DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Het spook van Mars in Amerika. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door bet geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE AD VERTE NT IEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HF.RMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telei. 3320, redactie 3330. No. 257 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Dinsdag 1 November 1938 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 140e Jaargang De oorlogspsychose van September werkte nog na. Talloozen vluchtten per auto uit New York. Tsjang Kai Sjek wendt zich tot het Chineesche volk. Hij zet den strijd voort. De arbitrage door Duitschland en Italië. Meeningen in beide landen. De algemeene toestand. De Britsche actie in Haifa. ALKMAARSCHE COURANT. Dat de radio-uitzending van den tot een hoorspel bewerkten roman van H. G. Wells „War of the Worlds" zulk een paniek heeft kunnen veroorzaken, kan ten deele geweten worden aan het feit, dat de manier van uitzending eenige gelijkenis vertoonde met de wijze, waarop tijdens de September- crisis de radio-programma's in Amerika onderbroken werden voor de uitzen ding van het laatste nieuws uit Euro pa. De meeste luisteraars hebben de waarschuwingen, dat het maar een hoorspel was, niet gehoord, of er niet op gelet. Men was zoozeer ingesteld op de voorlichting van de laatste we ken, dat men ook thans meende, een reportage te hooren. In den loop van de uitzending werd ach tereenvolgens meegedeeld, dat astronomen een reeks korte explosies op Mars hadden waargenomen, dat een meteoor bij Prince- ton was neergekomen, en kort daarna, dat deze meteoor een groote metalen raket bleek te zijn. Daarop riep de reporter plot seling: „Het is verschrikkelijk. De raket gaat open. Zij moet hol zijn". Hierop volg den de mededeelingen, dat monsters, zoo groot als wolkenkrabbers, uit de raket te voorschijn kwamen, dat zij gewapend wa ren met doodende stralen en dat reeds tweehonderd menschen daardoor vernie tigd waren. In New-Jersey was de staat van beleg afgekondigd, en de bladen had den reeds bulletins uitgegeven, waarin de invasie van de monsters in het kort be schreven werd. Vliegeniers maakten mel ding van een zwaren, zwarten mist, van groote dichtheid, waarvan de aard nog niet bekend was. Met groote spanning en opgewondenheid ging daarop de reporter voort: „De monsters zijn op weg in de richting van New-York. Zij gooien het hoogspan ningsstation omver. Een der monsters heft zijn reusachtigen arm opeen groene bliksemstraalzij vernietigen ons met vlammen. Gasmaskers helpen niet. Laten de menschen vluchten naar het open veld". Het tooneel veranderde daarop, men be vond zich op het dak van het omroepge- bouw. „De klokken, die u hoort, aldus de reporter, waarschuwen de bevolking, dat zij New-York moet ontruimen, de Marsio- ten naderen. Ons leger is vernietigd". Op dit oogenblik kwam de spenkee «elf ertus- schen erf waarschuwde het publiek op nieuw, dat het maar een hoorspel was, doch duizenden waren reeds uit hun hui zen gevlucht of hadden de telefoon gegre pen. Honderden menschen vluchtten per auto de stad uit, de groote wegen waren vrijwel verstopt en slechts sporadisch zag men enkele auto's' terugkeeren. De paniek bleef intusschen niet tot New-York beperkt. In Orange (New-Jersey) had een man reeds een geladen geweer klaar, om zijn familie neer te schieten, liever dan haar door gas te laten omkomen. Toen het bericht in Washington kwam, dat New-York ver woest was en de aanval van de monsters thans op Washington gericht werd, werden vergaderingen onderbroken en vluchtte men naar huis. In Memphis spoedden zich alle journalisten naar hun kranten, om extra edities te gaan maken. Een flesch vergif De bondspolitie stelt een onderzoek in naar de radio-uitzending, welke Zondag avond in de Vereenigde Staten zulk een paniek heeft veroorzaakt. Ieder uur komen uit alle deelen deslands nog steeds de vreemdste en meest phantas- tische verhalen binnen omtrent de gevol gen van de uitzending en den omvang, dien e, paniek heeft aangenomen, is bijna on gelooflijk. Pittsburgh in Pennsylvanië trof een man zijn vrouw aan met een flesch vergif n haar hand, terwijl zij uitriep: „Ik wil an maar liever zóó sterven dan op die manier". T,e Uniontown in Pennsylvanië vielen gespeiers °P hun knieën en smeekten °en hemel om uitkomst. e Ashville in Noord-Carolina vielen JL st.udenten van een kostschool in zwijm, j *n schoolgebouw een half uur g een waar pan-demonium heerschte. De studenten, die dachten, dat het einde der wereld nabij was, vochten om de tele foontoestellen, teneinde hun ouders te vra gen, hen te komen halen. In een stad in den staat Washington, gingen juist op het moment, dat de radio aankondigde, dat de monsters in massa op de Vereenigde Staten neerdaalden, wegens stroomgebrek de lantaarns uit, zoodat de paniek hier dubbel groot werd. Wells verdedigt zich. In een commentaar op de Amerikaansche radio-uitzending van „War of the Worlds" heeft de schrijver H. G. Wells tegenover een correspondent van Reuter het volgen de verklaard: „Ik heb het recht tot uitzending van mijn roman verkocht aan de Columbia Broad- casting, doch daarbij was impliciet over eengekomen, dat het een fictie moest zijn en geen reportage. Ik heb geenerlei toe stemming gegeven voor wijzigingen, welke ertoe konden leiden, dat men geloofde, dat het werkelijk nieuws was". Strengere controle op uitzendingen verlangd. De ernst van de incidenten, welke ver oorzaakt zijn door de radio-uitzending van het boek „War of The Worlds", heeft on middellijk reacties teweeggebracht in be voegde kringen, die overwegen, controle op de radioprogramma's in te stellen. Het station der Columbia Broadcasting heeft zijn leedwezen uitgesproken en den luisteraars verzekerd, dat het geen „gesi muleerde radioreportages" meer zal geven, wanneer het programma onder het publiek ontsteltenis teweeg zou kunnen brengen. In een boodschap aan het Chineesche volk, aldus meldt het Chineesche pers bureau, verklaart maarschalk Tsjang Kai Sjek vastbesloten te zijn, het verzet tegen Japan voort te zetten en vraagt hij vertrouwen te hebben in het beha len van de eindoverwinning. Tsjang Kai Sjek legt er, in verband met de ontruiming van Hankou en Kanton, den nadruk op, dat het van tevoren in de bedoe ling der militaire leiders lag, het zwaarte punt van den strijd niet te leggen in smalle kuststrooken waar de Japanners in het voordeel zijn door hun voorsprong in materiaal. Het was direct het plan, dat de Japansche troepen naar het uitgestrekte achterland gelokt zouden worden. Ook Hankou was niet de aangewezen plaats voor een beslissenden veldslag: men heeft hier den vijand zware verliezen toegebracht en inmiddels tijd gewonnen voor de voorberei ding der verdediging in het gebied ten Wes ten van de stad. Nadat Kantor was gevallen en de spoor weg Kanton-Hankou doorgesneden was, had Hankou zijn beteekenis verloren en daarom werd bevel gegeven tot de militaire ontrui ming van de stad, die in de grootste orde werd volbracht, zoodat het Chineesche leger zijn gevechtskracht voor den strijd in het achterland heeft behouden. Sinds het uit breken van den oorlog heeft de Chineesche strategie den nadruk gelegd op den oorlog als een geheel en niet op het behoud of het verlies van een bepaald g< bied of een be paalde stad. De ontruiming van Hankou is het sein voor een teger-offensief in het ge heele land en aanvallen der mobiele afdee- lingen in alle streker.. Het programma van den Chineeschen tegenstand bevat drie hoofdpunten, n.L tegenstand over langen tijd, tegenstand in het geheele land en strijd om het initiatief. Dit initiatief kan slechts verworven worden, doordat men de Japan ners in het binnenland lokt. Voorraden in het achterland. Zelfs wanneer de leveranties van oor logsmateriaal onmogelijk geworden zijn, zelfs waneer de blokkade ter zee voort duurt en alle internationale verbindin gen afgesneden zijn, zal China den strijd voortzetten tot de overwinning behaald is. De toestand, aldus Tsjang Kai Sjek, is zoo, dat lang geleden voor raden zijn opgeslagen, die voldoende zijn voor een voortgezet verzet, en dat door den arbeid van jaren de verbin dingen in het achterland verzekerd zijn. Chineesche frontberichten. Naar het Chineesche persbureau meldt, dringen de Japansche troepen die Hos- sjengtsjau veroverd hebben, naar het zuiden op, blijkbaar met de bedoeling in de pro vincie Joennan binnen te vallen. De Chinee sche troepen in het zuidoosten van Hoepeh doen tegen-aanvallen in den sector Janghsin en hebben Loengkang heroverd. Aan het front in Noord-Kiangsi hebben de Chineezen echter de belangrijke stad Tehan ontruimd. Bij den strijd om deze stad heb ben de Japanneezen twee geheele regimen ten verloren, zij hebben van gifgas gebruik gemaakt. De Chineesche troepen betrekken nieuwe stellingen op de heuvels ten zuiden en westen van Tehan. De Chineezen bereiden een tegen-offensief tegen Kanton voor. Te Tsingjoean, 80 K.M. ten noorden van Kanton zijn sterke af dee lingen Chineesche keurtroepen aangekomen. Japansche vliegtuigen hebben gisteren een aanval op Joengjoen gedaan, ten ge volge waarvan zeventig burgers gedood of gewond zijn. Japan's economische politiek in orlogstijd. Naar verwacht wordt, zal de minister van financiën, Ikada, in een verklaring op 3 November, den geboortedag van wijlen keizer Meiji, uiteenzettingen geven van de I Japansche econmische politiek in oorlogstijd, in overeenstemming met een „opbouw van het Verre Oosten op langen termijn", na den val van Hankou en Kanton. Verwacht wordt, dat de minister in zijn verklaring de mede werking van het volk zal vragen voor de volgende punten: 1. Ontwikkeling van de productiecapaci teit en controle over de verdeeling en het verbruik van materialen. 2. Handhaving van de Japansche inter nationale betalingen op een basis van 1 shilling 2 pence. 3. Economisch herstel in de onder Ja pansche controle staande gebieden in China. 4. ChineeschJapansche economische sa menwerking ter stabiliseering van het levensonderhoud van het Japansche volk. De verklaringen van den minister zullen naar verwacht wordt er bij het volk op aan dringen opnieuw het vaste besluit te nemen om het hoofd te bieden aan de eischen van de economische politiek in oorlogstijd, die permanent gemaakt wordt in overeenstem ming met den Japanschen opbouw op lan gen termijn. Het ontwerp dezer verklaring zal op 1 November in een kabinetsvergade ring besproken worden ter definitieve be slissing, waarna zij, wanneer de keizerlijke goedkeuring zal zijn verkregen, op 3 Nov. zullen worden gepubliceerd. Een hoofdartikel in het „Hamburger Fremdenblatt" doet veronderstellen, dat de scheidsrechterlijke uitspraak, welke te Wee- nen door von Ribbentrop en Ciano zal wor den gedaan, een volksstemming zal voor schrijven voor de acht omstreden districten Kosice, Uzhorod, Munkacevo, Kiramohazaa, Nyitra, Jerlsavan, Schenmitz en Todkete- rebbes of zelfs dit geheele gebied aan Hon garije toekennen. Het blad schrijft, dat de volkstelling van 1910 op nauwkeurige wijze aangeeft, dat het verlies door Hongarije van deze acht dis tricten een dier schreeuwende onrechtvaar digheden beteekent, welke op billijke wijze moeten worden hersteld. Alkmaar, 1 November. Zooals wij gemeld hebben, zijn in Duitsch land ongeveer 13.000 buitenlanders gear resteerd, waarvan ongeveer 6000 naar de Poolsche grens werden getransporteerd. De helft daarvan werd over de grens gezet en zij zullen op Poolsch gebied blijven tot een resultaat zal zijn bereikt in de Poolsch Duitsche onderhandelingen, die gisteren zijn begonnen. De andere 3000, die nog niet over de grens waren gezet, mochten weer naar hun oude woonplaats terugkeeren op eigen kosten. In Poolsche kringen is men zeer zwijg zaam over de geheele aangelegenheid. Alles, wat er over geschreven wordt, wordt on middellijk in beslag genomen en Poolsche journalisten uit de by de grens gelegen ste den krijgen zelfs geen toestemming, naar de grens te gaan! Intusschen is de toestand onder de gede porteerden zeer kritiek. De 9000 Polen, die uit Duitschland gezet zijn, konden ieder niet meer meenemen dan tien rijksmark, krachtens de deviezenwetgeving en dat lut tele bedrag hebben de meesten uiteraard reeds uitgegeven. .Er heerscht thans reeds honger. Met treinen is uit Posen voedsel door Joodsche weldoeners gezonden. Van War schau uit zijn afgevaardigden van Joodsche weldadigheidscomité's naar de grens gereisd om te confereeren met de plaatselijke auto riteiten over verdere maatregelen tot leni ging van den nood. In Weenen is aan de campagne nog geen einde gekomen. Er gingen Zaterdag hard nekkige geruchten, dat in den nacht van Zondag op Maandag een speciale trein, ver zegeld, door Tsjecho-Slowakije naar de Poolsche grens gezonden zal worden. Met dezen trein zouden Joden worden gedepor teerd, wier paspoort in orde is. Het totale aantal der Polen, die zich nog in Duitschland bevinden en wier pas nog niet het „goedkeuringsmerk" gekregen heeft, bedraagt omstreeks 50.000. Indien de Poolsche autoriteiten definitief zouden wei geren, de passen van deze lieden goed te keuren, zouden zij, volgens Duitsche opvat ting, statenloos worden en daardoor ten laste van Duitschland komen. Op het oogenblik zullen geen transpor ten meer naar de grens worden gezonden. Volgens mededeeling van officieele zijde wil men eerst afwachten, welke resultaten de onderhandelingen met Polen, die zoowel in Berlijn als in Warschau tusschen de re geeringen en de ambassades gevoerd wor den, opleveren. Goering heeft zich naar Berchtesgaden oegeven, om daar te spreken over de kwes tie van de deportatie. Uit Warschau verneemt United Press en wel uit kringen, die in nauw contact staan met het ministerie van buitenlandsche za ken, dat de houding, welke Duitschland in deze aangelegenheid aanneemt, zóó onwrik baar is, dat de Poolsche autoriteiten zich waarschijnlijk gedwongen zullen zien, de meesten der gedeporteerden op te nemen, daar Duitschland klaarblijkelijk niet van plan is, hun toe te staan, terug te keeren. De onderhandelingen gaan voornamelijk over deze vraag, hoeveel gedeporteerden Polen zal moeten opnemen. Waarschijnlijk zal de Poolsche regeering zich tenslotte be reid verklaren tot de opneming van onge veer zevenduizend. Morgen begint te Weenen de conferentie tot regeling van de Hongaarsch-Tsjecho-Slo- waaksche grenskwestie. De Duitsche bladen hebben daar thans reeds hoofdartikelen aan gewijd en zoo schrijft de Berliner Boersen- zeitung: Als borgen voor de rust en orde in Centraal-Europa, komen Duitschland en Italië Woensdag te Weenen bijeen, om een toestand te scheppen, welke een vreedzame toekomst voor alle belanghebbenden waar borgt omdat hij rekening zal houden met de wetten der natuur, met den wensch der betrokken menschen en met het zelfbeschik kingsrecht der volkeren. De conferentie van Weenen van 2 November 1938 zal als tast bare bijdrage tot den vrede even voorbeel dig zijn als de resultaten der conferentie van München, De Völkischer Beobachter schrijft: Duitsch land en Italië zullen opnieuw bewijzen, dat de kerngedachte van het zelfbeschikkings recht der volkeren niet het tiste veilig is bij degenen, die haar oorspronkelijk hebben uitgeroepen, doch bij genoemde twee lan den. De „Nationalzeitung" constateert, dat de bijeenkomst van 2 November, meer nog dan de regeling van een conflict, een de monstratie zal zijn van de „as-politiek". De ministers van buitenlandsche zaken van het Duitsche rijk en het fascistische Italië zullen dan het stelsel der ongerechtigheid van Ver- sailles door een nieuwe orde vervangen en daarmede te Weenen de fouten van de Pa- rij sche voorstad weer goedmaken. De Bulgaarsche minister-president Kios- seivanof is gisteren naar de Bulgaarsch Zuid-Slavische grens vertrokken, waar hy zijn Zuid-Slavischen collega Stojadinowitsj zal ontmoeten. Beide staatslieden zullen den Europeeschen toestand en in het bizonder het Balkan-vraagstuk bespreken en reeds hebben de eerste besprekingen plaats gehad in den loop van Maandag. Hoewel men nog geen enkel officieel com muniqué heeft ontvangen, achtten men het gisteravond in politieke kringen te Belgra do waarschijnlijk, dat gesproken is over den afstand van verschillende zuiver-Bulgaar- sche streken van Zuid-Slavië en een strook van ongeveer 2 kilometer breed langs de grens van Bulgarije. Daartegenover zou Bul garije de Oostgrens van Zuid-Slavië garan deeren. Natuurlijk, aldus wordt verder gezegd, zouden de staatslieden ook de gelegenheid voor een algemeene gedachtenwisseling hebben. Het is niet uitgesloten, dat men aan de voorbereiding van een nieuw verdrag werkt, want de bestaande „eeuwige vriend- schapsbond" bevat geen uitdrukkelijke niet- aanvalsverplichting, geen consultatie-over eenkomst en geen bijstandsverplichting. Dan, aldus wordt verder gezegd, bestaan er nog verscheidene economische vraagstuk ken, hoewel men voorloopig zal afzien van een tolunie. Hoofdartikel in „Lokal Anzeiger". De „Lokal Anzeiger" verklaart, dat geen kwestie meer moet zijn van een volkomen afstand van Karpathisch Oekraïne aan Hon garije, noch van een gemeenschappelijke HongaarschPoolsche grens. Het blad voegt hieraan toe, dat de kwestie van de uitoefening van het zelfbeschikkingsrecht door de Oekrainers thans niet acuut is, hoe wel het natuurlijk een recht voor dit volk beteekent. De meening van de „Giornale d'Italia". Stefani meldt uit Rome, dat de „Giomale d'Italia" in een commentaar op het geschil tusschen Boedapest en Praag schrijft, dat de ItaliaanschDuitsche artitrage niet alleen bewijst, dat de regeeringen te Rome en Ber lijn het eens zy'n over het Hongaarsch Tsjechoslowaaksche probleem, doch dat de as voor den Europeeschen vrede fundamen- teele functies ontwikkelt. De arbitrage be wijst voorts, dat de belangen en standpun ten van Italië en Duitschland in het Donau- bekken parallel loopen, hetgeen door de Donaustaten zelf erkend wordt, zooals be wezen door de tegelijkertijd aan Rome en Berlijn gerichte uitnoodigingen vanwege de regeeringen van Hongarije en Tsjecho- Slowakye. Het blad voegt hieraan toe, dat de beslissingen, welke Ciano en von Rib bentrop over eenige dagen zullen mede- deelen aan Hongarije en Tsjecho-Slowakije, van vitaal belang zullen zyn voor de paci ficatie en de hartelijke samenwerking der beide landen, zoomede voor Europa. Soldaten, met den stormhelm op en de bajonet op het geweer, zyn gisteren de winkelwijk van Haïfa binnengerukt, waar strenge huiszoekingen werden verricht. Verscheidene honderden Ara bieren zijn aangehouden om onder vraagd te worden. Vrijwel alle Arabi sche huizen in de wijk zijn gesloten ten teeken van protest tegen de huiszoe kingen. Voor vandaag hebben de Arabieren de algemeene staking afgekondigd, daar dan het stelsel van militaire passen voor be stuurders van voertuigen en reizigers in werking treedt. Slechts zeer weinig Arabie ren hebben een dergelijken pas aange vraagd, hetgeen geweten moet worden aan bevelen en bedreigingen van de zijde der opstandelingen. Dooden- en gewondencijfers. De Palestina Post meldt, dat volgens een niet-officieele schatting in de maand Octo- ber 520 personen in Palestina om het leven gekomen zijn, onder wie 376 Arabische op standelingen, 58 Joden en 14 Engelschen. Verder werden 240 menschen gewond, onder wie 66 Engelschen en 61 Joden. In de laatste vier maanden zyn 1357 men schen om het leven gekomen en 1162 ge wond. Tot de gewonden behooren 138 En gelschen en 454 Joden, terwijl 42 Engelschen en 219 Joden zijn omgekomen. Geleidelijke bezetting van Jaffa. De militairen zijn gisterochtend te Jaffa een krachtige „zuiveringsactie" begonnen. De stad is geheel van de rest van het land geïsoleerd. De telefoon- en telegraafverbin dingen worden door de militairen gecontro leerd, terwijl patrouilles toezicht houden op het verkeer, met name tusschen Jaffa en Ramleh. Uit andere districten wordt mel ding gemaakt van verscheidene incidenten. Drie Arabieren werden gedood. Op verschei dene plaatsen zijn branden uitgebroken, waarbij Joodsche bezittingen en regeerings- gebouwen werden beschadigd. De stad Jaffa wordt thans geleidelijk door de Britsche troepen bezet. Deze bezetting wordt meer „psychologische demonstratie" dan „spectaculaire actie" genoemd. De troe pen, die de onrustige wijk Mansjia zijn bin nengetrokken, hebben tot dusverre geen tegenstand ondervonden. Later werd gemeld, dat de troepen vier bommen hebben ontdekt en dat een hon derd Arabieren voor een ondervraging zijn aangehouden. Overigens is het niet tot inci denten gekomen. Verdachte elementen worden verwijderd. De operaties, door de autoriteiten ingezet, om de verdachte elementen uit de stad Jaffa te verwijderen, worden op groote schaal voortgezet. De troepen begonnen in de hoofdstraten op te treden, waar zij cordons hebben gevormd, welke de verschillende stadsdeelen van elkander scheidden en voor namelijk de Joodsche en de Arabische wijk. Het oude stadsdeel werd door de politie nauwkeurig doorzocht. Gisteren zijn te Jeruzalem drie opstande lingen terechtgesteld. De generaal-opperbe- velhebber heeft het tegen een vierden ver oordeelde uitgesproken doodvonnis beves tigd. Jaffa geheel bezet Infanterie-, artillerie- en cavalerie-een- heden hebben Jaffa geheel bezet zonder ernstigen tegenstand te ontmoeten. Slechts zijn zes Arabieren gearresteerd, in wier bezit wapens werden aangetroffen. Zie verder Buitenland, pag. 2, 2e blad.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1