DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Nog geen internationale
conferentie.
De Britsche premier over de
defertsiebegrooting.
No. 45 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Woensdag 22 Februari 1939
141e Jaaraana
Het militaire verdrag der
anti-komintern landen.
Tokio steunt slechts in zeer
speciale gevallen.
De algemeene toestand.
Het Conclaai
Pierlot thans geslaagd.
De officieele lijst.
Nieuws in 't kort.
ALKMAARSC
COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door Set geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENj
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek» en Handelsdruk»
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Directeur: C. KRAK,
Hoofdredacteur: Ti. N. ADEMA.
Neville Chamberlain
Het Engelsche Lagerhuis heeft giste
ren het debat over de defensie en de
dekking der onkosten voortgezet. Cham
berlain opende de rij der sprekers met
een algemeen overzicht van de regee-
ringsvoorstellen en hun oorsprong. Hij
wees met nadruk op de tegenstelling
tusschen de besprekingen van Maandag
en vroegere defensiedebatten en zeide,
dat men Maandag niet het gevoel had
van een scherpe tegenstelling of sympto
men van bezorgdheid. Alle partijen wer
den gedrongen door iets als een alge-
meene overeenstemming ten aanzien van
het wapeningsprogram en de wijze,
waarop dit moet worden gefinancierd.
Dalton (labour) had gisteren noch aan de
collectieve veiligheid noch aan den Volken
bond gerefereerd. Dat schijnt er op te wijzen,
aldus Chamberlain, dat de partij er zich van
bewust is, dat het onder de tegenwoordige
omstandigheden geen zin heeft een beroep
op den Volkenbond te doen en dat wij op
andere middelen moeten vertrouwen om de
veiligheid van het land te handhaven. Geen
land heeft zooveel opgeofferd en. zooveel
risico, op zich genomen ten behoeve van den
Volkenbond als Groot-Britannië. Misschien
zullen wij tot de conclusie komen indien de
Volkenbond in gebreke bleef de politiek van
sancties ten uitvoer te brengen, dat dit niet
toe te schrijven was aan de actie of niet-
actie van Groot-Britannië of eenig ander
land, doch dat de verklaring er in gezocht
moet worden, dat den Volkenbond een taak
was opgelegd, welke volkomen boven zijn
macht ging.
Spreker wanhoopte niet, dat de arbeiders
partij tot de conclusie zal komen, dat de
eenige kans bestond, dat de Volkenbond een
effectieve factor voor het behoud van den
vrede zou worden, toen de gedachte werd
prijsgegeven, dat de vrede door geweld kan
worden opgelegd. Een lange periode van
krachtsinspanning en voorbereiding begint
thans zichtbare vruchten te dragen. In de
laatste paar maanden heeft de productie van
uitrusting en munitie van alle soorten een
opmerkelijke vermeerdering te zien gegeven..
Het zal niet lang meer duren of wij zullen
kunnen zeggen, dat de voorzorgsmaatregelen
de veiligheid zullen verzekeren welke wij
wenschen. Chatfield, de nieuwe minister
voor coördinatie van de defensie, heeft als
voorzitter der commissie van chefs der sta
ven een ondervinding opgedaan, welke hem
een gelegenheid zonder weerga heeft ge
opend de verdedigingsproblemen als geheel
te overzien, waardoor hij zoo bijzonder ge
schikt is voor het werk der coördinatie.
Chamberlain vroeg zich af of het Huis de
volledige beteekenis vatte van de mate der
thans onder oogen geziene uitgaven, n.1. 580
millioen, welk bedrag niet ver afligt van de
nationale schuld op korten termijn in de
jaren voor den oorlog. En zelfs na toewij
zing van dit enorme getal was het niet zeker
of er voor de beide laatste jaren van he
programma voldoende credieten aange
vraagd waren, noch of de kosten van het on
derhoud dezer enorme bewapening m o
mende begrootingen uit de gewone middelen
betaald konden worden.
Nog geen internationale conferentie.
Het zou misdadig zijn, aldus Chamber
lain, toe te staan, dat een toestand zich
ontwikkelt tot een wapeningswedloop
die moet leiden tot het economische
bankroet van heel Europa, zonder een
vastberaden poging te doen er een ein e
aan te maken.
„Indien ik zou kunnen gelooven, da
een conferentie van leiders der naties
effectieve resultaten zou opleveren, zou
ik niet aarzelen deze thans bijeen e
roepen".
Ik voel echter niet, dat thans vol
doende vertrouwen gevestigd is, a
voorstel, een conferentie te houden, ui
voerbaar is. Misschien zou het geen
slecht ding zijn, indien wij zelf een we
nig meer vertrouwen zouden be oonc
en ons zelf niet zouden veroorloven ie
verhaaltje te gelooven over aSreSbiev
bedoelingen van anderen. Onze m g
breide wapening dient alleen voor defen
sie-doeleinden. Indien het waar is, dat
anderen niet meer dan wij de bedoeling
van agressie hebben, moeten wij er uit
opmaken, dat wij deze ruïneuze wape
ningen uit wanbegrip opvoeren.
Chamberlain was ervan overtuigd dat zijn
politieke tegenstanders en zelfs de heer
Winston Churchill, die in het buitenland
werd afgeschilderd als spookbeeld nummer
één Churchill lachte hartelijk toen de pre
mier hem „bogey number one" noemde
er niet aan dachten om een oorlog te begin
nen of uit te lokken en ditzelfde standpunt
was van de overzijde van het Kanaal ook
door vrijwel alle regeeringen onderstreept.
Wanneer de Engelsche bewapening dan al
leen een defensief doel had en de bewape
ning van de andere staten geen ander, kwam
het er dan eigenlijk niet op neer dat deze
heele wedloop op misverstanden in de poli
tieke beoordeeling van den algemeenen toe
stand berustte? Niemand wilde oorlog, ieder
een wilde zich slechts verdedigen, welnu dan
moest er toch een middel zijn om tot over
eenstemming te komen!
Chamberlain besloot met te zeggen, dat
hoewel Engeland er niet in kan toestemmen
zijn bewapening te verminderen, totdat zulks
kan gebeuren op grond van een 'algemeene
overeenkomst, hij het als zijn plicht be
schouwt iedere gelegenheid waar te nemen
om andere regeeringen te probeeren te
overtuigen van de dwaasheid der richting
welke wij allen volgen.
Churchill: een onbloedige oorlog.
Bij de voortzetting der debatten in het
lagerhuis nam Churchill het woord. Hij
wenschte den minister van financiën geluk
met de wijze, waarop hij de ontzaglijke fi-
nancieele herbewapening heeft behandeld.
De periode, die wij beleven, zoo zeide hij, is
geen gewone periode van vrede, maar een
tijdvak van onbloedigen oorlog. Wij hopen
en bidden, dat deze oorlog onbloedig moge
blijven en dat de vrede zal opduiken na een
zoo kort mogelijken tijd.
Het is onder de huidige omstandigheden
van wezenlijk belang, dat de volledige kracht
van Groot-Britannië feitelijk en potentieel,
gebruikt wordt tot het hoogste profijt.
Voortgaande drong Churchill er wederom
bij Chamberlain óp aan een minister voor de
bevoorrading aan te stellen.
„Ik geloof", zoo zeide hij verder, „dat het
overweldigende gewicht der Britsche mee
ning en der Amerikaansche meening, dat
thans zoo'n machtigen factor vormt voor
't afwenden van een oorl.og, de positie doet
aanvaarden, dat de beste kans op behoud
van den vrede gelegen is in de ophooping
van afschrikwekkende middelen tegen een
agressie. Het besluit omtrent geld, dat wij
thans bespreken, is zoo'n afschrikwekkend
middel. Wat dagelijks aan den anderen kant
van den Atlantischen Oceaan geschiedt, is
eveneens zöo'n middel en wat in Frankrijk
en oostelijk Europa geschiedt niet minder.
Het doel moet zijn om, wanneer dat moge
lijk is, een overweldigende hoeveelhèid af
schrikwekkende middelen bijeen te brengen
en aldus den grondslag te léggen voor de
kracht, niét de zwakheid, tot een poging voor
een algemeene regeling, gevolgd door alge-
meene ontwapening. Het verwerven van
kracht moet voorafgaan aan een regeling".
Churchill juichte van harte de recente ver
klaring van Chamberlain toe, betreffende de
Engelseh-Fransche solidariteit. Deze vérkla
ring, zoo zeide hij, is een sterk afschrik
wekkend middel tegen gewelddadig optreden
in een tijd, waarin de dtuk onvermijdelijk
toeneemt en nog eenigen tijd moet toenemen.
De productie van munitie had reeds lang
geleden moeten worden ondernomen op een
schaak onmetelijk veel grooter dan het de
partement van oorlog gemachtigd is geweest
te overwegen en wij behoorden ook tot onze
beschikking te hebben in de eerste paar
maanden een militaire strijdkracht, die groo
ter is dan wat ook, waarvan wij nog gehoord
hebben.
De redding van OX. Vrouw van Mont-
serrat. - Het beroemde beeld van Onze Lie
ve Vrouw van Montserrat, dat in het gelijk
namige klooster te Barcelona werd bewaard,
is gespaard gebleven dank zij de tegenwoor
digheid van geest van een der monniken
van het klooster, Pater Juan, die zich heeft
aangesloten bij de miliciano's om de schatten
van het klooster te kunnen bewaken. Even
voor het ineenstorten van het front in Cata-
lortië kwamen miliciano's het beeld, dat
reeds eerder uit de nis was genomen en in
een kist geborgen, tezamen met andere
schatten van kerkelijke kunst, weghalen. Zij
bemerkten evenwel niet, dat zij slechts de
copie meenamen: Pater Juan had reeds lang
tevoren het echte beeld verborgen en ver
vangen door een copie!
Een correspondent van Havas te Tokio
seint uit de beste bron inlichtingen te
hebben ontvangen, volgens welke de
president van den ministerraad, Hira-
noema, in een geheime zitting van de
financieele commissie van het Lagerhuis
de verzekering heeft gegeven, dat het
militaire accoord, dat bestemd is het
anti-Komintern pact te versterken, uit
sluitend gericht is tegen de Komintern.
Hij zou deze verzekering gegeven
hebben nadat een van de gematigde
leden van de commissie zijn vrees er
over had uitgesproken, dat Japan auto
matisch betrokken zou worden in een
militair conflict, waarin de partners van
Japan betrokken zouden geraken, bij
voorbeeld in de Middellandsche Zee.
Arita zou zich in denzelfden zin
hebben geuit.
In politieke kringen kent men aan de
verklaring van Hiranoema de allergrootste
beteekenis toe. Het schijnt dat het kabinet-
Konoje in December gereed was een mili
tair accoord van zeer wijde strekking te
onderteekenen, op voorstel van Duitsch-
land en Italië. Konoje zou echter op het al
lerlaatste oogenblik geweigerd hebben dit
accoord te onderteekenen, omdat het gevaar
bestond dat Japan hierdoor betrokken zou
worden in een militair conflict met Frank
rijk en Engeland.
Merkwaardig genoeg verzette Hiranoema
zich evenals Konoje, tegen een militaire
overeenkomst voor het Verre Oosten, die
niet aan zeer duidelijk omschreven beper
kingen was gebonden. Uit inlichtingen welke
thans zijn te verkrijgen zou zijn op te maken,
dat een principieele overeenstemming is be
reikt met betrekking tot een militair accoord
van militairen bijstand tegen de Komintern.
Tusschen Tokio, Rome en Berlijn zullen
nadere besprekingen gevoerd worden, die
moeten uitmaken in welke gevallen en
welke mate Berlijn en Rome steun kunnen
verwachten van Tokio, wanneer de Sowjet-
Unie of de Komintern er niet onmiddellijk
bij betrokken zijn.
De sleutelpositie
van Hainan.
Toen de vorige week de staatslieden in
enkele West-Europeesche hoofdsteden zich
wat ongerust gingen maken over de bezet
ting van Hainan door de Japansche troepen
en hun ambassadeurs in Tokio opdracht
gaven om eens naar de toekomstige bedoe
lingen te informeeren, kregen zij van de
Japansche regeering een tamelijk gerust
stellend antwoord. Maar dit antwoord was
geenszins naar den zin van een deel van
het Japansche volk en dit stak zijn mee
ning dan ook met behulp van enkele dag
bladen niet onder stoelen of banken.
De algemeene tendenz van deze opmer
king was: we hebben Hainan nu eindelijk
gekregen, hetis een punt van zeer groote
strategische beteekenis en wij zouden dus
wel volkomen dwaas zijn, als wij het ter-
wille van enkele mopperende Westersche
staten weer zouden verlaten!
Men kan dan ook wel aannemen, dat
vooral in de Japansche marine de opvat
ting heerscht, dat Hainan niet meer uit
handen moet worden gegeven.
Wanneer men de kaart van Oost-Azië
ter hand neemt, zal men kunnen be
grijpen, waarom de Japanners zoo bizon-
dere belangstelling voor dit eiland aan den
dag leggen. WantHainan is een sleu
telpositie in de Zuid-Chineesche zee.
Om de militaire beteekenis van Hainan
voldoende te waardeeren, moet men besef
fen, dat de beheersching van den Stillen
Oceaan een kwestie is van beheersching
van zeewegen. Hij, die over de zeewegen
kan beschikken, is de meester ter zee. En
nu leert een blik op de kaart, dat Hainan
een uitstekend middel is om deze beheer
sching der zeewegen aan andere volken te
betwisten. Tot dusverre bezaten de Japan
ners reeds de hegemonie benoorden Hong
kong. Met behulp van Hainan echter gaan
zij nu ook ten Zuiden daarvan een zeer
groote rol spelen. Het pijnlijkst is dit on
getwijfeld voor de Engelschen, want Hainan
ligt op de route tusschen Hongkong en Sin
gapore. Deze verbindingslijn is niet langer
meer veilig, hetgeen beteekent, dat Hong
kong op het oogenblik aan alle zijden is om
geven door in Japansche handen zijnd
grondgebied. Maar ook de Franschen zullen
zich minder prettig voelen, want Hainan
beheerscht zonder de minste moeite de Golf
van Tonkin en daarmede het Noordelijke
gedeelte van Fransch Indo-China. Werpen
wij tenslotte een blik op de Philippijnen,
dan blijkt, dat Hainan een uitstekende
basis is voor hen, die eventueel de verbin
dingen tusschen de Philippijnen en de
Fransche en Engelsche bezittingen op het
vasteland van Azië zou willen bestoken.
Vormde voorheen de Zuid-Chineesche zee
een vrijwel afgesloten gebied, waarvan
Hongkong het Noordelijkste punt was en
dat geheel in handen was van Engeland,
Amerika en de Philippijnen, daarvan is nu
geen sprake meer. Japan heeft in dit afge
sloten gebied een wig gedreven en met be
hulp van Hainan kan het hier de rust ge
makkelijk verstoren.
Maar de verovering van Hainan betee
kent bovendien, dat Japan een stapje na
der tot Ned.-Indië is gekomen. Waren de
Japanners tot voor kort onze goede, maar
verre vrienden, ze zijn nu zoo ongeveer
onze huurlieden geworden. In het algemeen
neemt de publieke opinie nog aan, dat vele
duizenden kilometers ons scheiden van het
Japansche rijk, maar dit is geenszins het
geval meer. Een vliegtuig, dat Hainan tot
basis heeft, kan in vijf uur Borneo berei
ken. Een oorlogsschip doet het, indien het
den afstand in de rechte lijn kan volbren
gen, in minder dan twee etmalen. Wie de
kaart beziet, zal al gauw bemerken, dat er
verscheidene deelen van ons overzeesche
rijk zijn, welke op het oogenblik dichter bij
Japan dan b.v. bij Britsch-Malakka liggen.
Het is dan ook geen wonder dat er reeds
reeds menschen zijn, die verklaren, dat
strategisch Nederland en Japan aan elkaar
grenzen, gelijk gedurende verschillende
eeuwen het Engelsche koloniale bezit aan
onze overzeesche rijksdeelen heeft ge
grensd. Het zal nog langen tijd duren, voor
men zich algemeen met dit begrip ver
trouwd maakt, maar de kennis van de we
reldkaart is onontbeerlijk in een periode,
waarin zooveel wenschen met behulp van
de wapenen in vervulling worden gebracht,
en strategisch gezien beteekent de bezet
ting van Hainan, dat een aantal deelen van
ons overzeesche gebied op het oogenblik
vrijwel even ver verwijderd is van Japan
als dat het verwijderd is van ons hoofd
eiland Java.
De voortdurende aanvallen In de Ita-
liaansche en de Duitsche pers op Roosevelt
worden in Washington beschouwd als een
plompe poging om onheil te stichten door
Chamberlain af te schilderen als den man
des vredes en Roosevelt als den man van
den oorlog. Er zijn in Amerika ten aanzien
van de buitenlandsche politiek twee kam
pen gevormd. Aan den eenen kant staan
de isolationisten en de republikeinen, die
meenen, dat Amerika geen bijstand kan
verleenen asm Europa en derhalve het
recht niet heeft kritiek uit te oefenen op
de politiek van Europeesche landen. Aan
den smderen kant staan de president en de
aanhsmgers van de New-Deal, die steun aan
de democratie in 't buitenland bepleiten. In
geen van beide kampen betwijfelt men de
hooge doelstelling van Chamberlain.
De aanhangers van de New-Deal echter
gelooven, dat Chambrlain een betere kans
heeft op het bereiken van een rechtvaardi
gen vrede, wanneer zijn verzoeningsgezin
de geest gerugsteund wordt door een vast
beraden houding in Amerika. Zij geven
toe, dat de vrede boven alles wenschelijk
is, maar zijn van oordeel, dat vrede, opge
legd door vrees, als gevolg waarvan naar
hun meening de westelijke Europeesche de
mocratieën zouden afdalen tot de positie
van een jongsten firmsmt met een totalitai
re hegemonie over Europa, niet in het na
tionale belang van Amerika zou zijn. Roo
sevelt streeft er naar zijn grooten
invloed tegen zoo'n opgelegden vrede
in de weegschaal te werpen. Zijn politiek
heeft vele vijanden, evenals vrienden, maar
men moet er aan denken, dat de constitu-
tioneele bevoegdheden van den president
zeer groot zijn. Om zijn voornemens te
dwarsboomen, moet de oppositie zeer veel
meer kracht toonen, dan zij tot dusverre
gedaan heeft.
Officieel wordt thans medegedeeld, dat
het Conclaaf op 1 Maart a.s. zal worden
geopend.
Alle 62 kardinalen zullen hieraan deel
nemen.
Pierlot heeft dan na dagenlang con-
fereeren eindelijk kans gezien, een nieu
we Belgische regeering samen te stel
len. De lijst van ministers ziet er echter
toch nog anders uit dan die, welke wij
gisteren publiceerden, n.L als volgt:
Premier en minister zonder porte
feuille: Pierlot (r.k.); justitie: de Schrij
ver (r.k.); openbare werken: Marck
(chr. dem.); buitenlandsche zaken:
Soudan (soc.); binnenlandsche zaken:
Eekëlers (soc.); arbeid en sociale zaken:
Wauters (soc.); financiën: Guit (extra
pari.); landbouw: Richard (extra parL);
onderwijs: Blancquart (extra-pari.); de
fensie: generaal Denis (extra-parL)
De minister van koloniën moet nog
aangewezen worden.
Pierlot heeft reeds gistermiddag een ver
klaring afgelegd, waarin hij o.m. het vol
gende zeide:
De regeering zal geleid worden door den
wensch te steunen op een zoo breed moge
lijke parlementaire meerderheid, dat spreekt
van zelf, maar in ieder geval te steunen op
de rechter- en linkerzijde, in hun geheel
genomeh. Wanneer deze voorwaarde niet
verwerkelijkt zou worden, zou de regeering
van oordeel zijn, zich niet te bevinden in
omstandigheden, die zij gewild heeft voor
de voortzetting van de regeeringstaak. Wan
neer er volkomen overeenstemming heerscht
over het program en wanneer wij den in
druk hebben, ons aan de beide. Kamers te
kunnen voorstellen onder de aangegeven
gunstige omstandigheden, zal de formaliteit
der eedsaflegging Woensdag (dus vandaag)
kunnen geschieden.
Wsmneer deze voorwaarden niet tot stand
mochten komen, wanneer wij reeds thans
een oneenigheid mochten constateeren, over
het een of andere punt van het program en
wanneer wij van oordeel mochten zijn ons
niet aan de Kamers te kunnen voorstellen
onder de aangegeven omstandigheden, zou
den wij daar aanstonds de noodige conse
quenties uit trekken en zouden wij ons ont
houden van een betooging, die volkomen
nutteloos zou zijn.
De verschillende ontwerpen ten aanzien
van de cultureele autonomie zullen moeten
worden bestudeerd. Wij zullen den wil heb
ben dit probleem zoodanig op te lossen, dat
voldoening wordt geschonken aan alle ge
rechtvaardigde aspiraties der beide cultu
reele gemeenschappen binnen het kader van
den Belgischen staat, die krachtig georgani
seerd moet zijn en geheel zijn samenhang
moet behouden. Van dit standpunt gezien,
spreekt het van zelf, dat het onmisbaar is
een zelfde hoogste leiding te behouden, al
wordt ook overgegaan tot decentralisatie of
tot een zeer ruime deconcentratie met het
doel om, voorrl op het gebied van het
onderwijs, de door de beide taalgroepen en
vooral door de Vlaamsche taalgroep, ge-
wenschte voldoeningen te schenken. Er zal
een eind moeten worden gemaakt aan alle
malaises, die nog bestaan tusschen de beide
gemeenschappen, die België vormen. Ik heb
geen vooropgesteld denkbeeld ten aanzien
van de modaliteiten der uitvoering, aldus
besloot Pierlot.
De terreur in Palestina. - Gisteravond
zijn de inwoners van het door Amerikaan
sche Joden gestichte dorp Ainhashophet ten
Zuidoosten van Haifa slaags geraakt met
Arabische terroristen, die het dorp aanvie
len. Men vermoedt, dat den aanvallers ver
liezen werden toegebracht.
Ook andere Joodsche dorpen zijn gister
nacht aangevallen en nabij Jeruzalem zijn
Britsche troepen slaags geraakt met een
Arabische bende, welke eveneens verliezen
heeft geleden.
Moord uit wraak. - Sjeik Assi El AU,
het hoofd van den stam Obeid en lid van hét
parlement van Irak, is door sjeik Saadoen
Homoidi, hoofd van den stam Chamraar, op
't station van Samar vermoord, terwijl hij op
den trein naar Bagdad wachtte. De be
weegreden tot den moord schijnt persoon
lijke wraak te zijn.
Katrina verboden. - De roman Katrina,
van de Finsche schrijfster mevrouw Sally
Salminen, welke in Duitschland veel opgang
heeft gemaakt, zal niet verder herdrukt
worden. De reden daarvoor is, dat mevrouw
Salminen bij terugkeer van een reis uit
Duitschland op „beleedigende wijze" critiek
had geoefend op het Derde Rijk.
