dagblad voor alkmaar en omstreken.
Waarom Tsjecho-Slowakije mobiliseerde.
Hitler's memorandum was
onaanvaardbaar.
Beraadslagingen in Londen en Parijs.
Hitier spreekt hedenavond.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTTEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 'f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voor dam C 9,
postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330.
No. 226 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 26 September 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. AUEMA.
140e Jaargang
Door middel van de radio heeft de regeering van Tsjecho-
Slowakije Zondagmiddag bekend gemaakt, waarom het
bevel tot algeheele mobilisatie gegeven was: het memoran
dum van Hitier, dat Chamberlain aan Praag zou overhan
digen, bleek zoover te gaan, dat het voor Tsjecho-Slowakije
onaanneembaar was. Waar bovendien Tsjechische grens
plaatsen door gewapende benden werden aangevallen,
meende de Tsjechische regeering niet langer passief te
mogen blijven en besloot zij tot algemeene mobilisatie.
Opvallend in deze radio-mededeeling was, dat Chamberlain
aan Hitier verklaard zou hebben, dat hij Praag het memo
randum niet zou kunnen aanbevelen.
De geheele Zondag is zoowel in Londen als Parijs
gebruikt om te beraadslagen. In Parijs en Londen is een
ministerraad gehouden, waar de algemeene toestand be
sproken werd. Frankrijk nam nieuwe maatregelen betref
fende den uitvoer van verschillende producten, terwijl
Chamberlain na den kabinetsraad een bezoek aan den
koning bracht en dezen op de hoogte stelde van de
situatie.
Belangrijk is voorts nog de officiëele verklaring van
Roemenië en Zuid-Slavië, dat zij Tsjecho-Slowakije zouden
steunen bij een niet-uitgelokten aanval door Duitschland.
Tenslotte werd uit Berlijn gemeld, dat Hitier hedenavond
om 8.20 uur (Ned. tijd) een radio-rede zal houden, die zal
worden uitgezonden over alle Duitsche zenders en die „een
historische rede" genoemd wordt.
gedurende de steguiiing terug te trek
Hitler zal spreken vanavond
voor de radio.
Praag en de Poolsche
eischen.
Praag bereid tot onderhandelingen.
Roosevelt maant
tot vredelievendheid.
Beroep op Hitler, Benesj,
Frankrijk en Engeland.
De algemeene toestand.
ALKMAARSCHE COURANT.
Alkmaar Zondagavond.
De Zaterdag en Zondag hebben
voor de buitenwereld niet veel tast
bare resultaten opgeleverd. Er kan niet
gesproken worden van eenige ont
spanning en evenmin kan gezegd
worden, dat de toestand meer kritiek
geworden is.
Het jongste week-end is er een van
besprekingen en vergaderingen ge
weest, sensationeele gebeurtenissen
bleven achterwege. Slechts dit heeft
de Zondag ons geleerd: de toestand
blijft hoogst gevaarlijk en vrijwel alle
Europeesche landen zijn blijven door
gaan met het nemen van voorzorgs
maatregelen.
Wanneer wij den grooten voorraad kopij
doorwerken, dan blijkt, dat een der meest
belangwekkende berichten het memoran
dum van Hitier betreft. Men weet, dat Hit-
Ier aan Chamberlain 'bij diens tweede be
zoek een memorandum overhandigde en
dat Chamberlain zich bereid verklaarde,
dit aan Praag te zullen toezenden.
Over den inhoud van dat memorandum
werd slechts bekend gemaakt, dat het de
nieuwe eischen van uDitschland bevatte
en dat deze eisch veel verder ging dan
de oorspronkelijke.
Chamberlain heeft het memorandum aan
Praag toegezonden en thans zijn bizonder-
heden er over bekend geworden.
Duitschland dan zou eischen, dat de
Tsjecho-Slowaaksche strijdkrachten de
Sudeten-Duitsche gebieden ontruimen
en dat Duitsche troepen deze zullen be
zetten.
Districten met een sterke Duitsche
meerderheid van meer dan 75
zouden direct onder de souvereiniteit
der regeering te Berlijn moeten komen.
In districten met een gemengde be
volking zou een volksstemming worden
georganiseerd. Hitier zon er in toestem
men, dat de stemming geschiedt onder
controle van een internationale commis
sie. Zelfs zou hij aanbieden zijn troepen
ken, doch hij zou essentieel vasthouden
aan een voorafgaande bezetting.
Hij zou voorts goedkeuren, dat dezelf
de internationale commissie belast zou
worden met de afbakening van de
nieuwe grens tusschen Duitschland en
Tsjecho-Slowakije.
Dit waren dan de grondslagen van de
Duitsche voorstellen. En naar aanleiding
daarvan mobiliseerde Tsjecho-Slowakije.
Waarom Praag mobiliseerde.
Of liever, dat was één der redenen, waar
om Tsjecho-Slowakije tot algemeene mo
bilisatie overging. Want de hier boven
genoemden radio-mededeeling gaf de
wereld gelegenheid, om bizonderheden te
vernemen over de houding der nieuwe
Tsjechische regeering. Nadat deze tevoren
had laten aankondigen, dat om half een
Zondagmiddag helangrijke mededeelingen
bekend gemaakt zouden worden, volgde
de hieronder gepubliceerde regeeringsver-
klaring:
Te Godesberg legden de Duitschers
Chamberlain nieuwe voorstellen voor,
welke veel verder gaan dan de regeering
van Tsjecho-Slowakije had ingewilligd.
Deze nieuwe voorstellen zijn vervat in
een memorandum, dat Chamberlain
slechts als bemiddelaar aan de regee
ring van Tsjecho-Slowakije heeft doen
toekomen.
Dit memorandum werd Zondagochtend
aan de regeering van Tsjecho-Slowakije
overhandigdd. Vóór dit memorandum
werd overhandigd, hebben de gezanten
van Frankrijk en Groot-Britannië de
regeering van Tsjecho-Slowakije er
Vrijdagavond van in kennis gesteld, dat
dit memorandum haar zqu worden
overhandigd, met de mededeeling, dat,
aangezien de voorwaarden, welke in
dit memorandum worden gesteld, veel
verder gaan dan de voorwaarden welke
vroeger waren aanvaard, Chamberlain
voor zijn vertrek uit Godesberg namens
de beide regeeringen aan Hitier heeft
doen weten dat hij aan de regeering van
Tsjecho-Slowakije de aanvaarding dezer
Minister Göbbels heeft bekend ge
maakt, dat hedenavond in het Sport
paleis te Berlijn een groote volksbijeen
komst zal worden gehouden, die door
alle Duitsche zenders zal worden uitge
zonden.
Op deze bijeenkomst, die om acht uur
Duitsche tijd (8.20 uur Nederl. tijd)
aanvangt, zal Hitler het woord voeren.
De rede, die Hitler zal houden, zalv naar
de Duitsche radio verklaart, „een histori
sche manifestatie" op een „historisch uur"
zijn.
Göbbels mobiliseert alle partij organisaties,
opdat iedereen naar Hitler kan luisteren.
Op straat zullen luidsprekers worden wor
den opgesteld, waardoor het publiek de rede
zal kunnen volgen.
nieuwe voorwaarden niet zou kunnen
aanbevelen.
Onder deze omstandigheden, na dezen
stap der beide gezanten bij de regeering
van Tsjecho-Slowakije, is de regeering
Vrijdagavond om acht uur bijeen ge
komen en heeft zij besloten tot een al
gemeene mobilisatie.
Dit ernstige besluit, aldus de mede
deeling, werd gerechtvaardigd door het
feit, dat gewapende benden, komende
van Duitsch grondgebied, zonder uitda
ging op verscheiden punten aanvallen
hadden gedaan op Tsjecho-Slowaaksche
grensposten.
De organen aan de grens van Tsjecho-
Slowakije hadden order in geen geval
gebruik te maken van hun vuurwapenen
en onder geen beding naar Duitsch
grondgebied over te gaan.
Na dezen stap van de beide gezanten
van Frankrijk en Groot-Britannië en
met het oog op deze gebeurtenissen,
welke zich aan de grens voordeden, was
de regeering van Tsjecho-Slowakije er
van overtuigd, dat nog langer passief te
'bleven het gevaar zou opleveren tot een
conflict te leiden. Zij besloot tot mobi
lisatie.
Geen der besluiten werd genomen
tegen den raad der groote mogendheden
in, noch buiten haar medeweten.
Het agentschap Ceteka wenscht op deze
wijze de feiten in een duidelijk licht te
stellen als antwoord op de leugenachtige
beweringen van een vijandige propa
ganda.
Hitler
Officieel is te Warschau medegedeeld,
dat, nadat Polen eraan herinnerd had,
dat het nog steeds wacht op antwoord
op zijn nota van 21 dezer, de secretaris
van de Poolsche legatie te Praag ervan
in kennis is gesteld, dat dit antwoord
thans is overhandigd. De Tsjecho-Slo
waaksche regeering verklaart zich in
dit antwoord bereid, met Warschau te
onderhandelen over de Poolsche aan
spraken op Silezisch Teschen.
Het bericht van de principieele aanvaar
ding is overal in Polen met groote voldoe
ning ontvangen. Vooral in Teschen, waar de
atmosfeer sedert eenige dagen zeer gespan
nen was, gaf het aanleiding tot groote geest
drift.
De reactie in Hongarije.
De berichten, volgens welke Tsjecho-Slo
wakije zich bereid verklaard heeft de
eischen van Polen te onderzoeken, houden
de aandacht van het Hongaarsche publiek
bezig. Hongarije, dat tot dusverre geen twij
fel mogelijk heeft gelaten over de houding,
die het in geval van een conflict zou aan
nemen, had in het Poolsche standpunt een
krachtige bemoediging gevonden. Het ge
loofde verder te kunnen rekenen op de af
zijdigheid van Roemenië en Zuid-Slavië,
wanneer de groote westelijke mogendheden
geen verplichtingen op zich zouden nemen
en Polen en Italië invloed zouden oefenen
op deze twee staten der Kleine Entente.
Maar de mogelijkheid van een minnelijke
schikking tusschen Warschau en Praag en
de verzekeringen, die Roemenië en Zuid-
Slavië Praag hebben gegeven, zijn twee fac
toren, die de Hongaarsche staatslieden tot
nadenken stemmen. Die staatslieden zullen
nu nieuwe oplossingen voor het vraagstuk
der Hongaarsche minderheid moeten zoe
ken.
De bladen verklaren, dat het gebaar der
Tsjecho-Slowaaksche regeering te War
schau met zekere reserve is ontvangen en
leggen er den nadruk op, dat Polen waar
borgen zou vragen.
Vanochtend heeft president Roosevelt
een telegram verzonden aan Hitler, Be
nesj, de regeering van Frankrijk en die
van Engeland, waarin hij een oproep tot
de regeeringen richt ten gunste van den
vrede.
Even na middernacht had Roosevelt Huil
en Welles naar het Witte Huis geroepen.
Het ministerie van buitenlandsche zaken
deelde toen mede, dat een zeer belang
rijke verklaring gepubliceerd zou worden.
Roosevelt
In zijn telegram aan Hitler en Benesj, dat
vijfhonderd woorden lang is, zegt Roosevelt
onder meer: „Uit naam van 130.000.000 be
woners der Ver. Staten en ter wille van
de geheele menschheid dring ik er bij u met
den meesten nadruk op aan de onderhande
lingen voor een vredelievende, billijke en
opbouwende regeling der bestaande kwes
ties niet af te breken. Ik herhaal met klem,
dat de geschillen bijgelegd kunnen worden,
zoolang de onderhandelingen voortduren.
Zoodra zij afgebroken worden, is de rede
verbannen en heerscht het geweld. En het
geweld brengt geen oplossing voor het toe
komstig welzijn der menschheid".
Het telegram schildert verdtV de ver
schrikkingen van den oorlog, die millioenen
mannen en vrouwen in alle betrokken lan
den het leven kost en de sociale structuur
volkomen ontwricht.
(Zie verder pagina 1 van het derde blad
en Laatste Berichten.)
ALKMAAR, 26 September.
De meeste aandacht trekt op het oogen-
blik wel het Duitsche memorandum, dat
thans geleidelijk bekend is geworden. Wij
hebben elders reeds uitvoerig den inhoud
van dit memorandum gepubliceerd en
zullen ons hier bepalen tot enkele bizon
derheden, welke nadien 'bekend zijn ge
worden.
De hoofdpunten van Hitiers memoran-
rum zijn aldus samen te vatten: Terug
trekking van alle Tsjechische strijdkrach
ten, politie, gendarmerie, douane-beamb
ten en grenswachten uit de te ontruimen
gebieden. Het ontruimde gebied moet in
zijn tegenwoordigen toestand worden over
gedragen, d.w.z. zonder dat de militaire
en economische inrichtingen vernield of
onbruikbaar gemaakt zijn.
Het standpunt, dat men te Praag inneemt
t. a. v. deze bepalingen is, dat de aanvaar
ding van het memorandum gelijk zou
staan met algeheele capitulatie van de
staatssouvereiniteit. Er wordt daar o.a. op
gewezen, dat het gebied, dat moet worden
afgestaan, de voornaamste linie der Tsje
cho-Slowaaksche verdedigingswerken in
sluit, zoodat Tsjecho-Slowakije zonder
middel van verdediging zou worden ge
laten.
De eisch, dat alle Sudeten-Duitschers,
die dienst doen bij het Tsjechische leger en
de politie, ontslagen worden en huiswaarts
kunnen keeren, zou, zoo redeneert men
verder, indien hij werd ingewilligd, dezen
Sudeten-Duitschers in staat stellen, van
binnen uit tegen den nieuwen Tsjechischen
staat te ageeren.
Een andere vraag, die volgens den di-
plomatieken correspondent van Reuter te
Praag gesteld wordt, is, wat er gebeurt
met de nationale schuld en hoe het ge
weldige aantal economische kwesties moet
worden geregeld, die zouden voortvloeien
uit de verdeeling van een gebied, dat dui
zend jaar lang een economische eenheid is
geweest. Aanvaarding van de Duitsche
eischen zou, zoo verklaart men, neerkomen
op financieele en economische capitulatie.
Andere punten van kritiek zijn, dat het
plan geen woord bevat omtrent Hitiers
standpunt ten aanzien van de Poolsche en
Hongaarsche eischen, en ook geen melding
maakt van een Duitschen waarborg voor
het gebied, dat Tsjecho-Slowakije wordt
gelaten, noch van een algemeenen waar
borg overeenkomstig het Britsch-Fransche
plan.
In het kort, zoo verklaart men te
Praag, komen Hitiers eischen hierop neer,
dat van het eens zoo trotsche koninkrijk
Bohemen weinig meer zou overblijven dan
een soort concentratiekamp, weerloos en
zonder mogelijkheid van een behoorlijk
economisch leven.
De beteekenis van het Duitsche memo
randum blijkt pas uit de kaart, die eraan
toegevoegd is. Deze kaart bewijst name
lijk, dat de nieuwe Duitsche eischen on
eindig ver uitgaan boven den eisch tot in
lijving bij Duitschland van alle gebieden
met een Duitsche meerderheid, die Hitler
te Berchtesgaden had gesteld. Hitler ver
langt thans ook een volksstemming voor
de gebieden, waar het Duitsche element
niet noemenswaardig vertegenwoordigd
is. Dit is bijvoorbeeld het geval met de
gebieden tusschen Opava en Moravska
Ostrawa, het geheele gebied rond Olmutz,
de grenzen aan de Sudeten-Duitsche ge
bieden ten noorden van de Elbe en die
rond Brünn. De gevolgen hiervan zouden
vooral zijn, dat practisch een Duitsche
muur wordt opgericht tusschen Moravië
en Bohemen, die slechts met elkaar in
verbinding zouden staan door een corridor
van 25 tot 30 K.M. zonder spoorweg
Geen wonder dan ook, dat de Parijsche
ochtendbladen van heden het er over eens
zijn, dat de Duitsche eischen exorbitant
hoog zijn. Met name wijzen de bladen er
op, dat Duitschland hiermede de Tsjechi
sche verdedigingswerken tracht te ver
krijgen, zonder waarborgen te geven ten
aanzien van de Tsjechische onafhankelijk
heid en onschendbaarheid. Na de diploma
tieke overwinning, welke Hitler behaald
heeft door de concessies, welke hem ver
leend zijn, valt het niet te excuseeren, dat
hij zijn eischen nog verder verhoogt.
Zoo schrijft de „Petit Parisien": Elk plan
van Hitler beoogt duidelijk Tsjecho-
Slowakije in een onhoud'baren toestand uit
politiek en economisch opzicht bekeken
te brengen, en dit land het levensbestaan
onmogelijk te maken. Zijn eischen zijn zoo
vérstrekkend, dat Engeland en Frankrijk
onmogelijk Tsjecho-Slowakije kunnen
aanraden dezen te aanvaarden.
De „Epoque" bespreekt den strategischen
kant uit Fransch oogpunt van het Tsje
chische vraagstuk. In geval van oorlog
vormden de Tsjechische versterkingen een
vitaal bestanddeel der Fransche nationale
verdediging, aangezien zij minstens dertig
divisies aan het oostelijke- front vastleg
den, en daarmede het Frdnsche leger zou
den verlicht hebben.
De „Figaro" schrijft uit Londen: De
Britsche ministers hebben naar een mid
del gezocht om het Duitsche volk te laten
weten, dat zijn eischen betreffende
Sudetenland zonder een schot aanvaard
zijn, en dat, indien een oorlog zou uitbre
ken, andere redenen dan wettige eischen
in het spel zouden zijn, en dat Duitschland
dan op een krachtige coalitie zou stuiten.
In de „Populaire" schrijft Leon Blumf
Sinds 8 dagen is de overwinning van Hit
ler op de westelijke democratieën een vol
dongen feit: het Sudetenland wordt bij
het Duitsche rijk ingelijfd. De vraag is
thans, of hij daarbij blijft, of de opoffering
hem tevreden heeft gesteld, en of hij mis
schien niet doorgaat met Tsjecho-Slowakije
te vernietigen en zijn overwinningen voort
te zetten. De vraag is, of hij aan de over
winning nog een oorlog wil toevoegen.
