DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Daladier en Bonnet confereerden in Londen. „Volksstemmingen de eenige oplossing aldus Mussolini. Hodza wijst volksstemming van de hand Radio-rede van Hodza. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. iranco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENT1EN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 'f 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven irancc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. No. 220 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Maandag 19 September 1938 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 140e Jaargang Het jongste week-end heeft geen enkele verademing ge bracht jn den Europeeschen algemeenen toestand. Wel heeft het zich gekenmerkt door talrijke besprekingen en eenige redevoeringen, doch wat deze laatste betreft, loopen de meeningen volslagen uiteen. Terwijl Mussolini in een radio-rede Zondagmorgen verklaarde, dat de eenige oplossing van het Tsjechische vraagstuk in het houden van volksstemmingen ligt, verklaarde Hodza, de Tsjechische premier, iedere oplossing van het vraagstuk door middel van een volksstemming van de hand te moeten wijzen. De Duitsche pers maakte intusschen weer melding van diverse incidenten in Sudeten-Duitschland en van een kleine 100.000 men spreekt van 85.000 vluchtelingen, die in Duitschland in kampen worden ondergebracht. Tevens wordt melding gemaakt van arrestaties van Tsjechische onderdanen in geheel Duitschland, welke arrestaties herinneren aan het dreigement van de vorige week, toen Duitschland als een tegenmaatregel voor de onderdrukking der Sudeten-Duitschers het gevangen nemen van Tsjechen als gijzelaars noemde. Tenslotte werd gemeld, dat de Sudeten-Duitschers gewa pende korpsen hadden ingericht, die de geheele Tsjechisch- Duitsche grens zouden bezet hebben. En wat misschien het allerbelangrijkste is: In Londen zijn Fransch-Engelsche besprekingen gevoerd met het verrassend resultaat, dat aan Tsjecho-Slowakije voorgesteld zal worden, het Sudeten-Duitsche gebied af te staan! Géén volksstemming I De redevoering van Mussolini. De besprekingen te Londen. Algeheele overeenstemming bereikt Advies aan Praag: Toegeven! Geen volksstemming? Internationale garantie. De algemeene toestand. ALKMAARSCHE COURANT. Wij moeten de overstelpende hoe veelheid copy, welke Zaterdag en Zondag binnen gekomen is, wel zeer besnoeien, willen we in de gelegenheid zijn, in een beperkte plaatsruimte toch de voornaamste gebeurtenissen de revue te laten passeeren. Tot de voornaamste gebeurtenis be hoort in de allereerste plaats de radio-r^de van den Tsjechischen mi nister-president Hodza, die zich Zon- dagmidag tot het Tsjechische volk heeft gewend en daarbij o.a. ver klaarde, dat men thans de meest dramatische oogenblikken van de ge schiedenis beleefde. [1 Geheel Europa kent den loop van onze onderhandelingen met de Duitschers. Iedereen weet, dat wij, na zeer moeilijke onderhandelingen, een voor beide partijen aanvaardbare basis hebben gevonden. Doch toen deed zich een dramatische ommekeer voor. Een opstand begon. Men beschuldig de de regeering er van krachtig te zijn opgetreden. Wij wijzen deze beschuldi gingen van de hand. Wij hebben eenvou dig onzen plicht gedaan. De onderdruk king van een opstand is geen vervolging Dank zij den uitzonderingstoestand slaag den wij er in het ergste te voorkomen De buitengewone maatregelen, door de regeering genomen, zullen van kracht blijven zoolang zij noodig zullen zijn. Op de politiek der regeering drukken twee soorten van verantwoordelijkheid, eenerzijds moet het staatsgezag wor en verzekerd, anderzijds moet zij zich bewust zijn van alle gevolgen, welke zouden kun nen voortvloeien uit het feit, Duitsche kwestie niet is opgelost. Daarom willen wij onderhandelen, maar een plebisciet zou niets oplossen. Hodza wees op ondubbelzinnige wijze ieder denkbeeld van een volks stemming van de hand. Hij verklaar de deze oplossing onaanvaardbaar, daar zij nieuwe problemen zou kun- nen doen ontstaan, analoog aan e thans bestaande. Ondanks de weigering van Henlein zich te verstaan met de Tsjecho-Slowaaksche regeering over een oplossing der nationa liteiten-kwesties en niettegenstaande de poging tot opstand, verandert de regeering niets in de politiek welke zij tot nu toe in overeenstemming met de nationaliteiten en in het bijzonder met de Sudeten-Duit schers volgt, een politiek, gebaseerd op de laatste regeeringsvoorstellen. Voor deze overeenstemming heeft de regeering thans Henlein, noch de gevluch te leiders noodig, daar de mislukking van den opstand het beste bewijs levert, dat de regeering te doen heeft met de Sudeten- Duitsche volksmassa, die in haar groote meerderheid overeenstemming en verzoe ning der nationaliteiten wenscht. De regeering zal geen politiek van wraak noch van vervolging voeren. Zij moet evenwel haar aandacht gericht hou den op de eerbiediging en de handhaving der wet, kalmte en orde. Op het gebied van de rust en openbare orde kan zij geen concessies doen, daar slechts in kalmte en orde de mogelijkheid kan bestaan een al- geheele en redelijke overeenstemming te waarborgen. Een beroep op de burgers. De minister-president besloot zijn rede met een beroep op de eenheid van alle burgers om kalmte en de bereidheid zich te verdedigen en hij zeide: „Slechts hij die in staat is te strijden, kan aan vrede denken. Wij willen vrede en vrijheid. Wij gebruiken geen krachtige woorden en hebben daaraan geen behoefte. Maar wij hebben de krachten van geest en hart noodig en die hebben wij." In zijn Zondagochtend te Triest uitgesproken redevoering heeft Mus solini verklaard: Tegenover het probleem, dat in deze dagen de wereld in ademlooze span ning houdt, heeft de oplossing slechts één naam: volksstemmingen! Volks stemmingen voor alle nationaliteiten, die in dien staat zijn gedwongen, welke het groote Tsjecho-Slowakije had moeten worden en zich thans in zijn geheele organische onhoudbaar heid openbaart. Hodza Doch er moet nog iets anders worden gezegd, n.1. dat op een bepaald oogenblik de gebeurtenissen den razenden loop van een lawine aannemen. Daarom moet men snel handelen, wanneer men verwarring en complicaties wil vermijden. De Engelsche minister-president, die zich als vredesbode van Londen naar München begaf, moet begrepen hebben, dat men snel moet handelen, omdat ieder uitstel niet aan de oplossing ten goede komt, doch bepaald zal leiden tot de on heilspellende botsing. De oplossing der kwestie begint reeds, ondanks de campagne van Moskou in de harten der Europeesche volken een plaats in te nemen. Wij wenschen, in deze laatste uren, dat een vreedzame oplossing wordt bereikt. Wij wenschen dat, wanneer zij niet mogelijk is, het eventueele conflict wordt begrensd en gelocaliseerd. Wanneer dat echter niet zou gebeu ren en voor of tegen Praag een op- marsch van een universeel karakter zou komen, dan moet men weten, dat Italië zy'n stelling reeds heeft be trokken. De Fransch-Britsche besprekingen te Londen die met enkele onderbrekingen gisteren den geheelen dag duurden, ein digden gisteravond om tien minuten over twaalf. Om kwart over twaalf werd in Downing- street het volgende communiqué verstrekt: ,Na uitvoerige bespreking van den huidigen internationalen toestand zijn de vertegenwoordigers van de Brit- sche en de Fransche regeering het volkomen eens over de politiek, die gevoerd moet worden om een vreed zame regeling van het Tsjecho-Slo waaksche vraagstuk te bevorderen. De beide regeeringen hopen, dat het daarna mogelijk zal zijn, een meer algemeene regeling in het belang van den Europeeschen vrede te over wegen." Omtrent de besprekingen te Londen meldt de speciale correspondent van Havas het volgende: De leidende Britsche politici schij nen thans tot de overtuiging te zijn gekomen, dat het gevaarlijk zou zijn, de dissidente elementen nog langer tegen hun zin deel te laten uitmaken van de Tsjechoslawaaksche ge meenschap. Men zou dus te Londen overwegen, de thans nog aan de souvereiniteit van Praag onderworpen grensdistric ten, waar de Duitsche bevolking een uitgesproken meerderheid heeft, naar Duitschland te doen terugkeeren. Naar het oordeel van de verantwoorde lijke Britsche kringen zouden deze recti ficatie van de grens en het overbrengen van de bevolking, dat hieruit zou kunnen voortvloeien, bij voorkeur dienen te ge schieden langs den weg van rechtstreek- sche onderhandelingen onder controle eener internationale commissie, zonder gebruik te maken van de minder soepele en minder snelle procedure eener volks stemming, die overigens de andere min derheden, o.a. Je Hongaarsche en de Pool- sche, ertoe zou kunnen brengen eveneens een volksstemming te eischen. Hoewel de mog Hjkheid van een derge lijke oplossing me het oog op de huidige omstandigheden en het gevaar dat hier in schuilt van Fransche zijde moeilijk kon worden verworpen, meenden Daladier en Bonnet hun Britschen collega's er met nadruk op te moeten wijzen, noe onrecht vaardig het zou zijn, een dergelijk offer van de Tsjechische regeering te verlan gen, zonder haar een compensatie te bieden voor het verlies der natuurlijke grens, die door het Sudeten gebergte wordt gevormd. De beide Fransche ministers hebben den Britschen premier ertoe kunnen bewegen, zijn collega's in het Britsche kabinet de noodzakelijkheid te doen inzien, van een internationale garantie geldend voor het nieuwe territoriale statuut, terwijl de traditioneele oppo sitie in officiëele Britsche kringen tegen iedere verplichting op het vas teland van Europa hun nog gisteren een dergelijk plan had doen verwer pen. De onafhankelijkheid van Tsjecho- Slowakije zou zoodoende voortaan ge waarborgd kunnen worden door een conventie naar het model van het ver drag van Locarno, een conventie ge- teekend door de aangrenzende staten Duitschland, Polen, Hongarije en Roemenië alsmede door Engeland, Frankrijk en Italië. Op grond hiervan zou Tsjechoslawakye moeten afzien van de vroeger met Frankrijk en de Sovjet-Unie aangegane verplichtin gen tot bijstand. Tijdens de Fransch-Britsche besprekin gen in Downingstreeft heeft de Tsjecho- Slowaaksche regeering door bemiddeling van den Tsjechoslowaakschen gezant, Masaryk, aan de Britsche en Fransche ministers schriftelijk laten weten, dat zij aanneemt, dat zy, alvorens besluiten ge nomen worden, geraadpleegd zal worden. De Tsjechoslowaaksche regeering heeft hieraan toegevoegd, dat zy geen verantwoordelijkheid op zich kan nemen voor beslissingen, welke buiten haar om zyn genomen. De regeering te Praag zal dan ook officiëel op de hoogte gesteld worden van de opvattingen der beide re geeringen en uitgenoodigd worden, zoo spoedig mogelijk haar meening hierom trent te laten weten. Chamberlain rekent er namelyk nog steeds op, zich Dinsdag of op zijn laatst Woensdag naar Godesberg te kunnen begeven om opnieuw Hitier te ontmoeten. De beoogde stappen bij de regeering van Tsjechoslowakye zullen pas onder nomen worden, nadat het Britsche kabinet en de Fransche ministerraad de Zondag avond in Londen genomen besluiten zullen hebben geratificeerd. Nog geen officiëele commentaren. Officiëele Fransche en Engelsche krin gen weigerden gisteravond eenige inlich tingen te verstrekken over de in Downing- street gevoerde besprekingen. De Fransche delegatie bepaalde zich er toe te zeggen, dat geen bevestiging kon worden gegeven van de geruchten, welke in Londen hierover in omloop zyn. Alleen het Fransch-Engelsche communiqué, zoo deelde de delegatie mede, moet als juist beschouwd worden. Fransche ministers uit Londen vertrokken. Daladier en Bonnet zijn vanmorgen om 8.20 uur (Britsche tyd) in een Fransch vliegtuig van Croydon naar Parijs terug gekeerd, waar zij om 9.40 uur op Le Bourget aankwamen. Om half elf volgde hierop een vergadering van de minister raad. ALKMAAR, 19 September. De belangrijkste vraag op dit oogenblik is: Hoe zal Tsjechoslowakye reageeren op het voorstel van Parijs en Londen? Gesteld dat Tsjechoslowakye op het standpunt staat, dat een land, dat zichzelf respecteert geen afstand kan doen van welk deel ook, dat door een van zijn buren wordt begeerd? En indien dit het geval is, wat doen Frankrijk en Rusland met hun verdragen met Tsjechoslowakye, die dit land hulp garandeeren, zoodra Hitier het Sudeten-Duitsche gebied met militair ge weld by het „Duitsche vaderland" wil voe gen? Zal Frankrijk ondanks het feit, dat hef. zich thans blijkbaar neerlegt bij het voorstel tot afstand der Sudeten-Duitsche gebieden als Tsjechoslowakye zich ver zet tegen deze Duitsche invasie, zijn ver dragsplichten nakomen? En wat doet Rusland? Deze vragen worden actueel, zoodra Benesj en Hodza standvastig de integriteit van het Tsjechoslowaaksche grondgebied willen handhaven. Het voorstel van Frankrijk en Engeland gaat, zoodra de ministerraden der beide landen die hedenmorgen bijeen kwamen hun sanctie eraan hebben gegeven officiëel in zee. Het wachten is dan op het Tsjechische antwoord. Maar zelfs indien de zware Engelsch- Fransche .druk op Tsjechoslowakye resul taat heeft, zelfs indien dit land het Sude ten-Duitsche gebied afstaat, vleie Europa zich n.et met de hoop, dat hierna de vrede behouden zal zijn. Een wereld, waarin tot het uiterste toe 1 een zuivere intimidatie-politiek wordt ge voerd, waarin men een oorlog riskeert om territoriale eischen ingewilligd te zien en waarin zich staten bevinden, die nog ter ritoriale eischen te over hebben, kan temeer, daar de politiek van intimidatie maar al te vaak succes heeft gehad de vrede geen oogenblik gegarandeerd zijn! Europa leeft op een vulkaan; die elk moment tot een uitbarsting geprovo ceerd door de gevolgde politiek kan komen. En een uiterlijke liquidatie van de Sudeten-Duitsche kwestie door het gebied der Sudeten bij Duitschland te voegen zal deze uitbarsting hoogstens eenigszins kun nen vertragen, tegenhouden zal zij haar niet. Ook de andere minderheden achten thans het moment gunstig hun eischen aan de Tsjechoslowaaksche regeering te stellen. Slechts het Slowaaksche broeder volk der Tsjechen staat óók de auto- mistische Hlinka-partij! hoe langer hoe meer achter de regeering. De Hongaarsche „Pester Lloyd" maakt in het bijzonder melding van de ontwerp oplossing, aangegeven door een Engelsch blad en welke beoogt door Praag aan het Duitsche Rijk gebieden met Duitsche be volking af te staan. Het blad zegt, dat deze oplossing niet meer of minder zou onthullen dat de be doeling voorligt den vrede te redden ten koste van andere bevolkingsgroepen en nation-.liteiten in Tsjechoslowakye. „Niet alleen de Duitsche minderheid, doch alle bevolkingsgroepen in Tsjecho slowakye bevinden zich op z'n minst in een stemming van opstand. Er is geen twijfel aan, dat in geval aan hun eischen geen voldoening wordt gegeven of hun moreele, economische en historische be langen worden miskend, zulks aanleiding zou geven tot een strijd met alle middelen, welke zou voortduren totdat hun gerecht vaardigde eischen zouden worden erkend." Voorts heeft hei. presidium van het kamp der nationale eenheidheid in Polen onder voorzitterschap van zijn leider, generaal Sksarszynski, een resoultie aan genomen, waarin voor de Polen in Tsje choslowakye het zelfbeschikkingsrecht wordt geëischt. U De minderheden onder de Sudeten- Duitschers, die het bij een afstand van dit gebied hard te verduren zouden hebben, nog erger dan het thans reeds het geval is en die daarom een annexatie met angst en vreeze tegemoet zien, een belangrijke groep Sudeten-Duitsche-sociaal-democraten, agrariërs, roomsch-aatholieken en jo den, onder wie de socialistische afgevaar digde Jaksch en de roomsch-katholieke leider Reichenberger heeft een oproep tot de Sudeten-Duitsche bevolking gericht, waarin die wordt uitgenoodigd tot een nieuwe groepeering in een van eenheids partij voor samenwerking en vrede. De traditie, aldus deze oproep, heeft de Sudeten-Duitschers niet voorbestemd om de voorhoede van een geweldspolitiek te zijn, maar om dienst te doen als pioniers der verzoening tusschen Duitschers en Tsjechen. Het vierde plan van Benesj biedt een grondslag voor onderhandelingen. De eenige oplossing voor de moeilijkheden is de hergroepeering van alle Duitsche par tijen en de vorm.ig van een parlement, waarin alle Sudeten-Duitschers, die voor den vrede willen werken, vertegenwoor digd zijn.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1