DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het spook van Mars in Amerika.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door bet geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VERTE NT IEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HF.RMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telei. 3320, redactie 3330.
No. 257 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Dinsdag 1 November 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
De oorlogspsychose van September
werkte nog na.
Talloozen vluchtten per auto
uit New York.
Tsjang Kai Sjek wendt zich
tot het Chineesche volk.
Hij zet den strijd voort.
De arbitrage door
Duitschland en Italië.
Meeningen in beide landen.
De algemeene toestand.
De Britsche actie in Haifa.
ALKMAARSCHE COURANT.
Dat de radio-uitzending van den tot
een hoorspel bewerkten roman van
H. G. Wells „War of the Worlds" zulk
een paniek heeft kunnen veroorzaken,
kan ten deele geweten worden aan het
feit, dat de manier van uitzending
eenige gelijkenis vertoonde met de
wijze, waarop tijdens de September-
crisis de radio-programma's in Amerika
onderbroken werden voor de uitzen
ding van het laatste nieuws uit Euro
pa. De meeste luisteraars hebben de
waarschuwingen, dat het maar een
hoorspel was, niet gehoord, of er niet
op gelet. Men was zoozeer ingesteld
op de voorlichting van de laatste we
ken, dat men ook thans meende, een
reportage te hooren.
In den loop van de uitzending werd ach
tereenvolgens meegedeeld, dat astronomen
een reeks korte explosies op Mars hadden
waargenomen, dat een meteoor bij Prince-
ton was neergekomen, en kort daarna, dat
deze meteoor een groote metalen raket
bleek te zijn. Daarop riep de reporter plot
seling: „Het is verschrikkelijk. De raket
gaat open. Zij moet hol zijn". Hierop volg
den de mededeelingen, dat monsters, zoo
groot als wolkenkrabbers, uit de raket te
voorschijn kwamen, dat zij gewapend wa
ren met doodende stralen en dat reeds
tweehonderd menschen daardoor vernie
tigd waren. In New-Jersey was de staat
van beleg afgekondigd, en de bladen had
den reeds bulletins uitgegeven, waarin de
invasie van de monsters in het kort be
schreven werd. Vliegeniers maakten mel
ding van een zwaren, zwarten mist, van
groote dichtheid, waarvan de aard nog
niet bekend was.
Met groote spanning en opgewondenheid
ging daarop de reporter voort:
„De monsters zijn op weg in de richting
van New-York. Zij gooien het hoogspan
ningsstation omver. Een der monsters heft
zijn reusachtigen arm opeen groene
bliksemstraalzij vernietigen ons met
vlammen. Gasmaskers helpen niet. Laten
de menschen vluchten naar het open veld".
Het tooneel veranderde daarop, men be
vond zich op het dak van het omroepge-
bouw. „De klokken, die u hoort, aldus de
reporter, waarschuwen de bevolking, dat
zij New-York moet ontruimen, de Marsio-
ten naderen. Ons leger is vernietigd". Op
dit oogenblik kwam de spenkee «elf ertus-
schen erf waarschuwde het publiek op
nieuw, dat het maar een hoorspel was,
doch duizenden waren reeds uit hun hui
zen gevlucht of hadden de telefoon gegre
pen.
Honderden menschen vluchtten per auto
de stad uit, de groote wegen waren vrijwel
verstopt en slechts sporadisch zag men
enkele auto's' terugkeeren. De paniek bleef
intusschen niet tot New-York beperkt. In
Orange (New-Jersey) had een man reeds
een geladen geweer klaar, om zijn familie
neer te schieten, liever dan haar door gas
te laten omkomen. Toen het bericht in
Washington kwam, dat New-York ver
woest was en de aanval van de monsters
thans op Washington gericht werd, werden
vergaderingen onderbroken en vluchtte
men naar huis. In Memphis spoedden zich
alle journalisten naar hun kranten, om
extra edities te gaan maken.
Een flesch vergif
De bondspolitie stelt een onderzoek in
naar de radio-uitzending, welke Zondag
avond in de Vereenigde Staten zulk een
paniek heeft veroorzaakt.
Ieder uur komen uit alle deelen deslands
nog steeds de vreemdste en meest phantas-
tische verhalen binnen omtrent de gevol
gen van de uitzending en den omvang, dien
e, paniek heeft aangenomen, is bijna on
gelooflijk.
Pittsburgh in Pennsylvanië trof een
man zijn vrouw aan met een flesch vergif
n haar hand, terwijl zij uitriep: „Ik wil
an maar liever zóó sterven dan op die
manier".
T,e Uniontown in Pennsylvanië vielen
gespeiers °P hun knieën en smeekten
°en hemel om uitkomst.
e Ashville in Noord-Carolina vielen
JL st.udenten van een kostschool in zwijm,
j *n schoolgebouw een half uur
g een waar pan-demonium heerschte.
De studenten, die dachten, dat het einde
der wereld nabij was, vochten om de tele
foontoestellen, teneinde hun ouders te vra
gen, hen te komen halen.
In een stad in den staat Washington,
gingen juist op het moment, dat de radio
aankondigde, dat de monsters in massa op
de Vereenigde Staten neerdaalden, wegens
stroomgebrek de lantaarns uit, zoodat de
paniek hier dubbel groot werd.
Wells verdedigt zich.
In een commentaar op de Amerikaansche
radio-uitzending van „War of the Worlds"
heeft de schrijver H. G. Wells tegenover
een correspondent van Reuter het volgen
de verklaard:
„Ik heb het recht tot uitzending van mijn
roman verkocht aan de Columbia Broad-
casting, doch daarbij was impliciet over
eengekomen, dat het een fictie moest zijn
en geen reportage. Ik heb geenerlei toe
stemming gegeven voor wijzigingen, welke
ertoe konden leiden, dat men geloofde, dat
het werkelijk nieuws was".
Strengere controle op uitzendingen
verlangd.
De ernst van de incidenten, welke ver
oorzaakt zijn door de radio-uitzending van
het boek „War of The Worlds", heeft on
middellijk reacties teweeggebracht in be
voegde kringen, die overwegen, controle op
de radioprogramma's in te stellen.
Het station der Columbia Broadcasting
heeft zijn leedwezen uitgesproken en den
luisteraars verzekerd, dat het geen „gesi
muleerde radioreportages" meer zal geven,
wanneer het programma onder het publiek
ontsteltenis teweeg zou kunnen brengen.
In een boodschap aan het Chineesche
volk, aldus meldt het Chineesche pers
bureau, verklaart maarschalk Tsjang
Kai Sjek vastbesloten te zijn, het verzet
tegen Japan voort te zetten en vraagt
hij vertrouwen te hebben in het beha
len van de eindoverwinning.
Tsjang Kai Sjek legt er, in verband met
de ontruiming van Hankou en Kanton, den
nadruk op, dat het van tevoren in de bedoe
ling der militaire leiders lag, het zwaarte
punt van den strijd niet te leggen in smalle
kuststrooken waar de Japanners in het
voordeel zijn door hun voorsprong in
materiaal. Het was direct het plan, dat de
Japansche troepen naar het uitgestrekte
achterland gelokt zouden worden. Ook
Hankou was niet de aangewezen plaats voor
een beslissenden veldslag: men heeft hier
den vijand zware verliezen toegebracht en
inmiddels tijd gewonnen voor de voorberei
ding der verdediging in het gebied ten Wes
ten van de stad.
Nadat Kantor was gevallen en de spoor
weg Kanton-Hankou doorgesneden was, had
Hankou zijn beteekenis verloren en daarom
werd bevel gegeven tot de militaire ontrui
ming van de stad, die in de grootste orde
werd volbracht, zoodat het Chineesche leger
zijn gevechtskracht voor den strijd in het
achterland heeft behouden. Sinds het uit
breken van den oorlog heeft de Chineesche
strategie den nadruk gelegd op den oorlog
als een geheel en niet op het behoud of het
verlies van een bepaald g< bied of een be
paalde stad. De ontruiming van Hankou is
het sein voor een teger-offensief in het ge
heele land en aanvallen der mobiele afdee-
lingen in alle streker.. Het programma van
den Chineeschen tegenstand bevat drie
hoofdpunten, n.L tegenstand over langen
tijd, tegenstand in het geheele land en strijd
om het initiatief. Dit initiatief kan slechts
verworven worden, doordat men de Japan
ners in het binnenland lokt.
Voorraden in het achterland.
Zelfs wanneer de leveranties van oor
logsmateriaal onmogelijk geworden zijn,
zelfs waneer de blokkade ter zee voort
duurt en alle internationale verbindin
gen afgesneden zijn, zal China den
strijd voortzetten tot de overwinning
behaald is. De toestand, aldus Tsjang
Kai Sjek, is zoo, dat lang geleden voor
raden zijn opgeslagen, die voldoende
zijn voor een voortgezet verzet, en dat
door den arbeid van jaren de verbin
dingen in het achterland verzekerd zijn.
Chineesche frontberichten.
Naar het Chineesche persbureau meldt,
dringen de Japansche troepen die Hos-
sjengtsjau veroverd hebben, naar het zuiden
op, blijkbaar met de bedoeling in de pro
vincie Joennan binnen te vallen. De Chinee
sche troepen in het zuidoosten van Hoepeh
doen tegen-aanvallen in den sector
Janghsin en hebben Loengkang heroverd.
Aan het front in Noord-Kiangsi hebben de
Chineezen echter de belangrijke stad Tehan
ontruimd. Bij den strijd om deze stad heb
ben de Japanneezen twee geheele regimen
ten verloren, zij hebben van gifgas gebruik
gemaakt. De Chineesche troepen betrekken
nieuwe stellingen op de heuvels ten zuiden
en westen van Tehan.
De Chineezen bereiden een tegen-offensief
tegen Kanton voor. Te Tsingjoean, 80 K.M.
ten noorden van Kanton zijn sterke af dee
lingen Chineesche keurtroepen aangekomen.
Japansche vliegtuigen hebben gisteren
een aanval op Joengjoen gedaan, ten ge
volge waarvan zeventig burgers gedood of
gewond zijn.
Japan's economische politiek in
orlogstijd.
Naar verwacht wordt, zal de minister
van financiën, Ikada, in een verklaring op
3 November, den geboortedag van wijlen
keizer Meiji, uiteenzettingen geven van de
I Japansche econmische politiek in oorlogstijd,
in overeenstemming met een „opbouw van
het Verre Oosten op langen termijn", na den
val van Hankou en Kanton. Verwacht wordt,
dat de minister in zijn verklaring de mede
werking van het volk zal vragen voor de
volgende punten:
1. Ontwikkeling van de productiecapaci
teit en controle over de verdeeling en het
verbruik van materialen.
2. Handhaving van de Japansche inter
nationale betalingen op een basis van 1
shilling 2 pence.
3. Economisch herstel in de onder Ja
pansche controle staande gebieden in China.
4. ChineeschJapansche economische sa
menwerking ter stabiliseering van het
levensonderhoud van het Japansche volk.
De verklaringen van den minister zullen
naar verwacht wordt er bij het volk op aan
dringen opnieuw het vaste besluit te nemen
om het hoofd te bieden aan de eischen van
de economische politiek in oorlogstijd, die
permanent gemaakt wordt in overeenstem
ming met den Japanschen opbouw op lan
gen termijn. Het ontwerp dezer verklaring
zal op 1 November in een kabinetsvergade
ring besproken worden ter definitieve be
slissing, waarna zij, wanneer de keizerlijke
goedkeuring zal zijn verkregen, op 3 Nov.
zullen worden gepubliceerd.
Een hoofdartikel in het „Hamburger
Fremdenblatt" doet veronderstellen, dat de
scheidsrechterlijke uitspraak, welke te Wee-
nen door von Ribbentrop en Ciano zal wor
den gedaan, een volksstemming zal voor
schrijven voor de acht omstreden districten
Kosice, Uzhorod, Munkacevo, Kiramohazaa,
Nyitra, Jerlsavan, Schenmitz en Todkete-
rebbes of zelfs dit geheele gebied aan Hon
garije toekennen.
Het blad schrijft, dat de volkstelling van
1910 op nauwkeurige wijze aangeeft, dat het
verlies door Hongarije van deze acht dis
tricten een dier schreeuwende onrechtvaar
digheden beteekent, welke op billijke
wijze moeten worden hersteld.
Alkmaar, 1 November.
Zooals wij gemeld hebben, zijn in Duitsch
land ongeveer 13.000 buitenlanders gear
resteerd, waarvan ongeveer 6000 naar de
Poolsche grens werden getransporteerd. De
helft daarvan werd over de grens gezet en
zij zullen op Poolsch gebied blijven tot een
resultaat zal zijn bereikt in de Poolsch
Duitsche onderhandelingen, die gisteren zijn
begonnen. De andere 3000, die nog niet over
de grens waren gezet, mochten weer naar
hun oude woonplaats terugkeeren op eigen
kosten.
In Poolsche kringen is men zeer zwijg
zaam over de geheele aangelegenheid. Alles,
wat er over geschreven wordt, wordt on
middellijk in beslag genomen en Poolsche
journalisten uit de by de grens gelegen ste
den krijgen zelfs geen toestemming, naar de
grens te gaan!
Intusschen is de toestand onder de gede
porteerden zeer kritiek. De 9000 Polen, die
uit Duitschland gezet zijn, konden ieder
niet meer meenemen dan tien rijksmark,
krachtens de deviezenwetgeving en dat lut
tele bedrag hebben de meesten uiteraard
reeds uitgegeven. .Er heerscht thans reeds
honger.
Met treinen is uit Posen voedsel door
Joodsche weldoeners gezonden. Van War
schau uit zijn afgevaardigden van Joodsche
weldadigheidscomité's naar de grens gereisd
om te confereeren met de plaatselijke auto
riteiten over verdere maatregelen tot leni
ging van den nood.
In Weenen is aan de campagne nog geen
einde gekomen. Er gingen Zaterdag hard
nekkige geruchten, dat in den nacht van
Zondag op Maandag een speciale trein, ver
zegeld, door Tsjecho-Slowakije naar de
Poolsche grens gezonden zal worden. Met
dezen trein zouden Joden worden gedepor
teerd, wier paspoort in orde is.
Het totale aantal der Polen, die zich nog
in Duitschland bevinden en wier pas nog
niet het „goedkeuringsmerk" gekregen
heeft, bedraagt omstreeks 50.000. Indien de
Poolsche autoriteiten definitief zouden wei
geren, de passen van deze lieden goed te
keuren, zouden zij, volgens Duitsche opvat
ting, statenloos worden en daardoor ten
laste van Duitschland komen.
Op het oogenblik zullen geen transpor
ten meer naar de grens worden gezonden.
Volgens mededeeling van officieele zijde
wil men eerst afwachten, welke resultaten
de onderhandelingen met Polen, die zoowel
in Berlijn als in Warschau tusschen de re
geeringen en de ambassades gevoerd wor
den, opleveren.
Goering heeft zich naar Berchtesgaden
oegeven, om daar te spreken over de kwes
tie van de deportatie.
Uit Warschau verneemt United Press en
wel uit kringen, die in nauw contact staan
met het ministerie van buitenlandsche za
ken, dat de houding, welke Duitschland in
deze aangelegenheid aanneemt, zóó onwrik
baar is, dat de Poolsche autoriteiten zich
waarschijnlijk gedwongen zullen zien, de
meesten der gedeporteerden op te nemen,
daar Duitschland klaarblijkelijk niet van
plan is, hun toe te staan, terug te keeren.
De onderhandelingen gaan voornamelijk
over deze vraag, hoeveel gedeporteerden
Polen zal moeten opnemen. Waarschijnlijk
zal de Poolsche regeering zich tenslotte be
reid verklaren tot de opneming van onge
veer zevenduizend.
Morgen begint te Weenen de conferentie
tot regeling van de Hongaarsch-Tsjecho-Slo-
waaksche grenskwestie. De Duitsche bladen
hebben daar thans reeds hoofdartikelen aan
gewijd en zoo schrijft de Berliner Boersen-
zeitung: Als borgen voor de rust en orde in
Centraal-Europa, komen Duitschland en
Italië Woensdag te Weenen bijeen, om een
toestand te scheppen, welke een vreedzame
toekomst voor alle belanghebbenden waar
borgt omdat hij rekening zal houden met
de wetten der natuur, met den wensch der
betrokken menschen en met het zelfbeschik
kingsrecht der volkeren. De conferentie van
Weenen van 2 November 1938 zal als tast
bare bijdrage tot den vrede even voorbeel
dig zijn als de resultaten der conferentie van
München,
De Völkischer Beobachter schrijft: Duitsch
land en Italië zullen opnieuw bewijzen, dat
de kerngedachte van het zelfbeschikkings
recht der volkeren niet het tiste veilig is
bij degenen, die haar oorspronkelijk hebben
uitgeroepen, doch bij genoemde twee lan
den. De „Nationalzeitung" constateert, dat
de bijeenkomst van 2 November, meer nog
dan de regeling van een conflict, een de
monstratie zal zijn van de „as-politiek". De
ministers van buitenlandsche zaken van het
Duitsche rijk en het fascistische Italië zullen
dan het stelsel der ongerechtigheid van Ver-
sailles door een nieuwe orde vervangen en
daarmede te Weenen de fouten van de Pa-
rij sche voorstad weer goedmaken.
De Bulgaarsche minister-president Kios-
seivanof is gisteren naar de Bulgaarsch
Zuid-Slavische grens vertrokken, waar hy
zijn Zuid-Slavischen collega Stojadinowitsj
zal ontmoeten. Beide staatslieden zullen den
Europeeschen toestand en in het bizonder
het Balkan-vraagstuk bespreken en reeds
hebben de eerste besprekingen plaats gehad
in den loop van Maandag.
Hoewel men nog geen enkel officieel com
muniqué heeft ontvangen, achtten men het
gisteravond in politieke kringen te Belgra
do waarschijnlijk, dat gesproken is over den
afstand van verschillende zuiver-Bulgaar-
sche streken van Zuid-Slavië en een strook
van ongeveer 2 kilometer breed langs de
grens van Bulgarije. Daartegenover zou Bul
garije de Oostgrens van Zuid-Slavië garan
deeren.
Natuurlijk, aldus wordt verder gezegd,
zouden de staatslieden ook de gelegenheid
voor een algemeene gedachtenwisseling
hebben.
Het is niet uitgesloten, dat men aan de
voorbereiding van een nieuw verdrag
werkt, want de bestaande „eeuwige vriend-
schapsbond" bevat geen uitdrukkelijke niet-
aanvalsverplichting, geen consultatie-over
eenkomst en geen bijstandsverplichting.
Dan, aldus wordt verder gezegd, bestaan
er nog verscheidene economische vraagstuk
ken, hoewel men voorloopig zal afzien van
een tolunie.
Hoofdartikel in „Lokal Anzeiger".
De „Lokal Anzeiger" verklaart, dat geen
kwestie meer moet zijn van een volkomen
afstand van Karpathisch Oekraïne aan Hon
garije, noch van een gemeenschappelijke
HongaarschPoolsche grens. Het blad
voegt hieraan toe, dat de kwestie van de
uitoefening van het zelfbeschikkingsrecht
door de Oekrainers thans niet acuut is, hoe
wel het natuurlijk een recht voor dit volk
beteekent.
De meening van de „Giornale d'Italia".
Stefani meldt uit Rome, dat de „Giomale
d'Italia" in een commentaar op het geschil
tusschen Boedapest en Praag schrijft, dat de
ItaliaanschDuitsche artitrage niet alleen
bewijst, dat de regeeringen te Rome en Ber
lijn het eens zy'n over het Hongaarsch
Tsjechoslowaaksche probleem, doch dat de
as voor den Europeeschen vrede fundamen-
teele functies ontwikkelt. De arbitrage be
wijst voorts, dat de belangen en standpun
ten van Italië en Duitschland in het Donau-
bekken parallel loopen, hetgeen door de
Donaustaten zelf erkend wordt, zooals be
wezen door de tegelijkertijd aan Rome en
Berlijn gerichte uitnoodigingen vanwege
de regeeringen van Hongarije en Tsjecho-
Slowakye. Het blad voegt hieraan toe, dat
de beslissingen, welke Ciano en von Rib
bentrop over eenige dagen zullen mede-
deelen aan Hongarije en Tsjecho-Slowakije,
van vitaal belang zullen zyn voor de paci
ficatie en de hartelijke samenwerking der
beide landen, zoomede voor Europa.
Soldaten, met den stormhelm op en
de bajonet op het geweer, zyn gisteren
de winkelwijk van Haïfa binnengerukt,
waar strenge huiszoekingen werden
verricht. Verscheidene honderden Ara
bieren zijn aangehouden om onder
vraagd te worden. Vrijwel alle Arabi
sche huizen in de wijk zijn gesloten ten
teeken van protest tegen de huiszoe
kingen.
Voor vandaag hebben de Arabieren de
algemeene staking afgekondigd, daar dan
het stelsel van militaire passen voor be
stuurders van voertuigen en reizigers in
werking treedt. Slechts zeer weinig Arabie
ren hebben een dergelijken pas aange
vraagd, hetgeen geweten moet worden aan
bevelen en bedreigingen van de zijde der
opstandelingen.
Dooden- en gewondencijfers.
De Palestina Post meldt, dat volgens een
niet-officieele schatting in de maand Octo-
ber 520 personen in Palestina om het leven
gekomen zijn, onder wie 376 Arabische op
standelingen, 58 Joden en 14 Engelschen.
Verder werden 240 menschen gewond, onder
wie 66 Engelschen en 61 Joden.
In de laatste vier maanden zyn 1357 men
schen om het leven gekomen en 1162 ge
wond. Tot de gewonden behooren 138 En
gelschen en 454 Joden, terwijl 42 Engelschen
en 219 Joden zijn omgekomen.
Geleidelijke bezetting van Jaffa.
De militairen zijn gisterochtend te Jaffa
een krachtige „zuiveringsactie" begonnen.
De stad is geheel van de rest van het land
geïsoleerd. De telefoon- en telegraafverbin
dingen worden door de militairen gecontro
leerd, terwijl patrouilles toezicht houden op
het verkeer, met name tusschen Jaffa en
Ramleh. Uit andere districten wordt mel
ding gemaakt van verscheidene incidenten.
Drie Arabieren werden gedood. Op verschei
dene plaatsen zijn branden uitgebroken,
waarbij Joodsche bezittingen en regeerings-
gebouwen werden beschadigd.
De stad Jaffa wordt thans geleidelijk door
de Britsche troepen bezet. Deze bezetting
wordt meer „psychologische demonstratie"
dan „spectaculaire actie" genoemd. De troe
pen, die de onrustige wijk Mansjia zijn bin
nengetrokken, hebben tot dusverre geen
tegenstand ondervonden.
Later werd gemeld, dat de troepen vier
bommen hebben ontdekt en dat een hon
derd Arabieren voor een ondervraging zijn
aangehouden. Overigens is het niet tot inci
denten gekomen.
Verdachte elementen worden
verwijderd.
De operaties, door de autoriteiten ingezet,
om de verdachte elementen uit de stad Jaffa
te verwijderen, worden op groote schaal
voortgezet. De troepen begonnen in de
hoofdstraten op te treden, waar zij cordons
hebben gevormd, welke de verschillende
stadsdeelen van elkander scheidden en voor
namelijk de Joodsche en de Arabische wijk.
Het oude stadsdeel werd door de politie
nauwkeurig doorzocht.
Gisteren zijn te Jeruzalem drie opstande
lingen terechtgesteld. De generaal-opperbe-
velhebber heeft het tegen een vierden ver
oordeelde uitgesproken doodvonnis beves
tigd.
Jaffa geheel bezet
Infanterie-, artillerie- en cavalerie-een-
heden hebben Jaffa geheel bezet zonder
ernstigen tegenstand te ontmoeten.
Slechts zijn zes Arabieren gearresteerd, in
wier bezit wapens werden aangetroffen.
Zie verder Buitenland, pag. 2, 2e blad.