1938: Democratie eri Dictatuur
Grenzen in Europa verdwenen
of veranderden
BVITENLANDSCH OVERZICHT
De vrede werd „gered"
ten koste der
democratie
Rassenhaat en
Jodenvervolging.
Duitschland zuivert zich.
2
Wanneer wij ons thans achter onze
schrijftafel zetten, om het buiten-
landsch jaaroverzicht te schrijven,
dan moeten wij beginnen met het
inroepen van de clementie onzer
lezers! Immers, de beschikbare tijd,
waarin dit overzicht geschreven en
gezet moet worden, is zeer kort. De
winter overviel ons en in plaats van
ons geheel te kunnen wijden aan dit
overzicht, moest alles terzijde gelegd
worden, om althans de ijsrubrieken,
welke steeds zeer actueel moeten blij
ven, te kunnen verzorgen.
Wij hopen intusschen, het voornaam
ste wereldgebeuren in het kort te
kunnen bespreken en gelukkig wordt
dit ons eenigszins gemakkelijk ge
maakt, omdat wij slechts behoeven
stil te staan bij eenige zeer bizondere
gebeurtenissen, welke de geheele
wereldpolitiek hebben beïnvloed.
Wanneer wij dan thans tot de zaak
overgaan en onze notities gaan raadplegen,
dan zien wy, dat dit jaar helaas niet ge
bracht heeft, wat wij er in het begin van
hoopten, Wij spraken het vorig jaar bij
het opmaken der balans de hoop uit, dat
praten over den oorlog in China maar wij
denken hier aan den burgerstrijd in Spanje,
ste samen met den politieken strijd, welke
in de gansche wereld gevoerd wordt.
Wat is er van beide terecht gekomen?
Wij zien de werkloosheid zeker niet
verminderd en wij zien de kans op oorlo
gen met honderden procenten verhoogd.
Voila tout
Het is dat laatste, wat wij hier even
uitvoeriger zouden willen bespreken.
Vrede of oorlog?
Het kanon heeft dit jaar gebulderd en
het bujdert nog. En nu willen wij hier niet
praten over den oorlog in China, maar wij
denken hier aan den burgerstrijd in
Spanje.
Deze burgeroorlog toch hangt ten nauw
ste samen met de politieke strijd, welke in
«ie gansche wereld gevoerd wordt.
Spanje is een land, dat al zoovele jaren
twee groote vijandige partijen heeft geher
bergd. De eene partij die welke thans
nog aan de (officieele) regeering is is
op democratischen leest geschoeid; men
mag ook zeggen, dat het communisme hier
een grooten aanhang heeft. De andere
partij is die, welke zich sterk nationaal
noemt en dif het fascisme of nationaal
socialisme prefereert.
En nu ziet men het al: de burgeroorlog
in Spanje wordt niet gevoerd tusschen de
twee partijen in Spanje zelf, maar eigen
lijk heeft geheel Europa er zich mee be
moeid.
Duitschland en Italië hebben generaal
Franco gesteund met troepen en materi
aal, de overige groote Europeesche staten
hebben de regeeringstroepen gesteund,
eveneens met materiaal en troepen.
Zoodat hier een Europeesche oorlog in
het klein gevoerd wordt.
Of liever en nu komen we tot de
eigenlijke zaak hier werd gestreden
tusschen de aanhangers van twee wereld
beschouwingen: die der democratie en die
der dictatuur.
Laten wij ons verder met den oorlog in
Spanje niet bezig houden. Men weet dat
Franco in het jaar 1938 groote vorderingen
gemaakt heeft, dat daarna de partijen
ongeveer ii. evenwicht kwamen en dat
thans de strijd opnieuw ontbrand is. Men
weet ook, dat de „vreemdelingen" terug
geroepen zijn en dat op het oogenblik
tenminste het menschenmateriaal hoofd
zakelijk uit Spanjaarden bestaat. Tenmin
ste, dat zegt men
Dictatuur of democratie?
Wij zullen ons hier verder dus hoofd
zakelijk bezig houden met den strijd tus
schen de dictatuur en de democratie. Want
die heeft Europa, ja de geheele wereld dit
jaar beheerscht.
Het is een eigenaardige rol, die
Duitschland dit jaar heeft gespeeld.
Eigenaardig en gevaarlijk.
Duitschland sttunde generaal Fran
co, zooals ook Italië generaal Franco
steunde. Maar Duitschland had tijd en
gelegenheid om meer te doen. Omdat
het twee machtige wapens had en
daarvan op ruime schaal gebruik
maakte de radio en de pers.
Vrijwel het geheele jaar door heeft de
Duitsche radio en heeft de Duitsche dag
bladpers zich zeer actief getoond en een
ontelbare reeks van aanklachten aan het
adres van de democratie de wereld inge
zonden. En bovendien (hoewel er ten
Sshuschnigg.
nauwste mee in verband staande) hebben
pers en radio in het Derde Rijk zich druk
gemaakt, om het de wereld duidelijk te
maken, dat er millioenen Duitschers ver
drukt werden door de democratisch gere
geerde landen.
Wanneer wij hier spreken van de Duit
sche pers en radio, dan bedoelen wij daar
mee de Duitsche rijksregeering, omdat
beide organen geheel in handen zijn van
de regeering en deze heeft daarvan een
groot gebruik, in onze oogen zelfs groot
misbruik van gemaakt.
Wy zijn er van overtuigd, dat de wereld
niet gediend is bij dit systeem, waarin kri
tiek op openbare lichamen onmogelijk
geworden is en waarin ongehinderd alles
scherp wordt gehekeld, wat de bezitters
der macht op dat oogenblik onwelgevallig
is. Wij gelcoven, dat juist de vrijheid van
drukpers en de vrijheid van het woord
de voornaamste voordeelen zijn van
het democratische stelsel, hoeveel fouten
daar dan ook verder aan mogen kleven.
Wij gelooven, dat de radiobediening zoo
als die hier in Nederland geschiedt, de
juiste is: geen politiek in den aether!
Waarmee we al weer niet zeggen willen,
dat de radiocontrole-commissie hier zoo
voorbeeldig werkt
Welnu, om op het eigenlijke onderwerp
terug te komen, de Duitsche pers en radio
hebben de Duitsche rijksregeering in dit
voorbije jaar onschatbare diensten bewe
zen, al is het spel, dat deze regeering ge- I
speeld heeft, buitengewoon gevaarlijk
geweest.
Spelen met vuur.
Wy mogen dit gerust spelen met vuur
noemen.
Want gaan wij de historische feiten eens
even na. Dan beginnen wij met de Oosten-
rijksche geschiedenis.
In Oostenrijk was Schuschnigg bonds
kanselier. En het jaar 1938 was nog zeer
jong, of Hitier en zijn geestverwanten
begonnen een georganiseerden pers- en
radio-aanvaLop de Oostenrijksche regee
ring. De Dtntsche minderheden aldaar
werden onderdrukt en in de gevangenis
geworpen en de Oostenrijksche regeering
oefende niet minder dan een terreur uit
op die Duitsche minderheden.
Toen de zaak goed voorbereid was
Seyss Inquart was de man, die Hitier
hielp (merkwaardig overigens, dat Duitsch
land steeds in het lend, waartegen de
aanval gericht was, een invloediijk persoon
had!) kwam Hitier met zijn eischen.
Eerst liet hij Schuschnigg naar Berchtes-
gaden komen, waar beide staatslieden een
onderhoud hadden, daarna volgde een
ultimatum aan oOstenrijk, waarin o.m.
geëischt werd het aftreden van Schusch
nigg als bondskanselier de arme
Schuschnigg was te veel vaderlander ge
wekt, om in Berchtesgaden te zwichten
voor de eischen van Berlijn en het ein
de van het drama was, dat Oostenrijk als
zelfstandig rijk ophield te bestaan. Het
werd bij Duitschland ingelijfd.
Hoewel de gebeurtenissen in die periode
Februari en Maart elkaar zeer snel
opvolgden, verliepen er natuurlijk eenige
weken, voordat alles in orde was. De
groote Europeesche landen, die niets van
de dictatuur moeten hebben, protesteer
den bij Hitier, die deze protesten naast
zich neerlegde en slechts opmerkte, dat zij
20 jaar te laat kwamen! De Oostenrijksche
onafhankelijkheid was door deze landen
gewaarborgd. Mussolini moest van Hit-
Iers eischen en planner, niets hebben, maaf
ziet: Schuschnigg rekende op veel en
kreeg niets. Toen Hitier het leger mobili
seerde, en er even een oorlog dreigde, liet
iedereen Oostenrijk in den steek en
Schuschnigg moest bukken, of zijn land
zou het terrein worden van een wreeden
burgerkrijg, waarvan de uitslag niet twij
felachtig kon zijn.
Welnu, Schuschnigg bukte. En de man,
die gedaan had, wat zijn plicht was, werd
in verzekerde bewaring gesteld.
Eden afgetreden.
Het was in die dagen, dat de Engelsche
minister van buitenlandsche zaken was
afgetreden. Eden, een jonge, energieke
minister, was het lang niet eens met de
vrij slappe politiek van Chamberlain, den
Benesj.
minister-president. Eden moest van het
nationaal-socialisme niets hebben en vooral
met Italië wilde hij weinig te maken heb
ben. In het land van Mussolini was hy dan
ook geheel niet gezien en dat maakte, dat
de Britsch-Italiaansclie besprekingen over
de „vreemdelingen" in Spanje en over de
Middellandsche Zee-politiek heelemaal
niet opschoten.
Eden trad toen af en Chamberlain nam
een nieuwen minister, die soepeler was,
die meer plooibaar was.
Misschien is daardoor in het voorjaar
een oorlog voorkomen, want Eden was
niet de man, die .had willen zwichten voor
de Duitsche eischen. Hij had waarschijn
lijk een oorlog geriskeerd; hij had in elk
geval Duitschland gedwongen om zeer
klaren wijn te schenken.
Dit gebeurde thans niet en de democra
tie kreeg daarmee den eersten klap.
Het Tsjechische drama.
Wie in die dagen gemeend had, dat
Hitier met de vergreoting van zyn
grondgebied tevreden was geweest,
vergiste zich en dat werd al heel
spoedig duidelijk. Want daar was nog
het Sudetenland, een betrekkelijk
groot deel van Tsjechoslowakije. En
ziet, die Sudeten-Duitschers werden
ook al onderdrukt door de regeering
te Praag.
Opnieuw verrichtten radio en pers in
het groote Duitschland hun taak. Zij ver
telden van ongelooflijke wreedheden, be
dreven op Sudeten-Düitschers, zij schet
sten wantoestanden, zij verhaalden van
de groote ellende, waarin de Sudeten-
Duitschers verkeerden en van hun groote
verlangen, om by het moederland te wor
den ingelijfd.
Seys Inquart had in Oostenrijk zijn
plicht gedaan. Hier stond zijn collega
Henlein. Deze deed ook zijn plicht.
Vrijwel den geheelen zomer duurde de
radio- en perscampagne, regelmatig werd
de berichtgeving feller en tenslotte kwam
de „oplossing".
Natuurlijk weet ieder, hoe het Sudeten
land bij Duitschland werd ingelijfd, maar
toch moeten wij er hier nog even by
stilstaan.
Tsjecho-Slowakije ontstond na den
wereldoorlog van 19141918. Sindsdien
werd het beschouwd als een soort wig
tusschen de staten, d. w. z. een democra
tische wig. Zijn regeering kon rekenen
op den steun van Engeland en Frankrijk
en dat was wel noodig ook, wijl het land
zelf bestond uit zeer verschillende volks
groepen. Er woonden Duitschers, Tsjechen,
Slowaken, Roemeenen, Hongaren, Polen
en wellicht nog eenige nationaliteiten. Die
verschillende groepen vormden sinds 1918
één geheel, tenminste op de kaart. In
werkelijkheid heerschte er natuurlijk
verdeeldheid.
Het is nu heelemaal niet onmogelijk, dat
de Sudetenduitschers verdrukt werden en
dat deze dus redenen te over hadden om
te klagen. Tot dit jaar gaf hun dat niets,
want de Praagsche regeering kon immers
rekenen op Frankrijk en Engeland. Echter
na de Oostenrijksche nederlaag der de
mocratie werden de kansen der Sudeten
duitschers grooter en toen begon de actie
met hernieuwde energie, met dreigemen
ten, met groot geweld tenslotte en
weer werd de vrede in Europa in gevaar
gebracht.
Duitschland mobiliseerde, alle andere
landen namen hun eerste mobilisatie
maatregelen en versterkten hun grenzen
en tenslotte was het zoover, dat Hitier
bekend maakte, dat hij in den nacht van
27 September de Tsjechische grens zou
laten overschrijden door zijn troepen, als
niet de geheele Tsjechische regeering als
het ware zou capituleeren.
Intusschen was de geschiedenis van
Oostenrijk hier in alle finesses gevolgd.
President Benesj meende te mogen reke
nen op de daadwerkelijke hulp der demo
cratische landen en verzette zich zoo lang
mogelijk tegen de aanvallen vanuit
Duitschland. Hij had het leger op oor
logssterkte laten brengen, seinde naar
links en rechts, hoopte op hulp, beriep
zich op verdragen, kortom deed alles, wat
hij als eerste staatsman doen moest, maar
deed dit tevergeefs
Want Frankrijk en Engeland aarzelden.
Dat wil zeggen: Chamberlain wilde den
vrede redden ten koste van alles.
Toen kwam de „redding". In München
werd geconfereerd, omdat Hitier wel zoo
goed was, de andere staatslieden aldaar te
ontvangen. Hitier stelde in München zijn
eischen, zooals hij die vroeger reeds ge
steld had en de heeren Chamberlain en
Daladier bogen en accepteerden. Dat is
toen wel niet met zooveel woorden ge
zegd, maar de maanden na September
hebben bewezen, dat Hitier voor de volle
100 pet. zijn zin heeft gekregen.
De vrede werd dus geréd. Maar hoe?
Het lot der kleine volken.
Tsjecho-Slowakije had verdragen
met Frankrijk gesloten en mocht re
kenen op Frankrijk's hulp als het
werd aangevallen. Bovendien moest
Tsjecho-Slowakye weten, dat Enge
land en Frankrijk de groote verdedi
gers waren der democratie en dat die
democratie geen tweede nederlaag
kon lijden na het Oostenrijksche
echec.
Wat is er met Tsjecho-Slowakye ge
beurd?
Wanneer wij dit heel in het kort moe
ten zeggen, dan kunnen wij helaas niets
anders zeggen dan dit: Het kleine land is
aan zijn lot overgelaten door de groote
landen. Het kleine land heeft de klappen
gekregen en de groote landen zijn den
dans ontsprongen. Het kleine land werd
nog kleiner ten gunste van Duitschland en
de groote landen verloren niets. Behalve
dan natuurlijk hun prestige.
De vraag is nadien herhaaldelijk ge
steld: hoe is de positie der kleine Euro
peesche landen dan wel op dit oogenblik.
Die vraag is zeer moeilijk te beantwoor
den. Wij gelooven, dat tractaten en bond
genootschappen volkomen waardeloos zijn
en dat de positie van elk klein land af
hangt van den algemeenen toestand van
het oogenblik. Chamberlain denkt er niet
aan, om iets te wagen, teneinde een klein
democratisch land te helpen (behalve dan
met woorden) en de Fransche regeering
zal precies doen, wat de Britsche zegt.
En dus kunnen België, Nederland,
Zwitserland, Denemarken en de landen
aan de Oostzee zich zeer „prettig" voelen.
Zij weten, dat eventueele hulp wel gebo
den zal worden, maar dan alleen, wanneer
het om een direct eigenbelang gaat.
Duitsche eischen.
Wij moeten nog even naar de Duitsche
eischen terug keeren. Men heeft hier bo
ven gezien, dat Duitschland thans geheel
Oostenryk en een deel van Tsjecho-
Slowakije in bezit genomen heeft. En nu
heeft de Duitsche rijkskanselier wel ge
zegd, dat het land thans geheel tevreden
is, maar wie gelooft dat op het oogenblik'
Er zijn nog tal van gevaarlijke klippen
in Europa te omzeilen, Duitschland kan
nog verschillende streken aanwijzen, waar
ook „verdrukte" landgenooten wonen en
als Duitschland eerst weer eenigszins op
adem gekomen is. dan zal het ongetwij
feld met nieuwe eischen komen.
Daarnaast heeft het zijn speciale kolo
niale eischen. Daar hebben de Duitsche
kranten al vol van gestaan en daarover
zijn al tientallen redevoeringen gehouden.
Tot nog toe is het vrij kalm, maar elk
oogenblik kan de roep om koloniën drin
gender worden en eiken dag kan de vrede
weer in gevaar komen.
Zal Duitschland zijn koloniën ooit terug
krijgen? Wij meenen, dat zeer spoedig het
Derde Rijk ook in dit opzicht tevreden zal
willen worden gesteld en het is alleen
maar de vraag, welk koloniaal rijk dan de
dupe zal worden.
Intusschen is het merkwaardig, dat
Italië zoo gedwee is. Het was bekend, dat
Mussolini heelemaal niet dweepte met het
plan van Hitier tot annexatie van Oosten
rijk; het was bekend, dat Hitier in zijn
Wij hebben in ons overzicht (dat bij
lange na niet volledig was) in het ge
heel niet gerept van de Jodenvervol
ging in Duitschland en van de rassen
haat, welke dit jaar tot onmenschelijke
daden heeft geleid.
In een apart klein artikeltje mogen
wij van het een en het ander nog wel
iets zeggen.
Men weet, dat het Duitsche rijk een
arisch ras wil hebben en dat het niets wil
weten van de Joden. Vandaar ook, dat de
Duitscher droomt van een groot Ger-
maansch Rijk.
De Joden hebben het de laatste jaren in
Duitschland niet gemakkelijk gehad en
ontelbaar zijn d^ gruwelverhalen, welke in
den loop der laatste vijf jaren bekend zijn
geworden.
De Jodenvervolging werd echter pas
goed ingezet in den herfst van dit jaar,
omdat Duitschland toen een mooie gele
genheid kreeg, om een reden voor die ver
volging te noemen. Men weet, dat de se
cretaris van de Duitsche legatie te Parijs
door een Jood vermoord werd en dat dit
het sein was om in geheel Duitschland te
plunderen en te branden.
Hoewel de Duitsche regeering officieel
buiten deze branden bleef, is het toch dui
delijk, dat alles goed georganiseerd was
door de hooge leiding.
Maar genoeg: men weet hoe er geplun
derd en gebrand is en deze donkere ge
schiedenis zelf behoeven wy waarachtig
niet weer op te halen.
Was het nu daarbij nog maar gebleven.
Maar neen, dit was slechts het begin van
de groote vervolging. De Joden werden
verdreven, hun bezittingen gingen grooten-
deels verloren en iedere Jood moest maar
een veilig heenkomen zoeken.
De grenzen van andere landen bleven
echter gesloten, hoewel een klein contin
gent Joden onderdak kreeg In Nederland
en Engeland. Maar de groote massa begon
actie t. o. v. de Sudetenduitschers alleen
stond. Maar de aanhankelijkheid van
Italië was toch wel zoo groot, dat Hitier
mocht rekenen op de stille medewerking
van Italië. Terwille van de dictatuur
idee
Als belooning daarvoor zwijgt Hitier
over de verdrukte Zuid-Tirolers, die toch
eigenlijk bij het groote Germaansche Rijk
hooren, maar toevallig de Italiaansehe
regeering moeten gehoorzamen.
Resumeerende, moeten wij helaas op
merken, dat de democratie weliswaar den
vrede tot twee keer toe heeft gered, maar
dat het zelf ook twee keer een gevoelige
nederlaag leed. En het nationaal-socialis
me heeft even zoovele keeren een over
winning behaald, dank z(jbluf en bru
taliteit.
Bewapenen, bewapenen
Nu is het onmogelyk, dat Chamberlain
en Daladier die nederlagen geslikt hebben
zonder daartoe te zijn gedwongen. Men
mag dus veilig aannemen, dat beide lan
den den oorlog tegen Duitschland niet ge
wild hebben, omdat zij niet gereed waren
voor den strijd. En zeker was Engeland
niet gereed. Er is echter dezen zomer in
alle landen verbazend hard gewerkt aan
de bewapening en als er op het oogenblik
een bedrijf is, waarin geen werkloosheid
heerscht, dan is het helaas in de oorlogs
industrie. Elk land gaat zich tot de tanden
wapenen en elk land moderniseert zyn
leger.
Wat moet daar op den duur van terecht
komen? Een moordpartij op groote schaal?
Of een bestendiging van den vrede? Nie
mand kan gelooven, dat de vrede daarmee
gered kan worden. Slechts is uitstel van
een oorlog door die groote bewapening
wellicht mogelijk.
De toekomst.
Wanneer wy' dit artikel besluiten, dan
moeten wij natuurlyk eenige regels schrij
ven over de naaste toekomst.
Men releveere even: Duitschland is ver
groot; Oostenrijk is verdwenen van de
kaart; Tsjecho-Slowakye zag zijn gebied
verminderd; Polen heeft nog steeds een
aantal eischen, de minderheden betreffen
de; meerdere kleine staten in Oost-
Europa zijn ontevreden; Italië voert actie
tegen Frankrijk om Tunis, Corsica en an
dere Middellandsche zee-gebieden; Frank
rijk heeft groote innerlijke moeilijkheden;
Duitschland zoekt nader contact met dat
zelfde Frankrijk; Italië zoekt contact met
Engeland en stoot tegelijkertijd Frankrijk
af; in Spanje is de beslissing nog steeds
niet gevallen, maar Italië eischt daar een
dictatuurstaat; de as RomeBerlijn is nog
hecht en krijgt zijtakken; Tsjecho-Slowa
kije wordt geleidelijk beïnvloed door het
nazi-regime
Men ziet het, allemaal moeilijkheden en
gevaarlijkheden. Allemaal punten, die een
direct gevaar zijn voor den Europeeschen
vrede.
Kunnen wij dan de toekomst hoopvol
inzien? Mogen we dan thans werkelijk
hopen op een gelukkig jaar?
Integendeel, lezers! Het jaar dat komt,
moge dan een nieuw jaar zijn, zijn ge
schiedenis moge dan nog niet geschreven
zijn, de donkere wolken zijn nu alreeds
zichtbaar en dreigen.
Over gansch Europa
een zwaren lijdensweg door het Duitsche
rijk.
Hoeveel ellende er geleden is door de
Joden, dat is niet te schatten. Hoevelen er
by neer gevallen zijn, is niet te becijferen.
Hoevelen zelfmoord er gepleegd hebben, is
niet bekend.
Wij weten alleen, dat de Jood in Duitsch
land niet meer geduld wordt en dat
Duitschland al zijn Joden kwijt wil zyn oo
de snelst mogelijke manier. Dan zal
Duitschland een land zyn van zuiver ari
sche menschen.
Maar waarheen moeten de Joden?
Dit vraagstuk kan zeker niet gemakke
lijk opgelost worden. Palestina, zegt men.
Maar kan Palestina al de Joden herber
gen? En is Palestina op het oogenblik wel
een land, waarheen men de Joden kan stu
ren? Moet men geen rekening houden met
de Mohammedanen? Moet men niet den
ken aan den strijd die daar gevoerd
wordt?
En moet men niet ook rekening houden
met de kapitalen, welke daar mee gemoeid
zyn? Want de Duitsche Joden zullen
Duitschland weliswaar moeten verlaten,
maar hun eigendommen worden natuurlijk
Duitsch bezit. Wat intusschen al weer niet
pleit voor den ariër: hij huldigt tenslotte
diefstal!
De Jodenvervolging is de meest zwarte
bladziide uit de Duitsche geschieden!*
van dit jaar.
Wanneer Hitier nu eens zeer correct ge
weest was en den Joden hun eigendommen
had laten houden, wellicht, dat dan een
oplossing gemakkelijker gevonden was!
Intusschen staat Duitschland niet meer
alleen met de Jodenvervolging. Ook In
Italië heeft men een begin gemaakt met
de zuivering van het ras en ook daar wordt
het de Joden niet gemakkelijk gemaakt.
Weliswaar is het in het land van Musso
lini nog niet tot excessen gekomen, maar
de kans daarop wordt met den dag groo-
ter.
Voor de Joden op de geheele wereld
breekt een moeilijk en donker jaar aan.
Laat ons hopen, dat de menschen in het al
gemeen zooveel beschavingsgevoel hebben,
dat zij hun medemenschen dulden.
Met dat laatste is toch werkelyk niet
veel, zeker niet te veel gevraagd...