DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Chamberlain's redelaatste waarschuwing aan Duitschland.
Engelsche vloot gemobiliseerd.
Duitsche mobilisatie verwacht.
„ZOOLANG ER MOGELIJKHEID IS,
ZALIK VOOR DEN VREDE WERKEN"
HITLER'S HOUDING ONREDELIJK.
Rusland treft militaire maatregelen
in de geheele Unie.
Toestand zeer kritiek.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 228 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Woensdag 28 September 1938
Hooidredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Sinds gisteravond is de toestand in Europa gansch
veranderd. De rede van Chamberlain maakte het ons
duidelijk, dat het oorlogsgevaar thans grooter is dan
ooit. En mocht men aan dit groote gevaar nog twijielen,
de mobilisatie der Engelsche vloot en de militaire
maatregelen in alle andere Europeesche landen wijzen
er op, dat thans iedereen rekening houdt met onmid
dellijk oorlogsgevaar.
Duitschland brengt ons echter het meest alarmeerende
bericht: volgens Reuter zou de Duitsche regeering tot
hedenmiddag 2 uur wachten op een gunstig antwoord
van Praag. Zou dit uitblijven, dan zou Duitschland
mobiliseeren en oprukken met zijn legers.
Zoo meldt Reuter, dat de Britsche
admiraliteit gisteravond besloten
heeft, bij wijze van voorzorgsmaat
regel de geheele vloot te mobili
seeren.
In de Londensche tuinen der huizen en
in de parken worden loopgraven gegraven
om te schuilen bij luchtaanvallen en op
NEDERLANDSCHE
MAATREGELEN.
VERSTERKING GRENSTROEPEN.
's-Gravenhage, 27 September.
De regeeringapersdienst meldt:
In verband met den internationalen
politieken toestand heett de Neder-
landsche regeering maatregelen ge-
trotien tot versterking van de grens
troepen. üesbetrettende waarschu
wingen zijn verzonden. De reeds
onder de wapenen zijnde grens
troepen hebben haar stellingen in
genomen.
Minister Colijn hedenavond
voor de radio.
Göbbels spreekt vanavond
voor de radio.
260.000 man Belgische
troepen gemobiliseerd.
De Britsche premier heeft gisteravond in zijn
radiorede verklaard, dat de toestand zeer
somber is. Tot dusver aldus de premier
veranderde de situatie elk oogenblik, doch thans
is het oogenblik gekomen, om mijn landgenooten
toe te spreken.
COURANT.
Terwijl Chamberlain in Downing-
street 10 zyn radio-rede hield de
sombere, ernstige klank moet ook
hen, die geen Engelsch verstonden,
getroffen hebben zijn de generale
staven van alle landen, druk aan het
werk geweest, om vergaande mili
taire maatregelen te nemen. En reeds
is in enkele landen de mobilisatie
afgekondigd.
Verder heeft België zes lichtingen ter
sterkte van 270.000 man opgeroepen. Italië
heeft talrijke officieren en specialisten
onder de wapenen geroepen, Hongarije
heeft de algemeene mobilisatie afgekon
digd en Nederland heeft eveneens een
groot aantal reserve-officieren en specia
listen naar hun mobilisatiebestemming ge
dirigeerd.
Laatste voorzorgsmaatregelen.
Het besluit tot mobilisatie der Britsche
vloot is gisteravond in de toen gehouden
zitting der regeering genomen nA de rede
van Chamberlain.
In een verklaring van de admiraliteit
wordt gezegd, dat tot de vlootmobilisatie
zuiver bij wijze van voorzorgsmaatregel
is besloten, waarop dan da instructies vol
gen, die hedenochtend, nadat de koning
de koninklijke proclamatie, waarbij de
reservisten van de marine worden opge
roepen, heeft uitgevaardigd, ter algemeene
kennis zouden worden gebracht.
Uit de door de admiraliteit gegeven
bijzonderheden blijkt, dat het geen totale
mobilisatie is, daar een aantal reservisten
nog niet wordt opgeroepen. Echter is de
reserve der klasse b of de koninklijke
vlootreserve, die thans moet opkomen, veel
belangrijker dan de koninklijke marine
reserve, die pas in het uiterste geval on
als aanvulling wordt opgeroepen
Het ministerie van oorlog heeft mede
gedeeld, dat besloten is een organisatie
voor vrouwen op te richten, die in een
tijd van nood zekere hulpdiensten zal ver
richten, in samenwerking met het gere
gelde leger.
In vredestijd zal de organisatie voor
verschillende hulpdiensten worden ge
bruikt Voor de organisatie zijn
25.000 personen, hierbij inbegrepen 20OU
officieren. De organisatie zal den naam
dragen „Auxiliary Territorial Service
pleinen en op sommige daken wordt lucht
doelgeschut opgesteld.
De ondergrondsche spoorwegmaat
schappij deelde gistei avond mede ,dat acht
stations gesloten zullen worden voor drin
gende werkzaamheden.
Algemeene mobilisatie in Duitsch
land?
Gisteravond werd de toestand in
welingelichte kringen te Berlijn ern
stig ingezien. Men meent te weten,
dat, indien de Duitsche regeering
hedenmiddag om twee uur nog geen
gunstig bericht var. Praag heeft ont
vangen, algemeene mobilisatie zal
volgen.
Gedurende meer dan vijf uur zijn gis
termiddag na vier uur, steed gemotori
seerde troepen van alle wapens door Ber
lijn getrokken. De soldaten droegen noch
op de kraag, noch op de pet een nummer.
Ook de nummers van de auto's waren be
dekt. De talrijke menigte op de trottoirs
sloeg dit ononderbroken voorbij trekken
der oorlogsmachines zonder geestdrift en
zelfs met ongerustheid gade. Onder de
bevolking neemt de bezorgdheid van uur
tot uur toe, en de aankondiging van de
rede, die Göbbels heden in den Lustgarten
zal houden, op dezelfde plaats waar in
1914 een soortgelijke betooging in tegen
woordigheid van den keizer werd gehou
den, draagt er niet toe bij, deze bezorgd
heid weg te nemen.
Italië neemt maatregelen.
Ofschoon in Italië officieel nog geen
enkele maatregel van militairen aard is
genomen, zijn talrijke officieren en spe
cialisten individueel opgeroepen.
Voorts hebben de banken order gekre
gen, geen buitenlandsche deviezen meer te
leveren.
Hongarije mobiliseert.
Hongarije is begonnen te mobiliseeren.
Er speelden zich dezelfde tooneelen af als
in Tsjechoslawakije, doch op veel kleiner
schaal, terwijl elke geestdrift ontbrak.
Deensche lichtingen blijven onder
de wapenen.
De effectieven van de kustverdediging
en de marine van Denemarken, waarvan
de diensttijd zoo juist geëindigd is, zijn
voorloopig onder de wapenen gehouden
Amerikaansche kruisers ver
trekken.
Naar gisteravond onthuld werd, worden
de lichte Amerikaansche kruisers „Cin-
cinnati", „Trenton" en „Concord" in
allerijl uitgerust met voldoende voorraden
voor zes maanden. De oorlogsbodems zul
len vandaag gereed zijn om te vertrekken,
doch de bestemming is niet bekend ge
maakt.
In aansluiting op het bericht van den
regeeringspersdienst betreffende versterking
der grenstroepen verneemt het A.N.P., dat
het hier betreft oudere lichtingen, waaruit
troepen worden gerecruteerd van verschil
lende wapens, voornamelijk infanterie en
luchtdoelartillerie, ter versterking van de
grensbeveiliging.
De opgeroepenen zijn meerendeels bewo
ners van de grensstreken.
De minister-president dr. H. Colijn
zal hedenavond om 8.30 uur over de
drie zenders een radiorede houden.
Hedenavond te 6.20 uur zal de Duitsche
minister van propaganda, Göbbels, een rede
houden in een massavergadering in de Lust
garten te Berlijn. Hij zal den politieken toe
stand behandelen.
De rede welke rijksminister Göbbels
om 6.20 uur Hollandsche tijd in de Lust
garten in Berlijn zal houden zal voor
de distributie-luisteraars over lijn 5
worden doorgegeven.
De radio-distributie hier ter stede volgt
dezer dagen nauwkeurig de aankondiging
van belangrijke redevoeringen en geeft
deze dan over de vijfde lijn door aan de
abonneé's.
De Belgische kabinetsraad heeft
gisteren vergaderd en na afloop een
communiqué uitgegeven, waarin o.m.
gezegd werd, dat de regeering beslo
ten heeft de reeds genomen militaire
voorzorgsmaatregelen te voltooien.
Zij heeft voorts bepaald, dat het
leger gebracht zal worden op ver
sterkten vredesvoet.
Het besluit wordt slechts ingegeven
door een verlangen naar veiligheid en
vrede, aldus het communiqué.
Eveneens zijn een aantal economische
maatregelen bestudeerd, die door den toe
stand noodig zijn geworden. De uitvoer
van bepaalde goederen is beperkt.
Ten aanzien van de militaire voor
zorgsmaatregelen schrijft de „Derniere
Heure" dat zes lichtingen, ieder van
ongeveer 45.000 man, dus in totaal
270.000 man, onder de wapenen zijn
geroepen. Van deze lichtingen bevon
den zich reeds 20.000 man onder de
wapenen, zoodat 250.000 thans zijn
opgeroepen.
Alle autobussen van Brussel zijn gis
teren door de militaire autoriteiten gere-
quireerd.
Zie verder pagina 1 van het 3e blad
en Laatste Berichten op pag.2, 3e blad.
Chamberlain verklaarde, dat hij heden in het parlement een verklaring af zal
leggen over de gebeurtenissen, welke hebben geleid tot den huidigen angstigen en
critieken toestand. Hij voegde hieraan toe:
„Het was niet mogelijk eerder een verklaring af te leggen, toen ik heen en terug
over Europa vloog en de toestand zich ieder uur wijzigde. Doch vandaag is het voor
korten tijd kalm en ik wensch een paar woorden te zeggen tot de jonge mannen en
vrouwen van Engeland en het Britsche Rijk, en misschien ook wel tot anderen.
Eerst moet ik iets zeggen tot hen, die of wel mij of mijn vrouw hebben geschre
ven in deze weken, om ons te zeggen, dat zy dankbaar waren voor mijn pogingen:
en ons hun hoop op mijn succes verzekerden. De meesten van deze brieven waren
afkomstig van vrouwen, moeders en zusters van onze eigen landgenooten. Doch er
waren ook ontelbare brieven van anderen, behalve uit Frankrijk, België en Italië,
zelfs uit Duitschland. Het was hartverscheurend de groeiende bezorgdheid, welke
hieruit bleek, te lezen en de groote opluchting, wanneer zy te vroeg dachten, dat het
gevaar voor oorlog geweken was.
Op het oogenblik zie ik niet, wat ik mogelijk nog zou kunnen doen door
bemiddeling."
Met merkbare ontroering vervolgde de minister-president: „Hoe verschrikke
lijk, hoe ongelooflijk fantastisch is het, dat wy loopgraven graven en gasmaskers
beproeven, omdat volken in een afgelegen land twisten. Volken van wie we niets
weten. Het schijnt byna onmogelijk, dat een twist, welke in beginsel reeds is bijge
legd, een reden tot een oorlog zou worden. Ik kan begrijpen, waarom de Tsjechische
regeering zich niet in staat achtte de voorwaarden aan te nemen, welke haar zyn
voorgelegd, in het Duitsche memorandum. Ik voel evenwel, na mijn besprekingen
met Hitier, dat indien slechts tijd werd gelaten, het mogelijk zou zyn een regeling te
treffen. Ge weet reeds, dat ik alles heb gedaan, wat een man kan doen om dezen twist
by te leggen. Na mijn bezoeken aan Duitschland voel ik zeer goed hoe Hitier zich;
voelt. Hy moet de voorvechter zyn van de zaak der Duitschers, aan wier)
grieven tot nu toe niet is tegemoetgekomen. Hij heeft mij per
soonlijk gezegd en gisteravond heeft hy het herhaald, dat wanneer het vraagstuk
der Sudeten geregeld zal zyn, de territoriale eischen van Duitschland in Europa ver
vuld zullen zijn. Na mijn eerste bezoek aan Berchtesgaden deed ik aan dej
Tsjechische regeering voorstellen, die de kern gaven van wat hy verlangde en ik
was zeer verrast, by myn terugkeer in Duitschland te vernemen, dat hy erop stond,
dat het gebied, dat hy verlangde, onmiddellijk aan hem zou worden overgedragen,
en onmiddellijk door de Duitsche troepen zou worden bezet zonder dat eerst een
regeling werd getroffen, voor de bescherming van de inwoners van dit gebied, die
geen Duitschers zijn, en niet in het Duitsche Rijk wilden worden opgenomen.
Ik moet zeggen, dat ik deze houding onredelijk vind. Indien de reden
hiervan is, dat Hitier twyfelt aan de bedoelingen van de Tsjechische regeering
in het uitvoeren van de belofte en het overgeven van het gebied, dan heb ik
aangeboden om uit naam van de Britsche regeering de woorden van de Tsjechi
sche regeering te garandeeren en ik ben er zeker van, dat de waarde van onze
belofte nergens wordt onderschat.
Ik zal de hoop op een vreedzame regeling niet opgeven, of myn pogingen
voor den vrede staken, zoolang hoop bestaat. Ik zou niet aarzelen een derde
bezoek te brengen aan Hitier, indien ik zou meenen, dat het iets zou helpen, doch op
het oogenblik zie ik niet, wat ik verder voor nuttigs zou kunnen doen op den weg
van bemiddeling. Toch zyn er enkele dingen, welke wy kunnen en moeten doen,
thuis. Nog steeds worden vrijwilligers gevraagd voor de verdediging tegen aanvallen
uit de lucht, voor brandweer en politie en de territoriale eenheden."
De minister-president vroeg vervolgens mannen zoowel als vrouwen hun dien
sten aan te bieden.
„Weest piet bevreesd, wanneer ge hoort van mannen, die onder de wapenen
zijn geroepen voor de verdediging tegen luchtaanvallen of om de schepen te be-;
mannen. Dit zyn slechts voorzorgsmaatregelen, welke de regeering in tijden als
thans moet nemen. Zy beteekenen geenszins, dat wy besloten zijn oorlog te gaan
voeren of dat de oorlog voor de deur staat. Wy moeten evenwel sympathie gevoelen
voor een klein land, dat door een groote, krachtige buurtstaat wordt bedreigd.
We kunnen evenwel niet in alle omstandigheden het geheele Britsche
imperium in een oorlog storten alleen voor dit land. Als we moeten strijden, dan
moet het om belangrijker redenen zyn. Ik ben zelf een man des vredes in het
diepst van myn ziel. Het conflict tusschen mogendheden is voor my een nacht
merrie, doch wanneer ik overtuigd was, dat eenig land voornemens was om de
geheele wereld te regeeren door de vrees voor zyn kracht, dan hen ik van
meening, dat tegenstand moet worden geboden. In een dergelijke overheersching
zou het leven van volken, die in de vrijheid gelooven, het leven niet waard zyn.
Oorlog is een vreeselyk ding en we moeten wel overwegen, voor wij er
toe overgaan, dat werkelijk groote belangen op het spel staan en dat de roep,
om alles te riskeeren in de verdediging, onweerstaanbaar is, nadat alle gevolgen
zyn overwogen.
Op het oogenblik vraag ik u, wacht zoo kalm als ge kunt op de gebeurtenissen:
van de eerstkomende dagen. Zoolang de oorlog nog niet is begonnen is er nog hoop,
dat hy voorkomen zal worden en ge weet, dat ik tot het laatste oogenblik voor den
vrede zal werken,
