flitsen van het witte doek. DE STEM DES TIJDS. DE GROOTE ILLUSIE": EEN VERVLOGEN ILLUSIE? i Jean Renoir's anti-oorlogsfilm De geheimen van de Alcatraz-gevangenis BARBARA STANWIJCK OVER Miniatuur-filmpjes. ONZE BIOSCOPEN. Zl DERDE BLAD. 33 DE OORLOG EEN STRIJD VAN VERBITTERING EN ONMEETBARE ELLENDE Een smalle strook aarde, dor, verschroeid, omgeploegd door de granaten, die dag aan dag neersuizen en de aarde doen opspuiten in hooge zuilen. Van ver, door onzichtbare menschen op dito vijanden gericht komen zij aan suizen, dood en ver derf brakend waar zij neer komen. Aan weerszijden van deze strook aarde Niemands land is de bittere naam van dit streepje grond liggen menschen, elkaar beloerend, elke beweging bespiedend, steeds gereed liggend, als een roofdier, tot den sprong. Menschen zonder verlan gen, met slechts één enkele illusie nog: een illusie van een vrede, die door dezen strijd bevochten wordtdé laatste oorlog De groote illusie Dat is de verbittering aan de fronten, waar een strookje dorre aarde, een streep van tweehonderd meter breedte een nietigheid op den wereldbol de men schen tot vijander. maakt. Vijanden aan de eene, vijanden aan de andere zijde. Maar is men dit strookje grond gepas seerd, niet in stormloop, met de bajonet op het geweer, maar op een of andere onschuldiger wijze, dan is die vijandschap als bij tooverslag verdwenen. Dan staan er weer menschen tegenover menschen. van verschillende nationaliteit weliswaar, maar menschen, die elkaar begrijpen en waar- deeren. Dan noodigt de Duitsche eskader commandant die zoojuist een Fransche machine „naar beneden haalde", de beide inzittende officieren bij zich aan de lunch, dan worden de gewonden met de meeste liefde en zorg verpleegd, Franschman naast Duitscher, Engelschman naast Rus, dan worden zelfs Fransche krijgsgevangenen, die hun gevangenis wisten te ontvluch ten, door een Duitsche boerenvrouw, wier man en broers zijn gesneuveld bij Luik, Namen en Verdun „unsre grössten Siege" zegt ze nog met eendgen trots in huis .genomen en langen tijd verborgen. En zij ontdekken dat die vrouw, wier man en broers hun vijanden waren, die zij ge dood hebben misschien, hen niet haat, zich verheugt over hun gezelschap, en dat slechts de taal het eenige verschil is. Ver achter die fronten, in een oud kasteel, waa- een aantal Fransche en Russische krijgsgevangen officieren zijn ondergebracht, kan zoo een vriendschap ontstaan tusschen den commandant 'van dit kasteel. Major von Rauff°r,stein. edel man en officier in hart en nieren, en één van zijn gevangenen, Capitaine de Boel- dieu, Fransch aristocraat. Misschien is het hun afkomst, die hen tot elkaar brengt, want als de Boeldieu vraagt waarom von Rauffenstein juist hem, en niet de luite nants Maréchal, de ex-mechanicien en Rosenithal eigenaar van een modemagazijn, ontvangt, heeft hij slechts één antwoord, waar een toon van diepe verbazing in door klinkt: „Maar dat zijn immers geen offi cieren!" Doch voor de Boe.dieu zijn het de ka meraden, met wie hij maanden lang lief en leed leven offert, om hen het ont vluchten mogelijk te maken. Een opname uit „De groote illusie." Von Raufferstein zelf is het, die hem bij deze kwasi-ontvluchtingspoging, die slechts dient om de aandacht van de beide anderen af te leiden neer schiet, na een dringend bevel dat eindigt in een smeek bede, om zich over te geven en terug te komen. Hij mikt op de beenen, maar: ..Het was een slecht schot, mijn hand moet getrild hebben!" De Boeldieu sterft, zonder ver bittering en von Rauffenstein knipt pein zend de eenige bloem van een geranium, „de eenige plant in deze sombere vesting" en legt haar op het lijk Hier had de film kunnen eindigen. Want eigenlijk interesseert het ons maar matig, hoe het verder met de beide vluchtelingen af loopt. Al zouden we dan enkele ont roerende scènes gemist hebben, die even wel gemist hadden kunnen worden, en het geheel misschien nog zou hebben versterkt. Jan Renoir, die deze film regisseerde, schreef tezamen met Charles Spaak, het scenario. Een combinatie, die een waar borg is, voor de meest nauwgezette weer gave van de bedoelingen van den schrijver, die een gedachte schept, waaraan regis seur en camera echter vorm zullen geven. En een combinatie, die hier tot sublieme resultaten geleid heeft. Immers, deze oor logsfilm, die geen oorlogsfilm is, bezit een zoo prachtig geteekende, by'na sprookjes achtige sfeer in tal van scènes, geeft een zoo uitstekende millieuschildering, dat wij niet aarzelen, haar één der beste presta ties van de Fransche filmkunst der laatste jaren te noemen. Wat ook blijkt uit de officieele erkenning op de Biemnale te Venetië. Maar dank zij niet alleen aan de knappe regie van Jean Renoir, doch voor al ook aan de meesterlijke creatie als van Rauffenstein, van Erich von Stroheim, wiens entrée in de oude wereld ons reik halzend naar zijn volgende film doet uit zien, en het eveneens zeer goede spel van Pierre Fresnay, als de Boeldieu met Jean Gabin en Dalio op het tweede plan, en Dita Parlo, behalve de pleegzuster de eenige vrouw in deze film op het derde of vierde. Een film, dié men pacifistisch zou kun nen noemen, doch zonder dat er een pro test tegen den oorlog in geuit wordt. In tegendeel de beide vluchtelingen ontsnap pen slechts, om zich weer bij hun leger te kunnen voegen. Maar waarin de nadruk wordt gelegd op de vriendschap van mensch tot mensch, tusschen verwante zielen, die sterker is dan eenig verschil van nationaliteit. Zelfs in oorlogstijd. Doch misschien is ook dat slechts een illusie Lrich von Stroheim. Warner Bros wijdt er een film aan Uit de dossiers van het Federal-departe- ment is gebleken, dat in het afgeloopen jaar 67.150 personen in de verschillende Ameri- kaansche gevangenissen straffen ondergin gen en, dat merkwaardig genoeg, een bijna even groot aantal n.L 67.159 uit de resp. ge vangenissen werden ontslagen. Er is echter één gevangenis in Amerika, waar men het best van een „éénrichtings verkeer" kan spreken n.L de sombere, in een doodelijk stilzwijgen gehulde staatsgevan genis op het eiland Alcatraz in «de San Fran- cisco-baai, waarheen uitsluitend onverbeter lijke misdadigers worden gedeporteerd. Tot nu toe waren er betreffende de détails van het beheer, het strenge, onbuigzame regiem, het leven in de gevangenis zelf de beste stof voor een melo-drama geen bijzonderheden uitgelekt, daar het gouver nement er angstvallig voor waakte, dat bui tenstaanders dit fatale oord betraden. Het is dit onherbergzame, naargeestige oord, dat voor de eerste maal een film, n.L de Warner Bros. Cosmopolitan-productie „Alcatraz Island", tot achtergrond dient. Deze film, gebaseerd op een verhaal van Crane Wilbur, wijkt in alle opzichten af van de tot nu toe geproduceerde gevangenis films. Het construeeren van deze beruchte staats-instelling in de Warner Bros. Burbank studio's kostte een zeer groote inspanning. O.m. stuitten de technici op de grootste moeilijkheden bij het uiterst gecompliceerde tot dusver nimmer openbaar gemaakte spiegel-systeem. Dit spiegel-systeem is één der nieuwste technische vindingen, die bij den bouw van de gevangenis op 't Al- catraz-Eiland zijn toegepast. Het stelt den bewakers in staat op ieder oogenblik en waar ook bijv. in de cel den gevan gene ongemerkt gade te slaan; het vernuf tig geconstrueerde tusschenschot-systeem geeft èn den gevangene en den bezoeker geen gelegenheid voor lichamelijk contact, waardoor het tot de onmogelijkheden be hoort, dat gevangenen van wapens, verdoo- vende middelen en andere contrabande worden voorzien. De foto-electrische cel, onzichtbaar aan gebracht op iederen gang en by elke deur, die door een doordringend alarm-signaal den gevangene verraadt, indien deze de foto-cel passeert en eventueel een voorwerp van me- Volgens my is de stem het waardevolste bezit van 'n ieder, die iets te zeggen heeft in dezen tyd van het ge vleugelde woord, want nimmer werd de stem van den mensch zoo verbreid over de ge- heele aarde als nu in de eeuw van de film, de radio, de gramo- foon en de telefoon. De spreektechniek is een belangrijke factor ge worden; voor den Hol- tywood-acteur is de stem zelfs belangrij ker dan het uiterlyk. In de RKO Radio film „Breakfast for Two („Mevrouw blyft ontbijten"), waarin ik met Herbert Marshall de hoofdrol heb, zyn eenige der beste en belangrijkste scènes zuiver gebaseerd op de stemnuanceering by het weergeven van een bepaalde gedachte. Toch zijn er velen, die nog nimmer hun aan dacht gewijd hebben aan hun stem, hoewel zij er naar streven iets te beteekenen, denken zij, dat in hun uiterlijk alleen hun kans van slagen ligt. Iemand met een eentonig geluid of met een slordige spreektechniek verveelt zijn toehoorders of leidt hen af, maar een spreker met een ge cultiveerde stem weet niet alleen zijn gehoor mee te sleepen, maar kan zijn gedachten doen leven voor hen, die hij wil bereiken. Wij mogen echter niet vergeten, dat voor alles de bezieling niet mag ontbreken. Stern- techniek zonder meer maakt onze woorden als zaad zonder kiem. Wy moeten hierbij beseffen, dat wy de gave van het woord in dienst moeten stellen van een opbouwende gedachte. En al zijn wij nog wel eens de slaven van ons beroep, degeen die deze idee levend weet te houden, zal op een goeden dag in staat gesteld worden het „gevleugelde v/oord" te spreken, dat zijn leven waarde geeft. Barbara Stanwijck. taal verborgen houdt, is eveneens in ge bruik. Twee administratieve maatregelen van Alcatraz boezemen de Amerikaansche gangsters" ontzag in. In de eerste plaats het uiterst strenge regiem, in de tweede plaats de steeds terugkeerende perioden van volstrekt stilzwijgen. De ijzige stilte, die er tijdens het gebruik van de maaltijden hangt, getuigt hiervan. De film geeft deze angst wekkende sfeer weer. Warner Bros, heeft de gevangenis, waarin Al Capone voor zijn misdaden boet, op de film gebracht. En zoo maakt het internatio nale filmpubliek kennis met een der vreese- lijkste oorden der wereld. De film voor het eeuwfeest der Nederlandsche Spoorwegen. Zooals reeds werd gemeld, wordt in opdracht van de Nederlandsche Vereeni- ging voor de Cultureele Film" door de Nederlandsche Filmassociatie „Visie", on der leiding van Max de Haas, een film vervaardigd van de Nederlandsche Spoor wegen, in verband met het feit, dat het binnenkort 100 jaar geleden zal zijn, dat in Nederland de eerste trein reed. Deze film, die de voorloopige titel voert van „Voor 100 jaar" zal door de N. V. „City- Film" te Den Haag in exploitatie worden genomen. Nieuws in 't kort Dr. Paul Czinner ontwerpt op het oogen blik een nieuwe film, waarin Elisabeth Bergner, zyn vrouw, zal optreden. Wolfgang Liebeneier is gereed met „Yvet- te", gemaakt naar den roman van Guy de Maupassant. Frank Capra en zijn onafscheidelijke sce narioschrijver Robert Riskin maken thans een verfilming van „You can 't take it with you", een succesrijk Amerikaansch tooneel- stuk. Willi Forst denkt over een film, waarin het leven van keizerin Maria Theresia wordt behandeld. Paramount gaat een Pool-film maken: „Angel in fur". Joseph von Sternberg zal Emile Zola's „Germinal" bewerken en in Elstree verfil men. „White Banners", de roman van Lloyd C. Douglas, schrijver van „The green light", wordt door Edmund Goulding voor Warner gefilmd. Dita Parlo speelt op het oogenblik in „La rue sans joie". Daarna treedt ze op in „As- phalte". Pola Negri filmt weer. Pola Negri begint na een tusschenpoos, waarin ze geen filmwerk heeft gedaan, weer aan een nieuwe film. Nuncio Malasom- ma heeft de regie op zich genomen van dit product dat door Tobis zal worden uitge bracht en waarvan de titel zal luiden „Die fromme Lüge". De voorbereidingen zijn reeds zoover gevorderd, dat dezer dagen met de opnamen zal worden begonnen. MARIA WALEWSKA. Victoria-Theater. Een schitterende combinatie, Greta Garbo, de grootste der grooten, Charles Boyer, een tegenspeler, die in deze film het beste geeft wat hij presteeren kan en dan de romantische geschiedenis van Na poleon, den verafgoden keizer, wiens gunst slechts door vrouwen gezocht wordt om macht en rijkdom te verkrijgen en zijn liefde voor Maria Walewska, de jonge Poolsche gravin, die slechts den man be geert en hem trouw blijft als het geluk hem heeft verlaten. Men kent de historie en al heeft de film ze misschien wat te romantisch gemaakt, in hoofdzaak is dit de weergave van iets, dat in het verleden werkelijk heeft plaats gevonden: een jonge, knappe vrouw, die haar man verlaat en zichzelf offert ter wille van de bevrijding van haar land. Een liefde, die door den machtigen keizer wordt afgedwongen en waarbij de jonge Poolsche gravin slechts de gedachte heeft haar eigen leven en haar eigen geluk voor land en volk te offeren. Totdat zij Napo leon in een van diens moedelooze buien beter leert kennen en in hem niet meer den man ziet, die heerscher over milli- oenen wil zyn, maar de sterveling, die achter macht en rijkdom een gevoelig ka rakter verbergt en behoefte heeft aan troost en liefde. Dan offert Maria Walewska haar man en haar tehuis en volgt blindelings de stem van haar hart. Wat den keizer der Franschen ook over komen mag, haar liefde is onveranderlijk en ala ten slotte allen den banneling van Elba hebben verlaten en Maria Louise, de wettige echtgenoote zich niet meer om den keizei bekommert, is het Maria Walewska, de jonge Poolsche gravin, die met het kind van haar en van hem naar de gevallen grootheid komt om vrijwillig zijn lot te deelen. Garbo is als Walewska van een machtige bekoring en Boyer speelt den Franschen kei zer met alle kracht en energie, die hij in een rol als deze kan ontplooien. Een machtig filmwerk, grootsch in opzet, prachtig van regie en overweldigend door het sublieme samenspel van twee der groot sten onder de stars van heden. Vooraf veel wereldnieuws, waaronder een weergave van het Carnaval in vele plaatsen van Brabant en Limburg, een gekleurde screensong en een vroolyke één-acter. DE KONING EN HET REVUE-MEISJE. City Theater. De directie van het City Theater heeft voor deze week voor haar bezoekers voor een alleraardigste film gezorgd, die kostelijk amusant, zeer mooi is opgenomen en buiten gewoon goed spel geeft van de hoofdver tolkers. In Parijs woont de ex-koning van één of ander klein rijk met nog slechts twee on derdanen: graaf Humbert en hertogin Anna. De ex-koning Alfred verzet zyn zorgen door middel van den drank. Op zekeren avond in de Folies Bergère ontdekt hij een aardig danseresje, dat een Amerikaantje blijkt te zyn, n.L Dorothy Ellis. Alfred inviteert haar voor een souper, doch vergeet zyn afspraak en gaat slapen. Dorothy is niet als andere meisjes en dat prikkelt juist Alfred, die door haar eigenaardige manieren steeds meer wordt ingepalmd. Maar 't is tusschen hem en Dorothy nog niet zoo gauw voor elkaar. Op geestige wijze worden echter de moei lijke omstandigheden uit den weg geruimd en ten slotte ja, gaat u dat zelf eens zien. 't Zal u zeker amuseeren. Joan Blondell en Fernand Gravey hebben de twee hoofd rollen schitterend gespeeld. De qqrgte was beter dan we haar voor dien in eenige films zagen en Fernand Gravey zal heel spoedig aller sympathie hebben gewonnen, want hij vertolkt de rol van den eenigszins zonderlin gen vorst op kostelijke wijze. Edward Everett Horton is weer prachtig op dreef in de rol van graaf Humbert. Echt een kolfje naar zijn hand. De regisseur Mervyn le Roy heeft alle eer van zijn werk. Ieder zal deze gezellige film waardeeren. In het voorprogramma trekt de zeer in teressante Visie-film van het bedrijf der K.L.M. op Schiphol in 't bijzonder de aan dacht en voor velen zal de reeks boeiende en leerzame tafreelen van het steeds groeien de bedrijf der K.L.M. iets bijzonders zijn. Ieder, die belang stelt in onze luchtvaart diensten, moet eigenlijk deze K.L.M.-film zien. Een teekenfilm, een journaal en een tweeacter completeeren het goed verzorgde programma. SERENADE. Bioscoop Harmonie. Ferdinand Lohner, de groote meester van de viool, had door zijn spel stormen derhand de jonge Irene veroverd, een meisje, dat zich door haar oom niet wilde laten uithuwelijken en haar onafhanke lijkheid wenschte te bewaren door een beroep te kiezen, in dit geval de schilder kunst. En Lohner zelf wilde ook niets lie ver dan een verbintenis met haar, ook om aan den zoon uit zijn eerste huwelijk een tweede moeder te geven. Maar het huis, waarheen hij zijn jonge vrouw voerde! had zooveel hernneringen aan het vroe gere geluk, dat de beroemde violist niet kon bemerken, dat hij het tegenwoordige langzaam-aan verloor ondanks Irene zelf. De grootmoeder van den kleinen Heinz zorgde bij alles, dat de herinnering aan haar overleden dochter levendig bleef ten koste van het nieuwe jonge geluk totdat een hevig onweer het huis in de bergen met al zijn reliquiën weg vaagde en echt geluk weer kon opbloeien. „Serenade" is een schitterende film uit het volle leven, waarin Hilde Krahl de wisselende stemmingen in het leven van Irene op onnavolgbare wijze weergeeft. Met groote overgave speelt zij haar rol tot in de kleinste bijzonderheden en als zij dan later haar man opnieuw verovert na heel veel innerlyken stryd, kijkt de toe schouwer met groote voldoening toe, om dat hij sterk met haar meeleeft. Igo Sym weet beurtelings van Ferdi nand Lohner een beklagenswaardige, een zame figuur, een gevierd kunstenaar, een teleurgesteld echtgenoot of een liefheb benden man te maken, en altijd is de ver tolking meesterlijk. De grootmoeder, de nog steeds in het verleden levende vrouw, wordt door het spel van Lina Lossen een werkelijke figuur en Albert Matterstock was de vlotte luitenant ter zee, die zijn teleurge stelde liefde met grootheid droeg. Vooraf gaat eerst buitenlandsch nieuws en dan komen een klucht, een gekleurde teekenfilm en nog een rolprent vol mu ziek, zang en dans. WIE HAD DE SOO-DIAMANT? Roxy-theater. In het Roxy-theater zijn deze week weer twee super-thrillers, waarde lief hebbers van twee en een half uur hoog spanning hun hart zullen kunnen ophalen. Er wordt heel wat in geschoten, opwin dende races door de straten vinden plaats, de alarmsirenes gieren en het „calling all cars" is niet van de luchtHet eerste verhaal speelt in New-York, waar een zekere Foster, verslaggever van een groot dagblad, om den anderen dag ontslagen en weer aangenomen wordt, al naar gelang hij een primeur gemist of gekregen heeft. Zoo ook hier. Foster mist schitterend nieuws, als hij juist om aan nieuws te komen hals over kop trouwt. Hij blijkt bovendien nog „bekocht" ook met het nieuws, wel te verstaan dusbehalve dat hij zijn baantje kwijt is, is hij nu ook geketend aan een vrouw, waar hy totaal niets van wil weten tenminstevoor- loopig nog niet. Zoo'n leven bevalt na tuurlijk niet en Foster spaart dan ook ijverig tot hij den scheidingsadvocaat zal kunnen betalen. Langzaam, héél, we zou den haast zeggen: onnatuurlijk langzaam weet de vrouw Foster in te palmen. Over bodig te zeggen, dat dit niet zonder veel misverstanden en ups en downs gebeurt. Maar: de huwelijksbarometer stijgt... en ondanks de verkeerde tip van haar en on danks de stelselmatige afzijdigheidspoli- tiek van hém komt het voor elkaar. Op een niet onverdienstelijke manier is in dit verhaal een gangster-affaire ingeweven. Dat de beruchte Tonelli het aan het eind aflegt, dat spreekt vanzelf. Maar dat ge beurt pas na een opwindende schietpartij, zóó, dat als er nog een overtreffende trap van „super-sensatie" bestond, we dit ver haal graag dat predicaat zouden willen verleenen Het tweede geval is al even mooi als nummer een. Wie had de Soo-diamant? Roxy geeft deze week het antwoord daar op. We zullen geen bij voorbaat tot mislukken gedoemde poging doen, alles nog eens opnieuw te reconstrueeren. Daarvoor gebeurt er in zoo'n klein bestek veel te veel. Maar de dader wordt gevon den en het „blije einde" ontbreekt ook hier niet. En dat is toch het voornaamste! Two thrillers in a nutshell en evenzoovele happy endings. Bovendien nog „het inte ressantste en actueelste van alle landen der aarde"Roxy wacht!

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 12