DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
FRANCO'S TROEPEN BLIJVEN
OPRUKKEN.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 24 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Directeur: C. KRAK.
Zaterdag 28 Januari 1939
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
141e Jaargang
Badalone en tal van andere Catalaansche
plaatsen bezet.
VLUCHTELINGENVRAAGSTUK
BAART ZORG.
Verklaring van
generaal Casado.
De algemeene toestand.
Geen conferentie van Vier?
Dreigende uitlating.
30,000 dooden bij de
aardbeving.
Begin van epidemieën.
De militaire taak van
de S. A.
Nieuws in 't kort.
ALKMAARSCHE COURANT
Gisterochtend tien uur zijn de troe
pen van Franco Barcelona binnenge
rukt. De linksche strijdmacht is, met
achterlating' van al haar materieel, ge
vlucht. Zelfs haar kanonnen heeft zij
achtergelaten, hoewel zij deze tot nu toe
steeds meenam. Bij de bezetting wer
den achthonderd gevangenen gemaakt.
Aan de kust hebben de rechtschln het
dorp San Juan de Vilasar bezet. Hier wer
den 1000 republikeinen gevangen genomen
en tien kanonnen buitgemaakt. De laatste
dagen is den troepen van Franco een aan
zienlijke hoeveelheid oorlogstuig in handen
gevallen. Alleen te Moncada zijn 600 wa
gens met materiaal veroverd.
Voorts zijn nog de dorpen Masnou, Pre-
mia en Demar bezet. Daarbij is een geheele
gemotoriseerde colonne gevangen genomen.
Gistermiddag is de civiele garde, die
voortaan de orde te Barcelona zal handha
ven, onder algemeene geestdrift in de stad
aangekomen. Langzamerhand vertrekken
thans de troepen uit Barcelona naar het
noorden.
Vrijwel de geheele bevolking toeft bui
tenshuis en neemt deel aan de vreugdebe-
toogingen of kijkt toe, aldus Reuter. Jon
gens en meisjes trekken in lange optochten
langs de boulevards onder het geroep van
„Viva Franco". De toeschouwers beant
woordden den rechtschen groet geestdrif
tig. Overal wapperen de vlaggen, kinderen
wuiven met vlaggetjes en wimpels.
Daar het front in noordelijke richting
verder geschoven wordt, kan het normale
leven geleidelijk aan terugkeeren. De cor
respondent van Reuter, die vanochtend
vroeg een wandeling door de stad maakte,
merkte op hoe de dagelij ksche arbeid wordt
hervat, de trams reden weer en waren vol
werklieden. De republikeinen hebben de
stad verlaten zonder de licht- en telefoon-
leidingen te hebben beschadigd. Ook de te
legraaf functionneert normaal. In de stra
ten opgestelde luidsprekers brengen de be
velen der overheid over.
Gisteren heeft de menigte enkele gebou
wen van linksch-politieke partijen in brand
gestoken, nadat gebleken was dat in deze
gebouwen aanzienlijke hoeveelheden le
vensmiddelen lagen opgeslagen.
„Terwijl de aanvallers den
vrede aankondigen, zien wij snel
een groote wereldtragedie nade
ren, waaraan wij zullen deelne
men zonder ons vertrouwen te
verliezen".
Aldus generaal Casado, op één
na de hoogste bevelvoerder van
de regeeringstroepen aan het
Madrileensche front, in een uit
dagende verklaring waarin hij
verder zeide:
„De oorlog zal zoo lang duren
als noodig is om Spanje veilig te
maken voor de Spanjaarden.
Vrijdag is het eerste vliegtuig van de
Ala Littoria uit Rome naar Barcelona ver
trokken, waarmede de dagelij ksche dienst
RomeBarcelona hersteld is.
Uit Genua wordt vernomen dat de Ita-
liaansche schepen, welke op Zuid-Amerika
varen, Barcelona wederom zullen aandoen,
zoodra de Spaansche regeering haar toe
stemming zal verleenen.
Uit Madrid meldt Reuter, dat generaal
Casado, op één na de hoogste bevelvoerder
van de republikeinsche troepen aan het
Madrileensche front, een verklaring heeft
gepubliceerd, waarin hij zegt: „De oorlog
zal zoo lang duren als noodig is om Spanje
veilig te maken voor de Spanjaarden. Ter
wijl de aanvallers den vrede aankondigen,
zien wij snel een groote wereldtragedie na
deren, waaraan wij zullen deelnemen zon
der ons vertrouwen te verliezen".
Deerniswekkende toestand der
vluchtelingen.
Wat den stroom van vluchtelingen
naar het nog niet bezette gedeelte van
Katalonië en naar de Fransche grens
betreft, wordt door Reuter uit Perpig-
nan gemeld, dat duizenden vluchtelin
gen, voortgedreven door den angst voor
de bombardementsvliegtuigen van
Franco, in de steden en dorpen van
DE VERDEELING VAN SPANJE. Bovenstaand kaartje, bijgewerkt tot
Vrijdag, toont, hoe het huidige Spanje er uitziet. De republikeinen bezetten nog
slechts 't gedeelte, dat verticaal gearceerd is. AI 't overige is in handen van Franco.
Noord-Katalonië aankomen. De autori
teiten te Figueras hebben aan Frank
rijk dringend om medicamenten ge
vraagd. De weg tusschen deze stad en
de Fransche grens, die 25 K.M. lang
is, is vol vluchtelingen. Te Figueras
hebben zich tooneelen van onbeschrij
felijke verwarring afgespeeld. Men zag
regeringsambtenaren,, die op zoek
naar hun departementen waren, minis
ters, die hun collega's trachtten te vin
den, huilende moeders, die naar haar
kinderen zochten en kleine jongens en
meisjes,, bedelend om brood.
De vluchtelingen hebben bitter van de
koude te lijden. De sanitaire toestanden zijn
ontstellend. De militaire Volkenbondscom
missie voor de verwijdering der vrijwilli
gers, die hier gevestigd is, dringt er op aan
dat zij zal mogen meehelpen aan de hulp
verleening, ofschoon dit niet haar eigen
lijke taak is. De republikeinsche autoritei
ten doen wat zij kunnen en verhinderen
een wanordelijken uittocht van vluchtelin
gen naar Frankrijk. De vluchtelingen wor
den door carabineros gecontroleerd, eerst
te Gerona en daarna te Figueras, waarna zij
in zooveel mogelijk georganiseerde groepen
over Noord-Katalonië worden verdeeld.
150.000 vluchtelingen naar Frankrijk?
Het Fransche ministerie van buitenland-
sche zaken deelt mede, dat de minister van
buitenlandsche zaken Bonnet bezoek heeft
ontvangen van den Spaanschen ambassa
deur, die uiteenzette dat na het houden van
Beroep op Duitschland
tot bezwering van hei
oorlogsspooh
Achttien vooraanstaande personen uit
alle kringen van de Britsche samenleving
hebben een oproep gericht tot de leiders
van het volk van het „Groot-Duitsche
rÜk", om met hen samen te werken „in
de uiterste poging om het spook van den
oorlog te bezweren." Deze oproep is ge-
teekend door Lord Willingdon, Lord
Derby, Montagn Norman, John- Maxfield,
Lord Dawson of Penn, Sid Edward Lu-
tyens, Lord Horder, Lord MacMillian,
Lord Eustacy Percy, Sir Michael Sadler,
Vaughan Williams, Sir William Bragg, Sir
Arthur Eddington, Sir Kenneth-Clark en
Lord Brughley.
In den oproep wordt onder meer ge
zegd: „Er hangt een sfeer van onbehaag
lijkheid over de geheele wereld. Mannen
en vrouwen in alle landen weten niet wat
de volgende weken en maanden zullen
brengen. Zij zien hoe aan alle kanten
enorme hoeveelheden oorlogstuig worden
opgestapeld, zij zien, hoe plannen voor de
verdediging der burgerbevolking gemaakt
worden en zij beseffen maar al te goed,
dat onder de bestaande omstandigheden
een oorlog tusschen krachtig georgani
seerde staten slechts dood en verderf kan
brengen in tallooze gezinnen waarbij geen
onderscheid wordt gemaakt volgens leef
tijd of sexe.
Zij zien hoe onze beschaving, waaraan
n.annen en vrouwen van alle standen en
uit alle landen het hunne hebben bijge
dragen, bedreigd wordt door de grootste
ramp, welke ooit in de geschiedenis der
menschheid is voorgekomen.
Het is tijd, indien wij al niet te laat
zullen zijn, dat de menschen van goeden
wil, die waardeering hebben voor de
vruchten der beschaving, die geen haat of
wraakgevoelens in hun hart koesteren en
die in alle oprechtheid wenschen in
vriendschap te leven met hun medemen-
schen in alle landen, het woord richten tot
gelijkgezinden over de grenzen, opdat die
hun gaven van hart en hoofd mogen ge
bruiken om mede te werken tot het voor
komen van de grootste ramp en tot het
slechten van de kunstmatige muren van
haat, waardoor wij dreigen verdeeld te
worden. Wij Engelschen verlangen niet
om anderen onzen wil op te leggen. Ter
wijl wij vastbesloten zijn onze vrijheid te
verdedigen, staan wij op de bres voor een
vrede van gelijkheid en gerechtigheid
voor allen en voor de heerschappij der ge
rechtigheid in de internationale betrek
kingen, welke de eenige basis is, waarop
onze beschaving kan worden behouden.
Wij weten, dat geen enkele beschaving,
zoo zij al blijft bestaan, onveranderlijk is,
maar de naties zullen alleen in een geest
van samenwerking met anderen een
duurzame oplossing vinden voor hun
vraagstukken.
Bovenal doen wij een beroep op leiders
en volk-van het Groot-Duitsche rijk, op
dat zij op dit oogenblik van macht en in
vloed in hun geschiedenis de groote gaven
gebruiken, waardoor zij gedurende eeu
wen ons gemeenschappelijk erfdeel op
alle terreinen van menschelijke kennis en
bedrijvigheid hebben verrijkt en met ons
samenwerken in een uiterste poging om
het spook van den oorlog en van vijand
schap tusschen de volken te bezweren, en
in een geest van vrije en zelfgewenschte
samenwerking de eenige geest, waar
door aan onze en aan hun behoeften kan
worden voldaan met ons te bouwen
aan een betere toekomst, zoodat wij niet
alleen onze beschaving zullen behouden,
maar haar ook vergroot door onze erva
ring aan onze kinderen kunnen nalaten."
Jean Mistler, voorzitter der Fransche
Kamercommissie voor buitenlandsche za
ken, heeft gisteren een lezing gehouden
over de diplomatieke positie van Frank
rijk na de overeenkomst van München. Hij
zeide te gelooven, dat Duitschland thans
streeft naar „consolidatie der verkregen
voordeelen en economische penetratie
naar de Zwarte Zee." Hij achtte het even
wel waarschijnlijk, dat in Transsylvanië
moeilkheden zullen ontstaan en dat het
vraagstuk der Hongaarsche minderheid
gesteld zal worden op dezelfde wijze als
het Sudeten-Duitsche vraagstuk. Het
vraagstuk der Italiaansche ejschen lijkt
van meer onmiddellijke beteekenis te zijn.
Mistler betoogde, dat de juridische positie
van Frankrijk onaantastbaar is. Hij be
treurde de misverstanden, ontstaan door
de sancties en het terugroepen van den
ambassadeur, en achtte zich gerechtigd
om te zeggen, dat Italië op het hellende
vlak is door het geleidelijk scheppen van
een conflict, waarvoor de overeenkomst
van 1935 allen grond heeft weggenomen.
De kansen op een ideologischen oorlog
zijn meer dezelfde als in het begin van
den Spaanschen strijd. Het grootste ge
vaar zou bestaan in een oorlog, die zou
ontstaan door onderschatting der krach
ten, door het geloof, dat de democratische
landen geen voet bij stuk zullen houden
of dat de Fransc^-Britsche vriendschap
zal verslappen. De landen van vrijheid
moeten hun krachten vereenigen, reeds
thans, om een oorlog te vermijden. Het is
wenschelijk, dat Engeland door dienst
plicht en Frankrijk door uitbreiding zijner
productie degenen, die verlokt zouden
kunnen worden door een avontuurlijke
politiek, doen begrijpen, dat zij zouden
komen te staan tegenover mogendheden,
die vastbesloten zijn hare vrijheden en
levensbelangen te verdedigen.
een ministerraad de Spaansche republi-
keinsch regeering tot de overtuiging is ge
komen, dat het plan tot het scheppen van
een zone in Spanje, bij de Fransche grens,
waarin 150.000 gevluchte vrouwen, kinde
ren en ouden van dagen zouden worden
verzorgd, bijna niet te verwezenlijken is.
Hij stelde Bonnet dus opnieuw voor, deze
vluchtelingen in Frankrijk of ook Noord-
Afrika toe te laten.
Bonnet heeft den ambassadeur geant
woord, dat hij dit voorstel, wegens het hu
manitaire belang, waarvoor hij alle aan
dacht had aan den ministerraad, die mor
genochtend bijeenkomt, zou voorleggen.
Uit Burgos verluidt, dat Franco gekant is
tegen het denkbeeld van een neutrale zone
op Fransch gebied ten behoeve van dege
nen, die voor den opmarsch der rechtschen
vluchten.
De Fransche consul-generaal te Barcelo
na heeft medegedeeld, dat de Fransche ko
lonie te Barcelona, welke enkele duizen
den leden telt, geheel ongedeerd is. De
Fransche kruiser „Suffren" heeft de reede
van Caldetas verlaten om naar Port Ven-
dres te stoomen.
De Britsche kruiser „Devonshire" is te
Port Vendres aangekomen met den Brit-
schen gezant in Spanje en het gezant-
schapspersoneel aan boord. De gezant is
doorgereisd naar Perpignan, vanwaar hij
zich naar Figueras begeeft. Daar zal de le
gatie gevestigd worden.
Hitier heeft generaal Franco een tele
gram doen toekomen, waarin hij hem ge-
lukwenscht met de overmeestering van Bar
celona.
De Japansche maarschalk prins Kanin,
chef van den generalen staf, heeft gen.
Franco een telegram gericht, waarin hij
hem gelukwenscht met den val van Barce
lona en hulde brengt aan den arbeid van
het rechtsche leger „in overeenstemming
met den geest van het anti-Kominternpact".
De minister van oorlog, Itagaki, heeft
Mussolini een gelukwenschtelegram gezon
den.
Van bevoegde Italiaansche zijde worden
de in het buitenland gepubliceerde berich
ten, volgens welke Italië het initiatief zou
willen nemen voor de bijeenroeping van
een conferentie van vier mogendheden
voor de regeling van het Spaansche vraag
stuk, verzonnen genoemd.
Voor de door den Franschen minister van
buitenlandsche zaken, Bonnet, in de Ka
mer vermelde mogelijkheid van een alge
meen, op Fransch initiatief bijeen te roepen
conferentie, is de tijd niet rijp.
De Lavoro Fascista schrijft in dit. ver
band, dat een dergelijk voorstel slechts ten
doel zou hebben Frankrijk de gelegenheid
te geven zich te onttrekken aan de verant
woordelijkheid voor de fouten van zijn
Spaansche politiek.
De Italiaansche minister Farinacci heeft
te München verklaard, dat „Italië nooit zal
kunnen dulden, dat het nabij Italië gelegen
Tunis in het bezit is van een land, dat al
dus Italië van het zuiden uit zou bedreigen.
Doodvonnis in Duitschland. - Na een
proces, dat vier dagen heeft geduurd, is te
Berlijn de vroegere functionaris van den
rooden frontstrijders bond, Max Rothert,
ter dood veroordeeld wegens moord. Hij
heeft destijds in Karlshorst tijdens een
communistische betooging een lid van de
Jong Duitsche Orde neergestoken.
Volgens niet-officieele schatting zijn
bij de aardbeving in Chili 30.000 per
sonen omgekomen en 50.000 gewond.
Te Concepcion bedraagt de schade
300.000.000 pesos. Er is daar een begin
van epidemieën geconstateerd.
Volgens een getuige van de aardbevings
ramp zou in de stad Chillan 70 procent der
bevolking zijn omgekomen. In de stad
Cauquenes zijn meer dan 2.000 dooden en
500 gewonden, te Longavig 800 dooden.
Men vreest bovendien, 'n typhusepidemie
in de geteisterde gebieden, waar het ver
voer nog zeer bemoeilijkt wordt. Het leger
oefent toezicht uit op de radio, de telegraaf
en de telefoon en slechts officieele berichten
worden gepubliceerd.
Pokstof per vliegtuig.
Met een vliegtuig der Pan American Air
ways wordt een hoeveelheid pokstof tegen
typhus naar het Amerikaansche Roode Kruis
in Chili gezonden. Het betreft 262 pond.
welke door particulieren zijn beschikbaar ge
steld.
Te Chillan heerscht, naar gemeld wordt,
gebrek aan levensmiddelen en medicijnen.
De militaire bevelhebber heeft het vertrek
gelast van alle personen, wier aanwezigheid
voor het oogenblik niet strikt noodzake
lijk is.
De regeering houdt zich overigens bezig
met de evacuatie van door de aardschokken
geteisterde steden.
Te Chillan is een nieuwe aardschok ge
voeld, welke de bevolking nochtans niet
heeft verontrust.
Het blad van de hoogste S. A.-Ieiding
„Der S. A.-Mann" hield zich gister
diepgaand bezig met de verordening
van Hitier, die de militaire vooroplei
ding en de oefening na den diensttijd
aan de S. A. opdraagt.
Het blad schrijft o.a. het volgende;
De verordening van den Füfrer, die reeds
i.i korten tijd als essentieele opvoering van
het geestelijke en feitelijke militaire poten
tieel haar uitwerking zal hebben, waarborgt
thans voor altijd de eenheid der opleiding
van den man van het zeventiende levens
jaar tot den hoogsten leeftijd, waarop hij
tot militairen dienst bekwaam is. Terwijl in
de S. A. zelf het beginsel der vrijwilligheid
uiteraard behouden wordt, eischt de oplei
ding na den diensttijd een verplichtend
stellen. De verordening van den Führer zal
ook in de tot dusverre reeds vriendschappe
lijke verhouding van partij en weermacht
een effect hebben in de richting van een
activistische en naar wereldbeschouwing
verdiepte samenwerking. Door het feit, dat
de opperbevelhebber van het leger, overste
generaal von Brauchtisch deze ontwikkeling
door persoonlijk initiatief bevorderd en mede
tot stand gebracht heeft, is de beste garantie
aanwezig, dat de samenwerking in de prac-
tijk met succes zal verloopen. De omvatten
de taak, die door deze verordening door den
Führer aan de S.A. is opgelegd, is tevens 'n
bewijs van vertrouwen van Adolf Hitier
jegens zijn chef van den staf, zooals dat
nog niet was voorgekomen. Anderhalf mil-
lioen strijdvaardige mannen staan thans
gereed tot uitvoering van de verordening
van den Führer. De bruinhemden zullen er
voor waken, dat het zwaard der macht, dat
Adolf Hitier gesmeed heeft, niet meer in
moede handen komt.
Tankwagen verongelukt. - Op het sta
tionsemplacement van Ploesti (Roemenië) is
een goederentrein tegen een petroleumtank-
wagen opgebotst. Er deed zich een gewel
dige ontploffing voor. Vier personen zijn om
het leven gekomen, zes gewond.
Duitsche expeditie naar Afrika. De
zer dagen is een uit tien leden bestaande
Duitsche wetenschappelijke expeditie naar
Afrika vertrokken voor een tocht van negen
maanden door Abess'nië, Kenya en Tan-
ganyika. In deze gebieden zal zij ethnologi-
sche en zoölogische onderzoekingen doen
voor de musea te München, waarbij vooral
veel opnamen in driekleurendruk gemaakt
zullen worden. Het andere doel van deze
expeditie is, zoo wordt verklaard „den Duit-
schen ondernemingsgeest en het Duitsche
streven naar wetenschrp naar het verre
Afrika te brengen. In Abessinië zal de expe
ditie alle medewerking ondervinden van de
Italiaansche autoriteiten. Expeditieleider is
Paul Hartlmaier die reeds verscheidene be
zoeken heeft gebracht aan Afrika en Britsch
Indië. Van Genua gaat men over zee naar
Massawa in Eritrea.