DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Verbetering der Poolsch-Russische
betrekkingen.
No. 281 Uit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 28 November 1938
140e Jaargang
Poleris antwoord op de Duitsche tegenwerking
t. a. v. Roeihenië.
Verhouding totDuitschland slechter
Sensatie in
Tsjecho Slowakije.
Poolsch —Slowaaksche
schietpartij.
Een grensgeschil de oorzaak.
Woensdag werkstaking in
Frankrijk.
Rede van Daladier.
De algemeene toestand.
De den Joden opgelegde
„boete".
67;, millioen aan glas stukgeslagen/
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummer? 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTF.NTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Op de tegenwerking van Duitsch-
land tot het inwilligen der Poolsche
wensch inzake een gemeenschappe
lijke Poolsch-Hongaarsche grens,
heeft Polen gereageerd door toenade
ring te zoeken tot Sowjet-Rusland.
Naar aanleiding van een aantal
besprekingen, die de volkscommis
saris van buitenlandsche zaken, Lit-
winof, onlangs met den Poolschen
ambassadeur heeft gehad, wordt te
Moskou hierover het volgende ver
klaard:
De grondslag der betrekkingen wordt
ook in het vervolg gevormd door alle tus-
schen beide staten bestaande verdragen,
met inbegrip van het niet-aanvalsverdrag
van 1932. Dit laatste verdrag, dat tot 1945
verlengd is, biedt genoeg ruimte voor de
waarborging van vreedzame betrekkingen.
Beide regeeringen zullen actieve maat
regelen nemen ter uitbreiding van den
wederzij dschen handel.
De beide regeeringen zijn het er over
eens, dat een aantal kwesties, die nog
hangende zijn, geregeld moeten worden,
evenals de grensincidenten van den laat-
sten tyd.
Periode van toenadering.
Het communiqué der Poolsche re
geering, dat van denzelfden inhoud is
als de Russische mededeeling over de
besprekingen tusschen Litwinof en
den Poolschen ambassadeur, wordt
te Warschau als de inleiding van een
periode van verbetering der betrek
kingen tusschen Warschau en Mos
kou beschouwd. Men is van meening,
dat deze politiek een antwoord van
Beek op de vasthoudendheid van
Duitschland ten aanzien van het Roe-
theensche vraagstuk beteekent.
De Duitsch-Poolsche betrekkingen zijn
slechter geworden, niet alleen door dit
Roetheensche vraagstuk, maar ook, door
dat ten aanzien van het vraagstuk der uit
Duitschland gezette Joden geen overeen
stemming is bereikt. Een derde bron van
wrijving, die misschien ook een aanlei
ding tot Poolsch-Russische solidariteit zal
zijn, is de vrees voor Duitsche propaganda
ten gunste van een onafhankelijke
Oekraine. Het is bekend, dat de regeering
te Warschau zich eenige malen heeft be
klaagd over Duitsche radiouitzendingen in
de Oekrainsche taal.
Men verwacht te Moskou, dat de
Poolsch-Russische besprekingen, die op
initiatief van Moskou zijn gevoerd, een
aanzienlijke uitbreiding van den handel
tot gevolg zullen hebben. Ook een verbe
tering der politieke betrekkingen wordt
mogelijk geacht. In Russische kringen ge
looft men, dat de Polen, nu zij de Fran-
sche vriendschap hebben verloren en
alleen tegenover Duitschland staan, toe
nadering tot Rusland zoeken.
Poolsch initiatief.
Te Moskou verklaart men, dat de re
cente Poolsch-Russische gedachtenwisse-
lingen gevoerd zijn op initiatief van de
Poolsche regeering, die den wensch te
kennen zou hebben gegeven om de betrek
kingen tusschen beide landen op te helde
ren. De Russische regeering kon dit ver
zoek slechts een gunstig onthaal bereiden.
Men erkent de waarde, die onder de
huidige omstandigheden gelegen is in een
gemeenschappelijke verklaring ten gunste
van de handhaving der tegenwoordige
verdragsverplichtingen tusschen Polen en
Rusland. Al had de Russische pers kor
telings vaak heftige critiek uitgeoefend op
de Poolsche politiek, men geeft te Moskou
toGh te verstaan, dat deze critiek vooral
het doel had Warschau het gevaar te t~ï-
nen, dat een te nauwe samenwerking met
duitschland zou opleveren. Overigens
schijnt wel vast te staan, dat de regeering
te Berlijn niet op de hoogte was van de te
Moskou gevoerde besprekingen.
Weldra nieuwe ambassadeur te
Warschau?
Het gerucht doet te Warschau de
ronde, dat na de besprekingen tus
schen Litwinof en Crzybowski de
Russische regeering binnenkort een
De gemeenschappelijke verklaring
van Polen en Sovjet Rusland heeft in
Tsjechoslowakije hevige sensatie ge
wekt. Tsjechoslowaaksche politieke
kringen hopen, dat de nieuwe verkla
ring niet de bron zal vormen van
nieuwe verwikkelingen in Oost-Europa
Zij ontveinzen niet minder zekere be
zorgdheid op dit gebied.
Te Praag verklaart men in net bijzonder,
dat de houding van Rusland bij de jongste
gebeurtenissen er een was van zuiver af
wachten en dat de Sovjets er naar streef
den zich te bepalen tot de rol van waarne
mers.
Onder deze omstandigheden, aldus ver
klaart men te Praag, moet men zich afvra
gen wat de werkelijke en feitelijke betee
kenis is van de nieuwe verklaring en of
haar meest directe resultaat niet zal zijn,
dat de Poolsche deur voor Russischen in
vloed wordt geopend.
nieuwen ambassadeur te Warschau
zou benoemen.
Zooals men weet werd sinds het vertrek
van Jacques Dawtfon in November 1937
deze post bekleed door den zaakgelastig
de Boris Linogradow, die in Januari 1938
vervangen werd door Listopad.
Ook ziet men de mogelijkheid onder
oogen van een persaccoord en de afslui
ting van een nieuw handelsverdrag.
Alle regeeringsbladen publiceeren de
gisteravond uitgegeven Poolsch-Russische
verklaring op de voorpagina met foto's
van Litwinof en Crzybowski, waarbij zij er
op wijzen, dat deze hervatting van het
contact tusschen Polen en Rusland een
ontspanning tot stand moet brengen en een
stabilisatie van de betrekkingen tusschen
beide landen in een onderlingen geest van
loyaliteit en goeden wil. De pers wijst
eveneens op het belang van het besluit der
Littausche regeering tot ontbinding van
den bond tot bevrijding van Wilna, die
een ernstigen hinderpaal vormde voor de
regularisatie der Poolsch-Littausche be
trekkingen.
In officieele kringen in Warschau
is men van meening, dat dit nieuwe
aspect der buitenlandsche politiek van
Polen niet alleen een wijziging van
houding met zich mede zal brengen
van den kant van zekere naburen van
Polen, maar eveneens belangwekken
de reacties kan wekken op het gebied
van de binnenlandsche politiek.
Er hebben zich gisteren ernstige inci
denten voorgedaan tijdens de bezetting
door Poolsche troepen van de Slowaak
sche gebieden Zdar en Javorina, die
door Tsjecho-Slowakije aan Polen zijn
afgestaan.
Het kwam tot schietpartijen tusschen
Polen en Slowaken, waarbij een Poolsch of
ficier werd gedood.
De gezant van Polen te Praag, Pappee,
heeft krachtig geprotesteerd bij het ministe
rie van buitenlandsche zaken te Praag en
de instelling van een onderzoek geëischt.
Hij zou verklaard hebben, dat indien
Warschau geen voldoening zou krijgen
de Poolsche regeering er de ernstigste
consequenties uit zou trekken.
Slowaaksche berichten.
De regeering van Slowakije heeft in een
communiqué medegedeeld, dat Tsjechische
en Poolsche verbindingsofficieren gister
ochtend samen kwamen en de Poolsche
troepen de gemeenten Baliahora en Krivan
binnentrokken. Zij bezetten hierop een ge
bied, dat twee keer zoo groot was, dan was
afgebakend door de commissie tot het vast
stellen van de grens. Ook te Spis bezetten zij
een grooter gebied, x>.a- de gemeente Smerd-
zonka, welke niet was ontruimd. Tusschen
Zdar en Javorina ontstond een vuurge
vecht tusschen Tsjecho-Slowaaksche en
Poolsche troepen. Drie Polen werden ge
dood. Aan Tsjecho-Slowaaksche zijde werd
niemand getroffen.
De Poolsche lezing.
Van Poolsche zijde wordt gemeld, dat,
overeenkomstig de 25 November gewisselde
nota's 27 November het geheele afgestane
gebied werd bezet. Tijdens de bezetting van
Jaworzyna ontstond een schietpartij tus
schen Poolsche en Tsjecho-Slowaaksche
troepen. Toen op last van een Tsjechisch
parlementair op verzoek van den Poolschen
commandant het vuur was gestaakt, werden
van Tsjechische zijde nog een aantal schoten
gelost, waardoor de Poolsche majoor Rago
werd gedood en een korporaal zwaar ge
wond.
De regeering te Praag heeft verklaard het
incident te betreuren en heeft gelast onmid
dellijk een onderzoek in te stellen.
Zaterdag is door Daladier een bijeen
komst belegd van den ministerraad, die
ten doel had de maatregelen te bestu-
deeren, welke de regeering op 30 Nov.
(dag van aankondiging der algemeene
werkstaking) zal nemen tot behoud, van
orde en het doen functioneeren der
openbare diensten. De spoorwegen zul
len worden gerequireerd.
Daladier houdt een radiorede.
Nadat Zaterdagavond minister de Monzie
reeds een oproep tot de spoorwegarbeiders
had gericht en de zes decreten, die betrek
king hebben op de spoorwegen, had ver
dedigd, heeft Daladier gisteravond voor de
radio een rede gehouden.
Daladier zeide o.m., dat, toen hij op 25
November de gemeenschappelijke Fransch-
Duitsche verklaring aankondigde, de reactie
was het dreigen met een algemeene staking.
Waarom deze staking? Het voorwendsel
aldus de minister is een protest tegen de
decreten, doch Daladier legde er den nadruk
op, dat de vertegenwoordigers van het land
voor 31 December zullen kunnen besluiten
of deze decreten zullen worden opgeheven.
„Alleen het parlement heeft het recht te
zeggen of Frankrijk in staat zal zijn door
energie zijn plaats in de wereld terug te
vinden. Volgens Daladier heeft de alge
meene staking geen enkele materieele of
moreele rechtvaardiging, beteekent zij
slechts chantage, in afwachting van gebruik
van geweld".
De minister-president verklaarde vast be
sloten te zijn een einde te maken aan deze
methoden en te zorgen, dat „allen de wetten
des lands eerbiedigen. Deze actie van be
zetting en algemeene staking is een brutale
actie tegen de vredespolitiek van de regee
ring en een poging van een minderheid om
een dictatuur uit te oefenen", aldus Dala
dier.
Daladier deed tenslotte een beroep op het
Fransche volk tot het bewaren van de een
heid.
„Indien niettegenstaande dezen oproep van
de regeering de dreigementen worden uit
gevoerd, dan zal zij haar plicht doen en
geheel haar plicht. Zij zal het eerbiedigen
van de wetten verzekeren en de groote
belangen van het land beschermen".
Ook Reynaud spreekt.
Ook Paul Reynaud heeft een radiorede
gehouden, waarin hij de financieele de
creten heeft verdedigd. Hij ontkende, dat
zij de sociale wetten aantasten. Tot slot
deed ook hij een beroep op den steun van
het Fransche volk.
Ontslagen straffen.
De voornaamste ondernemingen, zooals
de mijnen van Anzin en de smederijen van
Denain hebben gisteren per aangeteekend
schrijven aan de stakers medegedeeld, dat
zij ontslagen zijn en, indien zij opnieuw
ALKMAAR, 28 November 1938.
Buitengewoon interessant is het nieuws
dat ons thans vanuit Polen bereikt. Daar
heeft n.1. naar het schijnt zich een be
langrijke wijziging in de buitenlandsche
politiek voorgedaan. Beek, ontevreden
over Duitschlands afwijzende houding
tegenover de vorming van een gemeen
schappelijke Poolsch Hongaarsche grens,
heeft zich tot de Sovjet-Unie gekeerd,
waar men de gelegenheid om Polen van
Duitschland los te weeken met beide han
den heeft aangegrepen.
Dat de Duitsch-gerichte politiek van
Beek, ondanks alles, zoo lang heeft kunnen
standhouden althans uiterlijk is, ge
zien de belangentegenstellingen die er
tusschen beide landen heerschen, een
interessant probleem. Daar was toch de
kwestie over Dantzig en in 't bizonder
over de „corridor", het probleem van de
zeer slechte behandeHng der minderheden
in beide landen, het geschil over de Pool
sche Joden in Duitschland en de verdachte
Oekraïnsche sympathieën van dit land.
Daar kwam nu nog bij het geschil over de
vorming van een Pooisch-Hongaarsche
grens, door Duitschland wellicht te
recht gezien als een onvriendelijkheid
van Polen, Hongarije en Italië, die alle
drie hiermee een dam willen opwerpen
tegen d- Duitsche expansiepolitiek in het
Zuid-Oosten. En nu ging het blijkbaar
niet meer. Probeerde Beek tot nu toe,
zooveel het mogelijk was, van twee wal
len te eten, had hij tot nu toe zich nooit
vastgelegd, thans schijnt het roer vrij ra
dicaal omgegooid. De kansen voor de
vorming van een Poolsch-Hongaarsche
grens zijn erdoor vergroot. Want geen
enkel land behalve Duitschland kan over
wegende bezwaren hebben. Tsjecho-Slo
wakije heeft weinig in het midden te
brengen hierover.
Welk land zal zich meer verheugen
over de nieuwe koers in de buitenlandsche
politiek van Polen, dan de oude vriend
van dit land, Frankrijk? De mogelijkheid
is allerminst uitgesloten, dat het militaire
accoord, dat er nog steeds tusschen beide
landen bestaat, meer wezenlijken inhoud
zal krijgen aan het de laatste jaren had.
Tal van bladen houden zich bezig met de
ontwikkeling der Poolsch-Russische be
trekkingen.
De „Epoque" verklaart, dat het gebaar,
dat Polen zoo juist gemaakt heeft door
toenadering tot Rusland te zoeken, een
goed voorteeken is. Me kan het uitleggen
als den eersten stap tot het prijsgeven
van een illusionistische politiek, die be
stond uit het oprichten tusschen de
Sovjet-Unit en Duitschland van een neu
tralen staat, welke logischerwijze den
laatste tot pantser moest dienen.
Het „Journal" schrijft: Wat interessant
is, zijn de omstandigheden, die ertoe heb
ben geleid. Duidelijk blijkt, dat Duitsch
land niet het denkbeeld van een groote
Oekraïne, dat het aan het einde van den
oorlog had voorbereid, heeft opgegeven.
De verwezenlijking vai. dit plan zou niet
slechts Polen berooven van Galicië en
Roethenië: het'zou voor de Sovjet-Unie
het verlies van alle gebieden van klein
Rusland hebben beteekend. Daarom zien
wij de Russen en Polen erkennen, dat tus
schen hen een zekere belangengemeen
schap bestaat.
De „Oeuvre" zegt, dat men te Berlijn
hoogst ontevreden over dit Poolsch-Rus
sische accoord schijnt. Te Londen heeft
dit accoord diepen indruk gemaakt. Men
hoopt, dat het van groote beteekenis zal
zijn voor de ontwikkeling van den toéstand
in het Oosten.
Welke gevolgen heeft het accoord op
de PoolschTsjecho-Slowaaksche be
trekkingen? Havas meldt, dat in dit ver
band belangwekkend is op te merken hoe
in Tsjecho-Slowakije de reactie was op
het bezoek van Goeiel en Waversky, twee
Poolsche profesoren, aie steeds geijverd
hebben voor toenadering tot Praag.
De beide politici hebben zich niet alleen
onderhouden met de Tsjecho-Siowaakscne
leiders, doch ook met de hooge geestelijk
heid.
Zij werden ontvangen door den aarts
bisschop van Praag, mgr. Kaspar. Hun be
zoek, aldus werd verklaard heeft ten doel
de vestiging van Poo'schTsjecho-Slo
waaksche betrekkingen op den meest
vriendschappelijken voet.
In bevoegde Tsjecho-SlowaaKsche krin
gen juicht men deze daad toe aldus
Havas doch men verheelt niet, dat de
houding van Polen jegens Tsjecho-Slowa
kije tijdens de jongste gebeurtenissen
„niet een atmosfeer heeft geschapen, welke
de taak der Poolsche politici vergemak
kelijkt."
Gezien de huidige gevoelens der Tsje
cho-Slowaaksche openbare meening tegen
over Polen, aldus zegt men volgens Havas
in politieke kringen te Praag, zou dit een
belangrijk resultaat zijn, waarover men
zich in Tsjecho-Slowakije zou verheugen,
indien men er in zou sla°en tusschen de
beide landen correcte betrekkingen te
vestigen.
Inderdaad: de atmosfeer is allerminst
gunstig. Zoolang de Poolsche troepen méér
bezetten, dan afgesproken is en zoolang de
Roetheëmche kwestie een bron van on
rust vormt, zal ze ook niet licht ten goede
veranderen. Een nieuwe en interessante
periode in de ontwikkeling van de verhou
dingen in Midden-Europa is thans met de
Poolsch-Russische toenadering ingeluid.
Tot welke consequenties ze zal leiden,
welke tegenzet op het politieke schaak
bord Hitier thans overweegt het zijn
vragen, die in de toekomst beantwoord
zullen worden.
aangenomen willen worden, hiertoe een
verzoek moeten indienen.
De betoogers, die Vrijdag tijdens de in
cidenten bjj Renault gearresteerd zijn, heb
ben Zaterdag terecht gestaan. De meeste
werden veroordeeld tot gevangenisstraffen
van 15 tot 60 dagen en kleine boeten.
Eenige andere betoogers hebben drie dagen
uitstel gevraagd en gekregen.
Bij een fabriek te Auby, waar gestaakt
wordt, heeft zich een klein incident voor
gedaan. Toen de mobiele garde een menigte
wilde verspreiden, werden schoten gelost,
waarop de garde in de lucht schoot. Nie
mand werd echter gewond. Een Pool is
wegens bemoeilijking van den arbeid tot
zes maanden gevangenisstraf en 50 frank
boete veroordeeld.
De P. T. T. zal normaal werken.
Gisterochtend werd op het ministerie van
P. T. T. verklaard, dat deze diensten voort
durend ter beschikking staan van de open
bare diensten en dus niet kunnen worden
opgeëischt.
De secretaris-generaal van den Nationalen
Bond van Spoorwegpersoneel, Semard, heeft
verklaard, dat de regeering de collectieve
overeenkomst met het spoorwegpersoneel
heeft geschonden en hij bestreed de uiteen
zetting van minister de Monzie.
Blum tegen de decreten.
Blum schryft in de Populaire: „Niet de
arbeidersbewegingen, maar de regeerings-
onderdrukking vormt een zichtbaar teeken
voor het politieke karakter. Om daarvan
overtuigd te geraken is het voldoende, wan
neer men de toejuichingen hoort en de
vreugdeuitingen der reactionnaire pers".
Zich vervolgens tot den minister richten
de, gaat Blum voort: „Hebt gij vergeten, dat
Frankrijk omringd is door gevaren van al
lerlei aard en dat alles, wat de massa tegen
haar regeering zou opzetten, evenals alles
wat de massa onderling verdeeld zou
maken, natieschennis wordt? Zult gij dan
ophouden?"
Groote betooging.
In het Sportpaleis te Parijs is de door de
C. G. T. georganiseerde protestbetooging
tegen de decreten gehouden.
Jouhaux, de secretaris-generaal der C. G.
T., sprak voor een talrijke menigte. Hij
zeide o.m.: „De door den vakbond onder
nomen actie is een actie, waarvan leven en
vrijheid van het land afhankelijk zijn.
Onze staking is geen politieke betooging.
Wij willen niet, dat de door het parlement
aangenomen sociale wetten worden ver
vangen door decreten eener dictatuur. Wij
willen geen decreten, die de rijken bevoor-
deelen ten koste van de armen".
Het eerste deel der boete van 1 mil-
liard mark moeten de Joden op 15 Dec.
a.s. contant betaald hebben. Teneinde
hen in staat te stellen zich van hun
schuld te kwijten, is in Berlijn een cen
traal kantoor opgericht voor den aan
koop van juweelen en kunstvoorwer
pen, welke in Joodsch bezit zijn.
De artikelen worden hier door experts
„getaxeerd". Voor de drie volgende betalin
gen, zal de minister van financiën de ont
vangers kunnen machtigen om in betaling
aan te nemen in Joodsch bezit zjjnde effec
ten.
In een rondschrijven aan de belasting
kantoren betreffende de heffing van de
„boete" van één milliard rijksmark, die
aan de Joden is opgelegd, preciseert de mi
nister van financiën, dat deze heffing bere
kend is volgens het totale bedrag der Jood-
sche bezittingen in Duitschland en in het
buitenland, zulks met aftrek van de schul
den. De heffing is ook van toepassing op
Duitsche Joden in het buitenland. De goe
deren van echtgenooten, ouders of kinde
ren zullen niet afzonderlijk berekend wor
den, de raming der bezittingen is geschied
volgens den toestand op 12 November j.1.,
zonder dat latere wijzigingen in aanmerking
genomen kunnen worden.
Resultaat der vernielingswoede.
Naar Reuter in gewoonlijk goed ingelichte
kringen te Berlijn verneemt, heeft de jong
ste anti-Joodsche agitatie, waarbij vele win
kelruiten het moesten ontgelden, niet de
goedkeuring weggedragen van vele vooraan
staande personen in regeering en partij. De
glasschade alleen bedraagt 6y, millioen
mark. Duitschland heeft op het oogenblik
slechts een voorraad glas van ongeveer 1
millioen mark, zoodat voor 5 millioen mark
aan ruiten moet worden ingevoerd om het
dringend noodige herstel uit te voeren. Deze
invoer moet uiteraard in buitenlandsche de
viezen voldaan worden.
De onrust in Palestina. In de buurt
van Saint-Jean d'Axcre (Palestina) zijn de
Britsche troepen in botsing gekomen met
rebellen. Tien rebellen werden gedood. De
cveriges werden, met achterlating van vele
wapnen, door vliegtuigen achtervolgd,
g»'