DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Daladier en Bonnet confereerden in Londen.
„Volksstemmingen de eenige oplossing
aldus Mussolini.
Hodza wijst volksstemming van de hand
Radio-rede van Hodza.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENT1EN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 'f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven irancc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 220 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 19 September 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Het jongste week-end heeft geen enkele verademing ge
bracht jn den Europeeschen algemeenen toestand. Wel heeft
het zich gekenmerkt door talrijke besprekingen en eenige
redevoeringen, doch wat deze laatste betreft, loopen de
meeningen volslagen uiteen.
Terwijl Mussolini in een radio-rede Zondagmorgen verklaarde,
dat de eenige oplossing van het Tsjechische vraagstuk in
het houden van volksstemmingen ligt, verklaarde Hodza, de
Tsjechische premier, iedere oplossing van het vraagstuk
door middel van een volksstemming van de hand te moeten
wijzen. De Duitsche pers maakte intusschen weer melding
van diverse incidenten in Sudeten-Duitschland en van een
kleine 100.000 men spreekt van 85.000 vluchtelingen,
die in Duitschland in kampen worden ondergebracht.
Tevens wordt melding gemaakt van arrestaties van
Tsjechische onderdanen in geheel Duitschland, welke
arrestaties herinneren aan het dreigement van de vorige
week, toen Duitschland als een tegenmaatregel voor de
onderdrukking der Sudeten-Duitschers het gevangen nemen
van Tsjechen als gijzelaars noemde.
Tenslotte werd gemeld, dat de Sudeten-Duitschers gewa
pende korpsen hadden ingericht, die de geheele Tsjechisch-
Duitsche grens zouden bezet hebben.
En wat misschien het allerbelangrijkste is: In Londen zijn
Fransch-Engelsche besprekingen gevoerd met het verrassend
resultaat, dat aan Tsjecho-Slowakije voorgesteld zal worden,
het Sudeten-Duitsche gebied af te staan!
Géén volksstemming I
De redevoering
van Mussolini.
De besprekingen te Londen.
Algeheele overeenstemming bereikt
Advies aan Praag: Toegeven!
Geen volksstemming?
Internationale garantie.
De algemeene toestand.
ALKMAARSCHE COURANT.
Wij moeten de overstelpende hoe
veelheid copy, welke Zaterdag en
Zondag binnen gekomen is, wel zeer
besnoeien, willen we in de gelegenheid
zijn, in een beperkte plaatsruimte toch
de voornaamste gebeurtenissen de
revue te laten passeeren.
Tot de voornaamste gebeurtenis be
hoort in de allereerste plaats de
radio-r^de van den Tsjechischen mi
nister-president Hodza, die zich Zon-
dagmidag tot het Tsjechische volk
heeft gewend en daarbij o.a. ver
klaarde, dat men thans de meest
dramatische oogenblikken van de ge
schiedenis beleefde.
[1
Geheel Europa kent den loop van onze
onderhandelingen met de Duitschers.
Iedereen weet, dat wij, na zeer moeilijke
onderhandelingen, een voor beide partijen
aanvaardbare basis hebben gevonden. Doch
toen deed zich een dramatische ommekeer
voor. Een opstand begon. Men beschuldig
de de regeering er van krachtig te zijn
opgetreden. Wij wijzen deze beschuldi
gingen van de hand. Wij hebben eenvou
dig onzen plicht gedaan. De onderdruk
king van een opstand is geen vervolging
Dank zij den uitzonderingstoestand slaag
den wij er in het ergste te voorkomen
De buitengewone maatregelen, door de
regeering genomen, zullen van kracht
blijven zoolang zij noodig zullen zijn.
Op de politiek der regeering drukken
twee soorten van verantwoordelijkheid,
eenerzijds moet het staatsgezag wor en
verzekerd, anderzijds moet zij zich bewust
zijn van alle gevolgen, welke zouden kun
nen voortvloeien uit het feit,
Duitsche kwestie niet is opgelost.
Daarom willen wij onderhandelen, maar
een plebisciet zou niets oplossen.
Hodza wees op ondubbelzinnige
wijze ieder denkbeeld van een volks
stemming van de hand. Hij verklaar
de deze oplossing onaanvaardbaar,
daar zij nieuwe problemen zou kun-
nen doen ontstaan, analoog aan e
thans bestaande.
Ondanks de weigering van Henlein zich
te verstaan met de Tsjecho-Slowaaksche
regeering over een oplossing der nationa
liteiten-kwesties en niettegenstaande de
poging tot opstand, verandert de regeering
niets in de politiek welke zij tot nu toe in
overeenstemming met de nationaliteiten
en in het bijzonder met de Sudeten-Duit
schers volgt, een politiek, gebaseerd op de
laatste regeeringsvoorstellen.
Voor deze overeenstemming heeft de
regeering thans Henlein, noch de gevluch
te leiders noodig, daar de mislukking van
den opstand het beste bewijs levert, dat
de regeering te doen heeft met de Sudeten-
Duitsche volksmassa, die in haar groote
meerderheid overeenstemming en verzoe
ning der nationaliteiten wenscht.
De regeering zal geen politiek van
wraak noch van vervolging voeren. Zij
moet evenwel haar aandacht gericht hou
den op de eerbiediging en de handhaving
der wet, kalmte en orde. Op het gebied
van de rust en openbare orde kan zij geen
concessies doen, daar slechts in kalmte en
orde de mogelijkheid kan bestaan een al-
geheele en redelijke overeenstemming te
waarborgen.
Een beroep op de burgers.
De minister-president besloot zijn rede
met een beroep op de eenheid van alle
burgers om kalmte en de bereidheid zich
te verdedigen en hij zeide:
„Slechts hij die in staat is te strijden,
kan aan vrede denken. Wij willen vrede
en vrijheid. Wij gebruiken geen krachtige
woorden en hebben daaraan geen behoefte.
Maar wij hebben de krachten van geest en
hart noodig en die hebben wij."
In zijn Zondagochtend te Triest
uitgesproken redevoering heeft Mus
solini verklaard:
Tegenover het probleem, dat in deze
dagen de wereld in ademlooze span
ning houdt, heeft de oplossing slechts
één naam: volksstemmingen! Volks
stemmingen voor alle nationaliteiten,
die in dien staat zijn gedwongen,
welke het groote Tsjecho-Slowakije
had moeten worden en zich thans in
zijn geheele organische onhoudbaar
heid openbaart.
Hodza
Doch er moet nog iets anders worden
gezegd, n.1. dat op een bepaald oogenblik
de gebeurtenissen den razenden loop van
een lawine aannemen. Daarom moet men
snel handelen, wanneer men verwarring
en complicaties wil vermijden.
De Engelsche minister-president, die
zich als vredesbode van Londen naar
München begaf, moet begrepen hebben,
dat men snel moet handelen, omdat ieder
uitstel niet aan de oplossing ten goede
komt, doch bepaald zal leiden tot de on
heilspellende botsing.
De oplossing der kwestie begint reeds,
ondanks de campagne van Moskou in de
harten der Europeesche volken een plaats
in te nemen. Wij wenschen, in deze laatste
uren, dat een vreedzame oplossing wordt
bereikt.
Wij wenschen dat, wanneer zij niet
mogelijk is, het eventueele conflict
wordt begrensd en gelocaliseerd.
Wanneer dat echter niet zou gebeu
ren en voor of tegen Praag een op-
marsch van een universeel karakter
zou komen, dan moet men weten, dat
Italië zy'n stelling reeds heeft be
trokken.
De Fransch-Britsche besprekingen te
Londen die met enkele onderbrekingen
gisteren den geheelen dag duurden, ein
digden gisteravond om tien minuten over
twaalf.
Om kwart over twaalf werd in Downing-
street het volgende communiqué verstrekt:
,Na uitvoerige bespreking van den
huidigen internationalen toestand zijn
de vertegenwoordigers van de Brit-
sche en de Fransche regeering het
volkomen eens over de politiek, die
gevoerd moet worden om een vreed
zame regeling van het Tsjecho-Slo
waaksche vraagstuk te bevorderen.
De beide regeeringen hopen, dat het
daarna mogelijk zal zijn, een meer
algemeene regeling in het belang van
den Europeeschen vrede te over
wegen."
Omtrent de besprekingen te Londen
meldt de speciale correspondent van
Havas het volgende:
De leidende Britsche politici schij
nen thans tot de overtuiging te zijn
gekomen, dat het gevaarlijk zou zijn,
de dissidente elementen nog langer
tegen hun zin deel te laten uitmaken
van de Tsjechoslawaaksche ge
meenschap.
Men zou dus te Londen overwegen,
de thans nog aan de souvereiniteit
van Praag onderworpen grensdistric
ten, waar de Duitsche bevolking een
uitgesproken meerderheid heeft, naar
Duitschland te doen terugkeeren.
Naar het oordeel van de verantwoorde
lijke Britsche kringen zouden deze recti
ficatie van de grens en het overbrengen
van de bevolking, dat hieruit zou kunnen
voortvloeien, bij voorkeur dienen te ge
schieden langs den weg van rechtstreek-
sche onderhandelingen onder controle
eener internationale commissie, zonder
gebruik te maken van de minder soepele
en minder snelle procedure eener volks
stemming, die overigens de andere min
derheden, o.a. Je Hongaarsche en de Pool-
sche, ertoe zou kunnen brengen eveneens
een volksstemming te eischen.
Hoewel de mog Hjkheid van een derge
lijke oplossing me het oog op de huidige
omstandigheden en het gevaar dat hier
in schuilt van Fransche zijde moeilijk kon
worden verworpen, meenden Daladier en
Bonnet hun Britschen collega's er met
nadruk op te moeten wijzen, noe onrecht
vaardig het zou zijn, een dergelijk offer
van de Tsjechische regeering te verlan
gen, zonder haar een compensatie te bieden
voor het verlies der natuurlijke grens, die
door het Sudeten gebergte wordt gevormd.
De beide Fransche ministers hebben
den Britschen premier ertoe kunnen
bewegen, zijn collega's in het Britsche
kabinet de noodzakelijkheid te doen
inzien, van een internationale garantie
geldend voor het nieuwe territoriale
statuut, terwijl de traditioneele oppo
sitie in officiëele Britsche kringen
tegen iedere verplichting op het vas
teland van Europa hun nog gisteren
een dergelijk plan had doen verwer
pen.
De onafhankelijkheid van Tsjecho-
Slowakije zou zoodoende voortaan ge
waarborgd kunnen worden door een
conventie naar het model van het ver
drag van Locarno, een conventie ge-
teekend door de aangrenzende staten
Duitschland, Polen, Hongarije en
Roemenië alsmede door Engeland,
Frankrijk en Italië. Op grond hiervan
zou Tsjechoslawakye moeten afzien
van de vroeger met Frankrijk en de
Sovjet-Unie aangegane verplichtin
gen tot bijstand.
Tijdens de Fransch-Britsche besprekin
gen in Downingstreeft heeft de Tsjecho-
Slowaaksche regeering door bemiddeling
van den Tsjechoslowaakschen gezant,
Masaryk, aan de Britsche en Fransche
ministers schriftelijk laten weten, dat zij
aanneemt, dat zy, alvorens besluiten ge
nomen worden, geraadpleegd zal worden.
De Tsjechoslowaaksche regeering
heeft hieraan toegevoegd, dat zy geen
verantwoordelijkheid op zich kan
nemen voor beslissingen, welke buiten
haar om zyn genomen.
De regeering te Praag zal dan ook
officiëel op de hoogte gesteld worden
van de opvattingen der beide re
geeringen en uitgenoodigd worden, zoo
spoedig mogelijk haar meening hierom
trent te laten weten. Chamberlain rekent
er namelyk nog steeds op, zich Dinsdag of
op zijn laatst Woensdag naar Godesberg
te kunnen begeven om opnieuw Hitier te
ontmoeten.
De beoogde stappen bij de regeering
van Tsjechoslowakye zullen pas onder
nomen worden, nadat het Britsche kabinet
en de Fransche ministerraad de Zondag
avond in Londen genomen besluiten zullen
hebben geratificeerd.
Nog geen officiëele commentaren.
Officiëele Fransche en Engelsche krin
gen weigerden gisteravond eenige inlich
tingen te verstrekken over de in Downing-
street gevoerde besprekingen.
De Fransche delegatie bepaalde zich er
toe te zeggen, dat geen bevestiging kon
worden gegeven van de geruchten, welke
in Londen hierover in omloop zyn. Alleen
het Fransch-Engelsche communiqué, zoo
deelde de delegatie mede, moet als juist
beschouwd worden.
Fransche ministers uit Londen
vertrokken.
Daladier en Bonnet zijn vanmorgen om
8.20 uur (Britsche tyd) in een Fransch
vliegtuig van Croydon naar Parijs terug
gekeerd, waar zij om 9.40 uur op Le
Bourget aankwamen. Om half elf volgde
hierop een vergadering van de minister
raad.
ALKMAAR, 19 September.
De belangrijkste vraag op dit oogenblik
is: Hoe zal Tsjechoslowakye reageeren op
het voorstel van Parijs en Londen?
Gesteld dat Tsjechoslowakye op het
standpunt staat, dat een land, dat zichzelf
respecteert geen afstand kan doen van
welk deel ook, dat door een van zijn buren
wordt begeerd? En indien dit het geval is,
wat doen Frankrijk en Rusland met hun
verdragen met Tsjechoslowakye, die dit
land hulp garandeeren, zoodra Hitier het
Sudeten-Duitsche gebied met militair ge
weld by het „Duitsche vaderland" wil voe
gen?
Zal Frankrijk ondanks het feit, dat
hef. zich thans blijkbaar neerlegt bij het
voorstel tot afstand der Sudeten-Duitsche
gebieden als Tsjechoslowakye zich ver
zet tegen deze Duitsche invasie, zijn ver
dragsplichten nakomen?
En wat doet Rusland?
Deze vragen worden actueel, zoodra
Benesj en Hodza standvastig de integriteit
van het Tsjechoslowaaksche grondgebied
willen handhaven.
Het voorstel van Frankrijk en Engeland
gaat, zoodra de ministerraden der beide
landen die hedenmorgen bijeen kwamen
hun sanctie eraan hebben gegeven
officiëel in zee. Het wachten is dan op het
Tsjechische antwoord.
Maar zelfs indien de zware Engelsch-
Fransche .druk op Tsjechoslowakye resul
taat heeft, zelfs indien dit land het Sude
ten-Duitsche gebied afstaat, vleie Europa
zich n.et met de hoop, dat hierna de
vrede behouden zal zijn.
Een wereld, waarin tot het uiterste toe
1 een zuivere intimidatie-politiek wordt ge
voerd, waarin men een oorlog riskeert om
territoriale eischen ingewilligd te zien en
waarin zich staten bevinden, die nog ter
ritoriale eischen te over hebben, kan
temeer, daar de politiek van intimidatie
maar al te vaak succes heeft gehad de
vrede geen oogenblik gegarandeerd zijn!
Europa leeft op een vulkaan; die elk
moment tot een uitbarsting geprovo
ceerd door de gevolgde politiek kan
komen. En een uiterlijke liquidatie van de
Sudeten-Duitsche kwestie door het gebied
der Sudeten bij Duitschland te voegen zal
deze uitbarsting hoogstens eenigszins kun
nen vertragen, tegenhouden zal zij haar
niet.
Ook de andere minderheden achten
thans het moment gunstig hun eischen
aan de Tsjechoslowaaksche regeering te
stellen. Slechts het Slowaaksche broeder
volk der Tsjechen staat óók de auto-
mistische Hlinka-partij! hoe langer hoe
meer achter de regeering.
De Hongaarsche „Pester Lloyd" maakt
in het bijzonder melding van de ontwerp
oplossing, aangegeven door een Engelsch
blad en welke beoogt door Praag aan het
Duitsche Rijk gebieden met Duitsche be
volking af te staan.
Het blad zegt, dat deze oplossing niet
meer of minder zou onthullen dat de be
doeling voorligt den vrede te redden ten
koste van andere bevolkingsgroepen en
nation-.liteiten in Tsjechoslowakye.
„Niet alleen de Duitsche minderheid,
doch alle bevolkingsgroepen in Tsjecho
slowakye bevinden zich op z'n minst in
een stemming van opstand. Er is geen
twijfel aan, dat in geval aan hun eischen
geen voldoening wordt gegeven of hun
moreele, economische en historische be
langen worden miskend, zulks aanleiding
zou geven tot een strijd met alle middelen,
welke zou voortduren totdat hun gerecht
vaardigde eischen zouden worden erkend."
Voorts heeft hei. presidium van het
kamp der nationale eenheidheid in Polen
onder voorzitterschap van zijn leider,
generaal Sksarszynski, een resoultie aan
genomen, waarin voor de Polen in Tsje
choslowakye het zelfbeschikkingsrecht
wordt geëischt.
U
De minderheden onder de Sudeten-
Duitschers, die het bij een afstand van dit
gebied hard te verduren zouden hebben,
nog erger dan het thans reeds het geval is
en die daarom een annexatie met angst en
vreeze tegemoet zien, een belangrijke groep
Sudeten-Duitsche-sociaal-democraten,
agrariërs, roomsch-aatholieken en jo
den, onder wie de socialistische afgevaar
digde Jaksch en de roomsch-katholieke
leider Reichenberger heeft een oproep tot
de Sudeten-Duitsche bevolking gericht,
waarin die wordt uitgenoodigd tot een
nieuwe groepeering in een van eenheids
partij voor samenwerking en vrede. De
traditie, aldus deze oproep, heeft de
Sudeten-Duitschers niet voorbestemd om
de voorhoede van een geweldspolitiek te
zijn, maar om dienst te doen als pioniers
der verzoening tusschen Duitschers en
Tsjechen. Het vierde plan van Benesj biedt
een grondslag voor onderhandelingen. De
eenige oplossing voor de moeilijkheden is
de hergroepeering van alle Duitsche par
tijen en de vorm.ig van een parlement,
waarin alle Sudeten-Duitschers, die voor
den vrede willen werken, vertegenwoor
digd zijn.