SAMBO DE OLIFANT
iBinnenland
Jiiutst en Wetenschap
DE BAAS.
TWEEDE BLAD.
Demonstratie tegen de
spelling-chaos.
Glimlachje
Verkeersongelukken
Doodelijk ongeluk bij Hoevelaken.
Deventersch automobilist gedood.
Groote boschbrand bij Oss.
Prachtig natuurschoon vernield.
GEMENGD NIEUWS.
ER WAS GEEN ANDERE MANIER DEN COCOSNOOT STUK TE KRIJGEN.
3
„De waarheid boven een bij K. B.
bekrachtigde fictie".
De Nederlandsche vereniging tot
vereenvoudiging van onze spelling heeft
Zaterdagmiddag in de groote zaal van
het A. M. V. J.-gebouw te Amsterdam
een druk bezochte vergadering gehou
den, waar vertegenwoordigers van alle
takken van onderwijs hun meening
hebben gezegd over de thans heer-
schende verwarring op het gebied van
de spelling.
De bijeenkomst stond onder leiding van
prof. dr. J. J. Salverda de Grave, die in zijn
openingswoord verschillende Kamerleden
en andere autoriteiten welkom heette. De
Vries en te Winkel, aldus spr., hoort vol
gens onze wetenschappelijke overtuiging
niet meer thuis op de school en in de maat
schappij van dezen tijd.
Prof. dr. N. J. H. Gerlach Royen, hoog
leeraar in de taalwetenschappen, betoogde
dat de Nederlandsche taalkunst naar La-
tijnsch model is verwrongen. De spelling
Marchant opende de mogelijkheid, het on
derwijs waar te maken. De vereenvoudigers
zijn geen gemakzoekers, zij willeD slechts
de waarheid.
De waarheid dient boven een bij K. B.
bekrachtigde fictiet te staan.
Na een critisch-wetenschappelijke be
schouwing kwam spr. tot de conclusie, dat
onwaarheden onwaar blijven, óók al wor
den ze van regeeringswege gesanction-
neerd.
Spellingscompromisère.
„Elke vier jaar een andere spelling",
verzuchtte dr. J. Karsemeyer, sprekende
namens de gymnasium-leeraren. De voor
stellen van Slotemaker wijken echter hier
in af van Terpstra en Marchant, dat ze al
leen maar negatief zijn en een volmaakte
onzekerheid geschapen hebben. Men kan
van de leeraren niet vergen, dat zij hun
leerlingen taalonderwijs geven volgens de
onnatuurlijke regels van een dwaasspel-
lings-compromis die bovendien onuitvoer
baar zijn. Men kan geen taaiverminking
onderwijzen.
De vertegenwoordiger van het middelbaar
onderwijs, de heer A. Bartels, stelde vast,
dat men niet de moedertaal kan onderwij
zen in den geest van den griffier der Eer
ste Kamer, die nog „eenen" en „zijnen"
schrijftde vereenigingen van leeraren
hebben zich op hun congressen unaniem
achter de spelling-Marchant gesteld. Scho
len noch leeraren wenschen de „ennetjes"
terug. Het onderwijs zou er zwaar onder
lijden en het is vreeselijk, dat de minister
dit gemodder in de hand werkt. Moge men
er in slagen, deze dreigende gevaren af te
wenden.
De „eigengereide" onderwijzers.
De eerste van de drie sprekers van het
lager onderwijs was de heer W. Fieggen
van de Christelijke Unie. Ook hij voerde,
aan de hand van goede argumenten, een
pleidooi voor de spelling-Marchant. De heer
J. P. W. van der Sluys voorzitter van den
bond van Nederlandsche onderwijzers be
sprak de „ondragelijke eigengereidheid der
onderwijzers", die volgens prof. de Savornin
Lohman de voornaamste oorzaak is van
deze ellende. Nu zijn schoolmeesters op
sommige punten conservatief, maar ze zijn
in en door de practijk voorstanders van
vereenvoudige spelling geworden.
Spr. besloot met een opwekking, voor de
spelling-Marchant voort te strijden.
Ook de heer P. A. Eggermcnt van het
katholiek onderwijzersverbond hield een
pleidooi in dezen geest, waarna als laatste
spreker de heer R. Kuitert in het licht
stelde, hoe verderfelijk de chaos is voor
het kweekschoolonderwijs.
Motie aangenomen.
Tenslotte werd een motie aangenomen,
die naar den Haag zal worden gezonden en
waarin er bij de regeering op wordt aan
gedrongen, aan de spelling-chaos een einde
te maken door te handelen in de geest van
deze demonstratieve bijeenkomst.
CENTRALE BOND VAN TRANSPORT
ARBEIDERS.
Tweejaarlijksche algemeene vergadering
te Groningen.
De tweejaarlijksche algemeene vergade
ring van den Centralen Bond van Transport
arbeiders, welke drie dagen zal duren, is he
denochtend in de „Harmonie" te Groningen
geopend met een rede van den voorzitter,
den hger A. Kievit.
Gast:
„Ober, je bent bij het optellen
van de rekening te kort gekomen!"
°ber: „Hoe zoo, mijnheer?"
Gast: „Je hebt den datum ook
meegeteld en vandaag is het den
derden en niet den tweeden!"
Het aantal werkloozen aldus deze spre
ker is nog immer ontstellend hoog. Voor
een belangrijk deel is de werkzaamheid van
de vakbeweging daarom gericht op doeltref
fende bestrijding van dit euvel. Het Plan
van den Arbeid is nog up to date. De daarin
aangegeven wegen vragen nog immer de be
langstelling van ons geheele volk.
Het is in Nederland gebleven bij werk
loosheidsbestrijding op kleine schaal. De ver
kiezingen stonden in 1937 in het teeken van
krachtige bestrijding der werkloosheid en
bescherming der democratie, doch de meer
derheid van het Nederlandsche volk heeft
niet begrepen, dat dictatuur haar voedings
bodem vindt in werkloosheid en wanhoop.
De in uitzicht gestelde grootere activiteit van
het werkfonds en van de werkverschaffing
is niet voldoende.
Spr. toonde met cijfers de funeste gevol
gen der mechanisatie en rationalisatie voor
de arbeiders aan.
Mechanisatie en rationalisatie zouden ech
ter een zegen zijn, als zij worden aangewend
tot heil van allen en niet tot winst van en
kelen.
De staking in het haringvisscherijbedrijf
ter sprake brengen, memoreerde spr het
conflict in den christelijken bond, wiens le
den hun organisatie hebben verlaten en zich
hebben aangesloten bij den centralen bond.
Hij heette de bijna duizend nieuwe leden
welkom in de organisatie.
Voor de Nederlandsche vakbeweging is
het conflict in de haringvisscherij van bet.ee-
kenis. Blijven de stakers trouw aan de ge
nomen besluiten, blijven zij als tot nu eens
gezind achter de leiding, dan zien wij den
afloop van dit conflict met vertrouwen tege
moet.
Op den nieuwen weg Hoevelaken
Terschuur is Zaterdagmiddag een ern
stig auto-ongeval gebeurd, dat het
leven heeft gekost aan den heer S. de
Graaf uit Deventer.
Deze kwam met zijn auto waarin nog zijn
vrouw en twee kinderen van ongeveer 14
en 9 jaar waren gezeten, het groote snelheid
uit de richting Terschuur. In de gevaarlijke
bocht bij het kruispunt Hoevelaken is hij
vermoedelijk de macht over het stuur
kwijtgeraakt. De wagen zwenkte plotseling
naar het linker weggedeelte en sloeg ver
volgens over den kop.
De heer de Graaf was op slag dood. Met
een verbrijzelden schedel werd hij onder
de auto vandaan gehaald.
De vrouw en de twee kinderen kregen
slechts lichte verwondingen. Zij zijn in het
ziekenhuis Lichtenberg te Amersfoort ver
bonden.
De heer de Graaf was 51 jaar oud.
MAN ONDER DE TRAM GERAAKT.
In het ziekenhuis overleden.
Bij het onvoorzichtig oversteken op de
Gedempte Binnenrotte te Rotterdam, is gis
teren de 56-jarige waterstoker H. Kraus uit
de Eerste Lombardstraat, aldaar onder een
motorwagen van lijn 10 geraakt. De man,
die een schedelbasisfractuur had opgeloo-
pen, is per auto van den Geneeskundigen
Dienst naar het ziekenhuis aan den Cool-
singel overgebracht, waar hij kort na aan
komst is overleden.
GEEN VOORRANG VERLEEND.
Eén ernstig gewonde.
Twee militairen, die op een motorfiets
gistermiddag het kruispunt Middenweg
Ringdijk bij Amsterdam passeerden, gaven
geen voorrang aan een auto, welke op het
zelfde moment Van rechts kwam aangere
den.
De motor botste tegen de auto, terwijl de
twee militairen tegen den grond werden
gesmakt. Een van hen, een 20-jarige jonge
man uit Amsterdam, is met een zware her
senschudding en een kaakfractuur in het
ziekenhuis opgenomen. Zijn metgezel, die
op de duo zat, kreeg slechts lichte verwon
dingen.
VOORZICHTIG MET SNELBINDERS!
Verscheidene oogverwondingen
door losschieten.
De geneeskundige en pharmaceuti-
sche hoodinspecteur van het Staatstoe
zicht op de volksgezondheid schrijft:
„Sinds mijn laatste waarschuwing in
de dagbladen ten aanzien van het be
vestigen van gummi-snelbinders aan
fietsen, zyn weer verschillende ernstige
gevallen van oogverwondingen voorge
komen, welke door deze snelbinders
zijn veroorzaakt.
Ik kan het publiek er niet met ge
noeg klem op wijzen, dat het er in zijn
eigen belang op moet letten, dat de
metalen ring van den snelbinder zoo
aan de fiets verbonden is, dat hij niet
kan losschieten".
Het prachtige natuurschoon, gelegen
aan den Rijksweg Grave-'s Hertogen
bosch, en behoorende tot de gemeenten
Berchem en Oss, is Zaterdag door een
geweldigen brand voor een groot ge
deelte verwoest.
Omstreeks half elf werd vanuit de ge
meente Oss een groote vuurgloed waarge
nomen in de richting van Nistelrode. De
gemeetelijke brandweer, welke onmiddel
lijk met groot materiaal uittrok, kwam
spoedig tot de ontdekking, dat er een groote
boschbrand woedde in het gehucht Ze
venbergen, waar de grond van circa vijf
gemeenten in elkaar loopt. De brand was
ontstaan in het zeer dicht met denneboomen
beplante bosch onder de gemeente Berchem,
doch door een vrij krachtigen wind en de
enorme droogte was weldra een hectare
door de vlammen aangetast. Hoewel met
alle kracht gewerkt werd, o.a. door het
graven van greppels, om het vuur te stui
ten, bestond het gevaar, dat de enorme
vlammenzee zich zou mededeelen aan de
overzijde van de straat gelegen uitgestrekte
bosschen. Dit kon echter voorkomen wor
den.
Dank zij de windrichting bleven eenige
in de omgeving staande boerderijen ge
spaard.
De brand was uren'in den omtrek te zien.
Hij woedde den geheelen nacht voort.
Enkele hectaren dennenbosch zijn in
vlammen opgegaan. De oorzaak van den
brand is niet bekend. De bosschen zijn het
eigendom van de bezitters van het kasteel
van Hees wij*.
ZEILBOOTJE SLOEG OM OP HET
SPAARNE.
22-jarige jongen verdronken.
Op het Zuiderbuitenspaarne nabij de
Ringvaart van den Haarlemmermeer
polder is Zaterdagmiddag een zeilbootje
waarmede de 22-jarige zoon van dr.
Brussaard uit Bloemendaal en de 21-
jarige zoon van den Bloemendaalschen
hoofdagent van politie Voerman, een
tochtje maakten, tengevolge van een
rukwind omgeslagen.
V., die een goed zwemmer is, trachtte
zijn vriend, die niet zwemmen kon, te red
den. Maar hij moest deze pogingen opgeven,
omdat B. hem zoodanig in zijn bewegingen
belemmerde, dat hij zelf dreigde te ver
drinken. Toevallig passeerde een Haar-
lemsche politieagent met zijn motorboot. Hij
slaagde erin V. aan boord te trekken, ter
wijl zijn medeopvarende, de heer van
Ekelen uit Haarlem zich te water begaf om
den anderen drenkeling te redden. Deze
was echter reeds in de diepte verdwenen.
Ook eenige leden van de Haarlemsche red
dingbrigade, die inmiddels ter plaatse waren
gekomen, slaagden er niet in het lichaam
van B. te vinden, de Haarlemsche politie
heeft daarna geruimen tijd gedregd, het
geen later werd voortgezet door de politie
uit Haarlemmerliede, op wier gebied het
ongeluk gebeurd is. Om ongeveer zes uur
werd het lichaam van den verdronken
jongen opgehaald.
ELFJARIG MEISJE VERDRONKEN.
Zich te ver in het water gewaagd.
Een elfjarig dochtertje van den arbeider
E. van der Waes te Aardenburg (Zeeuwsch-
Vlaanderen) is Zaterdag in een kreek nabij
deze gemeente verdronken.
Het meisje was met eenige kinderen in
de kreek gaan zwemmen. Met nog een
speelkameraadje waagde zij zich waar
schijnlijk te ver in het water. Beide kinde
ren verdwenen in de diepte. Het jongetje
kon tijdig op het droge worden gehaald.
Bij het meisje waren de levensgeesten ech
ter reeds geweken. Ook kunstmatige adem
haling mocht niet meer baten.
DOODELIJK ONGELUK BIJ DE
MAASWERKEN.
Arbeider onder een kipkar.
Bij de Maaswerken te Driehuizen, ge
meente Omyen, is Zaterdagmiddag een
ernstig ongeluk gebeurd. De arbeider van
der Weert uit Leerdam is hiervan het
slachtoffer geworden.
Hij geraakte tijdens het werk onder een
rijdende kipkar, tengevolge waarvan beide
beenen nagenoeg geheel werden verbrij
zeld. Ook aan hoofd en schouders werd hij
ernstig gewond.
Het slachtoffer werd vervoerd naar het
Sint Annaziekenhuis te Oss, waar hij kort
na aankomst is overleden.
In zee verdronken. - Met een vriend
zekeren D. J. C. was de 18-jarige
W. B. uit de Egmondstraat te Den Haag
gistermiddag gaan zwemmen. Beiden ont
kleedden zich op het stille strand ter hoog
te van de Kwartellaan. Om 2 uur miste C.
zijn vriend B. De reddingboot voer uit om
naar B. te zoeken en zij ging tot 500 meter
van de kust zee in. B. werd niet gevonden,
zoodat hij zeer waarschijnlijk verdron
ken is.
Van 10 meter hooge veranda geval
len. - Een knaapje van vier jaar viel Za
terdagmiddag in een onbe vaekt oogenblik
van een 10 meter hooge veranda van de
ouderlijke woning in de Grensstraat te
Amsterdam. Het jongetje werd err.stig ge
wond en is in den loop van den avond in
het Nederlandsch Israëlitisch ziekenhuis
aan de gevolgen overleden.
Kinderlijkje gevonden. - Tijdens het
spelen aan den slootkant in Oud Mathenes-
se bij Rotterdam hebben jongens een pakje
gevonden. Toen zij het pakje aan den kant
hadden gehaald en den inhoud controleer
den, bleek dit te bevatten het reeds in
verregaanden staat van ontbinding ver-
keerend lijkje van een kind van het man
nelijk geslacht. Het lijkje was in grauw
papier gewikkeld. Men heeft geen enkele
aanwijzing, die eventuee1 tot opsporing
van de moeder kan leiden.
Eerepromoties van twee Nederland
sche geleerden. - Ter gelegenheid van het
550-jar. bestaan der Keulksche universiteit
is aan haar hoogtepunt in 'n feestelijke bij
eenkomst in 't Universitetsgebouw, waar
aan rijkminister Rust, dedtal. minister van
onderwijs Bottai, talrijke rectoren van
binnen- en buitenlandsche universiteiten
en de delegaties van bijna dertig landen
deelnamen, verschillende buitenlanders 't
eeredoctoraat verleend. Onder hen behoor
den de Nederlanders, professor dr. A. de
Kleyn van de Amsterdamsche universi
teit, en d A. E. van Giffen, lector aan de
universiteit van Groningen.
L(jk aangespoeld. - Op 21 dezer was
de 13-jarige M. C. V. uit de IJmuidenstraat
's ochtends om 8 uur gaan zwemmen in de
Scheveningsche binnenhaven. De jongen is
toen verdronken en zijn lijk is gisteroch
tend in de buitenhaven aangespoeld.
IN DEN MUZIEKTUIN.
Na het traditioneele ochtendconcert op
tweeden Pinksterdag is de heer Nico Snel
de eerste die met zijn koren van den tuin
gebruik maakt. Gisteravond musiceerde hij
er met Caecilia uit Barsingerhorn, Harmo
nie uit Heiloo, West-Frisia uit Winkel, met
Vocaal Alkmaar en met kinderkoor.
De „buitenlandsche" koren zijn klein in
ledental Harmonie is het grootst van de
drie maar zonder uitzondering zingen
allen beschaafd en muzikaal. Snel geeft
zijn koren geen te moeilijke opgaven.
(„Hier buiten in het groene bosch" van
Purcell leek mij het moeilijkst van de uit
gevoerde nummers die compositie's waren
van Olman, Beyerhe, Vjezulf, Roeske).
Elke vereeniging zong twee stukken en,
zooals gezegd, men kon ze aan. Zoo ook
„Vocaal Alkmaar", gemengd en mannen
koor, ook elk met twee nummers, waar
onder Matrozenlied van den dirigent een
goed klinkende in den volkstoon geschre
ven compositie voor mannenkoor.
Alle koren te samen gaven met begelei
ding van strijkorkest, fluit en piano
pianist de heer W. A. Barten twee
stukken uit de opera Orpheus van Gluck.
Dit groote ensemble klonk uitmuntend.
Tusschen eerste en tweede koor, speelde
het orkest een stuk balletmuziek uit ge
noemde opera.
De kinderkoren van de vier vereenigin
gen lieten zich gezamlenkijk hooren in „Een
oud sprookje" en „De krekel en de mier",
beide van mej. van Tusschenbroek.
De kinderen vulden het podium geheel
en kweten zich fcizonder goed van hun
taak.
Na afloop bedankte één der koorleden
den heer Snel voor zijn leiding.
A. K.
Men verzoekt ons nog te melden, dat de
heer J. Jonker, voorzitter van „Vocaal Alk
maar", de des middags gekomen corpsen
het welkom heeft, toegeroepen en na af
loop van het concert alle medewerkenden
hartelijk dank bracht in het bijzonder de
leden van het strijkorkest en den heer W.
A. Barten voor de begeleiding van het
kinderkoor.
TENTOONSTELLING AQUARELLEN EN
TEEKENINGEN J. H. ROGGEVEEN.
In de Kunstzaal van den heer P. Boender
maker te Bergen werd Zaterdagmiddag een
tentoonstelling geopend van teekeningen en
aquarellen van den heer J. H. Roggeveen,
gemeente-architect te Bergen.
De opening kenmerkte zich door een
groote belangstelling. De kunstcriticus Jan
Beerends sprak een inleidend woord, waar
bij hij wees op het eenvoudige, pretentie-
looze karakter van dit werk, dat een roman-
tischen trek vertoont, zonder in het gewild-
romaneske te vervallen. Binnen de eigen
grenzen van deze kunst bezit zij een zuiver
heid van uitdrukking, die met den eenvoud
der uitdrukkingsmiddelen samenvalt. In de
conceptie van den maker wordt ieder tafreel
omgezet in een stemmingsbeeld en het zijn
deze stemmingen welke de sfeer van ieder
werk bepalen. Men bovindt zich hier voor
een kunst zonder problematiek, hetgeen in
dezen probleem vollen tijd, nu de verschil
lende „ismen" onder een ballast van pro
blemen dreigen te bezwijken, een verkwik
king is. De tentoonstelling omvat een 50-
19. Sambo nam dadelijk waar hij trek in had, en de
verbaasde vrouw begon tegen Sambo te schelilen. De
jongens lieten zich van de rug glijden en keken vanaf
de hoek van de straat hoe dat zou aflopen.
20. Toen alles op was, ging Sambo staan lachen en de
vrouw riep hard om de politie. Maar de jongens, die
alleen maar dierentaal verstonden, lachten hartelijk met
Sambo mee. Sambo tilde de jongens weer op zijn rug,
en voort ging het.
