DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Vreest Roosevelt nieuwe internationale
verwikkelingen
No. 43 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Maandag 20 Februari 1939
141e Jaargang
Wellicht eerder naar
Washington terug.
Onderhandelingen van
Berard verliepen niet vlot.
Polen erkent Franco's bewind.
Niet alle kardinalen komen
op tijd.
Wordt Pacelli tot paus gekozen
De belijdenisbeweging
houdt stand,
Mislukte staatsgreep
in Bolivia.
Opstand eischte 6 dooden.
Socialistisch-katholiek
kabinet in België?
Liberalen onthouden
hun steun.
Joodsche spionnen in Duit-
schen dienst?
De algemeene toestand.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door Het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
Directeur: C. KRAK.
PRIJS PER GEWONE AD VER TENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Officieel wordt, volgens een bericht
van Associated Press uit Key (West
Florida) medegedeeld, dat het mo
gelijk is, dat president Roosevelt zijn
afwezigheid uit Washington zal be
korten in verband met de laatste be
richten welke hem bereikt hebben
over de ontwikkeling der gebeurte
nissen in het buitenland.
„Het verluidt, aldus het bericht,
dat het bericht, dat hem sedert zijn
vertrek uit Washington geworden is,
betrekking heeft op een mogelijke
vernieuwing der eischen van de tota
litaire staten in de naaste toekomst.
Aan deze eischen zou waarschijnlijk
kracht worden bijgezet door gebruik te
maken van bevreesdheid voor aanvallen,
inplaats van gebruik te maken van de
normale diplomatieke kanalen.
Roosevelt heeft op een desbetreffende
vraag gezegd, niet den juisten datum te
kunnen opgeven voor zijn terugkeer van
zijn kruistocht wegens den „verwarden
internationalen toestand".
Hij gaf te kennen dat het mogelijk zou
zijn, dat hij vóór 3 of 4 Maart zou terug-
keeren.
De juiste aard der berichten wordt niet
onthuld, doch het verluidt dat deze ont
wikkeling -eerder een mogelijkheid dan
een waarschijnlijkheid is.
In kringen van het Witte Huis, aldus de
Associated Press vermoedt-men, dat de
president telefonische inlichtingen van de
Amerikaansche gezanten in Parijs en
Londen heeft ontvangen.
Rede van Roosevelt.
Op weg naar de manoeuvres der
Amerikaansche vloot, heeft president
Roosevelt per radio de internationale
tentoonstelling van San Francisco
geopend en daarbij een redevoering
gehouden, waarin hij o.a. zeide:
De volkeren van het Amerikaansche
continent zouden door een voorbeeld te
geven van internationale solidariteit, we
derzijds vertrouwen en wederzijdsche
hulpvaardigheid in de harten van de be
angstigde menschheid de hoop levendig
kunnen houden, zij zouden tevens de de
mocratie verre kunnen doen uitsteken
boven de kwaadaardige bitterheid der
autocratie. Het bewaren van den vrede in
het Westelijk Halfrond moet een zaak zijn,
welke vóór alles alle Amerikanen belang
inboezemt.
Onmiddellijk daarop opende Roosevelt,
eveneens per radio, een andere tentoon
stelling, die van Tampa in Florida. De
president gaf een uiteenzetting van de
Amerikaansche buitenlandsche politiek en
zei:
Wij wenschen met alle wettige midde
len de vrijheid van handel en de vrije uit
wisseling van cultureele denkbeelden on
der de landen te bevorderen. Wij streven
niet naar territoriale uitbreiding. Wij
werpen geen begeerige blikken naar de
bezittingen van onze naburen. Wij zullen
onze medewerking verleenen aan een eer
lijk gedaan voorstel om de bewapening te
beperken. Wij hebben een afschuw van
elk beroep op geweld, uitgezonderd wan
neer het er om gaat een aanval af te we
ren. Doch wij zeggen tot de geheele we
reld, dat in geheel Amerika de instellin
gen der democratie een regeering met
instemming van hen, die geregeerd wor
den moeten en zullen gehandhaafd
worden.
Buitenlandsche commentaren.
Ten aanzien van de verklaring, die
Roosevelt omtrent de gebeurtenissen in
het buitenland heeft afgelegd, meldt
Reuter, dat het in politieke kringen te
Londen niet geheel duidelijk schijnt te
zijn, wat voor bijzonder nieuws Amerika
kan hebben bereikt en tot een dergelijke
verklaring aanleiding heeft gegeven.
Van de. verklaring die Rooseveltzou
hebben afgelegd, is te Berlijn nog geen
woord gepubliceerd. In welingelichte
kringen beschouwt men het als „een
nieuw voorbeeld van hysterie en oorlogs
psychose, die voortdurend in de demo
cratische landen schijnt te heerschen".
De pers wijst erop, dat Roosevelt „vol
hardt in weloverwogen manoeuvres om de
bewapeningsmarkt te stimuleeren".
Ofschoon in Romeinsche kringen aan de
verklaring weinig aandacht wordt be
steed, wordt zij, zij het ook op een niet in
het oog loopende plaats, door de kranten
gepubliceerd. Een politieke waarnemer
verklaarde tegenover Reuter, dat hij aan
de juistheid van het bericht twijfelde,
waaraan hij toevoegde, dat, als Roosevelt
werkelijk had gezegd, wat hem werd toe
geschreven, hij comedie speelde.
Men is te Burgos van gevoelen, dat
totdat de positie der republikeinsche
regeering definitief zal zijn vastgesteld
en Frankrijk en Groot-Brittannië zullen
beslist hebben of deze regeering eenig
gezag behoudt, er geen zekere aanwij
zing kan worden gegeven hoe spoedig
de oorlog zal eindigen. De onderhande
lingen van Berard met het bewind van
Franco zijn niet zoo vlot verloopen.
Eerst gisteravond, na een bespreking
met generaal Jordana, was de alge-
meene indruk wat beter. Bij het ver
laten van het ministerie van Buiten
landsche Zaken verklaarde Leon Berard,
dat de besprekingen, welke hij heeft
gevoerd, een goeden indrruk op hem
hebben gemaakt.
Hij geloofde niet, dat de besprekingen voor
Woensdag hervat kunnen worden. Hij zal
dan opnieuw een onderhoud hebben met
Jordana, die een bespreking zal hebben ge
had met Franco.
Berard voegde hieraan toe, dat hij heden
ochtend een onderhoud zou hebben met den
Britschen vertegenwoordiger Sir Robeit
Hodgson.
Vervolgens zal hij zich naar San Sebas-
tian begeven. Er is geen sprake van dat hij
zich vóór zijn terugkeer naar Burgos op
Woensdag a.s. nog naar Parijs zal begeven.
Indien hij zich in verbinding zal stellen
met Bonnet, zal dit telefonisch geschieden.
Hodgson, de Engelsche agent bij Franco,
heeft verscheidene besprekingen gehad me
ambtenaren van het Franco-ministérie van
Buitenlandsche Zaken, doch de berichten,
dat hij namens de Britsche regeering den
autoriteiten de juiste beteekenis heeft ge
vraagd van wat bedoeld wordt met „onvoor
waardelijke overgave", worden bevestigd
noch ontkend.
Volgens de „Daily Mail" en de „Daily
Express" zal Lord Swintod, de vroegeie
minister van Luchtvaart en van Handel, de
eerste Britsche ambassadeur bij de regee
ring van Franco worden. Hij zou deze func
tie evenwel slechts vervullen gedurende den
tijd, welke noodig is om de normale be
trekkingen te herstellen. Hij zou vergezeld
worden door een sterken staf van finan-
cieele- en handelsdeskundigen.
Polen en Egypte erkennen Franco.
De Egyptische regeering heeft besloten,
de regeering te Burgos dé Jure te erkennen.
Ook Polen heeft het regime van Franco als
het eenige wettelijke erkend.
Spaansche gezant op het Foreign
Office.
De Spaansche ambassadeur te Londên
heeft Zaterdagmorgen het Foreign Office
bezocht. Daar Lord Halifax afwezig was,
werd hij ontvangen door den onder-staats
secretaris Mounsey. Hoewel over het onder
houd officieel niets is meegedeeld, wordt
vernomen, dat het huidige aanzien van den
toestand in Spanje het onderwerp van ge
sprek vormde.
Redelijkerwijze kan worden aange
nomen, dat de Spaansche gezant gaarne
eenige inlichtingen had over de voor
nemens der Britsche regeering ten aan
zien van de mogelijke erkenning van
Franco.
Men gelooft tevens, dat de gezant heeft
willen wijzen op de volstrekte eensgezind
heid der Spaansche regeering.
Alicante gebombardeerd.
Om twaalf uur hebben vijf driemotorige
Savoiatoestellen een zestigtal bommen ge
worpen op het zuidwestelijke deel der stad.
Er vielen eenige slachtoffers. Bijzonder
heden zijn nog niet bekend.
Londen protesteert in Burgos.
Reuter verneemt, dat de Britsche re
geering, wegens de aanhouding van de
„Stangrove" door de vloot van Franco
in de Middellandsche Zee, een krachtig
protest bij de regeering van Burgos
heeft ingediend.
Tot dusver is hierop geen antwoord ont
vangen. Voor zoover bekend, ligt het schip
nog te Palma (Majorca). De nationaliteit
van den aan boord aanwezigen non
interventie-officier is in Londen niet be
kend.
Omtrent het conclaaf, dat 28 Fe
bruari begint, wordt nader gemeld, dat
niet alle kardinalen aanwezig zullen zijn
bij de opening. Ongeveer 250 personen
zullen worden ingesloten in een deel van
het vatikaan, waarbij inbegrepen de
Sixtijnsche kapel.
Om te voorkomen dat geheimen uitlekken
zullen zij geheel van de buitenwereld afge
sloten zijn.
De Zuid-Amerikaansche kardinalen Co-
pello en Da Silveira Cintra, alsmede kardi
naal O'Connell de aartsbisschop van Boston
zullen tijdig voor de plechtige opening van
het conclaaf in Rome kunnen zijn. De mail
boot „Neptunia" zal n.1. reeds 28 Febr. in
Napels aankomen, dus 15 uur vóór den offi-
cieelen tijd van aankomst.
Reuter meldt voorts, dat wegens de
wel nauwe maar toch delicate betrek
kingen tusschen het vaticaan en de Ita-
liaansche regeering hoogstwaarschijnlijk
weer een Italiaansche kardinaal tot paus
zal worden gekozen. Als -meest op den
voorgrond tredende candidaten noemt
Reuter de kardinalen Pacèlli en Tede-
schini.
De „Relazioni" over de pauskeuze.
Schrijvende pver het a.s. conclaaf, zegt de
„Relazioni Internazionali": De keus zal uit
gaan naar een „goeden herder", die een
„homo novus" is ten aanzien van de wereld-
sche machten,, een kardinaal derhalve, die
in zijn vorige werkzaamheid, niet met eeni-
gen politieken factor in conflict is geraakt.
De kardinalen zullen volgens het blad zich
tevens uitspreken over de keuze van een
kardinaal-staatssecretaris. Hiermede zou een
toestand uit het verlèden terugkeeren, waar
in'onderscheid gemaakt, werd tusschen het
geestelijk gezag van den paus en de politieke
verantwoordelijkheid van den staatssecreta
ris, zooals het geval is geweest ten tijde van
Pius VIII met kardinaal Consalvi en van
Leo XIII met kardinaal Rampolla.
In de belijdeniskérk te Dahlem heeft ds.
Gollwitzer gister tijdens zijn preek den
nadruk gelegd op de volstrekte noodzake
lijkheid van het belijden van een eenheids-
geloof zonder voorbehoud.
„God, zoo zeide hij, kan niet zijn,
wat de wil der menschen van hem
zouden willen maken, gelijk bijvoor
beeld de Joden en de Grieken hun
god opvatten, gelijk de Duitschers een
racistischen en anti-semitischen god
willen hebben."
Het aantal predikanten, dat zich nog in
de concentratiekampen bevindt, bedraagt
vier, terwijl zes predikanten in de gevan
genis of in hechtenis zitten.
De Peruaansche regeringstroepen
hebben een poging tot een staatsgreep,
welke was georganiseerd door den mi
nister van binnenlandsche zaken, ge
neraal Antonio Rodriguez, verijdeld.
Generaal Rodriguez is in den strijd
door den commandant van de regee-
ringstroepen gedood.
Deze mededeeling is verstrekt door den
minister-president, Ernesto Montagne.
De generaal heeft misbruik gemaakt van
het vertrouwen, dat de president in hem
stelde, en heeft met een kleine politie
macht, welke van zijn ministerie afhanke
lijk was, gepoogd de wettige regeering om
ver te werpen.
President Benavides, die met drie minis
ters op vacantie was, is onmiddellijk naar
Lima teruggekeerd. Staande in een open
auto reed hij door de voornaamste straten
der stad, luide toegejuicht door de menigte.
De opstand heeft zes dooden geëischt,
waaronder vier politie-officieren en een
burger. Het schijnt dat de opstand is mis
lukt door het onmiddellijk krachtdadig op
treden van den officier van de wacht van
het paleis.
De minister van justitie, Arias Schreiber,
is belast met de leiding van het ministerie
van binnenlandsche zaken, nu de minister
van binnenlandsche zaken bij de revolutie
poging het leven heeft verloren.
Pierlot heeft gisteravond om half ze
ven aan de pers medegedeeld, dat de
liberale partij volhard heeft in haar be
sluit, niet tot de regeering toe te treden.
De koning had hem opgedragen de hem
(toevertrouwde taak voort te zetten, en
hij zou thans trachten, een regeering te
vormen, die bij gebreke van den steun
der liberalen, op de andere elementen
van de oude meerderheid steunt.
Indien, tegen alle verwachting in, volgens
deze formule geen regeering zou kunnen
worden gevormd, zou in elk geval binnen
den kortst mogelijken tijd een ministerie
worden gevormd, dat zich begin der vol
gende week aan de Kamer zal voorstellen.
De koning heeL met verschillende perso
nen besprekingen gevoerd.
Pierlot heeft voorts verklaard, dat zijn
regeering tien ministers zou omvatten, met
ervaren figuren voor de ministeries met een
technisch karakter. Voor de liberalen zullen
geen portefeuilles worden gereserveerd. Het
program zal in de eerste plaats gericht zijn
op het verwezenlijken van financiëel even
wicht, op een economische politiek en een
nationale politiek, die de gemoederen kan
kalmeeren. Pierlot zal trachten een regee
ring met normaal karakter te vormen, die op
een parlementaire meerderheid zal steunen
er', meerendeels uit parlementsleden zal be
staan.
Verklaring van Pierlot
In een verklaring tegenover journalisten
heeft Pierlot Zaterdag o.m. gezegd, dat het
te betreuren zou zijn, indien de zaak-Mar-
tens de aandacht in beslag zou nemen van
het land op het oogenblik, dat ernstiger
vraagstukken, waarvan misschien zijn toe
komst afhangt, het opeischen. Wat misschien
waar is, is dat deze zaak een karakteristieke
episode vormt van een malaise welke voort
duurt tusschen de twee groote gemeenschap
pen, die België vormen, hoewel er opmer
kelijke verbeteringen te constateeren zijn.
Indien door zijn bemiddeling een oplos
sing zou tot stand komen, zou dit niet zijn
een oplossing van deze aangelegenheid, doch
een bestudeering van groote principieele
kwesties, welke gemeenschappelijk moeten
worden opgelost in het algemeen belang,
waarbij slechts gedacht mag worden aan de
toekomst des lands. Men moet den ernst van
het uur en de noodzakelijkheid, waarin het
land zich bevindt om op normale wijze be
stuurd te worden, niet uit het oog verliezen.
Zooals hierboven reeds gemeld, heeft deze
uiteenzetting het standpunt der liberalen
niet gewijzigd.
De Evening Standard doet onthul
lingen over de werkzaamheden van
de geheime Duitsche staatspolitie in
Engeland, die van de listigheid van
dit politieke lichaam getuigen. Het
gebruikt volgens dit blad Joodsche
agenten om in Groot-Brittannië te
spionneeren. Deze agenten doen zich
voor als uitgewekenen en omdat zij
Jood zijn, rijst er niet licht verden
king tegen hen. Zij rapporteeren niét
alleen over het leven en het bedrijf
van Duitschers in Engeland, maar
ook over dat van Britten, die onge
wone belangstelling in Duitsche aan
gelegenheden aan den dag leggen.
Een groot deel van de 400 Gestapo-
agenten, die in Engeland heeten te zijn,
bestaat uit deze Joden en half-Joden. Zij
worden door de Gestapo in Duitschland
uitgezocht. Het zijn meestal Joodsche
jonge mannen, die door hun ras geen be
staan meer kunnen vinden. Ambtenaren
van de geheime staatspolitie stellen hun
voor Duitschland te verlaten en naar En
geland of een ander democratisch land te
vertrekken, daar den gang van zekere
personen na te gaan en het leven in
zekere kringen, waarin de Gestapo belang
stelt en daarover rapport uit te brengen
aan het hoofdkwartier.
De belooning is ruim voldoende voor
hun bestaan en voor het verkeeren in de
gewenschte kringen. De Gestapo krijgt
gegadigden genoeg, want het vooruitzicht
van een bestaan als spion in civielen
dienst is aanlokkelijk, vooral daar
Duitschland aan de bedoelde personen
toch geen bestaan meer verschaft.
In Engeland en ook in andere landen
krijgen zij gemakkelijk toegang tot de
anti-nazikringen en zij moeten er bijzon
derheden verzamelen over de opvattin
gen van de anti-nazi's, hun vrienden en
hun werk.
Zie verder Buitenland pag. 4, 2e blad.
ALKMAAR, 20 Februari 1939.
Een van de belangrijkste problemen van
het oogenblik is dat van een eventueele
erkenning van het bewind van Franco door
Engeland en Frankrijk.
De eerste Italiaansche bladen schrijven
over dit probleem op een wijze, welke
slecht de geërgerdheid verbergt, die men
te Rome gevoelt over de ontwikkeling der
betrekkingen tusschen Franco-Spanje aan
den eenen en Frankrijk en Engeland aan
den anderen kant. Zoo is er in de pers
sprake van z.g.n. beleedigingen van het
oordeelsvermogen en het eergevoel van het
Spaansche volk door de kabinetten van
Londen en Parijs. Voorts van z.g.n. in
menging van Frankrijk en Engeland in de
binnenlandsche zaken van Spanje en van
druk op Franco. Waarnemers van de poli
tiek van Franco streven er uiteraard naar
aan te toonen, dat de houding van Frank
rijk en Engeland een zeer slechten indruk
heeft gemaakt in leidende kringen te
Burgos. Zij beweren, dat senator Bérard
een vrij koele ontvangst ten deel is ge
vallen en dat zijn missie zeker geen succes
zal hebben. Franco zou de verlangens
men schrijft te Rome over „eischen"
welke geformuleerd worden door Frank
rijk en Engeland van de hand wijzen, t.w.
een in ruil :or de erkenning der Burgos-
regeering gegeven belofte tot algemeene
amnestie en de verplichting geen enkel
bondgenootschap, politiek noch militair, te
sluiten met de spilmogendheden. Sommige
fascistische bladen beweren zelfs, dat
Franco voor den eisch gesteld zou zijn de
voorwaarden der beide groote democra
tieën te aanvaarden, anders zouden deze
de republikeinen steunen.
Voorts doet het optreden van Azana en
van Del Vaya in de Italiaansche pers veel
inkt vloeien. Men publiceert de geringste
geruchten en berichten, die in het buiten
land verspreid worden over den president
en de ministers der republiek. De bladen
weiden lang uit over de meeningsverschil-
len, die tusschen hen zouden bestaan.
De algemeene indruk is, wel, dat de
Italiaansche bladen niet geheel en al ge
rust zijn over den afloop van de onder
handelingen der democratische mogend
heden met Franco. Want het valt nu een
maal niet te ontkennen dat het streven
van Franco is, zooveel mogelijk zelfstandig
te worden. Engeland en Frankrijk zullen
hem daarbij zooveel helpen als dat in hun
vermogen ligt. En bovendien: Bérard en
Hodgson kunnen Franco nóg een voordeel
bieden, dat Italië niet of niet in die mate
kan geven: geldelijken. steun voor den eco-
nomischen wederopbouw van Spanje
een van de eerste problemen, waarvoor
Franco zich bij een overwinning gesteld
ziet.
In een massavergadering der N.S.D.A.P.
te Koningsbergen heeft de Duitsche rijks
leider Aflred Rosenberg gesproken. Hij
keerde zich daarbij tegen het „politieke
katholicisme" en verklaarde, dat „indien
Duitschland toegaf op het punt van de
Jodenkwestie, dit als een zwakheid zou
worden uitgelegd. De Jodenkwestie zal
voor Duitschland pas zijn opgelost, als de
laatste Jood Duitschland verlaten heëft.
Ook de Europeesche volkeren zouden
vreedzaam naast elkaar leven, wanneer
het continent bevrijd is van het Jodendom.
In zake de evangelische kerk zeide Rosen
berg, dat deze in 1933 haar beste kans
voorbij heeft laten gaan. In plaats van,
haar traditie getrouw, met Duitschlands
beste krachten mee te gaan, heeft zij
voorbehouden gemaakt en is zij versplin
terd. De N.S.D.A.P. is niet van plan aan
dezen innerlijken strijd der verschillende
kerkgroepen deel te nemen. Zijn rede ver
volgend, zeide hij: de grootheid van de
vroegere Pruisische koningen heeft daarin
bestaan, dat zij zich vertegenwoordigers
gevoelden van het geheel en opkwamen
voor de éénheid van volk en staat. In 1918
is de laatste keizer van deze traditie af
geweken. Hij heeft voor zijn aftreden als
verklaring opgegeven, dat hij bloedver
gieten wilde vermijden, en daarmede gaf
hij te kennen, zich nog slechts de vertegen
woordiger van een deel van zijn volk te
gevoelen. Met deze symbolische handeling
is de monarchie ten grave gedaald, en zij
zal ook in de toekomst niet meer tot nieuw
leven zijn op te wekken.
Tegenovei het bolsjewistisch gevaar is
Duitschland de eerste hoeksteen van
Europa. Mogen ook de Oostersche volke
ren," zoo besloot „Rosenberg, „zich bevrij
den van het financieele imperialisme van
het westen en hun Europeesche taak in
zien."
Interessante geschiedbeschouwing! Het
ware belangwekkend bovenstaande mede-
deelingen op hun historische juistheid en
hun geschiedkundige waarde te contro
leeren.
