DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Syrovy ontvouwt zijn program. No. 272 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK Vrijdag 18 November 1938 140e Jaargang Vrede met alle buren, in de eerste plaats met Duitschland. Volmachten gevraagd voor de regeering. Blijde gebeurtenis aan het Egyptische hof. Koningin Farida schonk het leven aan een dochter. De algemeene toestand. Rondom deJodenvervolging Amerikaansche handelsattaché teruggeroepen ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door bet geheele Rijk 2.50. Losse nummerr 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTÏEN: Van 15 regels f 1.25, elke regel meer f 0 25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven francr aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HF.RMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Tetef. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Het parlement van de tweede Tsje- cho-Slowaaksche republiek is Donder dagmiddag te vier uur voor het eerst bijeengekomen. Aan de rechterzijde van den Tsje- cho-Slowaakschen minister-president, generaal Syrovy, had de eerste minis ter van Slowakije, dr. Tiso, plaatsge nomen. Aan de linkerzijde van Syrovy ontbrak Wolosin, de minister-president van de Karpathische Oekraine, welke door geen enkelen minister vertegen woordigd was. Generaal Syrovy nam het woord voor 't voorlezen der regeeringsverklaring. Hij be toogde, dat de gedurende twintig jaar in het werk gestelde pogingen tot verzoening der nationaliteiten in Tsjecho-Slowakije geen resultaat hadden opgeleverd, „doordat thans de gedachte van de staten met één nationaliteit de' wereld beheerscht". Wij willen aldus vervolgde de premier in vrede met al onze buren leven. Dat geldt in de eerste plaats voor onzen groot sten buur, Duitschland. Met erkentelijkheid herinneren wij ons alle uitingen van sym pathie en in het bijzonder de bewijzen van vriendschap, getoond door Roemenië en Zuid-Slavië. Wij zullen ernaar streven, dat nationaliteits-vraagstukken geen oor zaken van wrijving in Midden-Europa meer zullen zijn. Wij zijn ervan overtuigd, dat andere staten met datzelfde streven be zield zijn. Syrovy gaf vervolgens een uiteenzetting van hetgeen de regeering sedert 4 October gedaan heeft. Zij zag zich geplaatst voor 'n taak, die in de geschiedenis haar weerga niet heeft. Alle door haar genomen maat regelen werden in eenstemmige goedkeu ring aanvaard door alle partijen der regee- rings-coalitie en door zekere Slowaaksche en Roetheensche vertegenwoordigers. De minister-president bracht dank aan allen, die op voorbeeldige wijze hun plicht hebben gedaan, maar zeide hij andere en wellicht nog ernstiger zorgen wachten ons nog. De onderhandelingen met de buurstaten zijn nog niet geëindigd. Wij moeten ons met hen verstaan over talrijke punten, die van juridischen aard zijn of betrekking hebben op de handhaving van particuliere en openbare belangen. Syrovy deed een beroep op het land, dat het hem zou helpen bij de vervulling van zijn taak en verzocht het parlement daarna een aanvang te maken met de behandeling van de constitutioneele wet, die Slowakije en de Karpathische Oekraine autonomie toekent tot de nieuwe grondwet zal zijn afgekondigd. Bovendien vroeg hij het par lement de regeering volmachten te verlee- nen. De snelle ontwikkeling der gebeurtenis sen aldus zeide hij maakt het noodig dat de centrale regeering en de regee ringen van Slowakije en de Karpathische Oekraine beschikken over voldoende vol machten, opdat zij snel de beslissingen kunnen nemen, die voor het land noodza kelijk zijn. Die volmachten zijn onmisbaar, indien men wil, dat de regeering onmid dellijk de met andere staten gesloten over eenkomsten ten uitvoer kan leggen. Minister-president Syrovy kondigde nog aan, dat de Kamer de volgende week zal worden bijeengeroepen voor de verkiezing van een president der republiek. Hij be sloot zijn rede met een oproep tot eenheid. De bijeenkomst van de Kamer was te half vijf geëindigd. Vervolgens las Syrovy de regeeringsverklaring in den senaat voor. Het parlement zal Zaterdag het wetsont werp betreffende de autonomie voor Slo wakije in behandeling nemen. De wet op de autonomie. De voornaamste bepalingen der constitu tioneele wet op de autonomie in Slowakije behelzen het volgende: Slowakije vormt een autonoom deel der Tsjecho-Slowaaksche republiek. De uit voerende macht in Slowakije wordt uitge oefend door een regeering van vijf leden, e verantwoordelijk zijn jegens den auto- n°men Slowaakschen landdag. De Slo waaksche regeering wordt benoemd door den president der republiek op voorstel 0an den president van deh Slowaakschen landdag. Het Slowaaksch is de officieele taal in °wakije. Slowaaksche burgers van niet- avische nationaliteit zullen genieten van ae taalwetten, die door het verdrag van -■m.' Generaal Syrovy St. Germain aan de minderheden werden gegeven. De Slowaaksche nationaliteit zal worden aangeteekend op de paspoorten van de Slowaaksche onderdanen. De centrale «wetgevende vergadering te Praag oefent de wetgevende macht uit over het geheele gebied van de Tsjecho- Slowaaksche republiek in kwesties, welke betrekking hebben op: le. De grondwet. 2e. De verklaring van oorlog en onder- teekening van vredesverdragen. 3e. De buitenlandsche politiek. 4e. De nationale verdediging. In vredestijd zullen in Slowakije garni zoenen liggen bestaande uit soldaten van Slowaaksche nationaliteit onder bevel van Slowaaksche officieren. 5e. Geldwezen, douane, verbindingsmid delen, posterijen, belastingen, monopolies, staatsondernemingen. Voor alle andere pro blemen is de Slowaaksche landdag be voegd in de Slowaaksche wetgeving. De verkiezing van een president der Tsjecho-Slowaaksche republiek is alleen geldig, wanneer de meerderheid der Slo waaksche afgevaardigden opgenomen is onder de stemmen, die uitgebracht zijn ten gunste van een capdidaat. Wanneer deze meerderheid niet verkregen kan worden, wordt de verkiezing twee weken uitge steld. De president wordt dan gekozen met een meerderheid van tweederden van het centrale parlement, hoe deze meerderheid moge zijn samengesteld. Ambtenaren van den Slowaakschen staat moeten onder Slowaken gekozen worden. Centrale bestuurslichamen, die te Praag zetelen, moeten Slowaken in dienst heb ben, naar verhouding van hun aantal in de republiek. In de hoogste constitutioneele rechtbank en in het hooggerechtshof zul len twee Tsjechen en twee Slowaken zit ting hebben. Het laatste hoofdstuk ten slotte behan delt het herstel van schade, welke in Slo wakije aangericht is in den loop der laatste twintig jaren door onderscheid in tarieven, onvoldoendheid van toewijzing van geld middelen, staatsubsidies en staatsopdrach ten. Samenstelling der Kamer. Na de aaneensluiting der partijen is de kamer van afgevaardigden als volgt sa mengesteld: staatspartij der nationale een heid 106 zetels; Slowaaksche club 34; na tionale arbeiderspartij 29; communisten 25; Tsjechische volkspartij 11; Roetheensche eenheidspartij 5; Duitsche nationaal-socia- listen 5; Slowaaksche nationale arbeiders partij 4; Duitsche sociaal-democraten 4; onafhankelyken 4. De communistische- fractie blijft bestaan, daar de communistische partij niet ontbon den, doch slechts geschorst is. De agrarische afgevaardigde, dr. Serny, is benoemd tot rapporteur voor de voorloo- pige grondwet. Gisterochtend is de geheele Slowaaksche regeering naar Praag gekomen, terwijl ook vertegenwoordigers der Roetheensche re geering zijn aangekomen. Volgens Tsjechische bladen zal zeer bin nenkort een ontwerp-constitutie voor Roe- thenië in het parlement worden ingediend Koningin Farida heeft gister het leven geschonken aan een dochter. De geboorte van het prinsesje had plaats in het Montaza-paleis te Alexan- drië, waar koning Faroek vandaag was aangekomen uit Cairo, waarheen hij zich gisteren voor het afdoen van staatszaken had begeven. Het geheele land is in feeststemming. In Cairo worden ter gelegenheid van de blijde gebeurtenis kleeren en voedsel aan de armen uitgedeeld. Koningin Farida ALKMAAR, 18 November. Het wordt den Franschen ministers heet onder de voeten, schrijft de Parijsche N. R. C.-correspondent. Na de oorlogsver klaring van communisten, socialisten en C. G. T., hebben de vereenigingen van oud-strijders de machtigingswetten onaan nemelijk verklaard. Men weet, dat Daladier het hun overgelaten had hun aandeel in de offers te bepalen. Hun vertegenwoordigers hebben dit niet alleen afgewezen, maar den grondslag van het plan zelve bestookt. Hun argumenten raken die van de ge noemde groepen. Daladier zelf heeft het hun mogelijk gemaakt zijn positie te on dergraven door zich eerst met Marchan- deau te solidariseeren toen diens voorstel len in het kabinet op tegenstand stootten, hem door Reynaud te vervangen, wiens denkbeelden tegen die van den voorganger ingaan. De oud-strijders zullen tot het ein de de decreten bestrijden. Daar Daladier gezegd heeft de noodverordeningen tot het uiterste te zullen verdedigen, is het niet duidelijk hoe dit meeningsverschil veref fend kan worden. De oud-strijders maken zich vooral be zorgd over de prijsstijging, die er uit moet voortkomen; zij zeggen daarmede het land een dienst te bewijzen. Zij hebben met vo rige vergeefsche proeven leergeld betaald en willen bijdragen aan den herbouw van den toestand, mits de lasten eerlijk ver deeld en doeltreffend zijn. Zij voelen zich achtergesteld bij de groepen, wien terecht verhooging van bezoldiging en pensioen in uitzicht gesteld werd. De kleine en mid delbare kooplieden, industrieelen en boeren moeten huns inziens het loodje leggen ten bate van anderen, met name de trusts. Op deze besluitwetten moet inflatie volgen en zoowel de productie als het verbruik zullen er door worden ingesnoerd. Zij verlangen een eerlijke begrooting en verlaging van het levenspeil. Vandaag verschijnt Daladier in de radi cale Kamergroep, na van het bestuur der door hem geleide partij-instanties instem ming verkregen te hroben. De socialistische senatoren en Kamerle den willen zoo min van een verlenging van de bevoegdheden der Kamer, als van ont- bindig weten, tegen het gisteren door Da ladier gesprokene in. In deze dingen heb ben de kiezers, ondanks alles, een woordje mee te spreken. Den 3den en 4den De cember beleggen de socialisten in het ge heele land protestvergaderingen en den 26sten November protesteeren de vakver- eenigingsleden zonder den arbeid neer te leggen. Dit zijn waarschuwingen, waarop ingrijpender betoogingen kunnen volgen, als de regeering zich er niet aan stoort. Verder schijnt den senaat het denkbeeld van ontbinding, waartoe hij den president van de Republiek moet adviseeren, even min gunstig als dezen zelf. Heden begint de financieele Kamercom missie het onderzoek van de begrooting. Het is niet zeker, dat de regeering daar over een meerderheid beschikt. Het gevolg van deze spanning is een nauwere samen werking van communisten en socialisten, die zich niet kunnen neerleggen bij de in breuk op den volkswil en waarschuwen tegen het gevaar voor het regeeringsstelsel. Eenigen van hen krijgen opdracht de re geering in verband met de decreten te in- terpelleeren en deze ontevredenheid wordt gevoed door de houding welke Daladier te München heeft aangenomen, evenals door ongerustheid t. a. v. Duitschland's kolo niale eischen. Het Engelsche Lagerhuis heeft gisteren het amendement der liberale oppositie no pens de onontbeeerlijkheid van een afzon derlijk departement van munitie besproken. Minister Inskip zeide dat in tijden van oor log het thans geldende systeem ongetwijfeld verlaten zou worden, maar daarom was het in vredestijd niet noodig er reeds toe over te gaan. Zoolang de algemeene dienstplicht niet gelijktijdig werd ingevoerd had het geen zin. De productie van granaten was meer dan voldoende en machinegeweren werden eveneens met bekwamen spoed af geleverd. Spr. zou gaarne cijfers noemen maar dat was niet in het algemeen belang. Leden die particuliere inlichtingen wensch- ten konden die verkrijgen Een groot voor deel varr het thans gevolgde systeem was dat het den normalen handel niet ongunstig influenceerde. Dat er ook thans nog eenige achterstand was wilde spr. niet ontkennen maar het oorspronkelijk program was geba seerd op de leuze dat in de eerstkomende tien jaar geen oorlog zou uitbreken. De pro ductie was progressief gedacht en was nu aan de behoeften van het oogenblik volko men aangepast maar natuurlijk kon men niet in een jaar leveren wat voor tien jaar berekend was. Wanneer de departementen hun orders van de industrie geregeld moes ten krijgen dan was het zelfs noodzakelijk het huidige systeem te behouden. Commandant Sir Hugh Seeley en majoor Owen waren het ondanks deze uiteenzettin gen niet met de opvatting van den minis ter eens. Het voornaamste bezwaar van Sir Hugh was dat als de oorlog plotseling zou uitbreken er geen tijd zou zijn het systeem van levering eensklaps te verande ren en als men zich daarentegen thans reeds zou voorbereiden op den mogelijken oor logstoestand alles bij het oude kon blijven en geen experimenten noodig zouden zijn waarbij weer nieuwe fouten gemaakt kon den worden. Majoor Attlee zeide eveneens de stijfhoof digheid van de regeering niet goed te kun nen begrijpen. Onder haar eigen aanhangers was het verlangen naar een af zonder Jij k departement zoo groot dat het voorstel bij een vrije stemming ongetwijfeld aangeno men zou worden. Begreep de regeering niet dat het volk waar voor zijn geld eischte en verantwoording voor de enorme sommen die reeds besteed waren. Er waren grove winsten door particulieren gemaakt en dit zou zoo blijven tenzij er afdoende controle kwam. Winston Churchill was het met Attlee eens dat de aanhangers der regeering een deel der schuld op zich moesten nemen. Wanneer een goede 100 conservatieven het liberale amendement zouden steunen zou er niets gebeurd zijn om het prestige der re geering te verminderen. Men had overal de vaste overtuiging dat het tegenwoordig systeem niet goed werkte en die overtuiging was in de crisisdagen wel heel sterk ge groeid en desniettemin stelde de regeering eenvoudig voor op het oude kompas verder te zeilen alsof er geen wolkje aan de lucht was. Wanneer er maar een gezonde schreeuw geweest was van de banken der conservatie ven, dan zou het heele systeem al veranderd zijn. Spr. deed een beroep op 50 conservatie ven om vanavond voor de liberale motie te stemmen. Dat zou het leven van het minis terie niet in gevaar brengen, maar het zou een bewijs leveren van onze kracht en energie. We zouden een nieuw gevoel krij gen van opluchting. Dit voorstel vormde als het ware een toetssteen of het de regee ring nu waarlijk ernst was met de uitvoe ring van het versnelde bewapeningsprogram of niet. Bleef het huidige systeem gehand haafd, dan zouden er weer uitstel en achter stand komen en het heele gesukkel van de crisisdagen. In het vervolg van zijn rede haalde spr. nog verscheidene voorbeelden aan van de gebreken in de organisatie van den luchtbeschermingsdienst en ten slotte vroeg Churchill om een geheime zitting van het parlement waarin de regeering het Huis volledige inlichtingen zou kunnen verstrek ken. Ook de conservatief Gridley sloot zich bij Churchill aan en zeide dat het land dorstte naar grooter activiteit; maar commandant James meende dat dt origineele fouten niet in het systeem zelf gelegen waren, maar in het feit dat de regeering het herbewape ningsprogram zoo lang had uitgesteld. De onafh. afgev. Salter zeide dat ook hij na de rede van minister Inskip meer dan ooit overtuigd was van de hopelooze onge schiktheid van het systeem en zijn uitvoer ders. Spr. had naar de uiteenzettingen van den minister geluisterd met een steeds groo ter wordende wanhoop of op deze wijze ooit een effectieve herwapening zou worden verkregen. Vandaag zullen militaire parades gehou den worden te Alexandrië en te Cairo, waar aan ook de in Egypte gestationneerde Brit- sche strijdkrachten zullen deelnemen. Een heden van de Egyptische koninklijke lucht macht zullen een vlucht boven de steden maken. Het prinsesje is het eerste lid van de Mo- hamed Alydynastie, dat in het Montazapa- leis geboren werd. Feest in Cairo. Alle illuminaties in Alexandrië en Cairo flitsten aan, toen kanongebulder de geboor te van het prinsesje aankondigde. Een van de meest markante verlichtingen is die van het huis, waar de koningin voor haar huwe lijk woonde. De dadelpalmen in den tuin zijn versierd met trossen lichtroode lamp jes, die den schijn wekken van dadeltrossen. Het pasgeboren prinsesje zal Ferial ge noemd worden. In verband met het overlijden van Kemal Ataturk, den eersten president van Turkije, waaien de vlaggen in Egypte op het oogen blik nog halfstok. De autoriteiten hebben nog geen beslissing genomen over de vraag, of de rouwperiode, welke aanvankelijk was vastgesteld op een week, in verband met de blijde gebeurtenis vandaag zal worden be ëindigd. Op de frontpagina's van alle te New York verschenen middagedities zijn be richten gepubliceerd over een „terug roeping" van Douglas Miller, den han delsattaché der Ver. Staten te Berlijn. Patterson, de waarnemend minister van handel, heeft later op den middag echter verklaard, dat Miller een reeds twee maanden geleden vastgesteld be zoek aan Amerika zal brengen. De den Joden opgelegde boete. Volgens inlichtingen uit goede bron, wel ke echter nog niet officiéél zijn bevestigd, hebben de Duitsche belastingautoriteiten opdracht ontvangen, aleer de boete van een milliard ten volle zal zijn voldaan, aan Duitsche Joden geen certificaten meer te verstrekken, dat alle belastingen betaald zijn. Zooals men weet zijn deze certificaten noodig om machtiging te kunnen ^rijgen Duitschland te verlaten. Kostbare kunstwerken ten behoeve van het Rijk. Gister zijn uit de huizen van verscheidene Duitsche Joden te München kostbare schil derijen, collecties Chineesch porselein en antieke meubelen weggehaald en overge bracht naar het nationale museum om er „veilig te worden opgeborgen". Leden van de Kulturkammer te München hebben, vergezeld van ambtenaren van de Gestapo, bezoeken gebracht aan de huizen en de artikelen op vrachtauto's geladen. Dit was volgens de instructies van gouw leider Wagner, die onlangs heeft verklaard, dat hij er voor zou zorgen, dat kostbare aan Jgden toebehoorende voorwerpen voor het Iraitsche volk zouden worden behouden. De overheid is over het algemeen zeer beleefd, doch men heeft den eigenaar niet gezegd of zij eeni e schadevergoeding zullen ontvangen. Huurovereenkomsten van Joden. Er zal binnenkort in Duitschland een de creet worden gepubliceerd op grond waar van de bepalingen van de tegenwoordige wetten op de huurovereenkomsten niet meer zullen gelden ten aanzien van Jood- sche huurders. Naar schatting zullen op grond van dezen maatregel alleen te Ber lijn ongeveer 80000 woningen vrijkomen voor Duitsche huurders. Anti-semitisme in Roemenië. De IJzeren Garde heeft gepoogd in de Boekowina systematisch de winkels en fa brieken van Joden te plunderen en in brand te steken, politie en gendarmerie zijn even wel onmiddellijk krachtig opgetreden en hebben tot nu toe alle pogingen verijdeld. De agitatoren pogen ook hooi- en stroo- mijten in brand te steken. Talrijke arres taties zijn verricht en maatregelen zijn ge nomen om de orde te handhaven. Groote brand te Kaapstad. - Gistermid dag is een der grootste entrepots in de haven van Kaapstad door brand verwoest. De mate- rieele schade is zeer groot. Verscheidene per sonen zijn bij den brand gewond. Smokkelaffaire ontdekt. - De groote Federale Jury heeft aan een twintigtal per sonen het smokkelen van verdoovende mid delen ten laste gelegd. De federale procu reur heeft verklaard, dat de beschuldigden behooren tot een internationale bende, die vertakkingen heeft te New York, Montreal, Antwerpen, Hamburg en Parijs. Zie verder Buitenland pag. 2, 3e blad.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1