DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Portugal's strategische positie. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENs Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar piaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. No. 163 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Een publicatie van de News Chronicle over een beweerde rede van een Duitsch officier. Donderdag 14 Juli 1938 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 140e Jaargang Sensatie van de eerste grootte. De algemeene toestand. Moge dit laatste waar zijn! Strijd bij Hoekau neemt af. 170 dooden bij een lucht bombardement. De Britsche pers over Duitschland. D» Tsjechische kwestie. De eed van trouw aan Hitier. Vele Duitsche predikanten legden den eed niet af. ALKMAARSCHE COURANT De Londendsche News Chronicle heeft gisteren een bericht gepubliceerd, hetwelk het blad een sensatie van de eerste grootte noemde en volgens het welk een hooggeplaatst Duitsch officier, Von Reichenau, voor leiders der N. S. D. A. P. een lezing had gehouden over de doeleinden, welke Duitschland in Spanje nastreeft. Hij zou verklaard heb ben, dat het er voor Duitschland om ging in Spanje een belangrijke positie te veroveren, welke ook tegen Portugal gericht zou zijn en tegen de Portu- geeschBritsche betrekkingen. Na uiteengezet te hebben, dat Engeland zijn machtige positie in de Middellandsche Zee verloren had door de toegenomen Ita- liaansche kracht, zou de spreker verklaard hebben, dat Spanje en de spil Rome-Berlljn Duitschland de kans gegeven hebben om deel te nemen aan dezen historischen strijd. Onderdeel daarvan zou de steun van Duitschland aan Franco zijn en de oprich ting van zware, vèrdragende batterijen in de nabijheid van Algeciras en aan de Afri- kaansche kust tegenover Gibraltar bij Ceuta. Deze batterijen zouden goede diensten kun nen doen in het storen van de vitale Fr&n- sche en Engelsche verbindingslijnen. De Fransche verbindingslijnen kunnen in de eerste plaats in gevaar gebracht worden van Sardinië en de Balearen af en men kan Frankrijk dwingen om de Atlantische route te volgen bij zijn troepentransporten uit Afrika. Deze route is vier a vijf keer zoo lang als die van Algiers naar Marseille. Dit kan in tijden van oorlog van groote betee- kenis zijn. Wanneer een snel Duitsch offen sief in het begin van een oorlog samen zou vallen met een aanzienlijk oponthoud in de verschijning van Frankrijk's belangrijkste reserve-troepen, zou dit voor Duitschland 'n groot voordeel en voor Frankrijk een groot nadeel vormen. Deze onpleizierige toestand voor Frankrijk, zoo zou volgens de News Chronicle de Duitsche officier voorts ver klaard hebben, kan slechts dan geheel wor den gebruikt, wanneer wij gebruik kunnen maken van de luchtvaartbases, welke worden opgericht in Noord-Spanje om het Zuidwestelijk gebied van Frankrijk, dat tot dusver onbereikbaar was voor Duitschland, aan te vallen. Dit zou dan een zeer belangrijk resultaat van het Duit sche optreden in Spanje kunnen zijn. Wij hebben de fundamenten gelegd van een te gen Frakrnijk strijdend front, dat gedeelte lijk Duitsch, gedeeltelijk Italiaansch, ge deeltelijk nationalistisch Spaansch is, langs de Pyreneeën. Engeland, zoo zou Von Rei chenau voorts ook verklaard hebben, zou onmiddellijk het gevaar, dat zijn linie Gi- braltar-Port Said loopt, erkend hebben, en direct tegenmaatregelen genomen hebben. In dit geval zou het land zijn aandacht op Portugal gericht hebben. Dit land met zijn 7 millioen inwoners, zijn 600 mijl open ver binding met Spanje, kan niet onaangetast blijven voor den strijd op het Iberische schiereiland. Het is zoowel voor Frankrijk als voor Engeland van het allergrootste be lang en deze beteekenis neemt nog toe, naarmate de bedreiging van de Middelland sche Zee-routen toeneemt. De unieke stra tegische positie van Portugal maakt 't voor Engeland van meer beteekenis dan ooit om in dit land invloed te hebben. De meest be langrijke zee- en ook luchtvaartroutes voe ren langs de Portugeesche kust en zij kun nen van deze kust af het gemakkelijkst aan gevallen of verdedigd worden. Portugal als brug tusschen Afrika en Europa is van zeer groot belang, evenals zijn beteekenis voor de Middellandsche Zee. Madeira is uitstekend geschikt als obser vatiepost voor den ingang van de Middel landsche Zee, de Azoren kunnen en zullen voor de luchtvaart van groote beteekenis zijn. Wanneer Engeland van deze eilanden gebruik zou kunnen maken, dan zou dit voor dit land groot voordeel beteekenen. Ook de Kaap Verdische eilanden, Portu- geesch Guinea, Sao Tomé en Angola zijn, wanneer Engeland genoodzaakt zal zijn de route langs de kaart te kiezen, van de aller grootste beteekenis. In ieder geval is het ze ker, dat, wanneer deze gebieden in handen van' den vijand zouden vallen, het bestaan van het Britsche imperium op het spel zou komen te staan. Dit laat duidelijk zien, hoe in het licht van de veranderde omstandig heden in de Middellandsche Zee, Engeland de vriendschap van Portugal meer dan ooit noodig heeft. Dit is, zoo verklaarde Von Reichenau, althans volgens de News Chroni cle, welk blad schrijft voor de authenticeit van de mededeelingen te kunnen instaan, de sleutel van Engeland's traditioneeJe vriendschap met Portugal en, om meer con creet te zijn, van de opdracht, welke de Britsche militaire missie, die eenigen tijd geleden Portugal bezocht, was toevertrouwd. Bovendien heeft Engeland Portugal nog noodig voor zijn strategisch plan van een blokkade-op-afstand van de Middellandsche Zee, n.1. door middel van sluiting van Gi braltar en Port Said. Maar Gibraltar kan niet behouden worden zonder Portugal. In een dergelijke blokkade zou de luchtmacht een groote rol spelen. Engeland beschikt niet over de noodige landingsplaatsen in het Middelland sche Zee-gebied. Vliegtuigmoedersche pen kunnen maar een beperkt aantal vliegtuigen opnemen en zij vormen slechts een armelijk vervangmiddel. De havens van Malta en Gibraltar zijn niet ruim genoeg, doch de toestand zou ge heel veranderen, wanneer Engeland een basis had aan de Zuidelijke kust van Portugal. Het feit, dat deze dingen worden voorbe reid, maakt het voor Duitschland, aldus zou de Duitsche officier verklaard hebben, noodzakelijk om tijdig tegenmaatregelen te nemen. Gezien de mogelijkheid van blokka de van de Middellandsche Zee en het Fran sche kustgebied aan den Oceaan, moeten wij de macht over belangrijke strategische punten hebben in dit systeem, met de be doeling om het aan te tasten en te kunnen vernietigen. Een conditio sine qua non is, dat wij Portugal aan onzen kant krijgen. Portugal mag niet langer een pion op het EngelschFransche schaakbord zijn, waar het spel tegen onze belangen wordt ge speeld en ook tegen de belangen van het nationalistische Spanje. De houding van Portugal ten opzichte van Franco is in ons voordeel en in het nadeel van Engeland. Nationale kringen in Portugal volgen den strijd in Spanje met groote belangstelling. De twee Iberische landen zijn elkander dicht genaderd en de omstandigheden voor een samenwerking lijken op het oogenblik gunstiger dan zij ooit geweest zijn. In dit verband is het interessant om op te mer ken, dat er pan-Iberische krachten aan het werk waren onder de grondleggers van de nationalistische Spaansche beweging. Het wilde, volgens de News Chronicle, den Duitschen spreker voorkomen, dat de beste kans voor een succesrijken tegenaanval te gen Engeland in Portugal ligt in steun aan de pan-Iberische beweging en in het zoe ken van de vriendschap van die groepen, die droomen van het openen van de kolo niën en een herstel van den ouden politie- ken en economischen invloed van het Iberische schiereiland. Om kort te gaan, een steun aan die groe pen, welke zich velzetten tegen Portugal's positie als vazal van Engeland. De Duitsche officier zou verklaard hebben, dat er inder daad mogelijkheden bestaan om een autori tair Portugal op te zetten tegen den Brit- schen invloed. Hij zou succes verwachten van het winnen van dr. Salazar, den Portu- geeschen premier, wiens sympathie voor iedere soort van nationale beweging groot moet zijn. Voorts zouden steunpunten in het Portugeesche leger gezocht moeten wor den, waar pan-Iberische en anti-Engelsche ideeën krachtij zouden zijn en de kracht van dergelijke te vormen cellen zou vroeger of later in het voordeel van Duitschland kunnen zijn. Doch de zaak kan ook gewon nen worden door een algeheele overwinning van Franco. Indien noodzakelijk, kan het krachtige leger, dat generaal Franco zou hebben na de overwinning in den burger oorlog, op de schaal geworpen worden om, geholpen door 't bestaande gevoel van sym pathie voor het nationalistische Spanje in Portugal, doeltreffender dan ooit diplo matieke middelen zouden kunnen zijn, in Portugal een voor Duitschland acceptabel regime te grondvesten. Men zou dan nauwe lijks op tegenstand hoeven te rekenen en in dien deze tegenstand volgde, dan zou hij toch niet krachtig zijn, want het Portugee sche leger heeft slechts 140.000 geoefende soldaten en de vloot is van geen beteekenis. Concludeerend zou de Duitsche officier ver klaard hebben, dat de nationalistische be weging in Spanje dynamisch is, dat zij niet aan de Portugeesche grens kan worden tegengehouden, en dat het in het belang van Duitschland is zijn steun aan de natio nalistische zaak te doen toenemen en te intensiveeren. De ontvangst te Londen. Volgens Havas is de publicatie van de News Chronicle te Londen met de gebruike lijke reserve ontvangen, althans in goed in gelichte militaire en diplomatieke kringen. Men beperkt er zich toe, op te merken, dat militaire commentaren en redevoeringen in het algemeen burgerlijke autoriteiten niet binden. In politieke kringen zou het docu ment echter nogal sensatie gewekt hebben, omdat de Duitsche officier ervan uitgaat, dat Duitschland en Engeland als tegenstan ders moeten worden beschouwd. Men ver heelt zich daar niet de beteekenis van Portu gal voor de Engelsche verbindingslinies, doch men zegt, dat iedere bedreiging van de territoriale integriteit van Portugal on middellijk de Britsche leger- en vlootkrach- ten in het gevecht zou roepen. Publicaties als die van het blad kunnen slechts, zoo merkt men tenslotte op, de banden van vriendschap tusschen Londen en Lissabon versterken. Nadrukkelijke Duitsche tegenspraak. De Duitsche pers komt met zeer veel kracht op tegen het bericht. De Völkischer Beobachter acht het een ongelooflijke hetze tegen Duitschland en het blad is van mee ning, dat dergelijke artikelen weinig spre ken van de eensgezindheid, die men in de Spaansche kwestie zou willen nastreven. Iedere Duitsche lezer, zoo zegt het blad, kan onmiddellijk begrijpen, dat het verhaal van a tot z uit den duim gezogen is en dat in het hoofd van geen enkel Duitsch generaal dergelijke Duitsch-Spaansche plannen zou den kunnen bestaan. Het blad herinnert er vervolgens aan, dat het verslag van de News Chronicle eenigen tijd geleden bijna woordelijk gelijk door de Moskousche radio verspreid werd. De Berliner Börsen Ztg. vraagt zich af, of de Engelsche regeering, welker eerlijke bedoelingen bij het instand houden van den vrede niemand in twijfel trekt, nog langer kan aanzien, hoe Engel sche bladen zich tot de dragers van een hetze maken, die erop uit is de vredespoli tiek van Downingstreet te saboteeren. Het Berliner Tageblatt en de Deutsche Allgem. Ztg. onderstreepen, dat met dit onjuiste be richt ook doeleinden van binnenlandsche politiek worden nagestreefd. Het blad meent, dat de Engelsche regeering er belang bij zou hebben om maatregelen te nemen tegen het bericht, omdat er veel op het spel staat. De goede verstandhouding tusschen Duitschland en Engeland, die de wensch van het Duitsche volk en naar het blad meent, ook van de meeste Engelschen is, staat op het spel. Zij is de hoeksteen van den Europeeschen vrede. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt dat men aan bevoegde Duitsche zijde van mee ning is, dat de publicatie van de News Chronicle een bewuste en plompe verval- sching is en deel uitmaakt van een hetze campagne tegen Duitschland. Vliegtuig raakt hoogspanningsleiding. - Een toestel van het Italiaansche vliegveld Foligno, bestuurd door lt. Fran?ois Comelli, is tijdens een landingsmanoeuvre in aan raking gekomen met een hoogspannings leiding. Het toestel vloog in brand. De be stuurder kwam om het leven. ALKMAAR, 14 Juli. Een nieuw debat over aanvallen op Britsche schepen! Chamberlain en met hem de Britsche regeering krijgen geen rust, krijgen geen kans om op adem te komen, want telkens weer worden zij lastig gevallen met vragen van Lager huisleden. En toch houdt Chamberlain vol. Hij ver dedigt zich zoo goed mogelijk en heeft thans zeer nadrukkelijk verklaard, dat de Britsche regeering niet bereid is tot eenige militaire actie. Gisteren heeft Chamberlain in het Lagerhuis n.1. een verklaring afge legd en met betrekking tot de Britsche mededeeling aan Burgos van 7 Juli j.1. o.m. gezegd, dat Burgos verklaard heeft, dat de aanvallen op de Britsche schepen niet opzettelijk zijn ondernomen, doch dat de schepen, die de gevaarlijke zónen binnen varen, zich blootstellen aan de consequen ties van hun eigen stoutmoedigheid. Chamberlain herinnerde het Lagerhuis er aan, dat Engeland wetgevende maatre gelen heeft aangenomen, waarin het sche pen verboden wordt wapens te vervoeren naar een Spaansche haven. De Britsche regeering kan het tot zinken brengen van koopvaardijschepen niet als rechtmatig aanvaarden. Schepen in de oorlogszone echter moeten de risico's aanvaarden, die onafscheidelijk verbonden zijn met den oorlogstoestand. Een doeltreffende be scherming kan niet gewaarborgd worden, tenzij Groot-Brittannië bereid is actief deel te nemen aan de vijandelijkheden. „Ik heb reeds eerder gezegd en ik her haal thans aldus Chamberlain dat de Eritsche regeering niet bereid is een dergelijken koers in te slaan. Terwijl dus iedere militaire actie uitge sloten is, is de Britsche regeering er toch niet toe bereid een herhaling van aanval len zonder meer te dulden. Tot dusverre hebben wij steeds te Burgos geprotesteerd." Spreker wees er verder op, dat een aan val op een afzonderlijk schip uiteraard op zettelijk moet zijn, in het bijzonder wan neer het schip verkend en daarna onder machinegeweervuur wordt genomen. De Britsche regeering staat nog in verbinding met Burgos en spr. zou liever het resul taat afwachten, alvorens nadere verkla ringen af te leggen. Ten slotte deelde Chamberlain mede, dat de Britsche regeering het voorstel Almeria als veilige haven te beschouwen, onaanvaardbaar achtte. De Britsche agent te Burgos, Hodgson, blijft voorloopig nog te Londen. Chamberlain deelde verder mede, dat hij het betreurt, dat om verschillende rede nen niet mogelijk is gebleken een inter nationale commissie te vormen voor een onderzoek naar de luchtbombardementen in Spanje.De Britsche regeering stelt daarom, in de hoop, dat dit voor de Spaan sche partijen aanvaardbaar zal zijn, voor een commissie uit te zenden, die uit twee Engelschen zal bestaan. Naar Havas meldt heeft minister Bonnet de Britsche regeering 11 Juli j.1. voorge steld een Fransch-Britsche commissie in te stellen voor onderzoek naar de Spaansche luchtbombardementen. De luchtvaart- attaché's van beide landen in Spanje zou den dan de taak hebben te vervullen, die men een internationale commissie had toe gedacht. De Britsche regeering heeft op dit voorstel nog niet geantwoord. Tijdens het voor vragen bestemde uur heeft Chamberlain nog verklaard, dat het niet onmogelijk was, dat het parlement gedurende de vacantie zou worden bijeen geroepen, in het geval dat het Britsch- Italiaansche accoord in die periode in wer king zou treden. Toen Fletcher de verze kering vroeg, dat het accoord niet in wer king zou treden voordat het Huis dit had goedgekeurd, antwoordde Chamberlain, dat hij die verzekering niet kon geven. In de inter-gouvernementale commissie te Evian is thans zoo goed als algeheele overeenstemming bereikt omtrent de groo te lijnen van de revolutie, die de conferen tie zal besluiten, en welke het plan be helst, óp drie Augustus te Londen een comité voor de vluchtelingen bijeen te roepen onder voorzitterschap van lord Winterton en met een Amerikaanschen directeur, dat tot taak zal hebben, met de Duitsche autoriteiter en de immigratie landen te onderhandelen De. ontwerp resolutie, die door Henry Berenger, Miron Taylor en Lord Winterton is opgesteld, gaf slechts op enkele minder belangrijke pun ten aanleiding tot opmerkingen en de defi nitieve ontwerp-iesolutie zal zonder moei te uitgewerkt kunnen worden in de heden middag te houden besloten bijeenkomst van de leiders der delegaties. Van te voren zullen de gedelegeerden in een besloten voltallige vergadering bijeen komen voor het goedkeuren van het rapport der tech nische ondercommissie. Dit rapport behelst een uiteenzetting an de geheele wetgeving van alle landen, die in de commissie ver tegenwoordigd zijn en zal als grondslag dienen voor de werkzaamheden van de Londensche commissie. Vrijdag zal de in- tergouvernementeele commissie in een vol tallige openbare vergadering bijeen komen voor het aannemen van de definitieve ontwerp-resolutie. In een nota, gisteren door Alvarez Del Vayo ter kennis van de Britsche regeering gebracht, herinnert de Spaansche regeering aan de beginselen, die de politiek der re geering geleid hebben sedert het uitbreken der vijandelijkheden. Men wilde niets on dernemen, dat tegen het algemeene belang van den Europeeschen vrede zou ingaan. De Spaansche regeering heeft meermalen den nadruk gelegd op het essentieele ver schil, bestaande tusschen „de invasielegers die in Spanje kwamen en blijven komen op bevel van hun fegeeringen en wegens po litieke Joeleinden inmenging en over- heersching en de echte vrijwilligers, die zich spontaan achter de banier der repu bliek scharen uit geheel andere beweeg redenen.' Niettemin, aldus de nota, heeft de Spana- sche regeering steeds ingestemd met de plannen tot terugtrekking der vrijwilligers. De regeering blijft er van overtuigd, dat het einde der buitenlandsche inmenging het verdwijnen van een voortdurend ge vaar voor een algemeen conflict zou betee kenen Naar het Chineesche persbureau meldt neemt de strijd bij Hoekau voorloopig af. Gisteren hebben de Chineezen drie heuvels ten Westen van Matang heroverd, waarbij driehonderd Japanneezen sneuvelden. Ver scheidene Japansche oorlogsschepen, die naar de uitmonding van het Pojangmeer wa ren opgestoomd, hebben Kioekjang bescho ten. Chineesche vliegtuigen hebben gisteren tot driemaal toe de Japansche oorlogsschepen op den Jangtse onder vuur genomen. Een groot en twee kleine schepen werden tot zinken gebracht, twee vaartuigen werden zwaar be schadigd, aan boord van andere ontstond brand. De luchtaanvallen op Woetsjang. Bij den Japanschen luchtaanval op Woet sjang zijn minstens 170 burgers om het leven gekomen en vierhonderd gewond. Meer dan honderd huizen werden vernield, zoodat ruim 1000 menschen dakloos zijn. Volgens mededeelingen uit buitenlandsche kringen hebben alle Engelschen, met uitzon dering van eenige zendelingen, Kioekjang verlaten en zich aan boord van het Engel sche schip Wenchow begeven. Ook de meeste Chineezen hebben de stad verlaten. Kanton gebombardeerd. Vanochtend is de stad Kanton opnieuw gebombardeerd. Ongeveer dertig bommen werden geworpen bij de Paarlrivierbrug. Naar schatting werden 150 personen gedood en 500 gewond. De correspondent van de „Times" te Berlijn geeft een overzicht van de hou ding van Duitschland ten aanzien van Tsjecho-Slowakije. Volgens den cor respondent is Duitschland vast besloten aan te dringen op absolute autonomie voor de Sudeten-Duitschers en op 't be ëindigen van het verdrag tusschen de Sovjet-Unie en Tsjecho-Slowakije. Het zal van den internationalen toestand afhangen op het oogenblik van den partij dag te Neurenberg of de toestand zich ver der langs geleidelijken weg zal ontwikkelen, of wel in een slag. Zonder twijfel zou Hitier gaarne een oplossing zien, welke niet zou leiden tot een annexatie van het Sudeten- Duitsche gebied, zoolang Oostenrijk nog moeilijkheden blijft berokkenen. Doch de Duitschers achten het noodzakelijk, dat de Sudeten-Duitschers hun eischen ingewil ligd zullen zien en dat de Sovjet-Unie haar bondgenoot aan de Duitsche grenzen zal verliezen. De „Daily Herald" bericht, dat de leider van de nationaal-socialisten te Danzig, Al- bert Foerster, op het oogenblik te Londen vertoeft met een geheime opdracht. Hij zou enkele dagen geleden zijn aangekomen en besprekingen hebben gevoerd met ver scheidene personen, die aan het Foreign Of fice zijn verbonden teneinde te weten te komen, welke de houding van de Britsche regeering zou zijn in geval van een wijzi ging van de grondwet van de vrije stad. De „Daily Herald" bericht verder, dat de Duitsche autoriteiten eindelijk een besluit hebben genomen inzake de beschuldiging tegen ex-bonselier dr. Schuschnigg. Hij zal beschuldigd worden gepoogd te hebben bui tenlandsche hulp te krijgen tegen Duitsch land om de onafhankelijkheid van Oosten rijk te behouden. De beschuldiging van misdaden tegen het Oostenrijksche volk komt dus te vervallen. De Evangelische persdient meldt uit Bern: Eenige weken geleden heeft een Duitsch agentschap medegedeeld, dat de eed van trouw aan den Führer, die van de evangeli sche predikanten was geëischt, op enkele uitzonderingen na overal was afgelegd. Dit bericht is niet geheel in overeenstemming met de waarheid. In verscheidene kerken is de eed zelfs niet geëischt. In Rijnland heb ben 60 procent, in Westfalen 80 procent, en in Oost-Pruisen 60 procent der geestelijken geweigerd, den eed af te leggen. Daarente gen hebben in Pommeren slechts 34 predi kanten niet den eed afgelegd, omdat men in dit gebied had toegestaan, alle voorbehoud te maken ten aanzien van den geëischten eed. Iet feit, dat de strijd om den eed met smar telijke incidenten gepaard gaat, blijkt wel hieruit, aldus besluit de persdienst, dat het lid van hoogen kerkeraad Kaminski uit KÖ- nigsberg, die eenige honderden bevelen tot afzetting van predikanten, die geweigerd hadden den eed af te leggen, moest ondertee kenen, dezen lijdensweg vermeed door zich .vur het leven te berooven.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1