DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Dreigende en heftige taal van
Hitier.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
Iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 'f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven irancc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330.
No. 215 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Dinsdag 13 September 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Wanneer de verdrukte Sudeten-Duitschers zich
niet zelf kunnen redden, zal Duitschland
te hulp komen.
Nimmer zal de gansche wereld met meer spanning naar de
radio geluisterd hebben dan gisteravond, toen Hitier het
congres te Neurenberg sloot met een redevoering, welke
door alle Duitsche zenders werd uitgezonden. Het was be
grijpelijk, dat iedereen nieuwsgierig was naar den inhoud
van deze rede, omdat de politieke spanning vrijwel haar
hoogtepunt had bereikt.
Zou deze rede, die ongetwijfeld het Tsjechische vraag
stuk zou behandelen, oorlog beteekenen, of zou Hitier een
andere oplossing bekend maken?
Noch het een, noch het ander is gebeurd. Hitier heeft
weliswaar gedreigd, hij heeft scherp de verdrukking der 3i
millioen Sudeten-Duitschers geschetst, hij heeft meege
deeld, dat, wanneer deze verdrukten zich zelf niet kunnen
redden, Duitschland te hulp zal komen, maar het is bij
dreigende taal gebleven.
Hitier heeft gesproken. Maar het Tsjechische vraagstuk
is er niet mee opgelost geworden, en de onrust is niet ver
dwenen. De eerstvolgende dagen zullen misschien beslis
send kunnen zijn en de houding van Duitschland zal even
belangrijk zijn, als die van de democratische landen.
Aanval op de democratie.
Roering in Sudetenland,
Incidenten nemen felle vormen aan.
De algemeene toestand.
Noodtoestand afgekondigd.
het a.s. congres te Aussig,
De 15e dezer een critieke dag?
ALKMAARSCHE COURANT.
De inhoud van Hitler's redevoering
was bij uitzondering aan niemand be
kend voor zij werd uitgesproken. Zelfs
de naaste medewerkers van den Führer
wisten niet, wat Hitier zou zeggen.
Slechts begreep men maar dat be
greep de gansche wereld! dat het Su-
deten-Duitsche vraagstuk aan de orde
zou komen.
Dat vraagstuk kwam inderdaad aan
de orde, zy het dan ook na een lange in
leiding, waarin Hitier de opkomst en de
beteekenis van het nationaal-socialisme
schetste en welke inleiding hij vervolg
de met een scherpen aanval op de de
mocratie.
Dat alles kon ons weinig interesseeren.
Maar weldra kwam het groote punt der
rede: Tsjecho-Slowakije!
Daar heerscht, zoo schetste hij, een on
duldbare toestand. Men heeft de overwegen
de meerderheid van dezen staat gedwongen
zich in dit staatsverband te voegen. Men is
begonnen haar te onderdrukken en haar de
vitale rechten te ontnemen. Men heeft ge
tracht de wereld de opvatting op te dringen,
dat deze staat een bijzondere politieke en
militaire missie te vervullen heeft. Die taak
is echter in tegenstelling met de levensbe
langen van de meerderheid der inwoners
van dezen staat.
Men gaat niet uit van volksrechten, maar
van politieke doelmatigheden voor de onder
drukkers. Wie zich daartegen verzet, wordt
beschouwd als staatsvijand.
Onder de meerderheid der onderdrukte
nationaliteiten bevinden zich 3% millioen
Duitschers, ongeveer zooveel als de bewo
ners van Denemarken. Zij zijn schepsels van
den Almachtige en deze heeft hen met ge
schapen om hen aan een vreemde macht te
zien overgeleverd. Hij heeft de zeven mil
lioen Tsjechen niet geschapen, opdat zy de
3% millioen Duitschers zouden bevoogden,
controleeren en kwellen. De ellende der Su
deten-Duitschers, aldus vervolgde Hitier, is
nameloos. Men wil de Sudeten-Duitscheis
vernietigen.
Ik kan zoo zeide Hitier den de-
mocratischen staten slechts zeggen, dat
dit alles ons niet onverschillig is. Aan
de rechteloosheid der Sudeten-Duit
schers moet een einde komen. Ik heb dat
reeds in mijn rede van 22 Februari van
dit jaar gezegd. Ik verzoek den buiten-
landschen staten er van overtuigd te
zijn, dat mijn verklaring van toen geen
phrase was, toen ik zeide, dat het Duit
sche rijk niet meer de vervolgingen van
Duitschers zonder meer wil aanvaarden.
Het rijk heeft voor den Europeeschen
yrede reeds veie offers geferacbt. Het heeft
van Elzas Lotharingen alleen afgezien om
den Europeeschen vrede een dienst te be
wijzen en een einde te maken aan den
eeuwigen twist met Frankrijk. Ook aan an
dere grenzen heeft het rijk offers gebracht
om den weg te effenen voor de verzoening
der volkeren. Hitier stipte daarbij het vloot-
verdrag met Engeland aan en verklaarde,
dat de Duitsche overeenkomsten met Polen
van meer belang zijn dan alle gepraat over
den vrede.
Ik ben, aldus Hitier, niet bereid in het
hart van Europa een tweede Palestina te
laten ontstaan. De arme Arabieren zijn
misschien weerloos en verlaten. De Su
deten-Duitschers echter zijn weerloos
noch verlaten.
Hitier schetste daarna de nationaliteiten
verhouding in Tsejcho-Slowakije uitvoerig,
waarna hij aldus de positie der Sudeten-
Duitschers uiteenzette: De ellende der Su
deten-Duitschers is nameloos. Men wil hen
vernietigen. Zij worden op onverdragelijke
wijze onderdrukt en vernederend behandeld.
Als 3 y, millioen leden van een volk van 80
millioen een lied niet mogen zingen, omdat
het den Tsjechen niet bevalt, of als zij bloe
dend geslagen worden, omdat zij kousen dra
gen, die de Tsjechen niet willen zien, of wan
neer zij geterroriseerd worden, omdat zij een
groet brengen, welke den Tsjechen onaange
naam is, ofschoon die groet hen niet geldt,
wanneer men hen by iedere uiting van natio
naal leven opjaagt als hulpeloos wild, dan
kan dat den waardigen vertegenwoordigers
van onze democratieën misschien onverschil
lig, mogelijk zelfs sympathiek zijn, omdat het
hier toch maar gaat om 3^ millioen Duit
schers.
Ik echter kan den vertegenwoordigers
dezer democratieën slechts zeggen, dat
ons dit niet onverschillig is. (Stormach
tige bijval) En dat, wanneer deze ge
kwelde schepsels zelf geen recht en geen
hulp kunnen vinden, zij beide van
ons zullen krijgen. (Stormachtige
bijval en geroep „Sieg Heil").
De Führer herinnerde er aan, dat hij in
zijn rijksdagrede van 1933 voor het eerst
had vastgesteld, dat er nationale vraagstuk
ken zijn, waarvan men niet kan afzien. In
den loop van dit jaar heeft zich, aldus Hitier,
een gebeurtenis voorgedaan, die ieder aan
ging. In Tsjecho-Slowakije zouden gemeen
teraadsverkiezingen plaats vinden. Hitier
zeide, dat de regeering te Praag een methode
had toegepast om druk uit te oefenen op de
verkiezingen en te intimideeren. Men is zelfs
niet teruggedeinsd voor den leugen, dat
Duitschland gemobiliseerd had en gereed
stond om Tsjecho-Slowakije binnen te ruk
ken. In werkelijkheid was toen geen soldaat
opgeroepen en geen enkel regiment of an
dere afdeeling naar de grens gemarcheerd.
Geen Duitsche soldaat heeft zich buiten zijn
vredesgarnizoen bevonden. Niettemin werd
de laaghartige campagne voortgezet, waar
bij Europa gemobiliseerd werd voor de mis
dadige bedoelingen van een regeering, die de
verkiezingen onder militairen druk wenschte
te plaatsen en die daarvoor een moreele
rechtvaardiging noodig had, ja zelfs in haar
brutaliteit er niet voor terug deinsde, des
noods Europa in een bloedigen oorlog te
jagen. Daar nu van de zijde der Duitsche re
geering op deze provocatie niets geschiedde,
werd dit wederom als voorwendsel gebruikt
om te beweren, dat Duitschland geweken
was voor de Tsjechen en de inmenging van
Frankrijk en Engeland.
Duitsche voorzorgsmaatregelen.
Ik kan u verzekeren, aldus zeide Hitier,
onder stormachtigen bijval, dat een groote
mogendheid als Duitschland een dergelijken
aanval niet voor de tweede maal zou dul
den. Ik heb daaruit bij wijze van voorzorgs
maatregel de noodige consequenties getrok
ken. Op 28 Mei heb ik tot zeer ernstige
maatregelen besloten:
1. De aangekondigde versterkingen
van leger en luchtmacht werden op mijn
bevel onverwijld buitengemeen uitge
breid en oogenblikkelijk ten uitvoer ge
legd.
2. Ik heb het bevel gegeven tot de on
middellijke uitbreiding van onze ves
tingwerken in het westen.
3. Ik kan u de verzekering geven, dat
daar sedert den 28en Mei de meest gi
gantische vestingwerken van alle tijden
opgebouwd worden. (Stormachtige bij
val).
Dr. Todt heeft daar een der grootste
prestaties volbracht. Aan de vestingwerken
in het westen, waarmede men sedert twee
jaar bezig is, werken thans 278.000 arbei
ders, verder 84.000 gespecialiseerde arbei
ders en 100.000 man van den arbeidsdienst,
talrijke bataljons pioniers en infanteriedivi
sies. Afgezien van het materiaal, dat door
andere transportmiddelen aangevoerd wordt,
brengen alleen de Duitsche spoorwegen bij
na dagelijks 8.000 wagonladingen aan. Het
totale grint verbruik bedraagt dagelijks ruim
100.000 ton. De vestingwerken aan de weste
lijke grens zullen voor het invallen van den
winter geheel voltooid zijn. (Krachtige toe
juichingen). Na hun voltooiing zullen de
werken meer dan 17.000 pantser- en beton
werken omvatten. Achter dit front van staal
en beton, dat gedeeltelijk in drie, en vaak
in vier linies tot 50 K.M. breed is, staat het
Duitsche volk gewapend. Ik heb deze inspan
ning, de geweldigste van alle tijden, op mij
genomen om den vrede van nut te zijn. On
der geen omstandigheden zal ik echter be
reid zijn, werkeloos te blijven toezien bij
een verdere onderdrukking der Duitsche
volksgenooten in Tsjecho-Slowakije.
Hitier heeft daarna de betrekkingen met
Italië geschetst en tenslotte het congres te
Neurenberg gesloten.
Zie voor de indrukken over de
rede van Hitier in Europa pagina
1 van het derde blad.
In de Sudeten-Duitsche gebieden
heeft de redevoering van Hitier volgens
Havas de uitwerking gehad van een op
roep tot opstand.
Vannacht zijn bij incidenten drie per
sonen gedood en is 'n aantal gewond. De
incidenten hebben zich in den afgeloo-
pen nacht als op een sein vermeerderd.
De incidenten zelve hebben ook een an
der karakter gekregen.
Voor den eersten keer heeft men op
gemerkt, dat van vuurwapenen werd
gebruik gemaakt, aanvallen werden ge
daan op spoorwegstations, politie-
bureaux en postkantoren.
Bij een aanval van dezen aard werd de
directeur van het postkantoor te Trinksaifen
bij Joachimsthal aan de Saksisch-Boheem-
sche grens gedood.
Te Krasne Brezna (Schönpreisel) in N.-
Bohemen stonden groote groepen Tsjechen
en Duitschers tegenover elkander. Uit de
ALKMAAR, 13 September.
Hitier heeft gesproken! Zie daar het
belangrijkste feit van den dag.
Wat gebeurt er in China, hoe ontwikkelt
zich de oorlog in Spanje, hoe staat het met
de politieke kwesties, waarmee de Fran-
sche regeering in eigen land te kampen
heeft? Niemand interesseert zich er voor.
Hitier heeft gesproken! Dat is, wat
iedereen weet, dat is, wat iedereen vertelt,
dat is het gesprek van den dag.
De rede van Hitier werd met ongekende
belangstelling tegemoet gezien en er waren
er, die vreesden. Maar dezulken hebben
zich (gelukkig) vergist. Want al moge de
taal van Hitier dreigend geweest zijn, er
is in Neurenberg niets gebeurd, dat onher
stelbaar is.
Hitier heeft gesproken en de regeeringen
van alle landen hebben met stijgende be
langstelling kennis genomen var. deze rede.
Om zich daarna te beraden over den wer-
kelijken inhoud.
Het lijkt ons goed, de reactie in Londen
en Parijs hier weer te geven, opdat men
eenig idee krijgt van de meening in deze
hoofdsteden van Europa.
Hoewel er officieel uit Londen nog niets
bekend is, schijnt de eerste gedachte in
verantwoordelijke kringen aldaar volgens
den diplomatiken correspondent van Reu
ter te zijn, dat de rede niets heeft bijge
dragen om den toestand ten goede te kee-
ren. Men is van meening, dat de rede in
geen enkel opzicht als constructief kan
worden gekenmerkt. In vele opzichten kan
het tegendeel gezegd worden, aangezien
niets blijkt van een streven, de beide par
tijen in Tsjecho-Slowakije tot elkaar te
laten komen om te trachten een regeling
te verkrijgen. Indien men de Tsjecho-Slo-
waaksche regeering en de Sudeten-Duit
schers alleen de taak liet verrichten, zou
er, naar men meent, een goede kans op een
oplossing bestaan. In de rede zijn zeker
geen erg nieuwe eischen naar voren ge
bracht en over het geheel komt zij min of
meer overeen met wat men had verwacht.
Zoo zij dan ook in deze taal twintig jaar
geleden was gehouden, zou zij de wereld
met afgrijzen hebben vervuld. Doch heden
ten dage geven waarnemers met droefenis
toe, dat de tegenwoordige tijd meer gewend
raakt aan ruwe woorden dan de zich beter
gedragende generaties van vroeger.
Het feit, dat geen ontstellende nieuwe
eischen zijn gesteld, beteekent niet, dat de
verklaring van den Führer geen vorm geeft
aan den toestand, daar niet slechts in de
officieele redevoeringen, doch ook uit den
toon van de pers en uit de voortdurende
mobilisatie in Duitschland, de vaste wil
tot uiting schijnt te komen, de Sudeten-
Duitschers en Tsjechen niet ongemoeid
hun onderhandelingen te laten voortzetten.
De zinspelingen op zelfbeschikkingsrecht
schijnen een wenk aan een der beide par
tijen in het geschil te zijn, zoo verstrek
kende eischen te stellen als zij willen. In
tactisch opzicht zou de bedoeling van de
rede zijn, een dreigende houding te laten
zien, zonder den juisten vorm van de be
dreiging te toonen, of te doen blijken van
welken kant deze komt.
Een punt, dat niet uit het oog wordt ver
loren is, dat, terwijl Hitier Tsjecho-Slowa-
ky'en aanvalt naar aanleiding van toespe
lingen op de Duitsche mobilisatie in Mei
j.1., het weinig zegt over de thans in
Duitschland aan den gang zijnde manoeu
vres, waarbij anderhalf millioen man on
der de wapenen zijn, en welke nog enkele
weken zullen voortduren.
Zoolang zij niet achter den rug zijn, en
zoolang de stemming in Duitschland blijft
zooals zij nu is, kan, zoo oordeelt men, geen
realist gelooven, dat het gevaar voorbij is,
of dat de bedreiging van den Europeeschen
vrede niet aanhoudt.
De rede van Hitier is te Parijs opgeno
men met de kalmte, die de openbare mee
ning in Frankrijk steeds behouden heeft
sedert de Tsjecho-Slowaaksche crisis in
een acuut stadium is gekomen. De com
mentaren in diplonWtieke kringen zijn bij
zonder sober. De eerste indruk van de rede
is, dat hoewel Hitier voor geen oogenblik
de ongerustheid, die op Europa drukt, heeft
weggenomen, hij daarentegen ook niets in
den weg heeft gelegd aan voortzetting der
onderhandelingen tusschen de Sudeten-
Duitsche partij en de regeering te Praag,
noch aan de voortzetting der pogingen, die
door Runciman in het werk gesteld worden
om tot een vreedzame regeling van het ge
schil te komen. Vastgesteld moet worden,
dat de rede in diplomatiek opzicht geen
enkel nieuw feit heeft opgeleverd, in dien
zin, dat Hitier nog eens alle argumenten
heeft aangehaald, die de regeering te Ber
lijn tot dusver naar voren heeft gebracht
om de eischen der Duitsche minderheid
te steunen.
De voornaamste verklaring in de rede
schijnt wel te zyn: „Indien de Sudeten-
Duitschers niet de rechten en de hulp
kunnen vinden, waarop zij recht kunnen
doen gelden, zullen zij ze van ons krijgen."
De zin van een dergelijke verklaring, die
afgelegd wordt op een oogenblik van inter
nationale spanning, kan niet worden mis
verstaan. Er dient echter op gewezen te
worden, dat deze verklaring het onmid
dellijk gebruik van geweld uitsluit en
nog de gelegenheid laat voor de onder
handelingen, die te Praag actief worden
voortgezet.
Duitsche menigte werd geschoten, doch nie
mand werd getroffen. Aan Tsjechische zijde
werd het vuur beantwoord. Er zijn twee
dooden.
De ministers beraadslagen.
Als gevolg van de incidenten van den af-
geloopen nacht zyn de ministers vanochtend
bijeengekomen. De ministerraad zal de maat
regelen nemen welke worden vereischt door
den ernst en den aard dezer incidenten.
De Sudeten-Duitsche afgevaardigden
Kundt en Rosche zullen overigens over deze
aangelegenheid door minister-president Hod-
za worden ontvangen. De regeering zou in
derdaad wenschen maatregelen van buiten
gewonen aard te nemen in overeenstemming
met de verantwoordelijke Sudeten-Duitsche
leiders.
De Tsjecho-Slowaaksche regeering
heeft besloten den noodtoestand in vijf
departementen af te kondigen.
Voorloopig is besloten dezen maat
regel uit te vaardigen voor: Eger, Neu-
deck, Pressnitz, Ellbogen en Kaaden.
Havas meldt de volgende bijzonderheden
over incidenten welke zich gisteren hebben
voorgedaan.
Te Schönpreisel hebben eenige hon
derden Sudeten-Duitschers Tsjechische voor
bijgangers aangevallen. Zij hebben de rui
ten van Tsjechische zaken vernield. Vervol
gens kwam het tot een waren slag tusschen
de Tsjechische en de Duitsche menigte. Een
Tsjech werd doodelijk gewond aangetroffen
in de vitrine van een winkelzaak. Tijdens
dit gevecht werd ook een Sudeten-Duitscher
gewond.
Te Cheb (Eger) heeft een menigte van
800 tot 1000 personen geprobeerd het volks
huis der socialistische partij te bestormen.
Na de ruiten te hebben vernield van de
eerste en tweede verdieping wilden de be-
toogers de deuren forceeren, doch zy wer
den teruggedrongen door de arbeiders, die
zich in het gebouw bevonden. Het gevecht
duurde drie kwartier.
De Sudeten-Duitschers hebben meer dan
twintig schoten gelost. De Tsjechen verde
digden zich met stokken en stoelen.
In denzelfden tijd reden mannen der F.S.
op motorfietsen door de straten. Hun rijwie
len waren voorzien van hakenkruisvlaggen.
Later vernielden de betoogers de ruiten
van verscheiden winkelzaken.
Te Asch werden de straten door de F.S.
afgesloten. De Sudeten-Duitschers hebben er
de kruispunten van wegen bezet
Een nationaal-socialist probeerde te
schieten op den secretaris der socialistische
partij, die voorbijkwam op zijn motorfiets.
Te Nydeck (Neudeck) hebben 4000
leden der Sudeten-Duitsche partij de ruiten
Vernield van de coöperatieve arbeiders-in-
koopvereeniging. Zy hebben de deur van
het volkshuis der socialistische partij ingesla
gen. De arbeiders die zich vannacht naar
hun werk in de fabrieken begaven werden
aangevallen door leden der partij van Hen-
lein.
Tegen middernacht kondigden sirenes het
einde aan van de „oefening", aldus Havas.
Te Jablonec (Gablonz) hebben de
aanhangers van Henlein een optocht ge
vormd, waaraan meer dan 10.000 personen
deelnamen. De menigte riep „Heil Hitier".
Van het stadhuis wapperde de haakkruis-
vlag. De politie was onmachtig de orde te
herstellen, zoodat militairen tusschenbeide
moesten komen. Een man vernielde den band
van een militaire auto. Hij werd door de po
litie gearresteerd. Tijdens het verhoor stond
een geweldige menigte voor het politiebu
reau. De toestand was zeer gespannen. Men
vreesde bloedvergieten.
Een beambte, die een betooger wilde on
dervragen, werd gedwongen hem los te la
ten, nadat hij slechts zyn naam had opge
schreven. De politie en het leger zijn thans
te Gablonz in alarmtoestand gebracht. Zij
bezetten het centrum van de stad.
Schoten te Aussig.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt, dat
toen de bevolking van A u s s i g gisteravond
na de redevoering van Hitier een openbare
betooging hield, plotseling schoten vielen,
waardoor twee Sudeten-Duitschers ernstig
werden getroffen. De dader is onbekend.
De algemeene opvatting te Praag is, dat
15 September, de datum waarop te Aussig
het congres zal worden geopend, de volgen
de critieke dag zal zijn. Indien dan nog geen
regeling zal zijn tot stand gekomen, zal de
kwestie van het plebisciet zeer zeker for
meel aan de orde worden gesteld.
(Zie verder Laatgte BerjchtgfiJ
