DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Kalmeerend woord van admiraalHorthy
k
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTDEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 79 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag April 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Hongaarsche grondwet zal worden nageleefd.
Orde en rust worden niet gestoord.
Opstandelingen maken
vorderingen.
De strijd om Lerida.
Vreemd gerucht over Schuschnigg.
De aigemeene toestand.
Geheim dossier van
Schuschnigg.
Concentratiekamp verbrand
Een „plechtigheid".
Tien dooden bij autowedstrijd.
COURANT.
De rijksbestuurder van Hongarije,
admiraal Horthy, heeft Zondagmiddag
een radio-rede gehouden, waarin hij
zich tot het Hongaarsche volk wendde
en dit er op wees, dat orde en rust in
het land niet gestoord zullen worden
door de gebeurtenissen, welke zich in
Midden-Europa hebben afgespeeld.
Het kalmeerende woord van Horthy
luidde aldus:
Hongarjje is sinds jaren een eiland van
orde en binnenlandsche rust, hetgeen ieder
kan constateeren. In de laatste weken is een
zekere onrust en opwinding merkbaar ge
weest. Het nuchtere verstand kan daarvoor
echter geen redenen opgeven.
Zij, die met heldere hoofden en open
oogen de wereldgebeurtenissen beschouwen,
kunnen in de aansluiting van Oostenrijk bij
Duitschland niets vinden, wat reden voor de
onrust in Hongarije zou kunnen zijn geweest.
Er geschiedde niets anders dan dat een
oude goede vriend van ons zich heeft ver-
eenigd met een anderen goeden vriend van
ons, met een bondgenoot, die steeds zijn
woord heeft gehouden: Duitschland.
Er zijn wel velen geweest, die in sombere
stemming zijn geraakt en het verdwijnen
van ons buurland hebben betreurd. Anderen
weer zijn verheugd geweest over de aaneen
sluiting der beide landen. Dit is volkomen
natuurlijk.
Deze aansluiting is slechts voor niet inge
wijden onverwachts gekomen. De gebeurte
nissen hebben in Hongarije zekere beroering
verwekt. Er waren lieden, die in troebel
water wilden visschen en de gebeurtenissen
wilden misbruiken voor hun eigen doelein
den.
Ik verklaar evenwel, dat de orde en rust
in dit land door niemand zal worden ver
stoord. Het was een moeilijke taak dit door
de vredesverdragen tot bedelaar gemaakte
land op de been te helpen, maar met de
hulp van God is het ons gelukt de natie op
den weg van welstand en geluk te leiden.
Het kortgeleden opgestelde vijfjarige plan
van den minister-president wijst ons den
weg,, dien .wij moeten bewandelen. In elke
plaats staat het Hongaarsche leger, den
Honved, dat versterkt moet worden. Ik was
nooit van plan, aldus Horthy, mijn volk, mijn
natie met het hoofd tegen den muur te
laten loopen. Het Hongaarsche bloed is meer
dan genoeg voor niets gevloeid. 500 jaren
geleden waren er evenveel Hongaren als
Engelschen op de wereld. Het vijfjarig plan
beoogt het algemeen welzijn en hierbij moet
elk welwillend mensch helpen en juist daar
om moet men de leugenachtige berichten op
hun eigen waarde weten te taxeeren. Wij
Hongaren, aldus de rijksbestuurder, zijn een
vrijheidslievend volk. Vrijheid is de schat
van het volk. Zonder vrijheid zullen wij
niet kunnen leven, maar misbruik maken
van de vrijheid kunnen wij evenmin toe
staan.
Als waarborg hiervoor dient onze
grondwet.
Het is niet voldoende, dat een man
zich zelf opwerpt als verlosser van de
wereld en met demagogie de massa op
dwaalwegen wil leiden.
De 9 millioen Hongaren in Hongarije
grond te beloven zou neerkomen op een
bunder grond per persoon, d.i. minder dan
voor een persoon noodig is om van te kun
nen leven.
Zooals twee musschen en twee bladen van
een boom niet gelijk zijn, zoo verschiUen de
de menschen en hun levensmogelijkheden
van elkander.
Anders zou de wet der natuur worden
vernietigd en dat is niet mogelijk.
Alleen de demagogie zou iets anders kun
nen beweren. Wij streven er naar om de
rust, het welzijn en de sociale ontwikkeling
te vervolmaken. Hiervoor is rust en orde
noodig en deze waarborgen ons ons leger.
Een verpolitiekt leger is niet alleen minder
in waarde, doch direct schadelijk voor e
natie en voor de burgers.
Ons leger en ons officierencorps staan op
hoog peil en er zijn wel enkelen ^ewees
die in hun eigen belang getracht hebben de
politiek bij ons officierencorps ingang te
doen vinden, maar dit zal hun nooit geluk
ken en ik maak hen er dringend op attent:
handen af van onze officieren.
Het 1000-jarig bestaan van Hongarije is
gebaseerd op een voornaam denken en hoog
zedelijk peil en betrouwbaarheid in onze
Hongaarsche politiek. Ik sta niet toe, dat
hier van zal worden afgeweken.
Aan onze jeugd geef ik nog eens in over
weging haar capaciteit in dienst van de
zakenwereld en den handel te stellen.
Horthy.
De buitenlandsche politiek.
Sprekende over de buitenlandsche poli
tiek, verklaarde Horthy, dat de Volkenbond
zijn beteekenis heeft verloren, omdat in den
bodem der ongerechtigheid de vrede geen
vrucht kan dragen. Een ordeningsproces is
wel aan den gang, doch dat is ook zonder
den Volkenbond mogelijk.
In de politiek en de economische wereld
zijn, in het bijzonder van belang de rust en
de serieuze arbeid. Hij, die zijn eigen suc
cessen najaagt, zondigt zwaar tegen zijn
vaderland.
Ik verklaar, dat de binnenlandsche hust
door niemand gestoord kan worden. Zonder
discipline kan geen enkel klein bedrijf wor
den geleid, laat staan een land.
Ik maar degenen, die onrust stoken en on-
eenigheid willen zaaien nadrukkelijk attent
op de gevolgen, die hun te wr.chten staan.
Na 1919 hebben wij het land gezuiverd van
de onverantwoordelijke elementen en wat
wij toen konden, zijn wij nog niet verleerd.
In Hongarije is slechts met wettelijke mid
delen iets te bereiken. Ik vertrouw in de
nuchterheid van het Hongaarsche volk, aldus
besloot rijksbestuurder von Horthy. En als
wij samenwerken, zal God ons verder hel
pen.
Een speciale correspondent van Havas
meldde gisteren:
Zondagmorgen is de strijd om Lerida
verbitterd ingezet. Men vreest, dat de
reeds ernstig door de bombardement
getroffen stad ten slotte half verwoest
zal worden.
De regeeringstroepen hebben hierna
den druk van de opstandelingen op de
stad blijkbaar ten slotte niet meer ge
heel kunnen doorstaan: Tenminste: de
communiqué's van de Spaansche regee
ring geven toe, dat de troepen, die
Lerida verdedigen, zich in de eerste
huizen van de stad hadden moeten
terugtrekken.
Een bevestiging van de volgende berich
ten van de zijde der opstandelingen door de
Spaansche regeering is nog niet verkregen,
wel blijkt uit diverse berichten, dat het ver
zet der regeeringstroepen in Lerida nage
noeg geheel gebroken is.
Gisteren in den middag hebben de troepen
van Franco het kasteel en het spoorweg
station van Lerida ingenomen.
Om zeven uur 's avonds meldt Reuter uit
Saragossa zijn de aanvallende troepen ten
slotte de stad binnengerukt.
De strijd bij Lerida heeft zich nu gecon
centreerd op den linkeroever van de Segre
ten Zuidoosten van de stad bij de dorpen
Albatarrech en Montollu. De regeeringstroe
pen beheerschen hier sedert drie dagen de
rivier en den weg bij Lerida, zij houden
Karl Innitzer, de Oostenrijksche bisschop,
die Katholiek Oostenrijk adviseerde om
voor Hitier te stemmen.
(Men zie „De Algemeene Toestand".)
slechts hun stellingen bezet en doen geen
tegenaanvallen.
Na de bezetting van Lerida aldus Sa
ragossa hebben de troepen van Franco
verscheidene dorpen, die tien tot vijftien
K.M. meer naar het Noorden zijn gelegen,
veroverd, waarbij hun een aanzienlijke hoe
veelheid materiaal en honderden krijgsge
vangenen in handen vielen,
Guadalajara- en Tarragona-front.
Hedenochtend werd fel gestreden aan het
front van Guadalajara, de rechtsche troepen
waren gedwongen versterkingen aan te voe
ren in de sectoren Ribarredonda en Saelices.
Bij Mocasillas, een sterke strategische posi
tie, werden bloedige gevechten geleverd,
waardoor door vechtwagens en ruiterij werd
deelgenomen.
De Franco-luchtmacht poogde vergeefs de
nadering van convooien der regeeringstroe
pen naar het front te verhinderen.
Aan het front van Tarragona zouden de
troepen de opstandelingen aanzienlijke vor
deringen hebben gemaakt. De stad Gandesa
werd door Franco's troepen ingenomen,
meldt Burgos.
Madrid gebombardeerd.
Gisteravond werd Madrid hevig gebom
bardeerd. Naar schatting heeft de rechtsche
artillerie tweeduizend granaten op de stad
doen neerkomen, waaronder projectielen van
15.5 C.M. en zwaarder.
Vooral rond het paleis van de Cortes, op
het Prado, in de Granvia en in de Alcala-
straat vielen de granaten neer.
Een groot aantal personen werd getrof
fen, tot nu toe heeft men vijftig dooden 'en
gewonden geteld.
Spaansche vluchtelingen.
Reeds zijn zestienhonderd Spaansche
vluchtelingen naar Farnkrijk in twee treinen
naar Cerbere vertrokken, terwijl reeds eer
der 5400 manschappen van de regeerings
troepen werden teruggezonden.
Van de zesduizend vluchtelingen, die in
Luchon zijn aangekomen, hebben 254 ge
vraagd naar Hendaye te worden gezonden.
Van de burgers werden twaalfhonderd op
genomen in de kampen in Midden-Frankrijk,
te Luchon bevinden zich thans nog 220 bur
gers en 60 soldaten.
Hij zou krankzinnig zijn geworden.
Een reiscorrespondent van de Paris Soir
schrijft uit Ween en aan zijn blad, dat hij
goede redenen heeft om te gelooven, dat
Schuschnigg thans in een inrichting voor
zwakzinnigen te Steinhof bij Weenen is op
gesloten De speciale correspondent merkt op,
dat gisteren te Weenen het gerucht in om
loop was, dat Schuschnigg krankzinnig is
geworden.
(Uiteraard laten wij de verantwooidelyk-
heid voor dit bericht voor rekening van de
Paris Soir. Red.)
Alkmaar, 4 April.
Er zyn vreemde dingen gebeurd in het
Vaticaan, zóó vreemd, dat men zich moet
afvragen: hoe is het mogelijk, dat zooiets
kan gebeuren!
Men weet, dat naar aanleiding van den
bisschoppelij ken brief van den aartsbis
schop van Oostenrijk (hij wekte de katho
lieken op, om voor Hitier te stemmen)
vanuit het Vaticaan een radio-rede is uit
gesproken in het Duitsch waaruit dus
mocht worden opgemaakt, dat zij speciaal
bestemd was voor de Duitschers en Oos
tenrijkers inwelke rede kritiek werd
uitgesproken over den bewusten brief.
Thans blijkt, dat het Vaticaan zelf van
deze radio-uitzending niets wist, en dat
het zelfs het optreden van het Vaticaan-
sche radiostation sterk afkeurt! De uit
zending is geschied buiten weten van den
staatssecretaris.
In het Vaticaan, zoo meldt Havas, is
voorts niets bekend van aan kardinaal
Innitzer toegeschreven voornemens om af
te treden of zich naar den Paus te bege
ven. Ook weet men niets van de geruchten
als zou Duitschland het concordaat verbre
ken, omdat de H. Stoel zich niet heeft
vereenigd met de houding van het Oosten
rijksche episcopaat ten aanzien van de a.s.
volksstemming.
Later werd nog van de zijde van het
Vaticaan gemeld dat de autoriteiten van
het Vaticaan in de toekomst alle voorzor
gen zullen nemen om een dergelijk voorval
te voorkomen. Men verneemt, dat de rede
gehouden is door een Duitsch sprekend
Jezuïet, die geregeld op Vrijdag voor de
radio van het Vaticaan spreekt. Er is geen
officieel desaveu van de zijde van het
staatssecretariaat van het Vaticaan bekend
gemaakt en ook de Osservatore Romano
bevat er niets over.
Een conferentie der Duitsche bisschop
pen, die Vrijdag te Fulda is gehouden, ten
einde de houding te bespreken ten aanzien
van de volksstemming, na den oproep der
Oostenrijksche bisschoppen, welken het
Vaticaan heeft gedesavoueerd, is, naar
Havas verneemt, uiteengegaan, zonder dat
een eenstemming besluit is genomen. Den
bisschoppen werd individueel de vrijheid
gelaten om te beslissen over de geschikt
heid en den vorm van een eventueelen op
roep ten gunste der volksstemming.
Later werd gemeld, dat de bisschoppe
lijke coadjutor van het diocees Fulda, mgd.
dr. Dietz, tot de katholieken van het dio-
ceer een oproep gericht heeft, waarin hij
er op wijst, dat een groot keerpunt in de
geschiedenis is aangebroken. Hij zegt
voorts de gegronde hoop te koesteren, dat
de „schepper van het nieuwe en onherroe
pelijke Groot-Duitschland" de nationale
vereeniging zal verbinden met een groot-
sche toenadering en aldus de vreugde van
het nieuwe en grootere Duitsche volk zal
voltooien. Daarom roept hij de katholieken
van het diocees toe, zijn vertrouwen te
deelen, en op den dag der verkiezingen een
„hartgrondig ja" te stemmen. Tevens wordt
den geloovigen verzocht op den dag der
volksstemming bijzondere gebeden voor
het Duitsche volk te verrichten.
Intusschen, na den brief van kardinaal
Innitzes en na de jongste mededeeling van
het Vaticaan, waaruit men toch slechts kan
lezen, dat het 't niet eens is geweest met
den inhoud van de radio-rede, kan men
gevoegelijk zeggen, dat het nationaal-
socialisme al weer een groote overwinning
heeft behaald. De katholieken in Oosten
rijk speciaal zullen thans niet aarzelen,
hun stem op Hitier uit te brengen en waar
Oostenrijk voor meer dan 90 katholiek
is, kan dus de volksstemming niet twijfel
achtig zijn.
Misschien beteekent dit een eerste stap
van toenadering van de Kerk tot den
Staat, waarbij wij dan de merkwaardig
heid zouden krijgen, dat deze stap is uit
gegaan van het Oostenrijksche deel van
het Duitsche rijk!
De tijd zal echter leeren, hoe de ver
houding van Kerk tot Staat zich zal ont
wikkelen. Er zal nog heel wat water door
den Donau en Rijn stroomen, voordat dit
belangrijke punt geheel opgelost is.
Dit overzicht mogen wij besluiten met
te wijzen op een fel artikel van Gayda
tegen Fjankrijk. Gayda n.L wijdt in een
hoofdartikel in de Giornale d'Italia aan de
naar Frankrijk uitgeweken troepen der
regeering van Barcelona, over welke
kwestie hij schrijft: „Het betreft een nieu
we ongeoorloofde flagrante overtreding
door Frankrijk van de niet-inmengings-
verplichting. Men heeft reeds de eerste
bewijzen, dat deze actie tusschen den
Franschen minister van buitenlandsche
zaken, Paul Boncour en den soviet-Span-
jaard Negrin werd overeen gekomen.
Dit systeem vormt een directe oorlogs
gemeenschap tusschen het :ovjet-Spaan-
sche gebied, aldus Gayda, en net Fransche
gebied, dat een etappe wordt van het
front, een étappe, waarin de strijders zich
reorganiseeren, versterken en nieuwen
moed kunnen scheppen.
Het is in overeenstemming met de in
ternationale gebruiken, dat overloopers
naar het gebied van een neutralen staat
daar direct worden ontwapend en gein-
terneerd. Het is thans dus duidelijk en on
dubbelzinnig bewezen, dat Frankrijk niet
neutraal is, doch de sovjet-Spanjaarden
achter het strijdfront steunt en aldus bij
draagt tot hun tegenstand.
Men zal thans wel duidelijk begrijpen,
waarom de zitting van de Londensche
niet-inmengingscommissie zoo rustig en
stil is verloopen. Zy zou zich anders al te
zeer moeten bezig houden met een derge
lijke inmenging, welke in verschillende
deelen van Europa met aandacht wordt
gadegeslagen.
Een aan Schuschnigg behoorend ge
heim dossier, dat op clandestiene wijze
uit Oostenrijk is gebracht, voordat de
nationaal-socialisten er zich meester
van hadden kunnen maken, zou zich
volgens den diplomatieken redacteur
van de „Daily Herald", op het oogen-
blik te Praag bevinden.
Dit dossier, dat hoogst belangrijke docu
menten bevat, zou binnenkort naar Enge
land worden gebracht, daar de Tsjechische
regeering verklaart, niet de veiligheid te
kunnen waarborgen van den persoon, die
het dossier onder zyn berusting heeft en
die bedreigd wordt door den Duitschen
spionnagedienst, welke zijn activiteit nog
heeft verdubbeld.
In het dossier bevindt zich o.a. een gede
tailleerd rapport over het onderhoud te
Berchtesgaden, alsmede een plan, dat in
het Weensche hoofdkwartier van het „co
mité van verzoening" in beslag is genomen
tijdens de huiszoeking, die gevolgd is op de
arrestatie van de twee nazi-leiders Tavs en
Leopold, Dit plan, dat vooruit loopt op de
annexatie van Oostenrijk, gaat over een
optreden van Duitschland in Tsjechoslowa-
kije. Volgens dit document zou het plan in
den loop dezer maand tot uitvoering ge
bracht worden, naar men meent kort na 't
plebisciet.
Het concentratiekamp Wöllersdorf,
aldus meldt het Duitsche Nieuwsbureau,
dat duizenden nationaal-socialisten nood
en ellende heeft gebracht, is Zaterdag
nacht in vlammen opgegaan. Daarmede
aldus vervolgt het bureau, is een inrich
ting weggevaagd, die niet alleen in
Oostenrijk, maar ver daarbuiten met
schande genoemd werd.
Ter gelegenheid van het plechtige oogen-
blik, aldus meldt het Duitsche Nieuws
bureau, waarop het concentratiekamp van
het Schuschniggsysteem in brand gestoken
werd, heeft gouwleider Bürckel de „vuur-
spreuk" uitgesproken. Daarbij zeide hij o.m.l
„De vlam, die thans tot den hemel oplaait,
moge een ieder verkondigen: de innerlijke
kracht van ons rijk heeft haar verdediger
gevonden in het Duitsche hart. De waarheid
van ons geloof behoeft schrik noch haat tot
zy'n bescherming en leeft ook niet van men-
schelyke constructies en paragraphen. Zij
is ons door den schepper in de ziel gebrand.
Zy leeft niet achter prikkeldraad en in
dompe cellen, zij wordt niet met de zweep
gedwongen, veeleer bekroont zij het voorbije
'martelaarschap met de broederhand".
Voorts deelde de gouwleider mede, dat ter
plaatse een gedenkteeken opgericht zal wor-
met het opschrift: „Gij hebt trouw gezaaid
en zege geoogst. Uw oogst echter is ons
Duitschland."
Wagen rijdt op publiek in.
De internationale wedstrijd voor race
automobielen over duizend mijl, welke Zon
dag in Italië voor de twaalfde maal is verre
den, heeft een tragisch verloop gehad. De
wagen met de Italiaansche coureurs Bruzzo
en Mignanego is te Bologna op het rechte
traject tusschen Porta Zambori en Porta
Mascarella met volle vaart door tot nu toe
onbekende oorzaak op het publiek ingere
den, dat in dichte rijen langs den weg stond
geschaard. Hierbij werden zeven personen
gedood en twintig gewond. De beide cou
reurs werden eveneens ernstig gewond.
Tien dooden en zeventien gewonden.
Nader wordt gemeld, dat het aantal
dooden by het ongeluk, dat zich heeft
voorgedaan by den 1000 mijl wedstrijd,
tien bedraagt, waaronder zeven kin
deren, terwijl zeventien personen
werden gewond.
Een tweede ongeluk met zes
gewonden.
Tijdens den wedstrijd over duizend mij
len heeft zich nog een tweede ongeluk
voorgedaan, namelijk te Ferrare, waar
eveneens een der wagens in het publiek te
recht is gekomen. Hierbij werden zes toe
schouwers gewond.
Het ongeluk te Bologna werd veroorzaakt
doordat de auto slipte op de tramrails, wel
ke ter plaatse over den straatweg loopt.
Slowaaksch dorp door brand geteisterd.
- Het Slowaaksche dorp Revuca is door een
grooten brand bijna geheel verwoest Het
vuur dat in de evangelische kerk ontstaan
u/ai 'deelde zich aan de woonhuizen mede.
W*<S,££ Vb,M van 500
gingen 83 buizen in vlammen op. Zeven
menschen hebben verwondingen opgeloopen.