DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.' Stroom van vluchtelingen verlaat Spanje. Franco eischt volledige overgave. Technische storing. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—, franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. rai PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. No. 32 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C. KRAK. Dinsdag 7 Februari 1939 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 141e Jaargang Sedert eenige dagen passeert een stroom van duizenden vluchtelingen de Spaansch-Fransche grens. Het zijn niet alleen vrouwen en kinderen, die vluchten voor de troepen van generaal Franco, het zijn ook weerbare mannen, ze fs soldaten en officieren van het republikeinsche leger, die op de vlucht gedreven zijn en nu een toevluchtsoord zoeken in het nabije Frankrijk, waar zij worden geïnterneerd. Aan de grens worden zij snel gefouilleerd en ontwapend, voorzoover de militairen nog wapens hebben. Want de ravijnen aan de Spaansche zijde der grens zijn bezaaid met geweren, die de vluchtende soldaten hebben weggeworpen. Zoo gaat het nu al twee dagen lang. En de stroom vluchte lingen strekt zich nog steeds kilometers ver uit. MOEILIJKE POSITIE DER REGEERING. Aanslag op generaal Prchala Chamberlain waarschuwde Italië. Fransche pers roemt de duidelijke taal. De bomaanslagen in Engeland. Een geheimzinnig plan gevonden. Door het springen van een plaat geraakte hedenmiddag onze rotatiepers stuk, zoodat de geheele pers stil stond. Hoewel terstond het technisch personeel aan het werk ging, om de schade te herstellen, ging daar zooveel tijd mee heen, dat het onmogelijk was, dit nummer op tijd bij onze abonné's te bezorgen. De algemeene toestand. ALKMAARSCHE COURANT, Volgens officieele berichten uit Pa rijs bedraagt het aantal Spaansche vluchtelingen, dat sedert Zondagavond de grens is gepasseerd, omstreeks 40.000. De vrouwen en kinderen wor den in centrale punten bijeengebracht, van levensmiddelen voorzien en daarna naar het binnenland vervoerd. Voor de gewonden zijn kleine hospitalen inge- ridht, waar zij voorloopig verbonden worden. De militairen worden geïnterneerd te Argeles, waar een kamp voor 100.000 man is ingericht, terwijl waarschijnlijk nog eenige andere kampen zullen wor den beschikbaar gesteld. Het ziet er dan ook naar uit, dat de or ganisatie, die door Sarraut is uitgewerkt tijdens zijn bezoek, en waaraan hij in feite Sl verscheidene maanden gewerkt heeft, voldoende is. Men verwacht in de komende dagen een stroom van 100.000 tot 140.000 personen, militairen en burgers. Winneer men rekening houdt met de 130.000 vrou wen en kinderen, die de grens sedert een Week reeds gepasserd zijn, kan men het aantal personen, dat Frankrijk onderdak zal moeten geven, beramen op 270.000 tot 300.000. De kosten worden geraamd op 3 tot 10 francs per persoon per dag. Sedert verscheidene dagen is ook een ze kere hoeveel materiaal over de grens geko men, o.m. een zestigtal vliegtuigen, vracht wagens etc. Franco eischt totale overgave. Inmiddels wordt er nog steeds ge vochten en de pogingen tot bemidde ling in het Spaansche conflicc, welke van Fransche en Britsche zijde werden ondernomen, zijn afgestuit op de af wijzende houding van Franco, die zooals overigens te begrijpen is een onvoorwaardelijke overgave van het republikeinsche bewind en deszelfs leger eischt. Men meent te weten, dat de republikein sche leiders niet uitdrukkelijk om deze be middeling hebben gevraagd, doch dat Ne- grin reeds enkele dagen geleden heeft laten doorschemeren, dat hij bereid was, een vrede te aanvaarden op de drie voorwaar den, welke hij onlangs in zijn rede vcor het romp-parlement te Figueras had uiteenge zet. Inlichtingen uit diplomatieke kringen schijnen inmiddels te bevestigen, iat ei een scheuring is ontstaan tusschen Azana eenerzijds en Negrin en Del Vayo ander zijds. Eerstgenoemde, die zich op he oogenblik in Frankrijk bevindt, is vcor een onvoorwaardelijke overgave, terwijl Ne grin, wiens verblijfplaats niet bekend is, nog blijf vasthouden aan den eisch inzake inwilliging van zijn drie voorwaarden. Positie der regeering. De Spaansche republikeinsche regeering, welke zich op het oogenblik op Fransch grondgebied bevindt, staat voor een n.erk- Generaal Franco waardig dilemma. Eenerzijds heeft zij Aza na tot dusver niet ertoe kunnen bewegen, zijn toestemming te geven tot verplaatsing van den regeeringszetel naar het Spaansche gebied, dat nog door de republikeinsche troepen bezet gehouden wordt; anderzijds kan zij, zoolang zij op Fransch grondgebied vertoeft, haar functies niet meer uitoefe nen, tenzij de Fransche regeering haar extra-territoriale rechten zou verleenen, zooals de Belgische regeering tijdens den wereldoorlog in Frankrijk genoot. Men weet nog steeds niet, waar Negrin zich eigenlijk bevindt. Den geheelen dag hebben de Fransche ambassadeur Henry en de Britsche zaakgelastigde Stevei.son ge tracht, met hem in contact te komen, doch hun pogingen bleven tot dusver zonder re sultaat. Vermoed wordt, dat hij weer in Spanje is. De kunstschatten naar Geneve. De werken van Spaansche kunst, aldus meldt Havas uit Geneve, die gisteren over de grens aan de Pyreneeën zijn gekomen, worden binnenkort te Geneve verwacht. Zij zullen veilig worden opgeborgen in het Volkenbondspaleis en waarschijnlijk ten voordeele van het Internationale Roode Kruis worden tentoongesteld. Zaterdag is ter zake een overeenkomst geteekend door Alvarez del Vayo,, namens de Spaansche regeering. In deze overeen komst wordt bepaald, dat wanneer de oor log geëindigd zal zijn, de werken van Spaansche kunst, welke onder de persoon lijke hoede zijn gesteld van Avenol den secretaris-generaal van den Volkenbond, zullen worden teruggegeven aan de dan be staande Spaansche regeering. Dobry Wieczor meldt uit Chust, dat gisteravond een aanslag werd gepleegd op den Tsjechischen generaal Prchala op het oogenblik, dat deze het paleis van den minister-president verliet na een bezoek aan Wolosin. Er werden drie revolverschoten gelost op den generaal, die niet werd gewond. De man, die den'aanslag heeft gepleegd, zekere Loesjtsjak, een Oekrainer, lid van een terroristische organisatie, werd gear resteerd. Ofschoon Italië's eischen tegenover Frankrijk hoofdzakelijk grondgebied betreffen, kan in wezen eigenlijk over eer* 1 strijd om de macht ter zee worden gesproken, omdat voor beide landen het onbelemmerde verkeer over de Middellanc.sche Zee noodzakelijk is. Hoewel minder direct, heeft ook Engeland zoodanige belangen. Hoe elk dezer landen zijn verbindings wegen ter zee verdedigen kan, toont bovenstaande kaart. Daarbij dient met de de ontwikkeling van den toestand in Spanje rekening te worden gehouden. De Fransche bladen roemen unaniem de houding van Chamberlain, die vol gens hen Italië en Duitschland gewaar schuwd heeft en die door zijn jongste verklaring den vrede een dienst heeft bewezen. Zoo schrijft de „Figaro"; Een zoo zuiver bepaalde houding, welke geen plaats voor onzekerheid overlaat, kan slechts dienstig zijn aan den vrede. Hiermede wordt een eind gemaakt aan de actie eener buiten- landsche pers, die haar hoop niet verborg, een breuk te zien ontstaan in het accoord tusschen beide landen, en die op die hoop wellicht wie weet wat voor avontuurlijke plannen bouwde. De „Petit Parisien" schrijft: De woorden van Chamberlain beteekenen eigenlijk, dat indien Italië morgen met Frankrijk ruzie zou zoeken door bijv. een ernstig incident uit te lokken, de FranschEngelsche sa menwerking terstond in werking zou tre den. Men moet er zich in Rome dus aan ontwennen te meenen, dat Engelanc als een soort scheidsrechter tusschen Frankrijk en Italië zal staan. Engeland wil met Italië op vriendschappelijken voet blijven, maar die vriendschap heeft tot grenzen de plich ten van bijstand jegens Frankrijk. In de „Epoque" schrijft de Kerillis: Se dert een vijftal dagen deinst het oorlogs- spook weer af. Duitschland en Italië vree zen voor een politieke constellatie als in 1914. De Populaire schrijft: Chamberlain heeft den twee dictators duidelijk gemaakt, dat verre van het Fransch-Engelsche blok te schokken, hun vreesaanjagende manoeu vres slechts tot uitwerking hadden, het te versterken en op te werpen als een ge duchte hinderpaal voor hun wensch naar de hegemonie in Europa. Wij kunnen hem slechts vurig danken voor de bijdrage, wel ke hij hiermede den vrede geleverd heeft. Tenslotte schrijft de communistische De ambtenaar van het O. M. bij de politierechtbank te Londen heeft gisteren in de zaak tegen twaalf man nen, die beschuldigd worden van samen zwering, naar aanleiding van de jongste bomaanslagen, gerefereerd aan een ge heimzinnig plan. Hij noemde het plan veelomvattend en zeide, dat het bijna het geheele ter rein der publieke activiteit betreft. Hij deelde mede, dat nog twee personen waren gearresteerd, van wie één „van aanzienlijk belang voor de organisatie was"/ Politiebeambten in uniform stonden voor de deuren op post, terwijl agenten in burger in de straten bij het gebouw surveilleerden. De openbare aanklager verklaarde, dat het zoogenaamde „S-plan" op één der be schuldigden is bevonden. Het is gebleken, dat er een vereeniging bestaat, welke be kend is onder den naam Iersche republi keinsche leger, die verantwoordelijk is voor het plan en uit het document blijkt, dat deze organisatie in Engeland zeer actief is. Het document begint als volgt: „Teneinde een maximum effect op de wereld te maken, moet de beweging worden ten uitvoer ge legd, wanneer er niet een groote oorlog of een wereldcrisis gaande is. Doch indien zij wordt ten uitvoer gelegd, wanneer er onrust is, is te verwachten, dat zenuwachtigheid en de zenuwachtige gevoelens der regeering, evenals de zenuwachtige stemming bij het volk ten volle kunnen worden geëxploiteerd. Het document spreekt van een ultimatum, „Humanité": Chamberlains verklaring is duidelijk en stellig. De Fransch-Britsche sa menwerking kent zelfs geen geografische begrenzing meer. Zij strekt zich over alle gebieden uit en moet zich onder alle om standigheden uiten. Alle Franscnen zullen zich hierover gelukkig prijzen. dat tot Engeland zal worden gericht en waarin de volledige ontruiming van Iersch gebied zal worden geëischt. Het document spreekt ook over sabotage in vliegtuigfabrieken, warenhuizen, open bare diensten, zooals sleutelindustrieën, han del, bankwezen, scheepvaart, gewone in dustrieën, katoenspinnerijen, graan, tabak en drankwinkels, opslagplaatsen van auto banden en houtzagerijen. De groote verspreiding der Engelsche pers wordt „het laatste mikpunt" genoemd. Voorts wordt in het document gesproken over het telefoon- en telegraafnet, de radio en radiokabels en de watervoorziening. Wat de regeeringsambenaren betreft, ver klaart het document, dat waar een sympa- thiseerend regeeringsambtenaar ter beschik king staat, niets eenvoudiger is dan een ontvlambaar voorwerp te plaatsen in kasten of ergens anders. Alle beschuldigden zijn in bewaring ge houden. Dagblad ontvangt bedreiging. De directie van het Londensche blad South Wales Echo heeft van iemand, die zeide lid te zijn van het Iersche republikein sche leger, telefonisch mededeelingen ont vangen, waarin gedreigd werd met ver woesting van de bureaux van het blad. De Coöperative Wholesale Society, een der belangrijkste Engelsche handelsinstellingen, heeft eveneens een bericht ontvangen, dat de bedreiging een aanslag inhield. Engeland naast Frankrijk Chamberlain heeft gisteren in het Lager huis een verklaring afgelegd, welke bij uitzondering! tot de meest duidelijke be hoort. Hij deelde n.1. mede, dat de op 26 Januari j.1. door Bonnet in de Fransche Ka mer afgelegde verklaring, inhoudende, dat in geval van een oorlog, waarin Engeland en Frankrijk gewikkeld zou zijn, alle strijd krachten van Engeland ter beschikking van Frankrijk zouden staan en omgekeerd, vol komen overeenstemde met de inzichten der Britsche regeering. „Het is onmogelijk aldus Chamberlain in details alle hypothe tische gevallen te onderzoeken, welke zich zouden kunnen voordoen, doch ik voel mij verplicht, duidelijk te kennen te geven, dat de solidariteit van oelangen, waarbij Frank rijk en Engeland betrokken zijn, zoodanig is, dat elke bedreiging van de vitale belangen van Frankrijk, van welken kant zij zou ko men, noodzakelijk de onmiddellijke samen werking van Engeland zou uitlokken". Het is begrijpelijk, dat zoodra deze ver klaring in Parijs beleend werd, deze in de wandelgangen der Fransche Kamer met levendige voldoening bespreken werd. De woorden van Chamberlain werden ge zien als een zeer duidelijk antwoord op de artikelen der Italiaansche pers, waarin de laatste dagen de nauwe solidariteit in twij fel werden getrokken tusschen Engeland en Frankrijk. Men was het er over eens, dat de woorden van Chamberlain, evenals die van Roose- velt, welker algemeene beteekenis niet ge dementeerd is, een doeltreffende bijdrage vormen voor de vredespolitiek der groote democratieën. Zoo verklaarde Mistler, de voorzitter van de kamercommissie van buitenlandsche zaken: ,.De woorden van den Britschen pre mier komen te rechter tijd alle vredes pogingen verrijken, die de beide regeerin gen in gemeenschappelijk overleg hebben ondernomen". Bérenger, de voorzitter van de senaats commissie voor buitenlandsche zaken, ver klaarde: „Ik kan de verklaringen slechts goedkeuren van een zoo bezadigd, zoo om zichtig staatsman als Chamberlain, die, ter wijl hij een oprecht en doelmatig werker is voor den Europeeschen vrede, ook voor Frankrijk en de gedachten, die het in de wereld vertegenwoordigt, een veilig vriend en hecht bondgenoot is". Terwijl de Fransche en Britsche pers met groote voldoening kennis hebben genomen van Chamberlain's verklaring, is de reactie in Rome eenigszins anders. In politieke krin gen aldaar meent men, dat de verklaring ge lijkwaardig is aan een aankondiging van een militair bondgenootschap, even bindend als dat, hetv/e'k door Hitier is afgekondigd tus schen Duitschland en Italië. In feite zijn vele politieke waarnemers van oordeel, dat de verklaring den bodem inslaat van het ge loof, dat steeds in Italië heeft bestaan, n.1., dat nooit een toezegging van militairen steun door Groot-Brittanje aan Frankrijk is ge geven. Officieele Italiaansche kringen weigeren eenig commentaar te geven. Zij verklaren slechts: Italië's natuurlijke aspiraties bedrei gen de vitale belangen van geen enkel land. Het algemeene publiek wist gisteravond nog niets van wat Chamberlain gezegd had, aan gezien het eenige dagblad, dat zijn verkla ring had gepubliceerd, het orgaan van het Vaticaan was, de Osservatore Romano!. De andere Italiaansche bladen kwamen pas hedenmorgen met hun voorstel. Men proeft er uit, dat alles in het werk gesteld is, om de beteekenis der verklaring te verklei nen. De bladen beweren n.1. dat de verkla ring is afgelegd in antwoord op een voort- durenden druk en dat zij niet verder gaat dan vroegere verklaringen van dat soort. Zij wijzen er op, dat Chamberlain, hiermede de verklaringen van Bonnet steunende, ge- gezegd heeft: „in geval van een oorlog tus schen beide landen" en niet „in geval van een oorlog". De bladen leggen dit aldus uit, dat Chamberlain hiermede het terrein der Britsche samenwerking in Frankrijk be perkt tot een oorlog welke ontstaat uit een breuk van reeds bestaand verdragsrechten. In gezaghebbende kringen onthoudt men zich nog steeds van commentaar, doch, nu de verklaring volgt op den „bom" uit' het Witte Huis van de vorige week, zijn deze kringen zonder twijfel onder den indruk van de teekenen welke wijzen op een toenemen de solidariteit tusschen de democratieën.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1939 | | pagina 1