DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Nog steeds gevechten te Madrid.
No. 60 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK,
Zaterdag 11 Maart 1939
141e Jaargang
De opstandelingen verliezen terrein.
Critiek in de Duitsche pers.
Aan het adres van Praag.
Pe algemeene toestand.
Franco's blokkade van
de Spaansche kust.
Burgos ontstemd over
Engeiand's houding.
Ontspanning tusschen
Duitsehland en het
Vaticaan?
Presidentsverkiezing op
5 April bepaald.
Besluit van ministerraad.
Stalin spreekt op het
partijcongres.
Aanval op Engeland en Frankrijk.
ALKMAARSCHE COURANT.
J*-
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door Set geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VER TENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0 25, groote
contracten rabat Groote letters naar nlaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Gistermiddag om 1 uur heeft een cor
respondent van Havas in de straten van
Madrid kunnen opmerken dat de com
munistische opstandelingen hun belang
rijkste haarden van weerstand in de
huizen, waarin ze zich hebben ver
schanst nog niet hadden verlaten. Even
wel hadden ze geen contact met de
hoofdmacht der communisten. Uit som
mige huizen werd geschoten, terwijl af
en toe mitrailleurvuur weerklonk. In
sommige wijken was het geheel rustig.
De trams hebben gisteren den dienst
hervat.
Thans wordt vernomen, dat de communis
tische opstand belangrijker was, dan men
eerst had gemeend. Bevestigd wordt, dat de
chefs van het legercorps van het centrum,
de luitenant-kolonels Bueno en Barcelo den
tweeden dag twee divisies hebben geleverd
aan de opstandige communisten. Het derde
corps dat onder bevel stond van kolonel
Ortega, bleef neutraal.
Te 13 uur deelde het hoofdkwartier mede,
dat de republikeinsche troepen buiten
Madrid snel vorderden op hun weg naar
de hoofdstad, na op verschillende plaatsen
liet communistische verzet te hebben onder
drukt. In de stad werden de opstandelingen
voortdurend teruggedrongen: de meeste ge
bouwen, waarvan de communisten zich had
den meester gemaakt, zijn weer in handen
der loyale troepen gevallen, werd gezegd.
Gistermiddag half twee hebben vier
vliegtuigen van den verdedigingsraad boven
Madrid vlugschriften neergeworpen. In de
vlugschriften wordt o.m. gezegd: „Eens te
meer hebben de communisten hun woord
niet gehouden. Aangezien alle middelen óm
te transigeeren onmogelijk zijn, heeft de
verdedigingsraad besloten energiek hande
lend op te treden. Wij betreuren de tijde
lijke ongemakken, die de houding der com
munisten de Madrileensche bevolking kan
veroorzaken. Wij stellen vertrouwen in uw
kalmte, uw gebruikelijke zielskracht".
Naar Reuter meldt, hebben gistermid
dag troepen stellingen der opstandelin
gen in het Oostelijk deel van Madrid be
stormd. De communisten vluchtten en
ontruimden een belangrijk plein. Ook
elders in de ?tad 'werden de opstande
lingen teruggedrongen. Er werd ge
vochten om de Plazza Manual Becerra,
waarbij aan beide zijden van tanks en
gepantserde wagens gebruik wordt ge
maakt. Waarschijnlijk was dat de com
munisten er werden ingesloten, daar
zoowel uit het centrum der stad als van
Canillejas troepen van den verdedi
gingsraad verklaarden de plaza reedï
bezet te hebben.
Gistermiddag om 16 uur 40 heeft Union
Radio medegedeeld, dat de haarden van ver
zet bijna alle overmeesterd zijn. Andere
groepen communisten zijn gevlucht in het
park Del Ratiro, waar men hen spoedig zal
hebben bedwongen.
Op hetzelfde oogenblik deelde de zender
La Voz de Espana mede, dat bloedige bot
singen om 12 uur zijn ontstaan tusschen
troepen van den verdedigingsraad en com
munisten in de Serranostraat midden in
Madrid. De troepen van den verdedigings
raad behielden de overhand en duizenden
communisten liepen naar hen over, roe
pende: Leve de Spaansche republiek.
Volgens te Saint Jean de Luz ontvangen
berichten hebben de troepen van Miaja het
ministerie van marine, het torenhuis Tele-
fonica en andere belangrijke gebouwen in
bezit genomen die tot nu toe door de com
munisten werden bezet gehouden. De com
munisten hebben nog de beschikking over
eenige stations van den ondergrondschen
spoorweg.
Miaja afgesneden.
Rèuter meldt uit Burgos dat volgens de
daar ontvangen laatste berichten uit Ma
drid, Miaja afgesneden schijnt van de rest
der republikeinsche zone. Dorpen en hoofd
wegen in de omgeving van Madrid zijn door
de communisten bezet. Een meedoogenlooze
strijd wordt gevoerd. Zoowel vliegtuigen,
artillerie, tanks en granaten worden door
beidé partijen gebruikt. De Plaza de la
Cibeles verdedigen de communisten hard
nekkig tegen de soldaten der junta. Het be
richt over de overgave van het eerste com
munistische legercorps wordt thans ontkend.
Gistermiddag vijf uur hebben bovendien
24 vliegtuigen van Franco Madrid gebom
bardeerd. De luchtdoelartillerie beant
woordde het vuur.
De toestand elders.
Uit Murcia wordt gemeld, dat de opstand
van Carthagena geheel onderdrukt is, de
leiders zijn gearresteerd. Kolonel Perez Sa-
las is tot militair commandant benoemd.
Uit Almeria wordt gemeld, dat de burger
lijke regeering en de militaire commandant
van de plaats van het uitvoerend comité
van het volksfront hebben vereenigd dat
zijn onvoorwaardelijke aanhankelijkheid aan
den verdedigingsraad heeft betuigd.
Te Valencia is de orde geheel hersteld.
De bewaking wordt uitgevoerd door cara-
bineros en guardia de asalto. Ook in de
overige provincies in het Zuiden en Oosten
is het rustig.
Union Radio heeft om half negen gister
avond een officieel communiqué uitgezon
den, waarin gezegd v/o.dt, dat de nationale
verdedigingsraad om half zes bijeen is ge
komen. De vergadering duurde tot negen
uur. De huidige toestand werd bestudeerd
en het werkprogram, dat ten uitvoer moet
v/orden gelegd. Er heerscht volkomen rust
in het geheele gebied met uitzondering van
den bekenden toestand in de hoofdstad. Wat
dezen toestand betreft, wekken de ontvan
gen berichten een gunstigen en bevredi
genden indruk.
De gebeurtenissen in Slowakije worden
door de Duitsche pers op opvallende wijze
gepubliceerd.
De „Lokalanzeiger" is van oordeel, dat
de berichten uit Slowakije in zooverre niet
als een verrassing zijn gekomen, dat reeds
geruimen tijd sterke meeningsverschillen
tusschen Praag en Bratislava bestonden.
De „Nachtausgabe" verklaart, dat de door
Praag gegeven uiteenzetting van de oor
zaken der crisis niet kan bijdragen tot een
verzachting der stèmming in Slowakije.
Praag tracht den indruk te wekken, alsof de
thans gearresteerde leiders der Slowaken
een separatistische beweging hebben doen
ontstaan en de grondwet overtreden hebben.
De bevolking van Slowakije denkt daar
zeker geheel anders over. Ook de Praagsche
bewering, dat Tiso eigener beweging is af
getreden en dat zijn afzetting slechts een
formeele daad is geweest, is niet in over
eenstemming met de feiten.
Het „Hamburger Fremdenblatt" spreekt
over een binnenlandsch politieke daad van
geweld van den Tsjechischen president der
republiek, waarmede hij een einde gemaakt
heeft aan de grondwettige onderhandelingen
met de Slowaken. j
Omtrent de staatsmanswijsheid dezer
maatregelen loopen de meeningen in
Tsjecho-Slowakjje zeer sterk uiteen. Volgens
de arbitrale uitspraak van Weenen, aldus dit
blad verder, heeft de centrale regeering
te Praag zich met drievoudigen ernst de
taak gesteld om binnen het kader van den
geheelen staat volledig rekening te houden
met de wenschen der Slowaken en der
Oekrainers.
De Slowaaksche dischen zijn, voor zoover
bekend is, niet onbillijk geweest: herziening
van de financieele vereffening van den ge
heelen staat in den zin van een vergaande
Slowaaksche financieele autonomie, ver
houdingsgewijze vertegenwoordiging in het
corps diplomatique en in het leger van den
geheelen staat.
Op grond van de Praagsche onderhande
lingstactiek is de indruk ontstaan, dat te
genover den wil van Bratislava tot een
minnelijke overeenstemming door Praag een
ultimatieve houding gesteld is. De finan
cieele hulpverleening van den geheelen
staat aan «Slowakije is aan voorwaarden
vastgeknoopt, die hierop neerkwamen, dat
het autonome streven naar zelfstandigheid
van Slowakije uitgelegd werd als illoyaliteit
jegens den geheelen staat.
Het blad herinnert in dit verband ook aan
het „ingrijpen", dat van den kant der cen
trale regeering in Praag geschied is in de
aangelegenheid van de autonome Karpa-
thische Oekraine. Dezelfde methoden, aldus
schrijft het blad, die thans toegepast wor
den tegenover Bratislava, zijn ook in Chust
gebruikt. Men zal de verdere ontwikkeling
moeten afwachten.
Wat er in Slowakije
gebeurde.
Niet alleen in Spanje, ook in Slowakije
is de toestand op het oogenblik zeer vei-
ward. Gisteren heeft de radio te Praag een
proclamatie gericht tot de Slowaaksche
natie, waarin de samenstelling van een
nieuwe regeering werd bekend gemaakt.
Hieraan werd toeegvoegd, dat de president
der republiek uit de regeering van Slo
wakije lieden, die het testament van mgr.
Hlinka niet in praktijk konden brengen,
heeft verwijderd. Hierdoor heeft de presi
dent Slowakije bewaard voor een gi oot
gevaar en strijd tusscnen landgenooten.
Intusschen heeft de mislukte putsch der
Slowaken, gericht tegen de federale regee
ring van Tsjecho-Slowakije, wel getoond,
dat dit land nog niet tot rust is gekomen,
na zijn gedeeltelijke verminking te lun
chen, aldus heeft heden een diplomatieK
waarnemer verklaard. De onderstroomm-
gen van deze rebellie zijn raadselachtig
voor de Europeesche staatslieden, aange
zien de meest deskundigen aarzelen te ge-
looven, dat de putsch een zuiver spontane
beweging was, die voorviel in een deel va
Europa, waar spontane bewegingen nie
langer in de mode zijn. Ofschoon de u -
sche bladen de krachtige onderdrukking
der Slowaaksche rebellen door presi en
Hacha afkeuren, moet toch niet wor
aangenomen, dat de Duitsche regeci g
hen noodzakelijkerwijze steunt. He
opmerkelijk, dat Tisso een beroep gedaan
heeft op de Duitsche regeering ten gunsie
van de Slowaaksche onafhankelijkheiüs-
b. weging. De wereld vraagt zich thans
af, wat het antwoord zijn zal. Op het
oogenblik is het moeilijk na te gaan, wat
Duitsehland zou kunnen hopen te winnen
door een afscheiding der Slowaken van
Tsjecho-Slowakije, ondanks het feit, dat
Tsjecho-Slowakije zich onlangs niet zoo
dienstbaar getoond heeft als tot dusverre
aan de aanduidingen van Berlijn. Het is
mogelijk, dat de oplossing van de Slowaak
sche beweging van invloed kan zijn op het
tot dusverre niet geregelde lot van Roe-
thenië, dat Hongarije en Polen met den
zegen van Italië gaarne zouden verdeelen.
Zooals reeds opgemerkt, is de toestand
in Slowakije nog lang niet duidelijk, maar
zeker is, dat van rust niet gesproken kan
worden. Zoo zijn gistermiddag Hlinka-
gardisten en Slowaaksche studenten in
groepjes onder het zingen van nationale
liederen door Bratislava getrokken. Zij
werden voortdurend#door de Tsjechische
gendarmerie uiteengedreven.
Tegen vijf uur gistermiddag verzamelde
zich een groote menigte voor het gebouw
van de Duitsche partij.
Luide door de aanwezigen toegejuicht
verscheen staatssecretaris Karmasin op
het balkon en hield een korte toespraak,
waarin hij o.m. zeide, dat de oude toestan
den van de Tsjechische voogdij niet op
nieuw mogen worden ingevoerd.
Door de Slowaken werden anti-Tsjechi
sche vlugschriften verspreid, waarin Praag
van „machtswillekeur" wordt beschuldigd.
De politieke chef van den staf der
Hlinkagarde, Murgas, kon zich voor zijn
arrestatie tijdig verbergen. Hij heeft een
oproep tot de Hlinka-garde gericht, waar
in hij o.m. verklaart:
„Vannacht is jegens het Slowaaksche
volk het grootste verraad gepleegd.
Teplanski en Sivak zijn verraders, die het
politieke testament van Hlinka hebben
geschonden.
Zij en hun lakeien hebben onder be
scherming van Tsjechische bajonetten het
standrecht over het eigen vols afgekon
digd. Het geheele Slewaaksche volk verzet
zich als één man tegen de Tsjechische
overweldiging."
Het schijnt, dat verscheidene leden der
Slowaaksche regeering naar Duitsehland
zijn gevlucht. Men veronderstelt, dat
Karmasin en Mati zich ir. Duitsehland be
vinden, evenals Durcansky, die zich in
Weenen zou bevinden. De aanwezigheid
dezer vroegere regeeringsleden maakt het
gerucht geloofwaardig, volgens hetwelk
zij zich tot de Duitsche regeering zouden
hebben gewend om haar hulp en bescher
ming te vragen.
Te Berlijn verklaart men te dien aanzien
geenerlei nadere bijzonderheden te kunnen
geven. Toch verheelt men in welingelichte
Duitsche kringen niet, dat het optreden
van de Tsjechen tegen Chust en Bratislava
Duitsehland niet onverschillig kan laten.
Men doet uitkomen, dat Tisso, die giste
ren is afgezet, onderhandelingen gevoerd
heeft tijdens de arbitrage van Weenen.
Men beschuldigt Praag er van de aan de
andere nationaliteiten gegeven concessies
te willen intrekken en wijst er op, dat de
accoorden van October de belofte met zich
mee brachten van zelfbeschikking, niet
alleen voor de Duitschers, maar ook voor
de Hongaren, Slowaken en Oekrainers.
Bovendien, zoo voegt men hier aan toe,
kan Duitsehland niet met een onverschil
lig oog onlusten aan zijn grenzen bezien.
Men meent te Burgos Groot Brit-
tannië's houding tegenover de blokkade
kwalijk. Men houdt staande dat de
erkenning door Engeland en Frankrijk
moet inhouden een toekenning der
oorlogsrechten. Nationalistische kringen
geven het voornemen te kennen koop
vaardijschepen die probeeren de
Spaansche territoriale wateren binnen
te komen te bombardeeren en zoo noo-
dig tot zinken te brengen. Van be
trouwbare Spaansche zijde wordt
voorts verklaard, dat de blokkade door
Franco van de Oostkust zal worden
gevolgd door een luchtblokkade.
In officieele kringen te Londen werd
gisteravond in verband met deze berichten
uit Burgos er den nadruk opgelegd, dat de
erkenning der regeering van Franco door
Groot-Britannië geenszins inhoudt, dat oor
logsrechten worden verleend.
Het bericht uit Burgos, dat koopvaardij
schepen, die binnen de driemijlszone zou
den komen, zoo noodig zullen worden ver
jaagd, heeft te Londen geen officieele be
vestiging verkregen.
Aan den anderen kant wordt uiteenge
zet, dat, indien een schip buiten de drie
mijlszone is, de overeenkomst van Nyon te
gen de piraterij direct in werking zou tre
den, hetgeen zou beteekenen, dat Britsche
schepen ter bescherming van aldus be
dreigde schepen zouden komen.
Britsche marine in actie.
Inmiddels is de Britsche marine reeds
actief geworden. De Britsche admiraliteit
deelt ri.1. mede, dat de torpedojagers In-
trepide en Impulsive order hebben gekre
gen, hulp te verleenen aan het Britsche
s.s. Stangate, dat door een Spaansch oor
logsschip is aangehouden en naar Falma
wordt opgebracht.
Nader wordt gemeld, dat de Stangate is
opgevaren en nu, begeleid door de oorlogs
bodem, naar Gibraltar opstoomt.
Nog een Britsch schip aangehouden.
Volgens door Lloyds ontvangen berichten
heeft het Britsche s.s. Bellwyn draadloos
medegedeeld, dat het op 23 mijl van Kaap
San Antonio werd aangehouden, door een
oorlogsschip dat last gaf, naar Palma op te
stoomen. De Bellwyn weigerde echter de
order op te volgen en werd daarop met
rust gelaten.
Commentaar der Duitsche pers.
De verklaring van den Engelschen mi
nister van buitenlandsche zaken, dat Enge
land de door Franco voor de republikein
sche Spaansche kust uitgeroepen blokkade
niet kan erkennen, trekt zeer de aandacht
in de Berlijnsche pers. De Berliner Bör-
senzeitung schrijft, dat het Engelsche drei
gement met représaillemaatregelen tegen
het tot zinken brengen van een schip, dat
door de blokkade heen breekt, wel geen
steun zal vinden in het internationale recht.
Het voorwendsel, dat Franco's blokkade
niet „daadwerkelijk" kan zijn, houdt geen
steek, want na het vertrek van de republi
keinsche vloot zijn de zeestrijdkrachten
van Franco volkomen voldoende om het
republikeinsche kustdeel te blokkeeren. De
Angriff spreekt over een Britsch dreige
ment jegens Franco, dat in Burgos wel ge
voeld zal worden als een inmenging in de
binnenlandsche Spaansche aangelegenhe
den. De regeering van Franco heeft het
recht haar macht te vestigen in de deelen
van het staatsgebied, waarin de opstande
lingen nog heerschen en zij mag dat met
alle haar ten dienste staande middelen.
Uitgaande van de omstandigheid, dat de
nieuwe paus den Duitschen ambassadeur bij
den H. Stoel en vervolgens de vier Duit
sche kardinalen heeft ontvangen, zijn fas
cistische kringen van oordeel, dat een ont
spanning zou kunnen komen tusschen
Duitsehland en den H. Stoel.
De Resto del Carlino schrijft: Wij zijn
van meening, dat, wanneer Pius XI de ge
schiedenis is ingegaan als een groot paus,
omdat hij de accoorden van Lateranen met
Italië heeft gesloten, Pius XII zijn naam in
gouden letters in de historie zal schrijven,
wanneer hij gelijke accoorden met het na
tionaal socialistische Duitsehland tot stand
brengt. Zeker, het betreft hier geen gemak
kelijke onderneming en de paus weet, dat
de weg bezaaid is met hinderpalen. Maar
zijn vertrouwen, zijn verstand en zijn vast
houdendheid zullen niet in gebreke blijven
alle moeilijkheden te overwinnen.
Onder leiding van president Lebrun heeft
het kabinet gistermorgen op het Elysée
vergaderd.
President Lebrun.
Na afloop is het volgende communiqué
gepubliceerd:
Minister-president Daladier heeft presi
dent Lebrun een decreet ter goedkeuring
voorgelegd, waarin wordt bepaald dat de
nationale vergadering op 5 April zal wor
den bijeengeroepen voor de verkiezing van
een nieuwen president der republiek.
De minister van buitenlandsche zaken,
Bonnet, heeft vervolgens een uiteenzetting
der internationale situatie gegeven.
Op het 18e congres der communistische
partij heeft Stalin een groote redevoering
uitgesproken, waarin hij de politiek der
Sovjet-regeering uiteenzette.
In zijn uitvoerig betoog richtte Stalin de
beschuldiging tot Engeland en Frankrijk, dat
de politiek van deze landen er op gericht is
in andere landen een oorlog uit te lokken,
teneinde hen te verzwakken, en vervolgens
tusschenbeide te komen om de voordeelen
te oogsten.
De buitenlandsche pers, zoo vervolgde
Stalin, heeft geruchten verspreid over be
weerde bedoelingen van Duitsehland ten
aanzien van de Oekraine ten einde de Sov
jet-Unie tegen Duitsehland op te zetten om
de atmosfeer te vergiftigen en een oorlog
tusschen Duitsehland en de Sovjet-Unie uit
te lokken.
Natuurlijk ontbreekt het in Duitsehland
niet aan verdwaasden, die dat mugje van 'n
Karpathische Oekraine willen voegen bij
dien olifant van de Sovjet Oekraine. Voor
zulke maniakken hebben wij hier genoeg
dwangbuizen.
Vervolgens gaf Stalin een overzicht van
de buitenlandsche oolitiek der Sovjet-re
geering, waarbij hij o.a. zeide:
„Wij willen vrede en verbetering der
handelsbetrekkingen met alle landen op
grondslag van wederkeerigheid, voorts wil
len wij betrekkingen van goede nabuur
schap met alle landen, die een gemeen
schappelijke grens hebben met de Sovjet
Unie. Wij wenschen voorts die volken te
steunen, die het slachtoffer zijn van een
agiessie en worstelen om de onafhanke
lijkheid van hun vaderland. Wij zijn ge
reed om diegenen te antwoorden die het
zouden durven wagen onze grenzen te
schenden".
Stalin voegde hieraan toe: de oorlog is on
verbiddelijk. Men kan hem niet verbergen
onder voorwendsels. Want geen enkele drie
hoek of spil of pact kan het feit verhelen,
dat Japan zich meester gemaakt heeft van
een onmetelijk gebied in China, Italië van
Abessinië, Duitsehland van het Sudetenland
en van Oostenrijk en Duitsehland en Italië
samen van Spanje.
Vliegtuig verongelukt. - Een vliegtuig
van een Fransche escadrille, die op weg was
van Brest naar Cannes, is boven den berg
Locrcnan gevallen en in brand geraakt. De
drie inzittenden kwamen om het leven.
Vliegtuigongeluk in Italië. - Bij een
vliegtuigongeluk nabij Castiglione Del Lago
(Perugia) is ir. Arbrogio Colombo om het
leven gekomen. Ambrigio Colombo was
reserveluitenant kolonol, die verschillende
internationale records op zijn naam had
s*aan. Het ongeluk geschiedde tijdens een
proefvlucht met een nieuw toestel. Hij zou
zich nog hebben kunnen redden met zijn
valscherm, maar hij wilde tot het laatste
oogenblik aan boord blijven om te trachten
normaal te landen,
