flitsen van het witte doek.
DE STEM DES TIJDS.
DE GROOTE ILLUSIE":
EEN VERVLOGEN ILLUSIE?
i
Jean Renoir's
anti-oorlogsfilm
De geheimen van de
Alcatraz-gevangenis
BARBARA STANWIJCK OVER
Miniatuur-filmpjes.
ONZE BIOSCOPEN.
Zl
DERDE BLAD.
33
DE OORLOG EEN STRIJD
VAN VERBITTERING EN
ONMEETBARE ELLENDE
Een smalle strook aarde,
dor, verschroeid, omgeploegd
door de granaten, die dag
aan dag neersuizen en de
aarde doen opspuiten in
hooge zuilen. Van ver, door
onzichtbare menschen op
dito vijanden gericht komen
zij aan suizen, dood en ver
derf brakend waar zij neer
komen.
Aan weerszijden van deze
strook aarde Niemands
land is de bittere naam van
dit streepje grond liggen
menschen, elkaar beloerend,
elke beweging bespiedend,
steeds gereed liggend, als
een roofdier, tot den sprong.
Menschen zonder verlan
gen, met slechts één enkele illusie nog: een
illusie van een vrede, die door dezen
strijd bevochten wordtdé laatste
oorlog
De groote illusie
Dat is de verbittering aan de fronten,
waar een strookje dorre aarde, een streep
van tweehonderd meter breedte een
nietigheid op den wereldbol de men
schen tot vijander. maakt. Vijanden aan de
eene, vijanden aan de andere zijde.
Maar is men dit strookje grond gepas
seerd, niet in stormloop, met de bajonet
op het geweer, maar op een of andere
onschuldiger wijze, dan is die vijandschap
als bij tooverslag verdwenen. Dan staan er
weer menschen tegenover menschen. van
verschillende nationaliteit weliswaar, maar
menschen, die elkaar begrijpen en waar-
deeren. Dan noodigt de Duitsche eskader
commandant die zoojuist een Fransche
machine „naar beneden haalde", de beide
inzittende officieren bij zich aan de lunch,
dan worden de gewonden met de meeste
liefde en zorg verpleegd, Franschman naast
Duitscher, Engelschman naast Rus, dan
worden zelfs Fransche krijgsgevangenen,
die hun gevangenis wisten te ontvluch
ten, door een Duitsche boerenvrouw, wier
man en broers zijn gesneuveld bij Luik,
Namen en Verdun „unsre grössten
Siege" zegt ze nog met eendgen trots in
huis .genomen en langen tijd verborgen.
En zij ontdekken dat die vrouw, wier man
en broers hun vijanden waren, die zij ge
dood hebben misschien, hen niet haat, zich
verheugt over hun gezelschap, en dat
slechts de taal het eenige verschil is.
Ver achter die fronten, in een oud
kasteel, waa- een aantal Fransche en
Russische krijgsgevangen officieren zijn
ondergebracht, kan zoo een vriendschap
ontstaan tusschen den commandant 'van
dit kasteel. Major von Rauff°r,stein. edel
man en officier in hart en nieren, en één
van zijn gevangenen, Capitaine de Boel-
dieu, Fransch aristocraat. Misschien is het
hun afkomst, die hen tot elkaar brengt,
want als de Boeldieu vraagt waarom von
Rauffenstein juist hem, en niet de luite
nants Maréchal, de ex-mechanicien en
Rosenithal eigenaar van een modemagazijn,
ontvangt, heeft hij slechts één antwoord,
waar een toon van diepe verbazing in door
klinkt: „Maar dat zijn immers geen offi
cieren!"
Doch voor de Boe.dieu zijn het de ka
meraden, met wie hij maanden lang lief
en leed leven offert, om hen het ont
vluchten mogelijk te maken.
Een opname uit „De groote illusie."
Von Raufferstein zelf is het, die hem bij
deze kwasi-ontvluchtingspoging, die
slechts dient om de aandacht van de beide
anderen af te leiden neer schiet, na een
dringend bevel dat eindigt in een smeek
bede, om zich over te geven en terug te
komen.
Hij mikt op de beenen, maar: ..Het was
een slecht schot, mijn hand moet getrild
hebben!" De Boeldieu sterft, zonder ver
bittering en von Rauffenstein knipt pein
zend de eenige bloem van een geranium,
„de eenige plant in deze sombere vesting"
en legt haar op het lijk
Hier had de film kunnen eindigen. Want
eigenlijk interesseert het ons maar matig,
hoe het verder met de beide vluchtelingen
af loopt. Al zouden we dan enkele ont
roerende scènes gemist hebben, die even
wel gemist hadden kunnen worden, en het
geheel misschien nog zou hebben versterkt.
Jan Renoir, die deze film regisseerde,
schreef tezamen met Charles Spaak, het
scenario. Een combinatie, die een waar
borg is, voor de meest nauwgezette weer
gave van de bedoelingen van den schrijver,
die een gedachte schept, waaraan regis
seur en camera echter vorm zullen geven.
En een combinatie, die hier tot sublieme
resultaten geleid heeft. Immers, deze oor
logsfilm, die geen oorlogsfilm is, bezit een
zoo prachtig geteekende, by'na sprookjes
achtige sfeer in tal van scènes, geeft een
zoo uitstekende millieuschildering, dat wij
niet aarzelen, haar één der beste presta
ties van de Fransche filmkunst der laatste
jaren te noemen. Wat ook blijkt uit de
officieele erkenning op de Biemnale te
Venetië. Maar dank zij niet alleen aan de
knappe regie van Jean Renoir, doch voor
al ook aan de meesterlijke creatie als van
Rauffenstein, van Erich von Stroheim,
wiens entrée in de oude wereld ons reik
halzend naar zijn volgende film doet uit
zien, en het eveneens zeer goede spel van
Pierre Fresnay, als de Boeldieu met Jean
Gabin en Dalio op het tweede plan, en
Dita Parlo, behalve de pleegzuster de
eenige vrouw in deze film op het derde of
vierde.
Een film, dié men pacifistisch zou kun
nen noemen, doch zonder dat er een pro
test tegen den oorlog in geuit wordt. In
tegendeel de beide vluchtelingen ontsnap
pen slechts, om zich weer bij hun leger te
kunnen voegen. Maar waarin de nadruk
wordt gelegd op de vriendschap van
mensch tot mensch, tusschen verwante
zielen, die sterker is dan eenig verschil van
nationaliteit. Zelfs in oorlogstijd.
Doch misschien is ook dat slechts een
illusie
Lrich von Stroheim.
Warner Bros wijdt
er een film aan
Uit de dossiers van het Federal-departe-
ment is gebleken, dat in het afgeloopen jaar
67.150 personen in de verschillende Ameri-
kaansche gevangenissen straffen ondergin
gen en, dat merkwaardig genoeg, een bijna
even groot aantal n.L 67.159 uit de resp. ge
vangenissen werden ontslagen.
Er is echter één gevangenis in Amerika,
waar men het best van een „éénrichtings
verkeer" kan spreken n.L de sombere, in een
doodelijk stilzwijgen gehulde staatsgevan
genis op het eiland Alcatraz in «de San Fran-
cisco-baai, waarheen uitsluitend onverbeter
lijke misdadigers worden gedeporteerd.
Tot nu toe waren er betreffende de détails
van het beheer, het strenge, onbuigzame
regiem, het leven in de gevangenis zelf
de beste stof voor een melo-drama geen
bijzonderheden uitgelekt, daar het gouver
nement er angstvallig voor waakte, dat bui
tenstaanders dit fatale oord betraden.
Het is dit onherbergzame, naargeestige
oord, dat voor de eerste maal een film, n.L
de Warner Bros. Cosmopolitan-productie
„Alcatraz Island", tot achtergrond dient.
Deze film, gebaseerd op een verhaal van
Crane Wilbur, wijkt in alle opzichten af van
de tot nu toe geproduceerde gevangenis
films. Het construeeren van deze beruchte
staats-instelling in de Warner Bros. Burbank
studio's kostte een zeer groote inspanning.
O.m. stuitten de technici op de grootste
moeilijkheden bij het uiterst gecompliceerde
tot dusver nimmer openbaar gemaakte
spiegel-systeem. Dit spiegel-systeem is
één der nieuwste technische vindingen, die
bij den bouw van de gevangenis op 't Al-
catraz-Eiland zijn toegepast. Het stelt den
bewakers in staat op ieder oogenblik en
waar ook bijv. in de cel den gevan
gene ongemerkt gade te slaan; het vernuf
tig geconstrueerde tusschenschot-systeem
geeft èn den gevangene en den bezoeker
geen gelegenheid voor lichamelijk contact,
waardoor het tot de onmogelijkheden be
hoort, dat gevangenen van wapens, verdoo-
vende middelen en andere contrabande
worden voorzien.
De foto-electrische cel, onzichtbaar aan
gebracht op iederen gang en by elke deur,
die door een doordringend alarm-signaal den
gevangene verraadt, indien deze de foto-cel
passeert en eventueel een voorwerp van me-
Volgens my is de
stem het waardevolste
bezit van 'n ieder, die
iets te zeggen heeft in
dezen tyd van het ge
vleugelde woord, want
nimmer werd de stem
van den mensch zoo
verbreid over de ge-
heele aarde als nu in
de eeuw van de film,
de radio, de gramo-
foon en de telefoon. De
spreektechniek is een
belangrijke factor ge
worden; voor den Hol-
tywood-acteur is de
stem zelfs belangrij
ker dan het uiterlyk.
In de RKO Radio
film „Breakfast for
Two („Mevrouw blyft
ontbijten"), waarin ik
met Herbert Marshall
de hoofdrol heb, zyn
eenige der beste en
belangrijkste scènes
zuiver gebaseerd op de
stemnuanceering by
het weergeven van een
bepaalde gedachte.
Toch zijn er velen, die
nog nimmer hun aan
dacht gewijd hebben
aan hun stem, hoewel
zij er naar streven iets
te beteekenen, denken
zij, dat in hun uiterlijk
alleen hun kans van slagen ligt. Iemand met een eentonig geluid of met een slordige
spreektechniek verveelt zijn toehoorders of leidt hen af, maar een spreker met een ge
cultiveerde stem weet niet alleen zijn gehoor mee te sleepen, maar kan zijn gedachten
doen leven voor hen, die hij wil bereiken.
Wij mogen echter niet vergeten, dat voor alles de bezieling niet mag ontbreken. Stern-
techniek zonder meer maakt onze woorden als zaad zonder kiem. Wy moeten hierbij
beseffen, dat wy de gave van het woord in dienst moeten stellen van een opbouwende
gedachte. En al zijn wij nog wel eens de slaven van ons beroep, degeen die deze idee
levend weet te houden, zal op een goeden dag in staat gesteld worden het „gevleugelde
v/oord" te spreken, dat zijn leven waarde geeft.
Barbara Stanwijck.
taal verborgen houdt, is eveneens in ge
bruik.
Twee administratieve maatregelen van
Alcatraz boezemen de Amerikaansche
gangsters" ontzag in. In de eerste plaats
het uiterst strenge regiem, in de tweede
plaats de steeds terugkeerende perioden van
volstrekt stilzwijgen. De ijzige stilte, die er
tijdens het gebruik van de maaltijden hangt,
getuigt hiervan. De film geeft deze angst
wekkende sfeer weer.
Warner Bros, heeft de gevangenis, waarin
Al Capone voor zijn misdaden boet, op de
film gebracht. En zoo maakt het internatio
nale filmpubliek kennis met een der vreese-
lijkste oorden der wereld.
De film voor het eeuwfeest der
Nederlandsche Spoorwegen.
Zooals reeds werd gemeld, wordt in
opdracht van de Nederlandsche Vereeni-
ging voor de Cultureele Film" door de
Nederlandsche Filmassociatie „Visie", on
der leiding van Max de Haas, een film
vervaardigd van de Nederlandsche Spoor
wegen, in verband met het feit, dat het
binnenkort 100 jaar geleden zal zijn, dat
in Nederland de eerste trein reed. Deze
film, die de voorloopige titel voert van
„Voor 100 jaar" zal door de N. V. „City-
Film" te Den Haag in exploitatie worden
genomen.
Nieuws in 't kort
Dr. Paul Czinner ontwerpt op het oogen
blik een nieuwe film, waarin Elisabeth
Bergner, zyn vrouw, zal optreden.
Wolfgang Liebeneier is gereed met „Yvet-
te", gemaakt naar den roman van Guy de
Maupassant.
Frank Capra en zijn onafscheidelijke sce
narioschrijver Robert Riskin maken thans
een verfilming van „You can 't take it with
you", een succesrijk Amerikaansch tooneel-
stuk.
Willi Forst denkt over een film, waarin
het leven van keizerin Maria Theresia wordt
behandeld.
Paramount gaat een Pool-film maken:
„Angel in fur".
Joseph von Sternberg zal Emile Zola's
„Germinal" bewerken en in Elstree verfil
men.
„White Banners", de roman van Lloyd C.
Douglas, schrijver van „The green light",
wordt door Edmund Goulding voor Warner
gefilmd.
Dita Parlo speelt op het oogenblik in „La
rue sans joie". Daarna treedt ze op in „As-
phalte".
Pola Negri filmt weer.
Pola Negri begint na een tusschenpoos,
waarin ze geen filmwerk heeft gedaan,
weer aan een nieuwe film. Nuncio Malasom-
ma heeft de regie op zich genomen van dit
product dat door Tobis zal worden uitge
bracht en waarvan de titel zal luiden
„Die fromme Lüge".
De voorbereidingen zijn reeds zoover
gevorderd, dat dezer dagen met de opnamen
zal worden begonnen.
MARIA WALEWSKA.
Victoria-Theater.
Een schitterende combinatie, Greta
Garbo, de grootste der grooten, Charles
Boyer, een tegenspeler, die in deze film
het beste geeft wat hij presteeren kan en
dan de romantische geschiedenis van Na
poleon, den verafgoden keizer, wiens gunst
slechts door vrouwen gezocht wordt om
macht en rijkdom te verkrijgen en zijn
liefde voor Maria Walewska, de jonge
Poolsche gravin, die slechts den man be
geert en hem trouw blijft als het geluk
hem heeft verlaten.
Men kent de historie en al heeft de film
ze misschien wat te romantisch gemaakt,
in hoofdzaak is dit de weergave van iets,
dat in het verleden werkelijk heeft plaats
gevonden: een jonge, knappe vrouw, die
haar man verlaat en zichzelf offert ter
wille van de bevrijding van haar land.
Een liefde, die door den machtigen keizer
wordt afgedwongen en waarbij de jonge
Poolsche gravin slechts de gedachte heeft
haar eigen leven en haar eigen geluk voor
land en volk te offeren. Totdat zij Napo
leon in een van diens moedelooze buien
beter leert kennen en in hem niet meer
den man ziet, die heerscher over milli-
oenen wil zyn, maar de sterveling, die
achter macht en rijkdom een gevoelig ka
rakter verbergt en behoefte heeft aan troost
en liefde.
Dan offert Maria Walewska haar man en
haar tehuis en volgt blindelings de stem van
haar hart.
Wat den keizer der Franschen ook over
komen mag, haar liefde is onveranderlijk en
ala ten slotte allen den banneling van Elba
hebben verlaten en Maria Louise, de wettige
echtgenoote zich niet meer om den keizei
bekommert, is het Maria Walewska, de jonge
Poolsche gravin, die met het kind van haar
en van hem naar de gevallen grootheid komt
om vrijwillig zijn lot te deelen.
Garbo is als Walewska van een machtige
bekoring en Boyer speelt den Franschen kei
zer met alle kracht en energie, die hij in een
rol als deze kan ontplooien.
Een machtig filmwerk, grootsch in opzet,
prachtig van regie en overweldigend door
het sublieme samenspel van twee der groot
sten onder de stars van heden.
Vooraf veel wereldnieuws, waaronder een
weergave van het Carnaval in vele plaatsen
van Brabant en Limburg, een gekleurde
screensong en een vroolyke één-acter.
DE KONING EN HET REVUE-MEISJE.
City Theater.
De directie van het City Theater heeft
voor deze week voor haar bezoekers voor
een alleraardigste film gezorgd, die kostelijk
amusant, zeer mooi is opgenomen en buiten
gewoon goed spel geeft van de hoofdver
tolkers.
In Parijs woont de ex-koning van één of
ander klein rijk met nog slechts twee on
derdanen: graaf Humbert en hertogin Anna.
De ex-koning Alfred verzet zyn zorgen door
middel van den drank. Op zekeren avond in
de Folies Bergère ontdekt hij een aardig
danseresje, dat een Amerikaantje blijkt te
zyn, n.L Dorothy Ellis. Alfred inviteert haar
voor een souper, doch vergeet zyn afspraak
en gaat slapen. Dorothy is niet als andere
meisjes en dat prikkelt juist Alfred, die door
haar eigenaardige manieren steeds meer
wordt ingepalmd. Maar 't is tusschen hem
en Dorothy nog niet zoo gauw voor elkaar.
Op geestige wijze worden echter de moei
lijke omstandigheden uit den weg geruimd
en ten slotte ja, gaat u dat zelf eens
zien. 't Zal u zeker amuseeren. Joan Blondell
en Fernand Gravey hebben de twee hoofd
rollen schitterend gespeeld. De qqrgte was
beter dan we haar voor dien in eenige films
zagen en Fernand Gravey zal heel spoedig
aller sympathie hebben gewonnen, want hij
vertolkt de rol van den eenigszins zonderlin
gen vorst op kostelijke wijze. Edward
Everett Horton is weer prachtig op dreef in
de rol van graaf Humbert. Echt een kolfje
naar zijn hand. De regisseur Mervyn le Roy
heeft alle eer van zijn werk. Ieder zal deze
gezellige film waardeeren.
In het voorprogramma trekt de zeer in
teressante Visie-film van het bedrijf der
K.L.M. op Schiphol in 't bijzonder de aan
dacht en voor velen zal de reeks boeiende
en leerzame tafreelen van het steeds groeien
de bedrijf der K.L.M. iets bijzonders zijn.
Ieder, die belang stelt in onze luchtvaart
diensten, moet eigenlijk deze K.L.M.-film
zien. Een teekenfilm, een journaal en een
tweeacter completeeren het goed verzorgde
programma.
SERENADE.
Bioscoop Harmonie.
Ferdinand Lohner, de groote meester
van de viool, had door zijn spel stormen
derhand de jonge Irene veroverd, een
meisje, dat zich door haar oom niet wilde
laten uithuwelijken en haar onafhanke
lijkheid wenschte te bewaren door een
beroep te kiezen, in dit geval de schilder
kunst. En Lohner zelf wilde ook niets lie
ver dan een verbintenis met haar, ook om
aan den zoon uit zijn eerste huwelijk een
tweede moeder te geven. Maar het huis,
waarheen hij zijn jonge vrouw voerde!
had zooveel hernneringen aan het vroe
gere geluk, dat de beroemde violist niet
kon bemerken, dat hij het tegenwoordige
langzaam-aan verloor ondanks Irene
zelf. De grootmoeder van den kleinen
Heinz zorgde bij alles, dat de herinnering
aan haar overleden dochter levendig
bleef ten koste van het nieuwe jonge
geluk totdat een hevig onweer het huis
in de bergen met al zijn reliquiën weg
vaagde en echt geluk weer kon opbloeien.
„Serenade" is een schitterende film uit
het volle leven, waarin Hilde Krahl de
wisselende stemmingen in het leven van
Irene op onnavolgbare wijze weergeeft.
Met groote overgave speelt zij haar rol
tot in de kleinste bijzonderheden en als zij
dan later haar man opnieuw verovert na
heel veel innerlyken stryd, kijkt de toe
schouwer met groote voldoening toe, om
dat hij sterk met haar meeleeft.
Igo Sym weet beurtelings van Ferdi
nand Lohner een beklagenswaardige, een
zame figuur, een gevierd kunstenaar, een
teleurgesteld echtgenoot of een liefheb
benden man te maken, en altijd is de ver
tolking meesterlijk.
De grootmoeder, de nog steeds in het
verleden levende vrouw, wordt door het
spel van Lina Lossen een werkelijke
figuur en Albert Matterstock was de
vlotte luitenant ter zee, die zijn teleurge
stelde liefde met grootheid droeg.
Vooraf gaat eerst buitenlandsch nieuws
en dan komen een klucht, een gekleurde
teekenfilm en nog een rolprent vol mu
ziek, zang en dans.
WIE HAD DE SOO-DIAMANT?
Roxy-theater.
In het Roxy-theater zijn deze week
weer twee super-thrillers, waarde lief
hebbers van twee en een half uur hoog
spanning hun hart zullen kunnen ophalen.
Er wordt heel wat in geschoten, opwin
dende races door de straten vinden plaats,
de alarmsirenes gieren en het „calling all
cars" is niet van de luchtHet eerste
verhaal speelt in New-York, waar een
zekere Foster, verslaggever van een groot
dagblad, om den anderen dag ontslagen en
weer aangenomen wordt, al naar gelang
hij een primeur gemist of gekregen heeft.
Zoo ook hier. Foster mist schitterend
nieuws, als hij juist om aan nieuws te
komen hals over kop trouwt. Hij blijkt
bovendien nog „bekocht" ook met het
nieuws, wel te verstaan dusbehalve
dat hij zijn baantje kwijt is, is hij nu ook
geketend aan een vrouw, waar hy totaal
niets van wil weten tenminstevoor-
loopig nog niet. Zoo'n leven bevalt na
tuurlijk niet en Foster spaart dan ook
ijverig tot hij den scheidingsadvocaat zal
kunnen betalen. Langzaam, héél, we zou
den haast zeggen: onnatuurlijk langzaam
weet de vrouw Foster in te palmen. Over
bodig te zeggen, dat dit niet zonder veel
misverstanden en ups en downs gebeurt.
Maar: de huwelijksbarometer stijgt... en
ondanks de verkeerde tip van haar en on
danks de stelselmatige afzijdigheidspoli-
tiek van hém komt het voor elkaar. Op
een niet onverdienstelijke manier is in dit
verhaal een gangster-affaire ingeweven.
Dat de beruchte Tonelli het aan het eind
aflegt, dat spreekt vanzelf. Maar dat ge
beurt pas na een opwindende schietpartij,
zóó, dat als er nog een overtreffende trap
van „super-sensatie" bestond, we dit ver
haal graag dat predicaat zouden willen
verleenen
Het tweede geval is al even mooi als
nummer een. Wie had de Soo-diamant?
Roxy geeft deze week het antwoord daar
op. We zullen geen bij voorbaat tot
mislukken gedoemde poging doen, alles
nog eens opnieuw te reconstrueeren.
Daarvoor gebeurt er in zoo'n klein bestek
veel te veel. Maar de dader wordt gevon
den en het „blije einde" ontbreekt ook
hier niet. En dat is toch het voornaamste!
Two thrillers in a nutshell en evenzoovele
happy endings. Bovendien nog „het inte
ressantste en actueelste van alle landen
der aarde"Roxy wacht!