1938: Democratie eri Dictatuur Grenzen in Europa verdwenen of veranderden BVITENLANDSCH OVERZICHT De vrede werd „gered" ten koste der democratie Rassenhaat en Jodenvervolging. Duitschland zuivert zich. 2 Wanneer wij ons thans achter onze schrijftafel zetten, om het buiten- landsch jaaroverzicht te schrijven, dan moeten wij beginnen met het inroepen van de clementie onzer lezers! Immers, de beschikbare tijd, waarin dit overzicht geschreven en gezet moet worden, is zeer kort. De winter overviel ons en in plaats van ons geheel te kunnen wijden aan dit overzicht, moest alles terzijde gelegd worden, om althans de ijsrubrieken, welke steeds zeer actueel moeten blij ven, te kunnen verzorgen. Wij hopen intusschen, het voornaam ste wereldgebeuren in het kort te kunnen bespreken en gelukkig wordt dit ons eenigszins gemakkelijk ge maakt, omdat wij slechts behoeven stil te staan bij eenige zeer bizondere gebeurtenissen, welke de geheele wereldpolitiek hebben beïnvloed. Wanneer wij dan thans tot de zaak overgaan en onze notities gaan raadplegen, dan zien wy, dat dit jaar helaas niet ge bracht heeft, wat wij er in het begin van hoopten, Wij spraken het vorig jaar bij het opmaken der balans de hoop uit, dat praten over den oorlog in China maar wij denken hier aan den burgerstrijd in Spanje, ste samen met den politieken strijd, welke in de gansche wereld gevoerd wordt. Wat is er van beide terecht gekomen? Wij zien de werkloosheid zeker niet verminderd en wij zien de kans op oorlo gen met honderden procenten verhoogd. Voila tout Het is dat laatste, wat wij hier even uitvoeriger zouden willen bespreken. Vrede of oorlog? Het kanon heeft dit jaar gebulderd en het bujdert nog. En nu willen wij hier niet praten over den oorlog in China, maar wij denken hier aan den burgerstrijd in Spanje. Deze burgeroorlog toch hangt ten nauw ste samen met de politieke strijd, welke in «ie gansche wereld gevoerd wordt. Spanje is een land, dat al zoovele jaren twee groote vijandige partijen heeft geher bergd. De eene partij die welke thans nog aan de (officieele) regeering is is op democratischen leest geschoeid; men mag ook zeggen, dat het communisme hier een grooten aanhang heeft. De andere partij is die, welke zich sterk nationaal noemt en dif het fascisme of nationaal socialisme prefereert. En nu ziet men het al: de burgeroorlog in Spanje wordt niet gevoerd tusschen de twee partijen in Spanje zelf, maar eigen lijk heeft geheel Europa er zich mee be moeid. Duitschland en Italië hebben generaal Franco gesteund met troepen en materi aal, de overige groote Europeesche staten hebben de regeeringstroepen gesteund, eveneens met materiaal en troepen. Zoodat hier een Europeesche oorlog in het klein gevoerd wordt. Of liever en nu komen we tot de eigenlijke zaak hier werd gestreden tusschen de aanhangers van twee wereld beschouwingen: die der democratie en die der dictatuur. Laten wij ons verder met den oorlog in Spanje niet bezig houden. Men weet dat Franco in het jaar 1938 groote vorderingen gemaakt heeft, dat daarna de partijen ongeveer ii. evenwicht kwamen en dat thans de strijd opnieuw ontbrand is. Men weet ook, dat de „vreemdelingen" terug geroepen zijn en dat op het oogenblik tenminste het menschenmateriaal hoofd zakelijk uit Spanjaarden bestaat. Tenmin ste, dat zegt men Dictatuur of democratie? Wij zullen ons hier verder dus hoofd zakelijk bezig houden met den strijd tus schen de dictatuur en de democratie. Want die heeft Europa, ja de geheele wereld dit jaar beheerscht. Het is een eigenaardige rol, die Duitschland dit jaar heeft gespeeld. Eigenaardig en gevaarlijk. Duitschland sttunde generaal Fran co, zooals ook Italië generaal Franco steunde. Maar Duitschland had tijd en gelegenheid om meer te doen. Omdat het twee machtige wapens had en daarvan op ruime schaal gebruik maakte de radio en de pers. Vrijwel het geheele jaar door heeft de Duitsche radio en heeft de Duitsche dag bladpers zich zeer actief getoond en een ontelbare reeks van aanklachten aan het adres van de democratie de wereld inge zonden. En bovendien (hoewel er ten Sshuschnigg. nauwste mee in verband staande) hebben pers en radio in het Derde Rijk zich druk gemaakt, om het de wereld duidelijk te maken, dat er millioenen Duitschers ver drukt werden door de democratisch gere geerde landen. Wanneer wij hier spreken van de Duit sche pers en radio, dan bedoelen wij daar mee de Duitsche rijksregeering, omdat beide organen geheel in handen zijn van de regeering en deze heeft daarvan een groot gebruik, in onze oogen zelfs groot misbruik van gemaakt. Wy zijn er van overtuigd, dat de wereld niet gediend is bij dit systeem, waarin kri tiek op openbare lichamen onmogelijk geworden is en waarin ongehinderd alles scherp wordt gehekeld, wat de bezitters der macht op dat oogenblik onwelgevallig is. Wij gelcoven, dat juist de vrijheid van drukpers en de vrijheid van het woord de voornaamste voordeelen zijn van het democratische stelsel, hoeveel fouten daar dan ook verder aan mogen kleven. Wij gelooven, dat de radiobediening zoo als die hier in Nederland geschiedt, de juiste is: geen politiek in den aether! Waarmee we al weer niet zeggen willen, dat de radiocontrole-commissie hier zoo voorbeeldig werkt Welnu, om op het eigenlijke onderwerp terug te komen, de Duitsche pers en radio hebben de Duitsche rijksregeering in dit voorbije jaar onschatbare diensten bewe zen, al is het spel, dat deze regeering ge- I speeld heeft, buitengewoon gevaarlijk geweest. Spelen met vuur. Wy mogen dit gerust spelen met vuur noemen. Want gaan wij de historische feiten eens even na. Dan beginnen wij met de Oosten- rijksche geschiedenis. In Oostenrijk was Schuschnigg bonds kanselier. En het jaar 1938 was nog zeer jong, of Hitier en zijn geestverwanten begonnen een georganiseerden pers- en radio-aanvaLop de Oostenrijksche regee ring. De Dtntsche minderheden aldaar werden onderdrukt en in de gevangenis geworpen en de Oostenrijksche regeering oefende niet minder dan een terreur uit op die Duitsche minderheden. Toen de zaak goed voorbereid was Seyss Inquart was de man, die Hitier hielp (merkwaardig overigens, dat Duitsch land steeds in het lend, waartegen de aanval gericht was, een invloediijk persoon had!) kwam Hitier met zijn eischen. Eerst liet hij Schuschnigg naar Berchtes- gaden komen, waar beide staatslieden een onderhoud hadden, daarna volgde een ultimatum aan oOstenrijk, waarin o.m. geëischt werd het aftreden van Schusch nigg als bondskanselier de arme Schuschnigg was te veel vaderlander ge wekt, om in Berchtesgaden te zwichten voor de eischen van Berlijn en het ein de van het drama was, dat Oostenrijk als zelfstandig rijk ophield te bestaan. Het werd bij Duitschland ingelijfd. Hoewel de gebeurtenissen in die periode Februari en Maart elkaar zeer snel opvolgden, verliepen er natuurlijk eenige weken, voordat alles in orde was. De groote Europeesche landen, die niets van de dictatuur moeten hebben, protesteer den bij Hitier, die deze protesten naast zich neerlegde en slechts opmerkte, dat zij 20 jaar te laat kwamen! De Oostenrijksche onafhankelijkheid was door deze landen gewaarborgd. Mussolini moest van Hit- Iers eischen en planner, niets hebben, maaf ziet: Schuschnigg rekende op veel en kreeg niets. Toen Hitier het leger mobili seerde, en er even een oorlog dreigde, liet iedereen Oostenrijk in den steek en Schuschnigg moest bukken, of zijn land zou het terrein worden van een wreeden burgerkrijg, waarvan de uitslag niet twij felachtig kon zijn. Welnu, Schuschnigg bukte. En de man, die gedaan had, wat zijn plicht was, werd in verzekerde bewaring gesteld. Eden afgetreden. Het was in die dagen, dat de Engelsche minister van buitenlandsche zaken was afgetreden. Eden, een jonge, energieke minister, was het lang niet eens met de vrij slappe politiek van Chamberlain, den Benesj. minister-president. Eden moest van het nationaal-socialisme niets hebben en vooral met Italië wilde hij weinig te maken heb ben. In het land van Mussolini was hy dan ook geheel niet gezien en dat maakte, dat de Britsch-Italiaansclie besprekingen over de „vreemdelingen" in Spanje en over de Middellandsche Zee-politiek heelemaal niet opschoten. Eden trad toen af en Chamberlain nam een nieuwen minister, die soepeler was, die meer plooibaar was. Misschien is daardoor in het voorjaar een oorlog voorkomen, want Eden was niet de man, die .had willen zwichten voor de Duitsche eischen. Hij had waarschijn lijk een oorlog geriskeerd; hij had in elk geval Duitschland gedwongen om zeer klaren wijn te schenken. Dit gebeurde thans niet en de democra tie kreeg daarmee den eersten klap. Het Tsjechische drama. Wie in die dagen gemeend had, dat Hitier met de vergreoting van zyn grondgebied tevreden was geweest, vergiste zich en dat werd al heel spoedig duidelijk. Want daar was nog het Sudetenland, een betrekkelijk groot deel van Tsjechoslowakije. En ziet, die Sudeten-Duitschers werden ook al onderdrukt door de regeering te Praag. Opnieuw verrichtten radio en pers in het groote Duitschland hun taak. Zij ver telden van ongelooflijke wreedheden, be dreven op Sudeten-Düitschers, zij schet sten wantoestanden, zij verhaalden van de groote ellende, waarin de Sudeten- Duitschers verkeerden en van hun groote verlangen, om by het moederland te wor den ingelijfd. Seys Inquart had in Oostenrijk zijn plicht gedaan. Hier stond zijn collega Henlein. Deze deed ook zijn plicht. Vrijwel den geheelen zomer duurde de radio- en perscampagne, regelmatig werd de berichtgeving feller en tenslotte kwam de „oplossing". Natuurlijk weet ieder, hoe het Sudeten land bij Duitschland werd ingelijfd, maar toch moeten wij er hier nog even by stilstaan. Tsjecho-Slowakije ontstond na den wereldoorlog van 19141918. Sindsdien werd het beschouwd als een soort wig tusschen de staten, d. w. z. een democra tische wig. Zijn regeering kon rekenen op den steun van Engeland en Frankrijk en dat was wel noodig ook, wijl het land zelf bestond uit zeer verschillende volks groepen. Er woonden Duitschers, Tsjechen, Slowaken, Roemeenen, Hongaren, Polen en wellicht nog eenige nationaliteiten. Die verschillende groepen vormden sinds 1918 één geheel, tenminste op de kaart. In werkelijkheid heerschte er natuurlijk verdeeldheid. Het is nu heelemaal niet onmogelijk, dat de Sudetenduitschers verdrukt werden en dat deze dus redenen te over hadden om te klagen. Tot dit jaar gaf hun dat niets, want de Praagsche regeering kon immers rekenen op Frankrijk en Engeland. Echter na de Oostenrijksche nederlaag der de mocratie werden de kansen der Sudeten duitschers grooter en toen begon de actie met hernieuwde energie, met dreigemen ten, met groot geweld tenslotte en weer werd de vrede in Europa in gevaar gebracht. Duitschland mobiliseerde, alle andere landen namen hun eerste mobilisatie maatregelen en versterkten hun grenzen en tenslotte was het zoover, dat Hitier bekend maakte, dat hij in den nacht van 27 September de Tsjechische grens zou laten overschrijden door zijn troepen, als niet de geheele Tsjechische regeering als het ware zou capituleeren. Intusschen was de geschiedenis van Oostenrijk hier in alle finesses gevolgd. President Benesj meende te mogen reke nen op de daadwerkelijke hulp der demo cratische landen en verzette zich zoo lang mogelijk tegen de aanvallen vanuit Duitschland. Hij had het leger op oor logssterkte laten brengen, seinde naar links en rechts, hoopte op hulp, beriep zich op verdragen, kortom deed alles, wat hij als eerste staatsman doen moest, maar deed dit tevergeefs Want Frankrijk en Engeland aarzelden. Dat wil zeggen: Chamberlain wilde den vrede redden ten koste van alles. Toen kwam de „redding". In München werd geconfereerd, omdat Hitier wel zoo goed was, de andere staatslieden aldaar te ontvangen. Hitier stelde in München zijn eischen, zooals hij die vroeger reeds ge steld had en de heeren Chamberlain en Daladier bogen en accepteerden. Dat is toen wel niet met zooveel woorden ge zegd, maar de maanden na September hebben bewezen, dat Hitier voor de volle 100 pet. zijn zin heeft gekregen. De vrede werd dus geréd. Maar hoe? Het lot der kleine volken. Tsjecho-Slowakije had verdragen met Frankrijk gesloten en mocht re kenen op Frankrijk's hulp als het werd aangevallen. Bovendien moest Tsjecho-Slowakye weten, dat Enge land en Frankrijk de groote verdedi gers waren der democratie en dat die democratie geen tweede nederlaag kon lijden na het Oostenrijksche echec. Wat is er met Tsjecho-Slowakye ge beurd? Wanneer wij dit heel in het kort moe ten zeggen, dan kunnen wij helaas niets anders zeggen dan dit: Het kleine land is aan zijn lot overgelaten door de groote landen. Het kleine land heeft de klappen gekregen en de groote landen zijn den dans ontsprongen. Het kleine land werd nog kleiner ten gunste van Duitschland en de groote landen verloren niets. Behalve dan natuurlijk hun prestige. De vraag is nadien herhaaldelijk ge steld: hoe is de positie der kleine Euro peesche landen dan wel op dit oogenblik. Die vraag is zeer moeilijk te beantwoor den. Wij gelooven, dat tractaten en bond genootschappen volkomen waardeloos zijn en dat de positie van elk klein land af hangt van den algemeenen toestand van het oogenblik. Chamberlain denkt er niet aan, om iets te wagen, teneinde een klein democratisch land te helpen (behalve dan met woorden) en de Fransche regeering zal precies doen, wat de Britsche zegt. En dus kunnen België, Nederland, Zwitserland, Denemarken en de landen aan de Oostzee zich zeer „prettig" voelen. Zij weten, dat eventueele hulp wel gebo den zal worden, maar dan alleen, wanneer het om een direct eigenbelang gaat. Duitsche eischen. Wij moeten nog even naar de Duitsche eischen terug keeren. Men heeft hier bo ven gezien, dat Duitschland thans geheel Oostenryk en een deel van Tsjecho- Slowakije in bezit genomen heeft. En nu heeft de Duitsche rijkskanselier wel ge zegd, dat het land thans geheel tevreden is, maar wie gelooft dat op het oogenblik' Er zijn nog tal van gevaarlijke klippen in Europa te omzeilen, Duitschland kan nog verschillende streken aanwijzen, waar ook „verdrukte" landgenooten wonen en als Duitschland eerst weer eenigszins op adem gekomen is. dan zal het ongetwij feld met nieuwe eischen komen. Daarnaast heeft het zijn speciale kolo niale eischen. Daar hebben de Duitsche kranten al vol van gestaan en daarover zijn al tientallen redevoeringen gehouden. Tot nog toe is het vrij kalm, maar elk oogenblik kan de roep om koloniën drin gender worden en eiken dag kan de vrede weer in gevaar komen. Zal Duitschland zijn koloniën ooit terug krijgen? Wij meenen, dat zeer spoedig het Derde Rijk ook in dit opzicht tevreden zal willen worden gesteld en het is alleen maar de vraag, welk koloniaal rijk dan de dupe zal worden. Intusschen is het merkwaardig, dat Italië zoo gedwee is. Het was bekend, dat Mussolini heelemaal niet dweepte met het plan van Hitier tot annexatie van Oosten rijk; het was bekend, dat Hitier in zijn Wij hebben in ons overzicht (dat bij lange na niet volledig was) in het ge heel niet gerept van de Jodenvervol ging in Duitschland en van de rassen haat, welke dit jaar tot onmenschelijke daden heeft geleid. In een apart klein artikeltje mogen wij van het een en het ander nog wel iets zeggen. Men weet, dat het Duitsche rijk een arisch ras wil hebben en dat het niets wil weten van de Joden. Vandaar ook, dat de Duitscher droomt van een groot Ger- maansch Rijk. De Joden hebben het de laatste jaren in Duitschland niet gemakkelijk gehad en ontelbaar zijn d^ gruwelverhalen, welke in den loop der laatste vijf jaren bekend zijn geworden. De Jodenvervolging werd echter pas goed ingezet in den herfst van dit jaar, omdat Duitschland toen een mooie gele genheid kreeg, om een reden voor die ver volging te noemen. Men weet, dat de se cretaris van de Duitsche legatie te Parijs door een Jood vermoord werd en dat dit het sein was om in geheel Duitschland te plunderen en te branden. Hoewel de Duitsche regeering officieel buiten deze branden bleef, is het toch dui delijk, dat alles goed georganiseerd was door de hooge leiding. Maar genoeg: men weet hoe er geplun derd en gebrand is en deze donkere ge schiedenis zelf behoeven wy waarachtig niet weer op te halen. Was het nu daarbij nog maar gebleven. Maar neen, dit was slechts het begin van de groote vervolging. De Joden werden verdreven, hun bezittingen gingen grooten- deels verloren en iedere Jood moest maar een veilig heenkomen zoeken. De grenzen van andere landen bleven echter gesloten, hoewel een klein contin gent Joden onderdak kreeg In Nederland en Engeland. Maar de groote massa begon actie t. o. v. de Sudetenduitschers alleen stond. Maar de aanhankelijkheid van Italië was toch wel zoo groot, dat Hitier mocht rekenen op de stille medewerking van Italië. Terwille van de dictatuur idee Als belooning daarvoor zwijgt Hitier over de verdrukte Zuid-Tirolers, die toch eigenlijk bij het groote Germaansche Rijk hooren, maar toevallig de Italiaansehe regeering moeten gehoorzamen. Resumeerende, moeten wij helaas op merken, dat de democratie weliswaar den vrede tot twee keer toe heeft gered, maar dat het zelf ook twee keer een gevoelige nederlaag leed. En het nationaal-socialis me heeft even zoovele keeren een over winning behaald, dank z(jbluf en bru taliteit. Bewapenen, bewapenen Nu is het onmogelyk, dat Chamberlain en Daladier die nederlagen geslikt hebben zonder daartoe te zijn gedwongen. Men mag dus veilig aannemen, dat beide lan den den oorlog tegen Duitschland niet ge wild hebben, omdat zij niet gereed waren voor den strijd. En zeker was Engeland niet gereed. Er is echter dezen zomer in alle landen verbazend hard gewerkt aan de bewapening en als er op het oogenblik een bedrijf is, waarin geen werkloosheid heerscht, dan is het helaas in de oorlogs industrie. Elk land gaat zich tot de tanden wapenen en elk land moderniseert zyn leger. Wat moet daar op den duur van terecht komen? Een moordpartij op groote schaal? Of een bestendiging van den vrede? Nie mand kan gelooven, dat de vrede daarmee gered kan worden. Slechts is uitstel van een oorlog door die groote bewapening wellicht mogelijk. De toekomst. Wanneer wy' dit artikel besluiten, dan moeten wij natuurlyk eenige regels schrij ven over de naaste toekomst. Men releveere even: Duitschland is ver groot; Oostenrijk is verdwenen van de kaart; Tsjecho-Slowakye zag zijn gebied verminderd; Polen heeft nog steeds een aantal eischen, de minderheden betreffen de; meerdere kleine staten in Oost- Europa zijn ontevreden; Italië voert actie tegen Frankrijk om Tunis, Corsica en an dere Middellandsche zee-gebieden; Frank rijk heeft groote innerlijke moeilijkheden; Duitschland zoekt nader contact met dat zelfde Frankrijk; Italië zoekt contact met Engeland en stoot tegelijkertijd Frankrijk af; in Spanje is de beslissing nog steeds niet gevallen, maar Italië eischt daar een dictatuurstaat; de as RomeBerlijn is nog hecht en krijgt zijtakken; Tsjecho-Slowa kije wordt geleidelijk beïnvloed door het nazi-regime Men ziet het, allemaal moeilijkheden en gevaarlijkheden. Allemaal punten, die een direct gevaar zijn voor den Europeeschen vrede. Kunnen wij dan de toekomst hoopvol inzien? Mogen we dan thans werkelijk hopen op een gelukkig jaar? Integendeel, lezers! Het jaar dat komt, moge dan een nieuw jaar zijn, zijn ge schiedenis moge dan nog niet geschreven zijn, de donkere wolken zijn nu alreeds zichtbaar en dreigen. Over gansch Europa een zwaren lijdensweg door het Duitsche rijk. Hoeveel ellende er geleden is door de Joden, dat is niet te schatten. Hoevelen er by neer gevallen zijn, is niet te becijferen. Hoevelen zelfmoord er gepleegd hebben, is niet bekend. Wij weten alleen, dat de Jood in Duitsch land niet meer geduld wordt en dat Duitschland al zijn Joden kwijt wil zyn oo de snelst mogelijke manier. Dan zal Duitschland een land zyn van zuiver ari sche menschen. Maar waarheen moeten de Joden? Dit vraagstuk kan zeker niet gemakke lijk opgelost worden. Palestina, zegt men. Maar kan Palestina al de Joden herber gen? En is Palestina op het oogenblik wel een land, waarheen men de Joden kan stu ren? Moet men geen rekening houden met de Mohammedanen? Moet men niet den ken aan den strijd die daar gevoerd wordt? En moet men niet ook rekening houden met de kapitalen, welke daar mee gemoeid zyn? Want de Duitsche Joden zullen Duitschland weliswaar moeten verlaten, maar hun eigendommen worden natuurlijk Duitsch bezit. Wat intusschen al weer niet pleit voor den ariër: hij huldigt tenslotte diefstal! De Jodenvervolging is de meest zwarte bladziide uit de Duitsche geschieden!* van dit jaar. Wanneer Hitier nu eens zeer correct ge weest was en den Joden hun eigendommen had laten houden, wellicht, dat dan een oplossing gemakkelijker gevonden was! Intusschen staat Duitschland niet meer alleen met de Jodenvervolging. Ook In Italië heeft men een begin gemaakt met de zuivering van het ras en ook daar wordt het de Joden niet gemakkelijk gemaakt. Weliswaar is het in het land van Musso lini nog niet tot excessen gekomen, maar de kans daarop wordt met den dag groo- ter. Voor de Joden op de geheele wereld breekt een moeilijk en donker jaar aan. Laat ons hopen, dat de menschen in het al gemeen zooveel beschavingsgevoel hebben, dat zij hun medemenschen dulden. Met dat laatste is toch werkelyk niet veel, zeker niet te veel gevraagd...

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 18