dagblad voor alkmaar en omstreken.
Kardinaal Pacelli tot Paus gekozen.
Hij neemt den naam van Pius XII aan.
No. 53 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Vrijdag 3 Maart 1939
141e Jaargang
De verkiezing van den Paus.
De algemeene toestand.
Nieuws in 't kort.
ALKMAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door Set geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVER1ENTIEN:
Van 1-t5 regels 1 25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat Groote letters naar ntaatsruimte.
Brieven franco aan de N V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON. Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef 3320, redactie 3330.
Directeur: C. KRAK.
Gistermiddag omstreeks half zes (Rom. tijd) deden witte rookwolken,
die opstegen uit het schoorsteentje van het Vaticaan, den talrijken
toeschouwers kond, dat een nieuwe paus gekozen is.
De oudste kardinaal-diaken verscheen eenigen tijd daarna op de loggia.
Een zeer diepe stilte viel over het Sint Pietersplein; duidelijk weer
klonk de stem des kardinalen, die mededeelde, dat de Zeereerbied-
waardige Heer Eugenio Pacelli tot Paus was gekozen en dat hij den
naam Pius XII had aangenomen. Nog een oogwenk heerschte de groote
- stilte op het enorme plein en toen barstte de onafzienbare menigte in
een eindeloos gejuich uit.
Om 6 uur 25 (Rom. tijd) verscheen de nieuwe Paus op het balkon tot
verleening van den zegen urbi et orbi; op zilveren trompetten werd de
pauselijke marsch geblazen. Alle klokken van den Sint Pieter beier
den, terwijl de Paus de zegeningsformule uitsprak en het teeken des
kruises maakte boven de op het plein geknielde menigte. Religieuze
gezangen weerklonken over het plein.
Om 18 uur 30 trokken Pius XII en zijn gevolg zich terug van de loggia,
terwijl de menigte bleef juichen en zingen.
Gistermiddag tegen half vier hadden de
62 kardinalen hun appartementen verlaten
en zich weer naar de Sixtijnsche kapel be
geven. voor een derde stemming. Zou deze
zonder resultaat blijven, dan zou onmid
dellijk een vierde volgen, waarvan de uit
slag door een rookwolk zou worden be
kend gemaakt.
Zoodra de vereischte meerderheid
van stemmen voor kardinaal Pacelli
vaststond, werden de deuren van de
Sixtijnsche kapel geopend en werden
de secretaris van het conclaaf en de
ceremoniemeesters binnengelaten. De
kardinaal-deken, omringd door de kar
dinalen, de hoofden der orden, priesters
en diakens, begaf zich naar den geko
zene, en vroeg hem in het Latijn: „aan
vaardt gij uwe verkiezing tot Paus?"
Toen Pacelli bevestigend geantwoord
had, werden alle baldakijnen boven de
zetels der kardinalen met één bewe
ging neergehaald, met uitzondering van
het baldakijn boven den zetel van Pa
celli. Vervolgens vroeg de deken wel
ken naam de gekozene als Paus zou
dragen.
Intusschen maakte de secretaris van het
conclaaf de officieels acte van de verkie
zing en de aanvaarding daarvan op. Ter
stond daarop begaf de gekozene zich, ver
gezeld van zijn conclavisten, naar een klei
ne zaal, waar reeds vóór den aanvang van
het conclaaf de pontificale kleedij gereed
lag. Men bekleedde Pacelli met de pause
lijke kleederen, waarna hij plaats nam op
den stoel, aan den voet van het altaar in de
Sixtijnsche kapel. In volgorde van anciën
niteit trekken vervolgens de kardinalen
langs den nieuwen Paus. Zij kusten hem
den voet, daarna de hand, die hen ophief.
Na deze plechtigheid ging de Paus over
tot de zegening van het altaar. Eenige
oogenblikken later werd de uitslag aan het
volk bekend gemaakt.
De luidsprekers hadden de geheele bevol
king van Rome uitgenoodigd, zich terstond
naar het St. Pietersplein te begeven, waar
de naam van den nieuwen Paus bekend zou
worden gemaakt. Tevens werd door de
luidsprekers bekend gemaakt, dat de nieu
we Paus zou verschijnen in de buitenlog
gia der basiliek en daar zijn pauselijken
zegen „urbi et orbi" zou geven.
Onder de duizenden belangstellenden op
het Sint Pietersplein heerschte een buiten
gewone spanning. Het bericht, dat een nieu
we Paus gekozen was, verspreidde zich met
ongelooflijke snelheid door de stad en door
alle straten stroomde een onafzienbare me
nigte naar het St. Pietersplein. Er werden
troepen samengetrokken om de orde te
handhaven.
Kroning van den Paus 12 Maart?
Na zich uit de loggia te hebben terugge
trokken keerde Paus Pius XII naar de Six
tijnsche kapel terug waar hij, na van ge
waad te hebben verwisseld, en langdurig te
hebben gebeden, plaats nam in de Seda
Gestatoria om voor de tweede maal het eer
betoon van de kardinalen in ontvangst te
nemen. De Paus begaf zich vervolgens naar
de zaal der gewijde gewaden, waar hij de
Pontificale kleedingstukken aflegde en den
bisschopsmantel met de groote stola om
hing, waarna hij zich terugtrok in de apar-
tementen, die hij reeds als staatssecretaris
bewoonde.
Intusschen hadden de maarschalk en de
gouverneur van het conclaaf reeds de deu
ren van het conclaaf geopend en bij het
vallen van den avond verlieten de kardi
nalen en conclavisten het Vaticaan.
Men gelooft, dat de kroning van Pius XII
Zondag 12 Maart zal geschieden.
„Habemus Pontificem"
(Wij hebben een Paus).
„Ik verkondig u een blijde tijding;
wij hebben een Paus, Zijne Eminentie
Kardinaal Eugenio Pacelli, die zich den
naam heeft gekozen van Pius XII".
Nauwelijks hadden deze woorden, te
gen half zes gisteravond gesproken
door den oudste der kardinaal-diakens,
van de midden-loggia van den St. Pie
ter geklonken,of een daverend gejuich
barstte los uit de monden der talloo-
zen, die waren toegestroomd om te ver
nemen, wie de Stedehouder van Chris
tus, het hoofd der Roomsche Kerk, zou
zijn. „Viva il Papa" klonk het, „Habe
mus pontificem". Wij hebben een Paus.
Voor dien had er onder de duizenden
een diepe stilte geheerscht, zoo gespan
nen was men om den naam van den
nieuwgekozene te vernemen.
De steniming die de benoeming van Pa4
celli tot Paus tengevolge heeft gehad, ge
schiedde om 17 uur 30 (Romeinsche tijd).
Enkele oogenblikken na de telling van da
stemmen stegen witte rookwolken op lui
den schoorsteen der Sixtijnsche Kapel,
waarmede den volke bekend gemaakt werd,
dat de kerk eeri nieuwen Paus had. Ter
stond bevestigden de luidsprekers op de
basiliek en op de zuilengang het heuglijke
nieuws.
In den tijd tusschen den uitslag der
stemming en het moment, waarop de nieu
we Paus in de loggia verscheen om zijn ze
gen „urbi et orbi" te geven, werd de Paus
door de vier ceremoniemeesters naar een
afzonderlijk vertrek geleid, waar hij in het
witte ceremonieele pauselijke gewaad ge
kleed werd. De Paus zette zich daarop op
den pontificalen troon en nam de hulde der
kardinalen in ontvangst. Na deze plechtig
heid betrad hij de loggia en gaf zijn zegen.
Een merkwaardige bijzonderheid is nog
de toevallige omstandigheid, dat kardinaal
Pacelli juist op zijn verjaardag tot Paus ge
kozen is. Hij is giseren. 63 jaar geworden.
Zijn leven.
Eugenio Pacelli is te Rome geboren op 2
Maart 1876 als zoon van een advocaat bij
het Vaticaanesche consistorie, Filippo Pa
celli en van Virginia Grazioti. Hij studeer
de te Rome in de rechten en werd in Maart
1899 tot priester gewijd, om kort daarop
een ondergeschikt ambt te aanvaarden bij
de congregatie der buitengewone kerkelijke
Paus Pius XII.
aangelegenheden. Daar hij een knap rechts
geleerde was, werd hij in 1909 benoemd tot
leeraar in de jurisprudentie aan de pause
lijke academie der adellijke geestelijken
(Nobili Ecclesiastici), een zeer exclusieve
instelling. In die kwaliteit die hij tot 1914
bekleedde, publiceerde hij in 1912 een zeer
gewaardeerde studie op het gebied van het
kanonieke recht. In 1914 werd hij door paus
Pius X aangesteld tot secretaris der con
gregatie voor kerkelijke zaken, in welk
ambt hij door Bededictus XV, die hem zeer
hoog achtte, werd bestendigd. Het was deze
laatste paus, die hem op 23 April 1917 tot
titulair aartsbisschop van Sardi benoemde
en tevens als nuntius naar München af
vaardigde. In den moeilijken oorlogstijd
heeft hij, hoewel hij tenslotte Italiaan was,
zich door zijn grooten weldadigheidszin en
door zijn rechtvaardigheid de liefde van de
Beiersche katholieken verworven en door
Indrukken van de
pauskeuze.
Eerder, veel eerder dan verwacht werd,
heeft de R.K. kerk een nieuwen paus ge
kregen. En eigenlijk buiten de verwachting
is kardinaal Pacelli gekozen, de voormalige
staatssecretaris. Daarmee hebben de stem
gerechtigde kardinalen een uitzondering
gemaakt op de gewoonte, om geen vroegeren
staatssecretaris te kiezen. Gewoonlijk toch
acht men het gewenscht, dat een nieuwe
paus werkelijk een geheel nieuwe figuur zou
zijn en algemeen nam en neemt men aan,
dat de verkiezing van een staatssecretaris
eigenlijk een voortzetting van de politiek
van den vroegeren paus zou beteekenen.
Dat men Pacelli nu gekozen heeft, moet
dan ook beschouwd worden als de aller
hoogste hulde aan de nagedachtenis van
paus Pius XI. Diens werk zal worden voort
gezet, zoowel op godsdienstig als op politiek
terrein.
Zal de wereld de nieuwe keuze toejuichen?
Zij weet, dat de nieuwe paus een fijn diplo
maat is en dat hij de internationale pro
blemen door en door kent. Zij weet ook, dat
paus Pius XII geen onderscheid maakt tus
schen democratie en totalitaire staten en dat
hij slechts strijdt tegen die politiek, die in
staat is de katholieke godsdienst te schaden.
Hoe de wereld verder reageert? Men leze
daarvoor de volgende indrukken, welke ons
vandaag bereiken.
Te Parijs, aldus de Reu ter-correspondent,
aldaar, is men algemeen van oordeel, dat
Pius XII de politiek van zijn voorganger zal
voortzetten.
De Reuter-correspondent te Washington
seint, dat de vriendschapsbanden, die Pacelli
heeft aangeknoopt, de populariteit van zijn
verkiezing verzekeren, en dat men te Was
hington van meening is, dat Pacelli in de
komende jaren zijn diplomatieke kundigheid
zal gebruiken bij de kritieke opgaven, waar
voor de kerk zich in verschillende landen,
in het bijzonder Duitschland, Oostenrijk en
Spanje, gesteld ziet.
De Reuter-correspondent te Berlijn her
innert eraan, dat de nieuwe paus dikwijls in
de Duitsche pers heftig is aangevallen als
een vijand van het Duitsche rijk, en dat hij
in een serie artikelen die verleden jaar in
de Angriff, het blad van Göbbels, werd ge
publiceerd, een vertegenwoordiger genoemd
werd van een ziekelijke generatie en van
een zieltogende bourgeoisie. De eerste com
mentaren in de Berlijnsche pers zijn echter
tot dusver gereserveerd, ofschoon de ver
wachting wordt uitgesproken, dat de poli
tiek van Pius XI zal worden voortgezet.
De Romeinsche correspondent van Reuter
telefoneert, dat onder de Romeinen een
jubelstemming heerscht en dat men de
menschen op straat kan hooren zeggen: „Hij
is onze paus, een Romeinsche paus". Of
echter de verkiezing van Pacelli in fas
cistische kringen zeer in den smaak valt, is
niet geheel zeker, indien men rekening
houdt met een recent artikel in de Relazioni
Internationali, waarin verklaard wordt, dat
het voor Pacelli moeilijk zou zijn, de stem
men van de Italiaansche kardinalen op zich
te vereenigen.
De verkiezing van kardinaal Pacelli tot
paus wordt door de Duitsche pers uitvoerig
besproken. Alle bladen publiceeren een uit-
gebreiden levensloop van den nieuwen
paus. De „Deutsche Allgemeine Zeitung"
schrijft, dat aan de verkiezing een bespre
king is voorafgegaan of tot hoofd van de
katholieke kerk een zielzorger of herder of
een politicus en diplomaat gekozen zou
moeten worden. De beslissing is op het
laatste gevallen, hetgeen natuurlijk geen
invloed heeft op de eigenschappen van ziel
zorger van den nieuwen paus. Het blad
citeert vervolgens de woorden, welke de
nieuwe paus eens tot Duitsche pelgrims heeft
gericht:
„In moeilijke tijden leven is, in het licht
der eeuwigheid gezien, niet zoozeer een
plaag als wel een genade van God. Held
haftig leven is meer waard dan gemakke
lijk leven".
Deze modern aandoende woordèn zoo
schrijft het blad zijn karakteristiek voor
den mensch zoowel als voor den kerkvorst
en wanneer zij een brug slaan tot het be
grijpen van de groote opgaven van onzen
tijd, dan zal de verkiezing van een politicus
gerechtvaardigd zijn.
Intusschen is de pauskeuze geen aange
name verrassing geweest voor Berlijn. Men
is in Berlijn aldus den Hbld.-correspon
dent aldaar er van overtuigd, dat reeds
uit de omstandigheid, dat Pacelli als paus
den naam Pius XII heeft aangenomen, blijkt,
dat de nieuwe Heilige Vader de politiek van
den afgetreden kardinaal-staatssecretaris zal
voortzetten.
i Deze politiek is steeds zeer scherp tegen
het nationaal-socialistische Duitschland ge
richt geweest. Men kent in het Duitsche rijk
mgr. Pacelli beter dan eenig ander volk ter
wereld, omdat deze immers van 1917, toen
hij nuntius in München werd, tot 1929, toen
hij tot kardinaal-staatssecretaris werd be
noemd, binnen de Duitsche grenzen werk
zaam is geweest, en wel niet in hoofdzaak
als priester, maar als diplomaat en politi
cus. Men herinnert zich nog zeer goed de
nauwe samenwerking tusschen Pacelli en
Stresemann, en vooral in het afgeloopen jaar
is de tegenwoordige paus in de Duitsche
partijpers met groote scherpte aangevallen
en geschilderd als het middelpunt van de
onverzoenlijke houding van het Vaticaan
jegens het Derde Rijk. Daarom is men er te
Berlijn op voorbereid, dat de spanning eer
der toenemen dan afnemen zal.
Men had hier niet de keuze van een z.g.
„politieken paus" verwacht, en staat thans
voor een nieuwe en verrassende situatie.
De nieuwe paus Pius XII was in de krin
gen der buitenlandsche journalisten te Ber
lijn een een zeer hooggeachte en bekende
figuur. Nimmer ontbrak de nuntius bij de
jaarlijksche banketten van de Vereeniging
der Buitenlandsche Pers, waarin hij in uit
stekend Duitsch steeds namens het corps
diplomatique redevoeringen hield van een
zoo hoog gehalte, dat de society in Berlijn
zich gelukkig achtte, dit diner te kunnen
bijwonen, alleen reeds om mgr. Pacelli als
redenaar te kunnen hooren. Zijn toespraken
op deze banketten, tezamen met die van
Stresemann als rijkskanselier en als minister
van Buitenlandsche Zaken waren hoogte
punten op rhetorisch en aesthetisch gebied,
die later nimmer meer zijn bereikt.
Mgr. Pacelli was ook een uiterst gaarne
geziene gast op het Nederlandsch gezant
schap in de lange jaren, gedurende welke
baron Gevers, die met den kerkvorst per
soonlijk zeer bevriend was, aan het hoofd
onzer legatie stond. Diplomaten en politici
uit de jaren der republiek van Weimar her
inneren, zich gaarne de uiterst decoratieve
figuur van nuntius Pacelli, die steeds bij
officieele ontvangsten het middelpunt vorm
de en een hoogachting genoot, welke ver
boven het gebruikelijke uitging. Die achting
en vereering bleef echter niet tot de groote
beminnelijkheid van den kerkvorst beperkt,
maar strekte zich vooral uit tot den scherp-
zinnigen diplomaat en staatsman.
zijn groote diplomatieke gaven de achting
der Duitsche staatslieden. In 1920 werd hij
nuntius te Berlijn. Aan zijn tact en werk
zaamheid zijn de belangrijke concordaten
met Beieren (1924) en met Pruisen (1930)
te danken; dat laatste vormde de kroon op
zijn werk en sloot tevens zijn loopbaan als
nuntius af.. Reeds was hij ai secretaris der
commissie voor de codificatie van het kano
nieke recht een gewaardeerd medewerker
van kardinaal Pietro Gasparri, den toenma-
ligen staatssecretaris.
Op 16 December 1929 wordt hij door den
paus tot kardinaal gekozen met de titelkerk
Santi Giovanni e Paolo en weinige maan
den later wordt hij opvolger van kardinaal
Gasparri, wiens levenswerk met de Late-
raarische verdragen afgesloten was. Pacelli
wérd bovendien camerlengo der Roomsche
kerk. Als staatssecretaris toonde hij bijzon
dere kwaliteiten en slaagde erin het moei
lijke concordaat met het Duitschland van
Hitier af te sluiten. Het is met de Duitsche
zaken zeer vertrouwd en kon den paus ook
in de laatste, moeilijke jaren met groote
deskundigheid ter zijde staan.
Het groote vertrouwen, dat Pius XI in
hem stelde, bleek duidelijk uit de gewich
tige zendingen, welke deze hem opdroeg.
In 1934 was hij pauselijk legaat op het In
ternationaal Eucharistisch Congres te Bue
nos Aires en in 1935 te Lourdes. In 1936
maakte hij een lange reis door de Ver. Sta
ten, waar o.a. zijn groote rede voor de alge
meene Amerikaansche Persvereeniging een
grooten indruk maakte. In 1937 nam hij na
mens den Paus deel aan de groote feeste
lijkheden van de inwijding der basiliek ter
eere van de H. Theresia te Lisieux, waar
wederom zijn groote en schitterende rede
voeringen den weg openden voor een be
tere verhouding tusschen Kerk en Franscha
regeering. In 1938 was hij nog eens pause
lijk legaat op het Internationale Eucharis
tisch Congres te Boedapest. Hij is de 262ste
Paus.
Een kardinaal-staatssecretaris gekozen.
De verkiezing van kardinaal Pacelli heeft
bewezen dat, als het gewenscht is, het Hei
lige College er niet tegen opziet om een ex-
staatssecretaris tot Paus te verkiezen. Er is
een tendentie in de Kerk, die liever daar
niet aan wil, omdat het beter geacht wordt
voor de Kerk, dat een niet al te straffe lijn
wordt gevolgd en men gelooft, dat er met
de verkiezing van een „homo novus" meer
mogelijkheid wordt geschapen, om de voor
een groot kerkgenootschap als het Roomsch-
katholieke, zoo noodige soepelheid te be
trachten. Heeft men in dit geval anders
gedaan, dan zou dat kunnen wijzen op een
sterken wil bij het Heilige College, om de
ingeslagen richting te doen bestendigen.
In 1912 verscheen van kardinaal Pacelli's
hand: „La personalita e la territorialita del-
Ie leggi specialmente nel diritto canonnico'
In 1930 is een keur uit zijn redevoeringen
met een inleiding van L. Laas uitgegeven.
Als bijzonderheid omtrent deze keuzs
valt nog te melden, dat voor het eerst
sedert ruim twee eeuwen weer een Romein
Paus is geworden. In 1721 toch ontving kar
dinaal Conti, eveneens te Rome geboren,
de tiara als Innocentius XIII. De thans ver
kozen Paus werd in 1932 door den koning
begiftigd met de hoogste Italiaansche on
derscheiding, de Annunziata. Zij is tevens
de oudste Italiaansche orde, reeds in 1362
gesticht en de weinige dragers ervan mo
gen zich betitelen als „neven des konings
en gnieten voorrang boven alle andera
officieele personen in den staat.
Noodlottige hotelbrand. - Het hotel
„Queen" is door een feilen brand verwoest.
Het vuur deelde zich snel mede aan in de
nabijheid liggende huizen. Er zouden vele
slachtoffers zijn. Men neemt aan, dat min
stens 20 personen om het leven zijn geko
men.
Brand aan boord van Britsch tankschip.
- Aan boord van het Britsche olietankschip
Voreta is brand uitgebroken. Het schip was
twee dagen geleden met een lading benzine
aangekomen. De lading was bijna geheel ge
lost. De terstond toegesnelde brandweer
heeft het vuur onder den knie gekregen.
Honderd kinderen bedolven. - Gister
middag is te Higasjiamagi, een Japansch
dorp op het eiland Osjima in de prefectuur
Kagosjima ingestort tijdens een zwaren
storm. Honderd schoolkinderen werden on
der de puinen bedolven.
Drie hunner werden gedood, tien gewond.
Acht dezer gewonde kinderen zijn er ernstig
aan toe. De overige kinderen konden onge
deerd geborgen worden.
Schuschnigg niet voor de rechtbank. -
Weensche, welingelichte kringen verklaren,
dat Maandag j.1. besloten is af te zien van
iedere vervolging van Schuschnigg. Zij
nemen aan, dat de oud-bondskanselier van
Oostenrijk over enkele weken vertrekken
zal uit hotel Metropole, waar hy gevangen
werd gehouden en dat hij zich zal terugtrek
ken in een klein plaatsje in Opperoostenryk.
Sedert 27 Februari had de echtgenoote van
Schuschnigg verlof hem dagelijks een uur te
bezoeken in hotel Metropole.