DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Kalmeerend woord van admiraalHorthy k Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE ADVERTENTDEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. No. 79 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Maandag April 1938 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 140e Jaargang Hongaarsche grondwet zal worden nageleefd. Orde en rust worden niet gestoord. Opstandelingen maken vorderingen. De strijd om Lerida. Vreemd gerucht over Schuschnigg. De aigemeene toestand. Geheim dossier van Schuschnigg. Concentratiekamp verbrand Een „plechtigheid". Tien dooden bij autowedstrijd. COURANT. De rijksbestuurder van Hongarije, admiraal Horthy, heeft Zondagmiddag een radio-rede gehouden, waarin hij zich tot het Hongaarsche volk wendde en dit er op wees, dat orde en rust in het land niet gestoord zullen worden door de gebeurtenissen, welke zich in Midden-Europa hebben afgespeeld. Het kalmeerende woord van Horthy luidde aldus: Hongarjje is sinds jaren een eiland van orde en binnenlandsche rust, hetgeen ieder kan constateeren. In de laatste weken is een zekere onrust en opwinding merkbaar ge weest. Het nuchtere verstand kan daarvoor echter geen redenen opgeven. Zij, die met heldere hoofden en open oogen de wereldgebeurtenissen beschouwen, kunnen in de aansluiting van Oostenrijk bij Duitschland niets vinden, wat reden voor de onrust in Hongarije zou kunnen zijn geweest. Er geschiedde niets anders dan dat een oude goede vriend van ons zich heeft ver- eenigd met een anderen goeden vriend van ons, met een bondgenoot, die steeds zijn woord heeft gehouden: Duitschland. Er zijn wel velen geweest, die in sombere stemming zijn geraakt en het verdwijnen van ons buurland hebben betreurd. Anderen weer zijn verheugd geweest over de aaneen sluiting der beide landen. Dit is volkomen natuurlijk. Deze aansluiting is slechts voor niet inge wijden onverwachts gekomen. De gebeurte nissen hebben in Hongarije zekere beroering verwekt. Er waren lieden, die in troebel water wilden visschen en de gebeurtenissen wilden misbruiken voor hun eigen doelein den. Ik verklaar evenwel, dat de orde en rust in dit land door niemand zal worden ver stoord. Het was een moeilijke taak dit door de vredesverdragen tot bedelaar gemaakte land op de been te helpen, maar met de hulp van God is het ons gelukt de natie op den weg van welstand en geluk te leiden. Het kortgeleden opgestelde vijfjarige plan van den minister-president wijst ons den weg,, dien .wij moeten bewandelen. In elke plaats staat het Hongaarsche leger, den Honved, dat versterkt moet worden. Ik was nooit van plan, aldus Horthy, mijn volk, mijn natie met het hoofd tegen den muur te laten loopen. Het Hongaarsche bloed is meer dan genoeg voor niets gevloeid. 500 jaren geleden waren er evenveel Hongaren als Engelschen op de wereld. Het vijfjarig plan beoogt het algemeen welzijn en hierbij moet elk welwillend mensch helpen en juist daar om moet men de leugenachtige berichten op hun eigen waarde weten te taxeeren. Wij Hongaren, aldus de rijksbestuurder, zijn een vrijheidslievend volk. Vrijheid is de schat van het volk. Zonder vrijheid zullen wij niet kunnen leven, maar misbruik maken van de vrijheid kunnen wij evenmin toe staan. Als waarborg hiervoor dient onze grondwet. Het is niet voldoende, dat een man zich zelf opwerpt als verlosser van de wereld en met demagogie de massa op dwaalwegen wil leiden. De 9 millioen Hongaren in Hongarije grond te beloven zou neerkomen op een bunder grond per persoon, d.i. minder dan voor een persoon noodig is om van te kun nen leven. Zooals twee musschen en twee bladen van een boom niet gelijk zijn, zoo verschiUen de de menschen en hun levensmogelijkheden van elkander. Anders zou de wet der natuur worden vernietigd en dat is niet mogelijk. Alleen de demagogie zou iets anders kun nen beweren. Wij streven er naar om de rust, het welzijn en de sociale ontwikkeling te vervolmaken. Hiervoor is rust en orde noodig en deze waarborgen ons ons leger. Een verpolitiekt leger is niet alleen minder in waarde, doch direct schadelijk voor e natie en voor de burgers. Ons leger en ons officierencorps staan op hoog peil en er zijn wel enkelen ^ewees die in hun eigen belang getracht hebben de politiek bij ons officierencorps ingang te doen vinden, maar dit zal hun nooit geluk ken en ik maak hen er dringend op attent: handen af van onze officieren. Het 1000-jarig bestaan van Hongarije is gebaseerd op een voornaam denken en hoog zedelijk peil en betrouwbaarheid in onze Hongaarsche politiek. Ik sta niet toe, dat hier van zal worden afgeweken. Aan onze jeugd geef ik nog eens in over weging haar capaciteit in dienst van de zakenwereld en den handel te stellen. Horthy. De buitenlandsche politiek. Sprekende over de buitenlandsche poli tiek, verklaarde Horthy, dat de Volkenbond zijn beteekenis heeft verloren, omdat in den bodem der ongerechtigheid de vrede geen vrucht kan dragen. Een ordeningsproces is wel aan den gang, doch dat is ook zonder den Volkenbond mogelijk. In de politiek en de economische wereld zijn, in het bijzonder van belang de rust en de serieuze arbeid. Hij, die zijn eigen suc cessen najaagt, zondigt zwaar tegen zijn vaderland. Ik verklaar, dat de binnenlandsche hust door niemand gestoord kan worden. Zonder discipline kan geen enkel klein bedrijf wor den geleid, laat staan een land. Ik maar degenen, die onrust stoken en on- eenigheid willen zaaien nadrukkelijk attent op de gevolgen, die hun te wr.chten staan. Na 1919 hebben wij het land gezuiverd van de onverantwoordelijke elementen en wat wij toen konden, zijn wij nog niet verleerd. In Hongarije is slechts met wettelijke mid delen iets te bereiken. Ik vertrouw in de nuchterheid van het Hongaarsche volk, aldus besloot rijksbestuurder von Horthy. En als wij samenwerken, zal God ons verder hel pen. Een speciale correspondent van Havas meldde gisteren: Zondagmorgen is de strijd om Lerida verbitterd ingezet. Men vreest, dat de reeds ernstig door de bombardement getroffen stad ten slotte half verwoest zal worden. De regeeringstroepen hebben hierna den druk van de opstandelingen op de stad blijkbaar ten slotte niet meer ge heel kunnen doorstaan: Tenminste: de communiqué's van de Spaansche regee ring geven toe, dat de troepen, die Lerida verdedigen, zich in de eerste huizen van de stad hadden moeten terugtrekken. Een bevestiging van de volgende berich ten van de zijde der opstandelingen door de Spaansche regeering is nog niet verkregen, wel blijkt uit diverse berichten, dat het ver zet der regeeringstroepen in Lerida nage noeg geheel gebroken is. Gisteren in den middag hebben de troepen van Franco het kasteel en het spoorweg station van Lerida ingenomen. Om zeven uur 's avonds meldt Reuter uit Saragossa zijn de aanvallende troepen ten slotte de stad binnengerukt. De strijd bij Lerida heeft zich nu gecon centreerd op den linkeroever van de Segre ten Zuidoosten van de stad bij de dorpen Albatarrech en Montollu. De regeeringstroe pen beheerschen hier sedert drie dagen de rivier en den weg bij Lerida, zij houden Karl Innitzer, de Oostenrijksche bisschop, die Katholiek Oostenrijk adviseerde om voor Hitier te stemmen. (Men zie „De Algemeene Toestand".) slechts hun stellingen bezet en doen geen tegenaanvallen. Na de bezetting van Lerida aldus Sa ragossa hebben de troepen van Franco verscheidene dorpen, die tien tot vijftien K.M. meer naar het Noorden zijn gelegen, veroverd, waarbij hun een aanzienlijke hoe veelheid materiaal en honderden krijgsge vangenen in handen vielen, Guadalajara- en Tarragona-front. Hedenochtend werd fel gestreden aan het front van Guadalajara, de rechtsche troepen waren gedwongen versterkingen aan te voe ren in de sectoren Ribarredonda en Saelices. Bij Mocasillas, een sterke strategische posi tie, werden bloedige gevechten geleverd, waardoor door vechtwagens en ruiterij werd deelgenomen. De Franco-luchtmacht poogde vergeefs de nadering van convooien der regeeringstroe pen naar het front te verhinderen. Aan het front van Tarragona zouden de troepen de opstandelingen aanzienlijke vor deringen hebben gemaakt. De stad Gandesa werd door Franco's troepen ingenomen, meldt Burgos. Madrid gebombardeerd. Gisteravond werd Madrid hevig gebom bardeerd. Naar schatting heeft de rechtsche artillerie tweeduizend granaten op de stad doen neerkomen, waaronder projectielen van 15.5 C.M. en zwaarder. Vooral rond het paleis van de Cortes, op het Prado, in de Granvia en in de Alcala- straat vielen de granaten neer. Een groot aantal personen werd getrof fen, tot nu toe heeft men vijftig dooden 'en gewonden geteld. Spaansche vluchtelingen. Reeds zijn zestienhonderd Spaansche vluchtelingen naar Farnkrijk in twee treinen naar Cerbere vertrokken, terwijl reeds eer der 5400 manschappen van de regeerings troepen werden teruggezonden. Van de zesduizend vluchtelingen, die in Luchon zijn aangekomen, hebben 254 ge vraagd naar Hendaye te worden gezonden. Van de burgers werden twaalfhonderd op genomen in de kampen in Midden-Frankrijk, te Luchon bevinden zich thans nog 220 bur gers en 60 soldaten. Hij zou krankzinnig zijn geworden. Een reiscorrespondent van de Paris Soir schrijft uit Ween en aan zijn blad, dat hij goede redenen heeft om te gelooven, dat Schuschnigg thans in een inrichting voor zwakzinnigen te Steinhof bij Weenen is op gesloten De speciale correspondent merkt op, dat gisteren te Weenen het gerucht in om loop was, dat Schuschnigg krankzinnig is geworden. (Uiteraard laten wij de verantwooidelyk- heid voor dit bericht voor rekening van de Paris Soir. Red.) Alkmaar, 4 April. Er zyn vreemde dingen gebeurd in het Vaticaan, zóó vreemd, dat men zich moet afvragen: hoe is het mogelijk, dat zooiets kan gebeuren! Men weet, dat naar aanleiding van den bisschoppelij ken brief van den aartsbis schop van Oostenrijk (hij wekte de katho lieken op, om voor Hitier te stemmen) vanuit het Vaticaan een radio-rede is uit gesproken in het Duitsch waaruit dus mocht worden opgemaakt, dat zij speciaal bestemd was voor de Duitschers en Oos tenrijkers inwelke rede kritiek werd uitgesproken over den bewusten brief. Thans blijkt, dat het Vaticaan zelf van deze radio-uitzending niets wist, en dat het zelfs het optreden van het Vaticaan- sche radiostation sterk afkeurt! De uit zending is geschied buiten weten van den staatssecretaris. In het Vaticaan, zoo meldt Havas, is voorts niets bekend van aan kardinaal Innitzer toegeschreven voornemens om af te treden of zich naar den Paus te bege ven. Ook weet men niets van de geruchten als zou Duitschland het concordaat verbre ken, omdat de H. Stoel zich niet heeft vereenigd met de houding van het Oosten rijksche episcopaat ten aanzien van de a.s. volksstemming. Later werd nog van de zijde van het Vaticaan gemeld dat de autoriteiten van het Vaticaan in de toekomst alle voorzor gen zullen nemen om een dergelijk voorval te voorkomen. Men verneemt, dat de rede gehouden is door een Duitsch sprekend Jezuïet, die geregeld op Vrijdag voor de radio van het Vaticaan spreekt. Er is geen officieel desaveu van de zijde van het staatssecretariaat van het Vaticaan bekend gemaakt en ook de Osservatore Romano bevat er niets over. Een conferentie der Duitsche bisschop pen, die Vrijdag te Fulda is gehouden, ten einde de houding te bespreken ten aanzien van de volksstemming, na den oproep der Oostenrijksche bisschoppen, welken het Vaticaan heeft gedesavoueerd, is, naar Havas verneemt, uiteengegaan, zonder dat een eenstemming besluit is genomen. Den bisschoppen werd individueel de vrijheid gelaten om te beslissen over de geschikt heid en den vorm van een eventueelen op roep ten gunste der volksstemming. Later werd gemeld, dat de bisschoppe lijke coadjutor van het diocees Fulda, mgd. dr. Dietz, tot de katholieken van het dio- ceer een oproep gericht heeft, waarin hij er op wijst, dat een groot keerpunt in de geschiedenis is aangebroken. Hij zegt voorts de gegronde hoop te koesteren, dat de „schepper van het nieuwe en onherroe pelijke Groot-Duitschland" de nationale vereeniging zal verbinden met een groot- sche toenadering en aldus de vreugde van het nieuwe en grootere Duitsche volk zal voltooien. Daarom roept hij de katholieken van het diocees toe, zijn vertrouwen te deelen, en op den dag der verkiezingen een „hartgrondig ja" te stemmen. Tevens wordt den geloovigen verzocht op den dag der volksstemming bijzondere gebeden voor het Duitsche volk te verrichten. Intusschen, na den brief van kardinaal Innitzes en na de jongste mededeeling van het Vaticaan, waaruit men toch slechts kan lezen, dat het 't niet eens is geweest met den inhoud van de radio-rede, kan men gevoegelijk zeggen, dat het nationaal- socialisme al weer een groote overwinning heeft behaald. De katholieken in Oosten rijk speciaal zullen thans niet aarzelen, hun stem op Hitier uit te brengen en waar Oostenrijk voor meer dan 90 katholiek is, kan dus de volksstemming niet twijfel achtig zijn. Misschien beteekent dit een eerste stap van toenadering van de Kerk tot den Staat, waarbij wij dan de merkwaardig heid zouden krijgen, dat deze stap is uit gegaan van het Oostenrijksche deel van het Duitsche rijk! De tijd zal echter leeren, hoe de ver houding van Kerk tot Staat zich zal ont wikkelen. Er zal nog heel wat water door den Donau en Rijn stroomen, voordat dit belangrijke punt geheel opgelost is. Dit overzicht mogen wij besluiten met te wijzen op een fel artikel van Gayda tegen Fjankrijk. Gayda n.L wijdt in een hoofdartikel in de Giornale d'Italia aan de naar Frankrijk uitgeweken troepen der regeering van Barcelona, over welke kwestie hij schrijft: „Het betreft een nieu we ongeoorloofde flagrante overtreding door Frankrijk van de niet-inmengings- verplichting. Men heeft reeds de eerste bewijzen, dat deze actie tusschen den Franschen minister van buitenlandsche zaken, Paul Boncour en den soviet-Span- jaard Negrin werd overeen gekomen. Dit systeem vormt een directe oorlogs gemeenschap tusschen het :ovjet-Spaan- sche gebied, aldus Gayda, en net Fransche gebied, dat een etappe wordt van het front, een étappe, waarin de strijders zich reorganiseeren, versterken en nieuwen moed kunnen scheppen. Het is in overeenstemming met de in ternationale gebruiken, dat overloopers naar het gebied van een neutralen staat daar direct worden ontwapend en gein- terneerd. Het is thans dus duidelijk en on dubbelzinnig bewezen, dat Frankrijk niet neutraal is, doch de sovjet-Spanjaarden achter het strijdfront steunt en aldus bij draagt tot hun tegenstand. Men zal thans wel duidelijk begrijpen, waarom de zitting van de Londensche niet-inmengingscommissie zoo rustig en stil is verloopen. Zy zou zich anders al te zeer moeten bezig houden met een derge lijke inmenging, welke in verschillende deelen van Europa met aandacht wordt gadegeslagen. Een aan Schuschnigg behoorend ge heim dossier, dat op clandestiene wijze uit Oostenrijk is gebracht, voordat de nationaal-socialisten er zich meester van hadden kunnen maken, zou zich volgens den diplomatieken redacteur van de „Daily Herald", op het oogen- blik te Praag bevinden. Dit dossier, dat hoogst belangrijke docu menten bevat, zou binnenkort naar Enge land worden gebracht, daar de Tsjechische regeering verklaart, niet de veiligheid te kunnen waarborgen van den persoon, die het dossier onder zyn berusting heeft en die bedreigd wordt door den Duitschen spionnagedienst, welke zijn activiteit nog heeft verdubbeld. In het dossier bevindt zich o.a. een gede tailleerd rapport over het onderhoud te Berchtesgaden, alsmede een plan, dat in het Weensche hoofdkwartier van het „co mité van verzoening" in beslag is genomen tijdens de huiszoeking, die gevolgd is op de arrestatie van de twee nazi-leiders Tavs en Leopold, Dit plan, dat vooruit loopt op de annexatie van Oostenrijk, gaat over een optreden van Duitschland in Tsjechoslowa- kije. Volgens dit document zou het plan in den loop dezer maand tot uitvoering ge bracht worden, naar men meent kort na 't plebisciet. Het concentratiekamp Wöllersdorf, aldus meldt het Duitsche Nieuwsbureau, dat duizenden nationaal-socialisten nood en ellende heeft gebracht, is Zaterdag nacht in vlammen opgegaan. Daarmede aldus vervolgt het bureau, is een inrich ting weggevaagd, die niet alleen in Oostenrijk, maar ver daarbuiten met schande genoemd werd. Ter gelegenheid van het plechtige oogen- blik, aldus meldt het Duitsche Nieuws bureau, waarop het concentratiekamp van het Schuschniggsysteem in brand gestoken werd, heeft gouwleider Bürckel de „vuur- spreuk" uitgesproken. Daarbij zeide hij o.m.l „De vlam, die thans tot den hemel oplaait, moge een ieder verkondigen: de innerlijke kracht van ons rijk heeft haar verdediger gevonden in het Duitsche hart. De waarheid van ons geloof behoeft schrik noch haat tot zy'n bescherming en leeft ook niet van men- schelyke constructies en paragraphen. Zij is ons door den schepper in de ziel gebrand. Zy leeft niet achter prikkeldraad en in dompe cellen, zij wordt niet met de zweep gedwongen, veeleer bekroont zij het voorbije 'martelaarschap met de broederhand". Voorts deelde de gouwleider mede, dat ter plaatse een gedenkteeken opgericht zal wor- met het opschrift: „Gij hebt trouw gezaaid en zege geoogst. Uw oogst echter is ons Duitschland." Wagen rijdt op publiek in. De internationale wedstrijd voor race automobielen over duizend mijl, welke Zon dag in Italië voor de twaalfde maal is verre den, heeft een tragisch verloop gehad. De wagen met de Italiaansche coureurs Bruzzo en Mignanego is te Bologna op het rechte traject tusschen Porta Zambori en Porta Mascarella met volle vaart door tot nu toe onbekende oorzaak op het publiek ingere den, dat in dichte rijen langs den weg stond geschaard. Hierbij werden zeven personen gedood en twintig gewond. De beide cou reurs werden eveneens ernstig gewond. Tien dooden en zeventien gewonden. Nader wordt gemeld, dat het aantal dooden by het ongeluk, dat zich heeft voorgedaan by den 1000 mijl wedstrijd, tien bedraagt, waaronder zeven kin deren, terwijl zeventien personen werden gewond. Een tweede ongeluk met zes gewonden. Tijdens den wedstrijd over duizend mij len heeft zich nog een tweede ongeluk voorgedaan, namelijk te Ferrare, waar eveneens een der wagens in het publiek te recht is gekomen. Hierbij werden zes toe schouwers gewond. Het ongeluk te Bologna werd veroorzaakt doordat de auto slipte op de tramrails, wel ke ter plaatse over den straatweg loopt. Slowaaksch dorp door brand geteisterd. - Het Slowaaksche dorp Revuca is door een grooten brand bijna geheel verwoest Het vuur dat in de evangelische kerk ontstaan u/ai 'deelde zich aan de woonhuizen mede. W*<S,££ Vb,M van 500 gingen 83 buizen in vlammen op. Zeven menschen hebben verwondingen opgeloopen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1