DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.'
Henlein ziet verschillende mogelijkheden.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VERTE NTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven Iranco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 123 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Vrijdag 27 Mei 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Rechtstreeks optreden van Duitschland en
aansluiting van Sudeten-Duitschland.
Volksstemming over de afscheiding
Grensschendingen
vermeerderen.
Duitsche protesten te Praag.
De opstand in Mexico.
Hevige gevechten gemeld.
|Japansche oorlogsschepen
bij Macco.
Aanval op Kanton verwacht.
De algemeene toestand.
Onbekend vliegtuig boven
Zuid-Fransch gebied.
Bommen uitgeworpen.
Alicante gebombardeerd.
Groot aantal dooden-
Nieuws in 't kort.
I
ALKMAARSCHE COURANT.
De leider der Sudeten-Duitschers,
Konrad Henlein, heeft te Eger aan den
bekenden journalist van de Daily Tel.,
Ward Price, een interview toegestaan,
waarin Henlein verklaarde, dat als
uitgebreide concessies van de Tsjechi
sche regeering uitbleven, het Sudeten-
Duitsche probleem slechts zou kunnen
worden opgelost door aanhechting van
de Duitsch sprekende gebieden aan het
Duitsche rijk.
De politieke gisting in Tsjechoslowakije,
aldus verklaarde Henlein o.m., vergiftigt
den geheelen toestand in centraal Europa.
Wanneer deze staat van zaken voortduurt,
zal daar een oorlog uit voortkomen, die zoo
verwoestend zal zijn voor iedereen, dat den
overlevendenen Europeanen niets anders
zou overblijven dan bananen te gaan zoe
ken in Afrika.
„Ik doe op het oogenblik, aldus Henlein,
een uiterste poging om te komen tot een
regeling door middel van rechtstreeksche
onderhandelingen met de Tsjechische re
geering. Het is nog te vroeg om te zeggen
of ik veel hoop stel in de besprekingen met
Hodza, maar ik ben vastbesloten niet het
verwijt op mij te laden niet mijn best te
hebben gedaan.
Mijn aanbod aan de Tsjechen is: loyale
Samenwerking van de Duitsche bevolking
in dezen kunstmatigen staat op een basis
van algeheele autonomie in de gebieden,
waar de bevolking van Duitsch ras de
meerderheid heeft. Wanneer deze autono
mie wordt toegekend, zullen de huidige
Tsjechoslowaaksche grenzen gelijk blijven
en zal de centrale regeering gezag uitoefe
nen op alle gebieden, die betrekking heb
ben op het geheel der gemeenschap. Het
autonome Sudeten-Duitsche gebied zou een
bijna ononderbroken gebiedsstrook omvat
ten langs de grens en zich naar het binnen
land uitstrekken tot een breedte van
50 K.M. op het breedste deel. Tevens zou
het een of twee „taaleilandjes" in het bin
nenland van westelijk Tsjechoslowakije
omvatten. Eenige Duitsche minderheden
zouden, verspreid onder de Tsjechische be
volking, en omgekeerd, blijven leven".
„De buitenlandsche politiek, aldus ver
volgde Henlein, en de kwesties, die betrek
king hebben op het geheele land, zouden
beheerd blijven door Praag en de departe
menten zouden er mede belast zijn te wa
ken voor de belangen van de verschillende
rassenminderheden. Door een dergelijke re
geling te aanvaarden zou de Tsjechoslo
waaksche regeering de verzekering hebben,
dat de Sudeten-Duitschers burgers der re
publiek zouden blijven. Wanneer zij deze
oplossing verwerpt, zouden wij onzen toe
vlucht moeten nemen tot een andere.
Een volksstemming?!
Wij zouden dan het recht moeten
vragen zelf te beslissen over ons lot.
Wij zouden er op aandringen, dat een
volksstemming georganiseerd wordt
onder internationale controle, teneinde
een vrije raadpleging der kiezers te
veroorlooven. Onder die omstandighe
den zou de vraag, welke aan de Sude
ten-Duitschers zou worden gesteld, als
volgt luiden: „,Wilt gij onderdaan zijn
van Tsjechoslowakije of van Duitsch
land?" Het resultaat van een dergelijke
volksstemming zou zijn een meerder
heid van 98 procent ten gunste van
aanhechting aan Duitschland.
Er is nog een derde, nog eenvoudiger
oplossing, aldus Henlein, wanneer n.1. de
Tsjechische onderdrukking voortduurt, zou
den de Sudeten-Duitschers, beheerscht door
den wrok over de vervolging, op een goe
den dag de Duitsche regeering kunnen ver
plichten rechtstreeks op te treden en hen
terug te brengen binnen de grenzen van
het Duitsche rijk".
Aan het slot van zijn verklaringen zeide
Henlein nog, dat hij er niet zeker van was
steeds de opwinding zijner partijgenooten
onder controle te kunnen houden. „De
Tsjechen moeten de noodzakelijkheid be
grijpen uitgebreide concessies te doen".
„Ik heb tegen Hodza gezegd, dat ik geen
oppervlakkige regeling zou kunnen aan
vaarden. Wij eischen volledige herziening
van den Tsjechoslowaakschen staat. Wij
zullen ons met geen enkel ontwerp op pa
pier tevreden stellen, voordat de practische
toepassing bevredigend blijkt".
Sudeten-Duitschers verlegen met
deze verklaring!
Deze verklaringen van Henlein tegen
over Ward Price hebben in Tsjechoslowa
kije groote verwondering gewekt, in het
bijzonder in Sudeten-Duitsche kringen, die
met de zaak verlegen lijken. Zij zeggen,
dat het blad zonder vergunning een vers'ag
van een particulier onderhoud gepubliceerd
heeft. Het officieel orgaan van de partij, de
„Zeit", publiceert het onderhoud niet.
In Tsjechoslowaaksche politieke kringen
legt men er den nadruk op, dat de verkla
ringen van Henlein komen op het oogen
blik, dat Hodza en Henlein hun bespre
kingen zijn begonnen. Beide partijen za->
gen in, dat het wenschelijk was. gezien de
ernst van den toestand, zwijgzaam te zijn
over het verloop der besprekingen. Het on
derhoud is niet bepaald geschikt om de in
ternationale atmosfeer te verbeteren.
Buitenlandsche kranten, die het onder
houd publiceeren, zijn in Tsjechoslowakije
in beslag genomen.
Regelmatig zijn er berichten binnen
gekomen over grensschendingen. Zij
zouden steeds geschieden door de
Tsjechen, die herhaaldelijk met mili
taire vliegtuigen boven Duitsch grond
gebied kwamen en aldaar fotografeer
den of verkenningsvluchten deden.
Daarnaast zouden Tsjechische militaire
aan de pers meermalen getracht heb
ben, bruggen te vernielen, die op
Duitsch gebied lagen.
Het gevolg van deze schendingen is ge
weest een Duitsch protest bij Praag, naar
aanleiding waarvan minister Krofta zich
gehaast heeft, zijn excuses te Berlijn aan te
bieden en maatregelen te nemen, om der
gelijke incidenten in de toekomst te ver
mijden.
Een tweede protest.
Nadat de Duitsche gezant reeds Dinsdag
geprotesteerd had, heeft de Duitsche gezant
te Praag, dr. Eisenlohr. opnieuw bij Krofta
stappen ondernamen, daar zich nieuwe
grensincidenten hebben voorgedaan. Ook
ditmaal werd den gezant met betuiging van
leedwezen over het voorgevallene de ver
zekering gegeven, dat van de zijde der
Tsjecho-Slowaaksche autoriteiten alles ge
daan wordt om dergelijke gebeurtenissen in
de toekomst te vermijden.
Gisteravond is, naar Havas meldt, een
officieel communiqué gepubliceerd van den
volgenden inhoud:
De Duitsche gezant te Praag, Eisenlohr,
heeft zich tot het ministerie van Buiten
landsche Zaken gewend naar aanleiding van
eenige gevallen, waarin over de Duitsch-
Tsjecho-Slowaaksche grens is gevlogen. Al
deze gevallen vormen het onderwerp van
een onderzoek door de Tsjecho-Slowaaksche
autoriteiten. Teneinde een herhaling van
eventueele misverstanden van dezen aard
te vermijden, heeft de Tsjecho-Slowaaksche
regeering thans instructies gegeven aan de
militaire formaties, die oefeningen houden,
waarbij het vliegen van Tsjecho-Slowaak
sche militaire vliegtuigen over een strook
grondgebied ter breedte van 5 K.M. langs de
grens verboden wordt.
Alle berichten, aldus het communiqué, die
melding maken van stappen van anderen
aard door de Duitsche legatie te Praag, zijn
van allen grond ontbloot.
De rollen omgekeerd!
Tsjechische vliegtuigen boven Duitsch
land!
En.. Duitsche vliegtuigen boven Tsjecho
slowakije!
Uit Praag werd gisteren n.1. gemeld, dat
Duitsche militaire vliegtuigen boven Tsje
chisch grondgebied vlogen. Dit geval zou
niet alleen staan, want een communiqué
uit Praag meldt, dat in den loop van vijf
dagen zeventien Duitsche militaire vliegtui
gen waargenomen zijn, vliegende boven
Tsjechisch grondgebied, terwijl verder nog
zestien andere toestellen boven de Duitsch
Tsjechische grens vlogen.
Berlijn ontkent.
Het Duitsche Nieuwsbureau publiceert
een artikel van de „Deutscher Dienst",
waarin gezegd wordt, dat de Tsjechische be
richten, volgens welke tusschen 20 en 25
Mei in zeventien gevallen de grens door
Duitsche militaire toestellen geschonden is,
niet juist kunnen zijn. Men heeft het zich,
aldus de Deutsche dienst, aan de schrijftafel
in Praag zeer gemakkelijk gemaakt bij het
samenstellen van de lijst van schendingen,
doch geen rekening gehouden met de weer-»
berichten. Indien men dat wel gedaan had,
zou men in een deel van de genoemde ge
vallen gezien hebben, dat van grensschen
dingen onmogelijk sprake had kunnen zijn,
omdat door de slechts weersomstandigheden
de vliegmogelijkheid buitengewoon sterk
beperkt was. Bovendien hebben de Tsje
chen alle Duitsche lijntoestellen meegere
kend: zij spreken van het hakenkruisteeken,
terwijl dat alleen door lijntoestellen ge
veerd wordt.
Duitsche pers blijft actief.
De Duitsche bladen publiceeren protesten
tegën de moeilijkheden, die zich volgens
hen voordoen in de telefoonverbinding met
hun Praagsche correspondenten, waardoor
het doorgeven van berichten soms zeer lang
duurt en herhaaldelijk onderbroken wordt.
£y stellen den eisch, dat het telefoonnet ge
repareerd zal worden en wijzen er op, dat
een enkele wenk van Praag in dit opzicht
wel voldoende zal zijn.
De „Voelkische Beobachter" publiceert een
artikel onder het opschrift „Wij waarschu
wen opnieuw", waarin het opkomt tegen de
aanwezigheid van Tsjechische troepen in de
nabijheid van de grens, tegen de dagelijk-
sche schietoefeningen en het aanleggen van
steeds nieuwe verdedigingswerken, hetgeen
onrust wekt onder de bevolking van de Su
deten-Duitsche gebieden. Ook protesteert
het blad tegen de Tsjecho-Slowaaksche hou
ding ten opzichte van de pers. Het blad
eindigt zijn beschouwing met de woorden:
„de spanning is nog niet opgeheven, het ge
vaar is niet voorbij. Wij herhalen derhalve
onze dringende uitnoodiging, dat de mo
gendheden, vooral echter Engeland, die zich
in deze zaak vredestichters gevoelen, zoo
spoedig mogelijk een zoo groot mogelijk
aantal betrouwbare waarnemers naar de
Sudeten-landen zenden, om eindelijk uit
eigen aanschouwing het geheele gevaar te
leeren kennen."
De partijgangers van Cedillo hebben
gisteren bevestiging gekregen van het
bericht, dat Cedillo zich in het dorp
El Salto, ten oosten van den staat San
Luiszou bevindt.
De tegenstand der Cedillisten wordt
krachtiger in den vorm van een guerrilla:
de bruggen zijn verbrand in den staat Sina-
loa, in het westen van Mexico, de spoorwe
gen afgesneden in den staat Sonora. Gene
raal Rodriguez, de leider der goudhemden,
heeft verscheidene besprekingen gevoerd
met Ernest von Merck, den Duitschen mili
tairen deskundige bij generaal Cedillo. Von
Merck, die ontkent in eenigerlei betrekking
te staan tot de nationaal-socialisten, tracht
in Texas partijgangers voor Cedillo aan te
werven.
Het ministerie van defensie spreekt het
bericht tegen, volgens hetwelk een vlieg
tuig van Cedillo San Luis Potosi zou hebben
gebombardeerd.
Moord op groote schaal.
Het ministerie van defensie verklaart, dat
gisteren en eergisteren heftig is gevochten
by het dorp Villela. Een vijandelijke af dee
ling is door de luchtmacht verspreid by El
Salto. Een groep gewapenden, van wie men
niet weet of het aanhangers van Cedillo
zijn, heeft in het dorp Yerbabuena in den
staat Guanajuato huizen in brand gestoken
en een aantal bewoners vermoord. Bij -en
botsing tusschen deze mannen en regee-
ringstroepen werden 30 rebellen gedood.
38 Japansche oorlogsschepen, tal van
gewapende trawlers en kleine bootjes, die
gemakkelijk zijn voor de ontscheping van
troepen, bevinden zich in Zuid-China, de
meeste te Tsjoeng Sjan bij Macao, de an
dere in de Biasbaai bij Swatau.
Men acht het veelbeteekenend, dat tien
strijdwagens ontscheept zijn op de eilan
den, waarvan Japan zich eenige maanden
geleden heeft meester gemaakt.
Het schijnt, dat een aanval op Kanton
binnenkort te verwachten is.
In deze stad worden voorbereidingen
getroffen om aan een aanval het hoofd te
kunnen bieden.
De strijd bij Kai Feng.
Aan het front ten westen van Soetsjau
is de toestand nog onoverzichtelijk. Hier
en daar wordt nog gevochten, maar het
zwaartepunt der gevechten is verplaatst
naar de buurt van Kai Feng, waar de
Chineesche troepen, volgens berichten uit
Chineesche bron, hardnekkig tegenstand
bieden aan den Japanschen opmarsch
naar het knooppunt van spoorwegen
Tsjeng Tsjau.
Na gevechten van eenige dagen, waar
bij aan beide zijden zware verliezen wer
den geleden, hebben de Japanneezen
feitelijk geen terreinwinst behaald, ter
wijl de Chineezen Hotseh op de Japan
neezen heroverden. De Japanneezen heb
ben thans van den noordelijken oever van
de Gele Rivier troepen gezonden.
Donderdag werden in de buurt van
Kai Feng ongeveer 2000 man Japansche
troepen, die de Gele Rivier over wilden
steken, door Chineesche vliegtuigen ge
bombardeerd. Daarbij werd een ponton
vernield.
Ten westen van Hofei, aan den noordelij
ken oever van den Yangtse, verwachten de
Chineezen 'n tweeden aanval der Japan
neezen tegen Hankau. De in de buurt van
Hofei op den Yangtse aanwezige schepen,
die deze actie zouden moeten steunen,
ondervinden hinder van den lagen water
stand.
Alkmaar, 27 Mei.
Wij hebben Woensdag nog juist melding
kunnen maken van een Duitsch protest aan
Praag naar aanleiding van het geregeld ver
schijnen van Tsjechische vliegtuigen boven
Duitsch grondgebied. Berlyn kon deze
grensschendingen niet langer dulden en
eischte van de Tsjechische regeering, dat
deze maatregelen zou nemen, opdat derge
lijke grensschendingen voortaan tot het ver
leden zouden behooren.
Onmiddellijk heeft de Tsjechische mi
nister van buitenlandsche zaken, Krofta, aan
den Duitschen gezant zyn leedwezen uitge
sproken over deze grensschendingen en hem
medegedeeld, dat zijn regeering alle noodige
maatregelen zou nemen om herhalingen te
voorkomen. Dat is dan ook gebeurd en
voortaan mogen de Tsjechische vliegers niet
meer in de nabijheid der grens vliegen,
maar moeten zij zich daar minstens 5 K.M.
van verwijderd houden. Daarmee hoopt
Krofta de zaak te hebben opgelost.
Echter, nadien is al weer gemeld, dat
Duitsche vliegers in vry grooten getale de
Tsjechische grens zijn overgevlogen, zoodat
nu de grensschending van andere zyde ge
beurd is. Bizonderheden daarover zijn ons
op dit oogenblik nog niet bekend, zoodat wij
niet weten, of Tsjecho-Slowakije thans zal
protesteeren by Berlyn. 't Zou geen wonder
zyn en in dat geval zouden wij moeten her
inneren aan de bekende geschiedenis van
de pot en den ketel!
Intusschen duren de incidenten in Tsjecho-
Slowakije zelf voort en in zooverre mag
men dus nog steeds niet spreken van eenige
opklaring. Tot nog toe is de eenige Winst,
welke dan behaald is, deze, dat de wereld
zelf nog rustig blyft en de incidenten voor-
loopig nog een binnenlandsche aangelegen
heid blijven. Al mag men de waarschuwing
van Henlein, dat „hy niet kon verzekeren,
steeds de orde by de Sudeten-Duitschers te
kunnen handhaven" niet vergeten. Want als
die groote groep van aanhangers van Hen
lein en voorstanders van een Anschluss bij
Duitschland vandaag of morgen eens werke
lijk niet meer zou luisteren naar Henlein
en tegen diens officiëele verzoeken in de
rust in het land ernstig zou gaan verstoren,
dan zal de heksenketel zeer gevaarlijk be
ginnen te borrelen. Temeer, waar de Tsje
chische troepen in grooten getale klaar
staan, om de tegenstanders te bedwingen
Zoodat de situatie nog steeds zeer ondui
delijk is en er nog heel wat dagen zullen
verloopen, voordat Tsjecho-Slowakije weer
een rustig land is!
Men zal zich herinneren, dat een paar
dagen geleden Hodzja en Henlein met elkaar
geconfereerd hebben over het zoogenaamde
nationaliteiten-statuut, dat eerstgenoemde
ontworpen had en waarover de laatste lang
niet tevreden bleek.
Een speciale correspondent van de Daily
Tel. te Praag weet over dit statuut eenige
bij zonde-heden mede te deelen en daaruit
blijkt, dat Hodzja verregaande tegemoet
komingen wilde doen. Het statuut is van
veel belang voor de toekomst, zoodat wy
hier niet mogen nalaten, mede te deelen,
wat de correspondent van de Daily Tel.
schreef. Hy zegt dan het volgende:
De volgende drie principes worden be
schouwd als buiten discussie te staan:
1. Niets kan worden gesanctionneerd, in
dien het een nat.-socialistische meerderheid
in staat zou stellen te heerschen over een
democrati: che minderheid in de Duitsche
gebieden, of indien het de deur zou open
zetten voor een separatisme en ontbinding
van den staat.
2. Er kan geen sprake zyn van aantasting
van de controle van de centrale regeering
over de veiligheidsdiensten, welke gesteld
zyn ter handhaving van de binnenlandsche
orde en ter bescherming van alle burgers,
welke ook hun politieke richting is.
3. Onaanvaardbaar is, wat Tsjecho-Slowa-
kije's macht tot verdediging van haar zelf
standigheid zou kunnen verzwakken.
Buiten deze drie punten verandert het
statuut den staat, waarin een domineerend
ras en een aantal minderheden samenleven,
in een staat waarin geen minderheden zijn,
doch slechts een aantal nationaliteiten met
volkomen gelijke rechten. Het systeem van
verkiezing, gecombineerd met de benoeming
van leden van plaatselijke gezagsorganen,
wordt afgeschaft ten behoeve van een
systeem van uitsluitende verkiezing. Hoo-
gere regionale raden worden in het leven
geroepen, waarvan sommige uitsluitend uit
aanhangers van Henlein zullen bestaan. Een
parallel systeem van plaatselijk bestuur zal
worden gesticht, gelijk dat bestond in Oos-
tenrijk-Hongarije, waar in ieder gebied twee
hoofdambtenaren waren, van wie de een de
centrale regeering vertegenwoordigde, de
ander de plaatselijke bevolking. Dit parel-
lelisme zou in staat stellen iedere poging tot
discriminatie van een democratische min
derheid te voorkomen.
Het statuut houdt voorts, nog steeds vol
gens den correspondent van de Daily Tele-
graph, volkomen gelijkheid van talen in. Op
het oogenblik wordt iedere andere taal dan
het Tsjechisch beschouwd als een officiëele
taal, als de minderheid de 20 pet. te boven
gaat. In de toekomst zal men gerechtigd zijn
zijn eigen taal te gebruiken in besprekingen
met ambtenaren in ieder deel van den staat.
De nieuwe wetgeving zal elke nationaliteit
in staat stellen, de handhaving van haar
nieuwe rechten te controleeren. Strenge
straffen zouden worden bedreigd tegen
iedere poging van plaatselijke autoriteiten
tot denationalisatie door politieken en eco-
nomischen druk. Dit, aldus de correspondent,
is belangrijker, aangezien klachten van de
Sudeten-Duitschers soms werden voorgelegd
en onderzocht door plaatselijke Tsjechische
autoriteiten, die nog verbitterd zyn by' de
herinnering aan hun eigen behandeling, toen
vóór den oorlog de Sudeten-Duitschers de
domineerende bevolkingsgroep vormden.
Donderdagavond tegen half tien heeft de
bevolking van Cerbere motorgeronk ge
hoord van een vliegtuig. Men merkte ook op,
dat te Portbou zoeklichten werden ontsto
ken. Het vliegtuig was spoedig in een licht
bundel zichtbaar, de herkenningsteekenen
konden niet worden onderscheiden. Het
vliegtuig kwam uit de richting van Banyuls
aan Zee. Het moet dus boven Fransch grond
gebied hebben gevlogen.
Het vliegtuig maakte een duikvlucht,
doch om weer omhoog te kunnen gaan en
de bergen te kunnen passeeren, ontdeed het
zich van zijn lading, een tiental bommen van
explosieve kracht en eenige brandbommen.
De bommen kwamen op een garage en het
station van Cerbere terecht, terwijl ook twee
huizen werden getroffen. Een huis is inge
stort, doch er zyn daar geen persoonlijke
ongelukken voorgekomen. Van de bewoners
van het andere huis werden drie licht ge
wond.
De bevolking van Cerbere, bevreesd voor
nieuwe bombardementen, heeft een schuil
plaats gezocht in een tunnel. Portbou werd
niet getroffen. Het spoorwegverkeer werd
niet onderbroken.
Woensdag hebben twee escadrilles recht-
sche vliegtuigen een groot aantal bommen
op de sta dAlicante laten vallen.
Er werden 240 personen gedood en meer
dan duizend gewond. Vijftig huizen werden
verwoest.
Botsing bij Jaffa. - Bij een botsing tus
schen politie en bandieten in de buurt van
Ramathakovesh, tusschen Jaffa en Toel-
karem, is een Britsch politieagent doodelyk
gewond. Zeven bandieten zijn eveneens ge
wond, zes hunner zijn later bezweken. Ge
weren en munitie werden in beslag geno
men.
Groote dorpsbrand. - In het Poolsche
dorp Szaltyn hebben twee kinderen door
onvoorzichtigheid brand doen ontstaan in
hun ouderlijke woning. Met ongehoorde
snelheid brandde het vuur zich uit; zoodat
in Szaltyn 28 huizen en in het aangrenzende
dorp 70 huizen vernield werden. Vier per
sonen kwamen in de vlammen om, dertien
andere bekwamen ernstige brandwonden.
Begraven schat ontdekt. - Bij het slo
pen van een huis in de Rue Mouffetard te
Parijs hebben arbeiders een hoeveelheid
gouden munten uit den tijd van Lodewyk
XV gevonden, ter waarde van ongeveer
twee en een half nyflioen franc,
•i
