waren deze besprekingen te openen en hij heeft bij de Fransche regeering volkomen begrip voor deze noodzakelijkheid gevonden". De minister-president wees er verder op, dat veel critiek, welke geoefend is op zijn rede van gisteren blijkbaar voortkomt uit veronderstellingen, welke niet door de rede van Eden werden gerechtvaardigd. Er mag geen misverstand bestaan. In tegenwoordig heid van Eden moet ik thans zeggen, zoo vervolgde Chamberlain, dat ik mij niet kan herinneren, dat hij ooit tegen my heeft ge zegd, dat het vraagstuk van internationaal goed vertrouwen een belemmering was voor besprekingen met Duitschland of Italië. Wat het verwijt van het verlaten van de collectieve veiligheidspolitiek be treft, zei spr., dat de Volkenbond in zijn tegenwoordige constellatie niet bij machte is iets voor dat denkbeeld te doen en hoe eerder wij de pretenties van den Volkenbond in dit opzicht die overigens in ieder land doorzien worden laten varen, des te eerder zal het gelukken dien bond op een andere meer gezonde basis te reconstitueeren, hetgeen zijn moreele kracht weer ten goede zal komen. Collectieve veiligheid is een systeem, waarbij een aantal sta ten zich verbinden elkaar te bescher men en iederen aanvaller gezamenlijk te lijf te gaan. Waar is dat aantal staten op het oogenblik te vinden? Maar laten we dan ook ophouden bij alle gelegen heden de voorshands onbereikbare col lectieve veiligheid erbij te sleepen. De politiek der oppositie leidt ten slotte slechts tot oorlog. Onze politiek van actie op het juiste oogenblik, zonder daarbij te vallen over dingen, die in het verleden an ders hadden gekund, is de eenige politiek die den oorlog zal voorkomen en daarom zal de regeering aan deze politiek vasthou den. (Applaus op de regeeringsbanken.) De liberaal Kingsley-Griffiths zeide, dat hij en zijn partijgenooten ook na de verkla ring van den premier voor de motie van afkeuring zouden stemmen. Mussolini had de eerste ronde reeds gewonnen en het zou toch wel het toppunt zijn als wij de verovering van Abessinië zouden erkennen in ruil voor een gewijzigd radioprogram van Bari! Churchill verdedigt Eden. Churchill, die bij zijn opstaan reeds met luid applaus door de oppositie werd aange moedigd, zeide, dat er drie redenen waren waarom hij het gedrag van Eden onvoor waardelijk goedkeurde. De tijd was inder daad niet rijp om thans besprekingen te be ginnen. Eden had het standpunt van recht en eer verdedigd en had ten slotte de con sequentie van zijn eigen innerlijke overtui ging aanvaard. Het was overbodig te herha len, dat Mussolini zich in een moeilijke po sitie bevond en daarom is het gemakkelijk te begrijpen, dat Grandi zulk een haast had met de opening van de onderhandelingen. Waarom moet Engeland zulk een haast ma ken om Mussolini uit zijn moeilijkheden, die hij zelf veroorzaakt heeft, te helpen? Wat bleef voor Eden over toen de premier het buitenlandsch beleid in eigen handen nam en waarom is de premier niet achter dochtig geworden, nu een buitenlandsche mogendheid met zooveel aandrang het af treden van Eden verlangde? De besprekin gen tusschen Eden en Grandi zouden onge twijfeld langer geduurd hebben en mis schien had Eden wel gevraagd of Italië be reid was te vechten voor het behouden van Oostenrijks onafhankelijkheid en dan zou den we een heel andere basis voor onder- Alkmaar, 23 Februari Het aftreden van minister Eden c.s. kan toch nog grootere gevolgen hebben, dan al gemeen verwacht werd. Toen Eden en Cham berlain Maandagmiddag hun verklaringen .hadden afgelegd, kon men den indruk krij gen, dat het aftreden voorloopig zonder groote gevolgen zou blijven, maar daarbij kon geen rekening gehouden worden met de debatten, welke daarna gehouden zou den worden. Thans zijn deze debatten gehouden en het werd verwacht! de regeering kreeg een flinke meerderheid. En daarmee zou dus alles verder uit zijn. Maar wij gelooven niet, dat dit laatste juist is. Immers, onver wacht werden de debatten van ongekende felheid, vooral toen Lloyd George aan de beurt was. Deze nestor heeft Chamberlain bijna grof aangevallen en hoewel Chamber lain zich goet^ verdedigde, weigerde Lloyd George zijn beschuldigingen in te trekken, 't Ging om een telegram van Grandi, dat volgens Lloyd George Zondagmorgen bij de regeering was binnengekomen en dat vol gens Chamberlain pas Maandagmorgen ver stuurd werd. Laten wij hier even woordelijk de slot zinnen van dit onverkwikkelijk debat rele- veeren. Toen Chamberlain aan Lloyd Geor ge vroeg „wat is de beschuldiging tegen mij?" antwoordde deze: „Het document had gehaald moeten worden en aan Eden over handigd voor hij aftrad. De minister-presi dent deed geen moeite, het document in handen te krijgen en Grandi deed geen moeite het te overhandigen, want deze wenschte den minister van buitenlandsche zaken kwijt te raken. Ik ben overtuigd, dat de dictatoren besloten hadden den minister van buitenlandsche zaken te verdrijven, om dat hij de eenige man in de regeering was, die hen kon weerstaan",. Lloyd George heeft men ziet het hier boven geen blad voor den mond geno men. Natuurlijk weten wij niet, of hy gelijk had; zelfs moeten wij accepteeren, dat Cham berlain zich zeer eerlijk heeft verdedigd. Maar daar is men niet klaar mee. De Engelsche regeering moet niet alleen haar volle aandacht besteden aan het parle ment (waar zij voorloopig nog over een groote meerderheid beschikt), maar zij moet onderhandelen met de Italiaansche en later wellicht ook met de Duitsche regee ring. De vraag is nu; zyn beide regeeringen thans niet weer opnieuw geprikkeld door de uitlatingen van Lloyd George? Hij heeft weliswaar niet direct deze twee landen aan gevallen, maar ongetwijfeld moet op het oogenblik Italië weer ontstemd geworden zijn door de debatten in het Lagerhuis. En dat met de wetenschap, dat dergelijke aan vallen zich steeds kunnen herhalen en zich ongetwijfeld zullen herhalen. Waarbij dan nog komt, dat de Engelsche pers haar kritiek zal schrijven. Voor zoover bekend, heeft zy zich in het jongste geval uitsluitend bezig gehouden met de debatten zelf en Italië er niet bij gehaald, maar in de toekomst zal dat zeker gebeuren. Dan zit de Engelsche regeering met nog een moeilijkheid. Op het oogenblik heeft zij, zooals gezegd, nog een groote meerderheid in het Lagerhuis. Maar de Lagerhuisleden hebben voortdurend contact met hun kie zers. Zij gaan het komende week-end naar hun districten, waar zij gekozen zijn en daar zullen zij de gebeurtenissen voorleggen aan het volk. En nu is het de vraag, hoe de kiezers zul len denken over het conflict Chamberlain— Eden? Het zou niet de eerste keer zyn, dat bet land anders denkt dan de afgevaardig den. Omdat „het land" zich niet bezig houdt met diplomatie, maarveel meer nuchter denkt. Aan de kiezers zal straks heusch niet ge vraagd worden: „wilt gij op die en die voor waarden met Italië onderhandelingen voe ren?", maar het zal dood-nuchter gevraagd worden: „wilt gij, dat uw land op zijn stuk blijft staan tegenover de trouwelooze dicta toren?" Het lijkt misschien vreemd, dat de afge vaardigden deze laatste vraag zullen stellen, omdat zij een neutralen beoordeelaar even tjes niet-objectief voorkomt. Maar men dient niet te vergeten, dat sinds jaar en dag de kranten geschreven hebben over die „trouwelooze dictatoren". Het Engelsche pu bliek is daar 'als 't ware in opgegroeid en kan bijna niet meer anders denken. Het ziet in de dictators zijn natuurlijke vijanden, om dat hun lijfbladen dat steeds geschreven hebben. Langs diplomatieken weg komt men er dus niet bij de massa. Ware dit wel het ge val, dan zou de regeering waarschijnlijk thans reeds geheel zeker van haar zaak zijn. Nu de afgevaardigden op voor ieder begrij pelijke wijze hun stem in het Lagerhuis moe ten verdedigen, bestaat de mogelijkheid, dat vele afgevaardigden de volgende week hun houding moeten wijzigen. Daarbij komt nog iets anders: de regee- rings-afgevaardigden hebben reeds laten rondfluisteren, dat Eden feitelijk ontslag had genomen, omdat hy oververmoeid was en daardoor in een zeer prikkelbare stem ming was gekomen. Deze actie is natuurlijk bedoeld, om „het land" te beïnvloeden. MaarEden zal zelf ook spreken tot zijn kiezers. En als hij zich nu eens niet als een gebroken man toont, maar als een krach tige persoonlijkheid, wat dan? Zou het dan voor de regeeringspartijen niet nog moeilijker worden? Zoo ziet men, dat het komende week-end heel belangrijk zal kunnen zijn voor de En gelsche regeering. En ook voor de groote Europeesche po litiek! handeling gehad hebben dan de magere toe zegging die de premier heeft verkregen en het succes dat Bari nu werkelijk sinds drie dagen zijn mond houdt. Wel, Bari kan ge rust zes maanden sluiten. Zooveel propagan da had het onmogelijk kunnen maken, als nu door het ontslag van Engelands minister van buitenlandsche zaken voetstoots bereikt is. In de Vereenigde Staten vooral zullen onze vijanden het hoofd opsteken en spot ten met het arme Britsche idealisme, dat voor een schotel linzen zijn beginselen ver kocht heeft! Churchill eindigde met een opmerking die op alle banken gelach deed losbarsten: „De premier en sommige andere sprekers heben gezegd, dat Eden eigenlijk voor zoo'n kleinigheid niet had behoeven heen te gaan, maar spr. zou dan wel eens willen weten, wat hij (Eden) dan wel had moeten doen, daar we het instituut van een minister met een chaperonne in Engeland nog niet ken den!" Ook na de verklaring van den pre mier verwachtte spr. niet het geringste re sultaat van de besprekingen, noch van En geland noch voor den Europeeschen vrede. De afgev. Boothby was de zesde jonge conservatief die het voor Eden en tegen Chamberlain opnam. In een korte rede zeide hij, dat Chamberlain een kans gewaagd had op de goede trouw van Mussolini en al wat spr. zijn leider daarbij kon toewenschen was: „Veel geluk!" Motie van wantrouwen. Nadat de arbeidersafgevaardigde Mor- rison nog het een en ander gezegd had naar aanleiding van de woorden van Lloyd George, werd de motie van af keuring met 330 tegen 168 stemmen verworpen. Het Hoogerhuis wacht af. Ook het Hoogerhuis heft gisteren een kort debat over het ontslag van Eden ge houden. Lord Snell zeide, dat de Labour-pairs 't ge drag van Eden volkomen konden begrijpen en goedkeuren en zij behielden zich het recht voor ook de kwestie van vertrouwen te stellen maar zouden de debatten in het Lagerhuis eerst afwachten. Ook Lord Crewe drukte zijn. sympathie uit met Eden's beweegredenen namens de liberale pairs en spr. hoopte dat Eden spoe dig op een hoogen post in de regeering van het land zou terugkeeren. Lord Halifax kon zich volkomen met de woorden van lof voor Eden vereenigen die ook de premier gisteren reeds geuit had, maar zooals Chamberlain gisteren tevens verklaard had, was de regeering niet op de hoogte van een zoo groot verschil van op vatting tusschen Eden en de meerderheid zijner collega's, als bij de kabinetszitting van Zondag gebleken was. Ook spr. wenschte het voorloopig hierbij te laten. Gisterochtend hebben studenten voor de universiteit te Weenen betoogd. In verband daarmede heeft de minister van buitenlandsche zaken, Seyss Inquart, in een door den omroep verspreide verklaring een beroep gedaan op de discipline der na- tionaal-socialisten. De weg is vrij, aldus de minister, voor een doeltreffende actie van alle pro-Duitsche en nationaal-socialistische krachten voor me dewerking aan den opbouw van Oostenrijk in legalen vorm en binnen het kader van de grondwet, opdat de Duitsch-Oostenrijk- sche betrekkingen zoo nauw worden aange haald als de geschiedenis en het belang van het geheele Duitsche volk eischen. De mi nister beval den nazi's verder aan, geen mis bruik te maken van het hakenkruis en zich van den Hitlergroet te onthouden, waar bur gers van andere gezindheid er een uitdaging in kunnen zien. Hij deelde mede, dat Schuschnigg op 24 Februari als verantwoordelijk staatsman zal spreken. Dan aldus Seyss zal het uur komen om alles in de waagschaal te leggen voor het geheele Duitsche volk en het Oostenrijksche vaderland. Opvarenden van Russisch schip gear resteerd. - De 35 leden der bemanning van het Russische schip „Koesnetskstroi", dat in de haven van Hakodate wordt vastgehouden, zijn thans door de Japansche autoriteiten gearresteerd. Nog steeds is geen reden voor de aanhouding opgegeven. Ongeluk in steengroeve. - Gistermid dag is in een steengroeve nabij La Bois- siere in de Fransche Vendée ten gevolge van voortijdig ontploffen van een lading dynamiet een instorting ontstaan, waardoor vier arbeiders om het leven kwamen. Veetrein verongelukt. - Nabij het station Stanislawow (Polen) is gisteren een goederentrein tegen een veetrein ge o s spoorwegarbeider is om het leven g verscheidene wagons werden vermeld, ook zijn twee ossen gedood.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1