DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Syrovy ontvouwt zijn program.
No. 272 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK
Vrijdag 18 November 1938
140e Jaargang
Vrede met alle buren, in de eerste
plaats met Duitschland.
Volmachten gevraagd voor
de regeering.
Blijde gebeurtenis aan het
Egyptische hof.
Koningin Farida schonk het leven
aan een dochter.
De algemeene toestand.
Rondom deJodenvervolging
Amerikaansche handelsattaché
teruggeroepen
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door bet geheele Rijk 2.50.
Losse nummerr 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTÏEN:
Van 15 regels f 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francr aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HF.RMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Tetef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Het parlement van de tweede Tsje-
cho-Slowaaksche republiek is Donder
dagmiddag te vier uur voor het eerst
bijeengekomen.
Aan de rechterzijde van den Tsje-
cho-Slowaakschen minister-president,
generaal Syrovy, had de eerste minis
ter van Slowakije, dr. Tiso, plaatsge
nomen. Aan de linkerzijde van Syrovy
ontbrak Wolosin, de minister-president
van de Karpathische Oekraine, welke
door geen enkelen minister vertegen
woordigd was.
Generaal Syrovy nam het woord voor 't
voorlezen der regeeringsverklaring. Hij be
toogde, dat de gedurende twintig jaar in
het werk gestelde pogingen tot verzoening
der nationaliteiten in Tsjecho-Slowakije
geen resultaat hadden opgeleverd, „doordat
thans de gedachte van de staten met één
nationaliteit de' wereld beheerscht".
Wij willen aldus vervolgde de premier
in vrede met al onze buren leven. Dat
geldt in de eerste plaats voor onzen groot
sten buur, Duitschland. Met erkentelijkheid
herinneren wij ons alle uitingen van sym
pathie en in het bijzonder de bewijzen van
vriendschap, getoond door Roemenië en
Zuid-Slavië. Wij zullen ernaar streven,
dat nationaliteits-vraagstukken geen oor
zaken van wrijving in Midden-Europa meer
zullen zijn. Wij zijn ervan overtuigd, dat
andere staten met datzelfde streven be
zield zijn.
Syrovy gaf vervolgens een uiteenzetting
van hetgeen de regeering sedert 4 October
gedaan heeft. Zij zag zich geplaatst voor 'n
taak, die in de geschiedenis haar weerga
niet heeft. Alle door haar genomen maat
regelen werden in eenstemmige goedkeu
ring aanvaard door alle partijen der regee-
rings-coalitie en door zekere Slowaaksche
en Roetheensche vertegenwoordigers.
De minister-president bracht dank aan
allen, die op voorbeeldige wijze hun plicht
hebben gedaan, maar zeide hij andere
en wellicht nog ernstiger zorgen wachten
ons nog. De onderhandelingen met de
buurstaten zijn nog niet geëindigd. Wij
moeten ons met hen verstaan over talrijke
punten, die van juridischen aard zijn of
betrekking hebben op de handhaving van
particuliere en openbare belangen.
Syrovy deed een beroep op het land, dat
het hem zou helpen bij de vervulling van
zijn taak en verzocht het parlement daarna
een aanvang te maken met de behandeling
van de constitutioneele wet, die Slowakije
en de Karpathische Oekraine autonomie
toekent tot de nieuwe grondwet zal zijn
afgekondigd. Bovendien vroeg hij het par
lement de regeering volmachten te verlee-
nen.
De snelle ontwikkeling der gebeurtenis
sen aldus zeide hij maakt het noodig
dat de centrale regeering en de regee
ringen van Slowakije en de Karpathische
Oekraine beschikken over voldoende vol
machten, opdat zij snel de beslissingen
kunnen nemen, die voor het land noodza
kelijk zijn. Die volmachten zijn onmisbaar,
indien men wil, dat de regeering onmid
dellijk de met andere staten gesloten over
eenkomsten ten uitvoer kan leggen.
Minister-president Syrovy kondigde nog
aan, dat de Kamer de volgende week zal
worden bijeengeroepen voor de verkiezing
van een president der republiek. Hij be
sloot zijn rede met een oproep tot eenheid.
De bijeenkomst van de Kamer was te half
vijf geëindigd. Vervolgens las Syrovy de
regeeringsverklaring in den senaat voor.
Het parlement zal Zaterdag het wetsont
werp betreffende de autonomie voor Slo
wakije in behandeling nemen.
De wet op de autonomie.
De voornaamste bepalingen der constitu
tioneele wet op de autonomie in Slowakije
behelzen het volgende:
Slowakije vormt een autonoom deel der
Tsjecho-Slowaaksche republiek. De uit
voerende macht in Slowakije wordt uitge
oefend door een regeering van vijf leden,
e verantwoordelijk zijn jegens den auto-
n°men Slowaakschen landdag. De Slo
waaksche regeering wordt benoemd door
den president der republiek op voorstel
0an den president van deh Slowaakschen
landdag.
Het Slowaaksch is de officieele taal in
°wakije. Slowaaksche burgers van niet-
avische nationaliteit zullen genieten van
ae taalwetten, die door het verdrag van
-■m.'
Generaal Syrovy
St. Germain aan de minderheden werden
gegeven. De Slowaaksche nationaliteit zal
worden aangeteekend op de paspoorten
van de Slowaaksche onderdanen.
De centrale «wetgevende vergadering te
Praag oefent de wetgevende macht uit
over het geheele gebied van de Tsjecho-
Slowaaksche republiek in kwesties, welke
betrekking hebben op:
le. De grondwet.
2e. De verklaring van oorlog en onder-
teekening van vredesverdragen.
3e. De buitenlandsche politiek.
4e. De nationale verdediging.
In vredestijd zullen in Slowakije garni
zoenen liggen bestaande uit soldaten van
Slowaaksche nationaliteit onder bevel van
Slowaaksche officieren.
5e. Geldwezen, douane, verbindingsmid
delen, posterijen, belastingen, monopolies,
staatsondernemingen. Voor alle andere pro
blemen is de Slowaaksche landdag be
voegd in de Slowaaksche wetgeving.
De verkiezing van een president der
Tsjecho-Slowaaksche republiek is alleen
geldig, wanneer de meerderheid der Slo
waaksche afgevaardigden opgenomen is
onder de stemmen, die uitgebracht zijn ten
gunste van een capdidaat. Wanneer deze
meerderheid niet verkregen kan worden,
wordt de verkiezing twee weken uitge
steld. De president wordt dan gekozen met
een meerderheid van tweederden van het
centrale parlement, hoe deze meerderheid
moge zijn samengesteld.
Ambtenaren van den Slowaakschen staat
moeten onder Slowaken gekozen worden.
Centrale bestuurslichamen, die te Praag
zetelen, moeten Slowaken in dienst heb
ben, naar verhouding van hun aantal in de
republiek. In de hoogste constitutioneele
rechtbank en in het hooggerechtshof zul
len twee Tsjechen en twee Slowaken zit
ting hebben.
Het laatste hoofdstuk ten slotte behan
delt het herstel van schade, welke in Slo
wakije aangericht is in den loop der laatste
twintig jaren door onderscheid in tarieven,
onvoldoendheid van toewijzing van geld
middelen, staatsubsidies en staatsopdrach
ten.
Samenstelling der Kamer.
Na de aaneensluiting der partijen is de
kamer van afgevaardigden als volgt sa
mengesteld: staatspartij der nationale een
heid 106 zetels; Slowaaksche club 34; na
tionale arbeiderspartij 29; communisten 25;
Tsjechische volkspartij 11; Roetheensche
eenheidspartij 5; Duitsche nationaal-socia-
listen 5; Slowaaksche nationale arbeiders
partij 4; Duitsche sociaal-democraten 4;
onafhankelyken 4.
De communistische- fractie blijft bestaan,
daar de communistische partij niet ontbon
den, doch slechts geschorst is.
De agrarische afgevaardigde, dr. Serny,
is benoemd tot rapporteur voor de voorloo-
pige grondwet.
Gisterochtend is de geheele Slowaaksche
regeering naar Praag gekomen, terwijl ook
vertegenwoordigers der Roetheensche re
geering zijn aangekomen.
Volgens Tsjechische bladen zal zeer bin
nenkort een ontwerp-constitutie voor Roe-
thenië in het parlement worden ingediend
Koningin Farida heeft gister het
leven geschonken aan een dochter.
De geboorte van het prinsesje had
plaats in het Montaza-paleis te Alexan-
drië, waar koning Faroek vandaag was
aangekomen uit Cairo, waarheen hij
zich gisteren voor het afdoen van
staatszaken had begeven.
Het geheele land is in feeststemming.
In Cairo worden ter gelegenheid van de
blijde gebeurtenis kleeren en voedsel
aan de armen uitgedeeld.
Koningin Farida
ALKMAAR, 18 November.
Het wordt den Franschen ministers heet
onder de voeten, schrijft de Parijsche
N. R. C.-correspondent. Na de oorlogsver
klaring van communisten, socialisten en
C. G. T., hebben de vereenigingen van
oud-strijders de machtigingswetten onaan
nemelijk verklaard. Men weet, dat Daladier
het hun overgelaten had hun aandeel in de
offers te bepalen. Hun vertegenwoordigers
hebben dit niet alleen afgewezen, maar
den grondslag van het plan zelve bestookt.
Hun argumenten raken die van de ge
noemde groepen. Daladier zelf heeft het
hun mogelijk gemaakt zijn positie te on
dergraven door zich eerst met Marchan-
deau te solidariseeren toen diens voorstel
len in het kabinet op tegenstand stootten,
hem door Reynaud te vervangen, wiens
denkbeelden tegen die van den voorganger
ingaan. De oud-strijders zullen tot het ein
de de decreten bestrijden. Daar Daladier
gezegd heeft de noodverordeningen tot het
uiterste te zullen verdedigen, is het niet
duidelijk hoe dit meeningsverschil veref
fend kan worden.
De oud-strijders maken zich vooral be
zorgd over de prijsstijging, die er uit moet
voortkomen; zij zeggen daarmede het land
een dienst te bewijzen. Zij hebben met vo
rige vergeefsche proeven leergeld betaald
en willen bijdragen aan den herbouw van
den toestand, mits de lasten eerlijk ver
deeld en doeltreffend zijn. Zij voelen zich
achtergesteld bij de groepen, wien terecht
verhooging van bezoldiging en pensioen in
uitzicht gesteld werd. De kleine en mid
delbare kooplieden, industrieelen en boeren
moeten huns inziens het loodje leggen ten
bate van anderen, met name de trusts. Op
deze besluitwetten moet inflatie volgen en
zoowel de productie als het verbruik zullen
er door worden ingesnoerd. Zij verlangen
een eerlijke begrooting en verlaging van
het levenspeil.
Vandaag verschijnt Daladier in de radi
cale Kamergroep, na van het bestuur der
door hem geleide partij-instanties instem
ming verkregen te hroben.
De socialistische senatoren en Kamerle
den willen zoo min van een verlenging van
de bevoegdheden der Kamer, als van ont-
bindig weten, tegen het gisteren door Da
ladier gesprokene in. In deze dingen heb
ben de kiezers, ondanks alles, een woordje
mee te spreken. Den 3den en 4den De
cember beleggen de socialisten in het ge
heele land protestvergaderingen en den
26sten November protesteeren de vakver-
eenigingsleden zonder den arbeid neer te
leggen. Dit zijn waarschuwingen, waarop
ingrijpender betoogingen kunnen volgen,
als de regeering zich er niet aan stoort.
Verder schijnt den senaat het denkbeeld
van ontbinding, waartoe hij den president
van de Republiek moet adviseeren, even
min gunstig als dezen zelf.
Heden begint de financieele Kamercom
missie het onderzoek van de begrooting.
Het is niet zeker, dat de regeering daar
over een meerderheid beschikt. Het gevolg
van deze spanning is een nauwere samen
werking van communisten en socialisten,
die zich niet kunnen neerleggen bij de in
breuk op den volkswil en waarschuwen
tegen het gevaar voor het regeeringsstelsel.
Eenigen van hen krijgen opdracht de re
geering in verband met de decreten te in-
terpelleeren en deze ontevredenheid wordt
gevoed door de houding welke Daladier te
München heeft aangenomen, evenals door
ongerustheid t. a. v. Duitschland's kolo
niale eischen.
Het Engelsche Lagerhuis heeft gisteren
het amendement der liberale oppositie no
pens de onontbeeerlijkheid van een afzon
derlijk departement van munitie besproken.
Minister Inskip zeide dat in tijden van oor
log het thans geldende systeem ongetwijfeld
verlaten zou worden, maar daarom was het
in vredestijd niet noodig er reeds toe over
te gaan. Zoolang de algemeene dienstplicht
niet gelijktijdig werd ingevoerd had het
geen zin. De productie van granaten was
meer dan voldoende en machinegeweren
werden eveneens met bekwamen spoed af
geleverd. Spr. zou gaarne cijfers noemen
maar dat was niet in het algemeen belang.
Leden die particuliere inlichtingen wensch-
ten konden die verkrijgen Een groot voor
deel varr het thans gevolgde systeem was
dat het den normalen handel niet ongunstig
influenceerde. Dat er ook thans nog eenige
achterstand was wilde spr. niet ontkennen
maar het oorspronkelijk program was geba
seerd op de leuze dat in de eerstkomende
tien jaar geen oorlog zou uitbreken. De pro
ductie was progressief gedacht en was nu
aan de behoeften van het oogenblik volko
men aangepast maar natuurlijk kon men
niet in een jaar leveren wat voor tien jaar
berekend was. Wanneer de departementen
hun orders van de industrie geregeld moes
ten krijgen dan was het zelfs noodzakelijk
het huidige systeem te behouden.
Commandant Sir Hugh Seeley en majoor
Owen waren het ondanks deze uiteenzettin
gen niet met de opvatting van den minis
ter eens. Het voornaamste bezwaar van
Sir Hugh was dat als de oorlog plotseling
zou uitbreken er geen tijd zou zijn het
systeem van levering eensklaps te verande
ren en als men zich daarentegen thans reeds
zou voorbereiden op den mogelijken oor
logstoestand alles bij het oude kon blijven
en geen experimenten noodig zouden zijn
waarbij weer nieuwe fouten gemaakt kon
den worden.
Majoor Attlee zeide eveneens de stijfhoof
digheid van de regeering niet goed te kun
nen begrijpen. Onder haar eigen aanhangers
was het verlangen naar een af zonder Jij k
departement zoo groot dat het voorstel bij
een vrije stemming ongetwijfeld aangeno
men zou worden. Begreep de regeering
niet dat het volk waar voor zijn geld eischte
en verantwoording voor de enorme sommen
die reeds besteed waren. Er waren grove
winsten door particulieren gemaakt en dit
zou zoo blijven tenzij er afdoende controle
kwam.
Winston Churchill was het met Attlee
eens dat de aanhangers der regeering een
deel der schuld op zich moesten nemen.
Wanneer een goede 100 conservatieven het
liberale amendement zouden steunen zou er
niets gebeurd zijn om het prestige der re
geering te verminderen. Men had overal de
vaste overtuiging dat het tegenwoordig
systeem niet goed werkte en die overtuiging
was in de crisisdagen wel heel sterk ge
groeid en desniettemin stelde de regeering
eenvoudig voor op het oude kompas verder
te zeilen alsof er geen wolkje aan de lucht
was.
Wanneer er maar een gezonde schreeuw
geweest was van de banken der conservatie
ven, dan zou het heele systeem al veranderd
zijn. Spr. deed een beroep op 50 conservatie
ven om vanavond voor de liberale motie te
stemmen. Dat zou het leven van het minis
terie niet in gevaar brengen, maar het zou
een bewijs leveren van onze kracht en
energie. We zouden een nieuw gevoel krij
gen van opluchting. Dit voorstel vormde
als het ware een toetssteen of het de regee
ring nu waarlijk ernst was met de uitvoe
ring van het versnelde bewapeningsprogram
of niet. Bleef het huidige systeem gehand
haafd, dan zouden er weer uitstel en achter
stand komen en het heele gesukkel van de
crisisdagen. In het vervolg van zijn rede
haalde spr. nog verscheidene voorbeelden
aan van de gebreken in de organisatie van
den luchtbeschermingsdienst en ten slotte
vroeg Churchill om een geheime zitting van
het parlement waarin de regeering het Huis
volledige inlichtingen zou kunnen verstrek
ken.
Ook de conservatief Gridley sloot zich bij
Churchill aan en zeide dat het land dorstte
naar grooter activiteit; maar commandant
James meende dat dt origineele fouten niet
in het systeem zelf gelegen waren, maar in
het feit dat de regeering het herbewape
ningsprogram zoo lang had uitgesteld.
De onafh. afgev. Salter zeide dat ook hij
na de rede van minister Inskip meer dan
ooit overtuigd was van de hopelooze onge
schiktheid van het systeem en zijn uitvoer
ders. Spr. had naar de uiteenzettingen van
den minister geluisterd met een steeds groo
ter wordende wanhoop of op deze wijze
ooit een effectieve herwapening zou worden
verkregen.
Vandaag zullen militaire parades gehou
den worden te Alexandrië en te Cairo, waar
aan ook de in Egypte gestationneerde Brit-
sche strijdkrachten zullen deelnemen. Een
heden van de Egyptische koninklijke lucht
macht zullen een vlucht boven de steden
maken.
Het prinsesje is het eerste lid van de Mo-
hamed Alydynastie, dat in het Montazapa-
leis geboren werd.
Feest in Cairo.
Alle illuminaties in Alexandrië en Cairo
flitsten aan, toen kanongebulder de geboor
te van het prinsesje aankondigde. Een van
de meest markante verlichtingen is die van
het huis, waar de koningin voor haar huwe
lijk woonde. De dadelpalmen in den tuin
zijn versierd met trossen lichtroode lamp
jes, die den schijn wekken van dadeltrossen.
Het pasgeboren prinsesje zal Ferial ge
noemd worden.
In verband met het overlijden van Kemal
Ataturk, den eersten president van Turkije,
waaien de vlaggen in Egypte op het oogen
blik nog halfstok. De autoriteiten hebben
nog geen beslissing genomen over de vraag,
of de rouwperiode, welke aanvankelijk was
vastgesteld op een week, in verband met de
blijde gebeurtenis vandaag zal worden be
ëindigd.
Op de frontpagina's van alle te New
York verschenen middagedities zijn be
richten gepubliceerd over een „terug
roeping" van Douglas Miller, den han
delsattaché der Ver. Staten te Berlijn.
Patterson, de waarnemend minister
van handel, heeft later op den middag
echter verklaard, dat Miller een reeds
twee maanden geleden vastgesteld be
zoek aan Amerika zal brengen.
De den Joden opgelegde boete.
Volgens inlichtingen uit goede bron, wel
ke echter nog niet officiéél zijn bevestigd,
hebben de Duitsche belastingautoriteiten
opdracht ontvangen, aleer de boete van een
milliard ten volle zal zijn voldaan, aan
Duitsche Joden geen certificaten meer te
verstrekken, dat alle belastingen betaald
zijn.
Zooals men weet zijn deze certificaten
noodig om machtiging te kunnen ^rijgen
Duitschland te verlaten.
Kostbare kunstwerken ten behoeve
van het Rijk.
Gister zijn uit de huizen van verscheidene
Duitsche Joden te München kostbare schil
derijen, collecties Chineesch porselein en
antieke meubelen weggehaald en overge
bracht naar het nationale museum om er
„veilig te worden opgeborgen".
Leden van de Kulturkammer te München
hebben, vergezeld van ambtenaren van de
Gestapo, bezoeken gebracht aan de huizen
en de artikelen op vrachtauto's geladen.
Dit was volgens de instructies van gouw
leider Wagner, die onlangs heeft verklaard,
dat hij er voor zou zorgen, dat kostbare aan
Jgden toebehoorende voorwerpen voor het
Iraitsche volk zouden worden behouden.
De overheid is over het algemeen zeer
beleefd, doch men heeft den eigenaar niet
gezegd of zij eeni e schadevergoeding zullen
ontvangen.
Huurovereenkomsten van Joden.
Er zal binnenkort in Duitschland een de
creet worden gepubliceerd op grond waar
van de bepalingen van de tegenwoordige
wetten op de huurovereenkomsten niet
meer zullen gelden ten aanzien van Jood-
sche huurders. Naar schatting zullen op
grond van dezen maatregel alleen te Ber
lijn ongeveer 80000 woningen vrijkomen
voor Duitsche huurders.
Anti-semitisme in Roemenië.
De IJzeren Garde heeft gepoogd in de
Boekowina systematisch de winkels en fa
brieken van Joden te plunderen en in brand
te steken, politie en gendarmerie zijn even
wel onmiddellijk krachtig opgetreden en
hebben tot nu toe alle pogingen verijdeld.
De agitatoren pogen ook hooi- en stroo-
mijten in brand te steken. Talrijke arres
taties zijn verricht en maatregelen zijn ge
nomen om de orde te handhaven.
Groote brand te Kaapstad. - Gistermid
dag is een der grootste entrepots in de haven
van Kaapstad door brand verwoest. De mate-
rieele schade is zeer groot. Verscheidene per
sonen zijn bij den brand gewond.
Smokkelaffaire ontdekt. - De groote
Federale Jury heeft aan een twintigtal per
sonen het smokkelen van verdoovende mid
delen ten laste gelegd. De federale procu
reur heeft verklaard, dat de beschuldigden
behooren tot een internationale bende, die
vertakkingen heeft te New York, Montreal,
Antwerpen, Hamburg en Parijs.
Zie verder Buitenland pag. 2, 3e blad.