DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Spaansche opstandelingen op
25 K.M. van Barcelona.
Maandag 23 Januari 1939
141e Jaargang
De stad voortdurend door bombardementen
geteisterd.
Successen in Estramadura.
Pe algemeene toestand.
Nog meer mutaties bij de
Duitsche Rijksbank.
Andere uitgavenpolitiek verwacht.
Nauw verband tusschen
Duitsch leger en S.A.
Britsche vliegboot ver
ongelukt.
Tien inzittenden gered.
Eenstemmigheid onder de
Arabieren.
Ook de Moefti vertegenwoordigd?
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Mo. 19 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Directeur; C. KRAK.
Hoofdredacteur; Tj. N. ADEMA.
Bijna zonder ophouden hebben de
bommenwerpers der opstandelingen in
Spanje Barcelona bestookt. Negentien
maal in het afgeloopen weekend loei
den de sirenes om te waarschuwen
voor het gevaar, dat uit de lucht
dreigde. Negentien maal zaaiden Fran
co's bombardementstoestellen dood en
verderf in de stad. Men schat het
aantal dooden op 40, het aantal ge
wonden op meer dan 70.
Zaterdagmiddag verschenen vijf vijan
delijke driemotorige vliegtuigen, geëscor
teerd door een twaalftal jagers, boven de
stad. Jachtvliegtuigen der regeering be
gonnen een gevecht met de opstandelingen
die in aantal sterk in de meerderheid
waren. Bijna alle bommen zijn neerge
komen op de volksbuurt van Barrio China.
Er vielen toen reeds verscheidene slacht
offers.
Bij de luchtgevechten van Zaterdag zijn
twee Britsche schepen door bommen ge
troffen. De „Dovenbay" maakt eenigszins
water, terwijl de „Seabank Spray" schade
aan de steenkoollading opliep. De lucht
macht der opstandelingen heeft twee toe
stellen verloren. De republikeinsche lucht
macht één. Opstandelingen trachtten blijk
baar de haven te blokkeeren om den aan
voer van voedingsmiddelen en voorraden
te verhinderen. Te Malgrat zijn de school
en vele huizen door de bombardementen
verwoest. Tien burgers zijn hier om het
leven gekomen, dertig gewond.
Gisteren 10 aanvallen.
Gisteren is Barcelona sedert het aan
breken van den dag vrijwel voortdurend
gebombardeerd. Om 1 uur gistermiddag
reeds 5 maal. Om 11 en 1 uur werden zij
uitgevoerd door resp. 16 en 12 driemotorige
vliegtuigen, die door jachttoestellen wer
den geescorteerd. Om half drie loeiden de
sirenes om te waarschuwen voor den zes
den aanval. Om kwart over zes weid Bar
celona voor de tiende maal gebombardeerd.
Eén van de vlieegtuigen der opstandelin
gen is gisterochtend neergehaald.
De 'bombardementen waren in hoofd
zaak gericht op het havengebied, daar de
opstandelingen naar het schijnt een blok
kade In de lucht willen instellen. De Brit
sche schepen Yorkbrook, Huntress, Afri-
can Mariner en Dover Abbey werden bij
de bombardementen van gisteren getroffen
en aanzienlijk beschadigd. Van de beman
ning van de African Mariner zijn vier
Grieken gedood.
Valencia en Alcoy gebombardeerd.
Gistermiddag toen Valencia voor de
vierde maal door tien van Majorea komen
de Italiaansche toestellen werd gebombar
deerd, is de brug van het Britsche vracht
schip Cardiff ernstig beschadigd. Een
Britsch matroos werd gewond. Verder
werd een arbeider gedood en zijn vier per
sonen gewond.
Vijf vijandelijke vliegtuigen hebben
voorts Alcoy gebombardeerd, 17 personen
werden gedood en 40 gewond.. Een twin
tigtal huizen werd vernield. Ook Denia
werd geombardeerd. Hier werden enkele
pesonen gewond.
Legerberichten.
In het legerbericht der regeering wordt
medegedeeld, dat de opstandelingen er na
verwoede gevechten in geslaagd zijn, hun
linies in de sectoren van Igualada en Villa-
franca vooruit te schuiven. Bij het opstel
len van het communiqué werd nog hevig
gestreden in het gebied van San Sadurni
de Nova.
Zaterdagavond werd medegedeeld, dat
Igualada nog in handen der regeeringsroe-
pen is en dat de vijand, die Vrijdag op
eenige kilometers van de stond stond,
Zaterdag door tegenaanvallen gedwongen
is zich verder terug te trekken. De regee-
ringstroepen zijn Vrijdag om strategische
redenen teruggetrokken om hun linie
rechter te maken en doorbraakpogingen
van den vijand te verijdelen.
De verdediging van Barcelona.
De regeering meldde gisteren: De
slag wordt voortgezet aan het geheele
Catalaansche front. De massamobili
satie heeft het mogelijk gemaakt de
zwakke plekken te versterken en de
weerstand is thans doeltreffend.
In den sector Villanuevay Geltry zijn
felle tegenaanvallen der regeeringstroepen
ingezet. Er wordt verbitterd gevochten om
dit stadje. De verdedigingslinie van Bar
celona is Vrijdag versterkt met 25000 man.
Een gister door den raadsheer voor
ALKMAAR, 23 Januari 1939.
Er is de laatste weken weer een ver
hoogde politieke activiteit te constateeren.
Chamberlain gaat naar Rome, Chwal-
kowsky naar Berlijn, Ciano naar Zuid-
slavië, Von Ribbentrop naar Warschau.
Het A. N. P. meldt uit Berlijn, dat men
daar in „doorgaans welingelichte krin
gen" meent te weten, dat het bezoek van
Chwalkowsky „een dier informatieve rei
zen is, die inhaerent zijn aan de politiek,
welke aan de reorganisatie van Oost-
Europa werkt, niet door geheime overeen
komsten, maar door persoonlijk contact
der verantwoordelijke staatsmannen
Men zegt verder in deze kringen, dat de
laatste weken niet zonder eenige bezorgd
heid zekere binnenlandsche stroomingen
en bewegingen in Tsjecho-Slowakije zijn
waargenomen. „In Duitschland slaat men
aldus wordt gezegd, „den arbeid der anti-
Duitsche propaganda, welke in Tsjecho-
Slowakije weer vasten voet tracht te
krijgen, aandachtig gade. Het Tsjechische
"volk mag niet vergeten, dat dergelijke
propaganda niet tot zijn voordeel gevoerd
wordt, maar steeds slechts den vijanden
der „ordenende machten" ten goede komt.
Men kan, aldus wordt verder verklaard,
aannemen, dat bij de besprekingen met
Chwalkowsky ook is gesproken over zekere
"vraagstukken van binnenlandsche pou-
.tiek, die van bijzondere beteekenis voor
Duitschland zijn
Erg veel duidelijker wordt het ons door
deze uiteenzetting niet. De bedoeling is
natuurlijk te zeggen, dat Duitschlan
Chwalkowsky naar Berlijn ontboden hee
om hem nog eens goed duidelijk te maken
dat Tsjecho-Slowakije met handen en voe
ten gebonden is en geen pogingen m
doen aansluiting bij anderen te zoeken.
Officieel is geen enkele mededeeling over
Chwalkawsky's conferentie met Hitier
gedaan.
Betreffende de door Ciano met Stoya-
dinowitsj gevoerde besprekingen is te
Rome een communiqué uitgegeven, waarin
o.m. gezegd wordt:
„Het vriendschappelijke bezoek heeft de
gelegenheid gegeven tot een diepgaande
gedachtenwisseling van de grootste har
telijkheid."
Het Italiaanseh-Zuidslavische pact
vormt een der fundamenteele elementen
der politiek van beide landen. „Terzelfder-
tijd hebben zij de verschillende situaties
in Europa bestudeerd, die voor beide lan
den van belang zijn, en hun gemeen-
schappelijken wil bevestigd om hun samen
werking voor de versterking van den
vrede en de orde in dit deel van Europa
voort te zetten en te verdiepen."
„Aan dit werk der samenwerking neemt
Italië deel in den constructieven geest,
dien de as Rome-Berlijn kenmerkt."
Vooral die opmerking over den vrede is
buitengewoon oigineel. Welk geknokel er
tegenwoordig tusschen twee staatslieden
ook plaats mag vinden, het onderwerp
„vrede" ontbreekt nooit op het program
ma. En die „constructieve geest" van de
asGeloofwaardiger klinkt de mede
deeling, dat de handelsbetrekkingen onder
de oogen zijn gezien en dat deze nauwer
aangehaald zullen worden.
Na het onderhoud, dat Chamberlain met
kardinaal Pacelli in Vaticaanstad heeft
gehad, geeft de „Daily Herald" het vol
gend resumé van de houding van het
Vaticaan, aan Chamberlain kenbaar ge
maakt.
„De Duitsche regeering heeft decreten
economie van de generaliteit gepubliceerd
decreet bepaalt, dat handel en industrie in
Barcelona vanaf heden stop gezet is, opdat
alle valide mannen tot 55 jaar en alle
vrouwen, die zich als vrijwilligers zullen
aanmelden, ter beschikking zullen kunnen
worden gesteld van het militaire gezag
voor de uitvoering van de werken, die
men hun zal aanwijzen. Uitgezonderd zijn
de oorlogsindustrieën, de sanitaire inrich
tingen en de levensmiddelenbedrijven, be
nevens de restaurants, de dagbladen en
de openbare diensten.
Van het Estramadurafront.
Naar te Valencia medegedeeld wordt,
hebben de opstandelingen hevige aanval
len ondernomen aan het Estramadurafront
in den sector van Montrerrubio en den
sector van het station Zujar op de Siërra
Quemada, doch ai deze aanvallen werden
afgeslagen. Daarentegen hebben de regee
ringstroepen in 't gebied van Esparragosa
de La Serena den berg Corchito veroverd.
Berichten der opstandelingen.
De speciale correspondent van
Havas meldde gisteren, dat volgens
het hoofdkwartier der opstandelingen
de Marokkaansche troepen van
Yague na bezetting van de kleine
haven Sitges, thans op 25 K.M. van
Barcelona zijn aangekomen.
Meer in het noorden bevinden zich
volgens dit bericht de troepen van gene
raal Garcia Valinc die aangekomen zijn
voor het groote d rp San Sadurni de
Noya, gelegen dicht bij den spoorweg van
Barcelona, eveneens op 25 K.M. der Cata
laansche hoofdstad. Igualda is gistermor
gen om negen uur 9ezet, aldus deze mede
deeling, in de andere sectoren is de op-
marsch algemeen.
Door de opstandelingen wordt medege
deeld, dat er geen versterkte regeerings-
linies meer zijn, niet meer kunnen zijn,
voor Barcelona.
Volgens berichten van deze zijde zijn
bezet: Villa Nueva y Geltru, San Quintin,
Lagranada, Lasgabanes, Arbos, Sitges,
Inguelada, Villa Franca del panades en nog
een aantal Catalaansche dorpen.
Azana op reis?
In Spaansche regeeringskringen te
Perpignan loopt het gerucht, dat president
Azana Barcelona met onbekende bestem
ming zou hebben verlaten. Men gelooft in
het algemeen, dat hij zich naar Valencia
of Madrid zal begeven.
Volgens mededeelingen van uit Barce
lona komende Franschen wordt de levens-
middelenschaarschte in de Catalaansche
hoofdstad, waar steeds meer vluchtelingen
binnen komen, voortdurend grooter.
Ontploffing in een nachtlokaal. - Bij een
ontploffing in een nachtlokaal te Niagara-
falls (V.S.) zijn zeven personen gewond. Na
de ontploffing ontstond een brand, waardoor
een schade van ongeveer 100.000 dollar werd
veroorzaakt. Na twee uur ingespannen ar
beid slaagde de brandweer erin het vuur
meester te worden.
voorbereid inzake de onteigening der goe
deren van katholieke organisaties in
Duitschland en dreigde zelfs de toepas
sing dezer decreten te doen volgen door
een vervolging van de katholieke geeste
lijkheid en geloovigen. Het Vaticaan vreest
dus, dat wanneer de Joden eenmaal vol
ledig zullen zijn geplunderd, de nationaal-
socialisten zich tot de kerkgoederen zullen
wenden, welk gestolen of gebrandschat
zullen worden voor de verkrijging van
buitenlandsche deviezen, tenzij Duitsch
land deze door meer gebruikelijke opera
ties zal kunnen verkrijgen.
Het Vaticaan zou dus wenschen, dat de
mogendheden handelsovereenkomsten met
Duitschland sluiten.
Het Vaticaan gelooft echter niet aan de
mogelijkheid van vervolgingen van katho
lieken gelijk die, waaraan de Joden bloot
staan. Hij gelooft, dat het verzet in Beie
ren en Oostenrijk sterk genoeg zou zijn om
Hitier ernstige onaangenaamheden te be
rokkenen, welke het succes van zijn an
dere plannen zou kunnen schaden."
De betrekkingen van het Vaticaan met
de Italiaansche regeering verbeteren. Ten
slotte drong, volgens de „Daily Herald",
de paus er op aan de Engelsch-Italiaansche
betrekkingen nog hartelijker aan te moe
digen en een bevredigende regeling te be
gunstigen van het Fransch-Italiaansche
geschil, daar hij zou hopen, d-t Italië bij
eenige wijziging in het front door de groote
democratieën tegen Hitier eventueel door
de groote decocratieën zou kunnen worden
gesteund.
Tenslotte verzekert het blad, dat het
Vaticaan zijn betrekkingen met de Ver-
eenigde Staten, en Groot-Britannië nau
wer zou willen aanhalen en wanneer het
oogenblik gekomen zou zijn de directe
diplomatieke betrekkingen met Washing
ton, welke in 1867 werden afgebroken,
willen hervatten.
Hitier heeft, naar het D. N. B.
meldt, de leden van het directorium
der rijksbank, vice-president Dreyse
en rijksbankdirecteur Hülse, uit hun
functies ontheven.
Tegelijkertijd heeft de Führer den
staatssecretaris van het rijksministerie
van buitenlandsche zaken, Rudolf Brink-
mann, benoemd tot lid van het direc
torium der rijksbank, onder behoud van
zijn functie van staatssecretaris.
Rijksminister van economische zaken
en rijksbankpresident Fund heeft staats
secretaris Brinkmann benoemd tot vice-
president van het directorium der rijks
bank.
Lezing gaat niet door.
De lezing, welke dr. Schacht de komen
de week in Helsingfors zou houden is
afgelast.
Schacht heeft zijn bevoegdheden
nog niet overgedragen, maar zoodra
dit gebeurd is, zal hij, zoo verwacht
men, met langdurig verlof gaan.
De minister van financiën, Schwerin
von Krosig, heeft den nieuwen rijksbank
president, dr. Funk, met zijn benoeming
geluk gewenscht. Dit gebaar, zoo meent
men, is bedoeld, om de geruchten te weer
leggen, als zou von Krosigk solidair ge
weest zijn met dr. Schacht in diens verzet
tegen sommige maatregelen, welke Funk
wilde nemen.
Londensche persstemmen.
Het plotselinge ontslag aan dr.
Schacht heeft verrassing gebaard en
een zekere bezorgdheid veroorzaakt
ten aanzien van de toekomstige finan-
cieele politiek van het rijk, en trekt
in de Britsche pers dan ook groote
belangstelling.
Er wordt op in het oog springende
wijze melding gemaakt van een tot nu toe
onbevestigd bericht, dat ook minister van
financiën Schwerin von Krosigk behoort
tot de „gematigde" leiders van het rijk die
zullen worden vervangen.
Ook de benoeming van Wiedemann tot
consul-generaal te San Francisco wordt
een veelbeteekenende wijziging genoemd
in de omgeving van Hitier.
De „Times" brengt hulde aan den
financiëelen toovenaar van het moderne
Duitschland, zooals Schacht vaak is ge
noemd.
Volgens „Daily Telegraph" schijnt er
geen twijfel mogelijk over dat de oorzaak
van de verwijdering van Schacht gelegen
is in de hardnekkigheid, waarmede hij
aandrong op een zekere mate van mati
ging in de financieele politiek.
De „News Chronicle" vergelijkt de ver
andering bij de rijksbank met de vervan
ging van Bismarck.
De „Manchester Guardian" spreekt
over een overwinning der extremistische
kringen.
Wiedemann consul-generaal te
San Francisco.
Officieel wordt medegedeeld: de consul-
generaal te San Francisco, baron von
Killinger, is voor bijzondere diensten op
het Duitsche ministerie van buitenland
sche zaken ontboden.
De Führer en Rijkskanselier heeft in
zijn plaats tot consul-generaal te San
Francisco benoemd gep. kapitein en bri
gadeleider van het nationaal-socialisti-
sche vervoercorps Wiedemann.
Volgens Reuter is de interpretatie wel
ke aan deze benoeming van Wiedemann
tot consul-gener. te San Francisco gegeven
wordt, niet juist. Deze benoeming zou
geen onderdeel zijn van de actie om de
gematigde elementen uit de omgeving
van den Führer te weren en moet niet in
verband worden gebracht met het heen
gaan van Schacht als president van de
rijksbank. De benoeming is een „normale
ontwikkeling van Wiedemann's Carrière".
De Duitsche regeering heeft be
langrijke maatregelen genomen ter
versterking der Duitsche weermacht
en tot het vormen van een nauwer
verband tusschen leger en S. A.
Hitier heeft n.1. gedecreteerd, dat het
onderscheidingsteeken van de S. A.
voortaan de waarde zal hebben van
het militaire onderscheidingsteeken der
bruine militie en den grondslag zal vor
men van de pre- en post-militaire oplei
ding. Elke Duitscher van zeventien jarigen
leeftijd, die geschikt is voor den wapen-
dienst, is verplicht het militaire onder
scheidingsteeken der S. A. te verkrijgen
als voorbereiding voor den militairen
dienst. De soldaten, die actieven dienst
verricht hebben, zullen worden ingelijfd
bij de z.g. Wehrmannschaften, nieuwe for
maties, die met de S. A. in nauw verband
staan, en waar zij, naar gelang der behoef
ten van het geregelde leger, een speciale
militaire training zullen ondergaan.
De „Cavalier", een vliegtuig van de
Imperial Airways, dat dienst deed tus
schen New-York en de Bermuda-eilan
den, is Zaterdag verongelukt. Het moest,
doordat de motoren weigerden, op zee
dalen en zond toen noodseinen uit,
meldende, dat het toestel zinkende was.
Onmiddellijk werd hulp gezonden en
men slaagde er in, tenminste 10 inzit
tenden te redden.
Geruimen tijd is door vliegtuigen en
schepen gezocht naar het vliegtuig „Cava
lier", dat S. O. S.-seinen had uitgezonden.
Eindelijk heeft het schip „Esso Baytown"
het wrak van het vliegtuig gevonden en tien
der inzittenden gered. Zij waren zoo uitge
put, dat zij den eersten tijd niets konden
zeggen. Drie andere inzittenden van het
vliegtuig worden vermist en men vreest,
dat zij verdronken zijn.
De kotter van de kustwacht „Champlain"
zoekt nog de omgeving af met sterke zoek
lichten, hoewel men weinig hoop heeft.
Te zes uur Zondagochtend is het stoom
schip „Erie" bij de „Esso Baytown" aange
komen en de dokter van dit schip heeft zich
onmiddellijk naar de „Esso Baytown" be
geven om de geredden hulp te verleenen.
De tien overlevenden hebben later mede
gedeeld, dat zij zich gedurende tien uur
aan het wrak van het vliegtuig hebben vast
geklemd. Ieder oogenblik dreigde het wrak
te zinken, alleen de vleugels staken nog
boven het water uit en hierop hadden be
manning en passagiers met doorweekte
kleeren en verkleumd van koude zich vast
geklemd. Drie personen raakten bewuste
loos en werden door de golven in zee ge
slagen. Vermoedelijk zijn zij verdronken.
Onder de passagiers bevond zich een echt
paar, dat voor zijn veertigjarig huwelijks-
feest een vacantiereisje naar de Bermuda
eilanden maakte, een van de andere gered
den had onlangs een ongeluk gehad, waarbij
hij een arm brak. Toch wist hij zich vast te
houden.
De kustwacht te New-York heeft mede
gedeeld, dat het zoeken naar de vermiste
inzittenden van de vliegboot Chevalier gis
teravond wordt gestaakt, daar het volgens
de mededeelingen van de overlevenden geen
twijfel lijdt, dat de vermisten verdronken
zijn.
De vermisten zijn twee Amerikaansche
passagiers en de steward, een Engelschman.
Luchtvaartdeskundigen schrijven het onge
luk toe aan het bevriezen van den carbura
teur. Men neemt verder aan, dat de romp,
die zoo gebouwd was, dat hij bij een nor
male zee drijvende moest blijven, door het
plotseling hard neerkomen op het water lek
geslagen is.
In een Zaterdag na de slotvergade
ring der Palestijnsch-Arabische confe
rentie te Caïro uitgegeven communiqué
wordt gezegd, dat volkomen begrip en
eenstemmigheid onder alle afgevaar
digden heerscht.
De Egyptische delegatie voor de Palestijn-
sche conferentie van Londen bestaat uit
prins Abdel Moneim, zoon van den ex-
khedieve Alimaher Pasja en uit Mashaat
Pasja, den Egyptischen ambassadeur te
Londen.
Volgens de „Balach" zouden de Arabische
gedelegeerden het er over zijn eens gewor
den, dat zij te Londen de volgende eischen
zullen stellen: het recht der Palestijnsche
Arabieren op onafhankelijkheid moet er
kend worden; het plan voor een Zionisti-
schen staat in Palestina moet opgegeven
worden; er moet een EngelschPalestijnsch
verdrag worden gesloten naar het voor
beeld van het Britsche verdrag met Irak;
de Joodsche immigratie moet verboden
worden.
Ook de oppositie vertegenwoordigd?
Generaal Noeri Said, de minister-presi
dent van Irak, is gisterochtend per speciaal
vliegtuig naar Beiroet vertrokken, waar hij
een onderhoud met den Moefti zal hebben.
Hij zou den Moefti willen bewegen, in te
stemmen met den wensch der Britsche re
geering, dat alle Palestijnsche partijen, ook
de oppositie, te Londen vertegenwoordigd
zullen zijn. In verband hiermee zijn ge
ruchten in omloop, dat de samenstelling der
delegatie gewijzigd zal worden.
Arabische delegatie Dinsdag naar
naar Londen.
De gedelegeerden der Palestijnsche Ara
bieren zullen, naar één hunner aan Reuter
vèrklaard heeft, Dinsdag naar Londen ver
trekken om de Ronde Tafelconferentie bij
te wonen. Reuters zegsman voegde hieraan
toe, dat de gedelegeerden ten aanzien van
het succes der conferentie hoopvol zijn.
Zie verder Buitenland pag. 3, 2e blad.
«i i l.1
